មហាបុរិសលក្ខណៈ៣២ប្រការ
គតិពីរយ៉ាង[កែប្រែ]
មហាបុរសដែលប្រកបដោយបុរិសលក្ខណៈ ៣២ ប្រការ មានគតិតែ ២ យ៉ាងប៉ុណ្ណោះ គឺ
គ្រប់គ្រងផ្ទះ[កែប្រែ]
បើមហាបុរសនៅគ្រប់គ្រងគេហដ្ឋាន នឹងបានជាស្តេចចក្រពត្តិប្រកបដោយធម៌ ជាស្តេចទ្រង់ធម៌ មានជ័យជំនះផ្សាយអំណាចរហូតដល់ផែនដីដែលមានមហាសមុទ្រទាំង៤ព័ទ្ធជុំវិញទ្រង់ដល់នូវភាវៈជាអ្នកមានជនបទដ៏មាំមួន ទ្រង់ប្រកបដោយរតន៍ ៧ ប្រការ។ ឯរតន៍ ៧ ប្រការនៃស្តេចចក្រពត្តិនោះគឺ
- ចក្ករតន៍១ (ចក្ករតន៍ជាទិព្វមានកាំ១.០០០ ព្រមទំាងខ្នងកង់ទាំងដុំ សំរាប់បង្រ្កាបសត្រូវ)
- ហត្ថិរតន៍១ (ដំរីកែវ ជាដំរីមានរឹទ្ធ ឈ្មោះឧបោសថ)
- អស្សរតន៍១(សេះកែវ ជាស្តេចសេះឈ្មោះវលាហកៈ)
- មណិរតន៍កែវ(ជាកែវពិទរ្យមានជ្រុង៨ មានពន្លឺផ្សាយបាន១យោជន៍ជុំវិញ)
- ឥត្ថិរតន៍កែវ(ស្រីកែវ មានរូបឆោមល្អលើសស្រីដទៃ)
- គហបតីរតន៍(មានទិព្វចក្ខុអាចមើលឃើញកំណប់ទ្រព្យដែលមានម្ចាស់ រឺ អត់ម្ចាស់)
- បរិនាយករតន៍(ព្រះរាជបុត្រច្បង ជាបណ្ឌិតវាងវៃ មានប្រាជ្ញា អង់អាច)
ព្រះរាជបុត្ររបស់ស្តេចចក្រពត្តិនោះមានចំនួនច្រើនពាន់ សុទ្ធតែអង់អាច អាចញាំញីសត្រូវបាន។ ព្រះអង្គគ្រប់គ្រងប្រទេសដោយធម៌ មិនប្រើអជ្ញា ឬ គ្រឿងសាស្ត្រាវុធឡើយ។
ចេញបួស[កែប្រែ]
បើមហាបុរសនោះចេញបួសហើយ នឹងបានត្រាស់ជាអរហន្តសម្មាសម្ពុទ្ធ ក្នុងលោកមានដំបូល គឺកិលេសបើកចេញហើយ។
មហាបុរិសលក្ខណៈ[កែប្រែ]
ព្រះបាទស្មើ[កែប្រែ]
ព្រះមហាបុរសមានព្រះបាទប្រតិស្ថានល្អ ដាក់ព្រះបាទលើផែនដីក៏ស្មើ លើកឡើងក៏ស្មើ គឺព្រះបាទដិតស៊ប់នឹងផែនដីសព្វផ្ទៃជើង។ ហេតុដែលនាំអោយព្រះមហាបុរសមានព្រះបាទស្មើល្អ ព្រោះព្រះអង្គ តែងត្រកអរក្នុងវចីសច្ចៈផង ក្នុងធម៌ គឺកុសលកម្មបទ១០ផង ក្នុងការទូន្មាននូវឥន្រ្ឬិយផង ក្នុងសេចក្តីសង្រួម(ក្នុងសីល)ផង ក្នុងការសំអាតផ្លូវកាយ សីល និង ឧបោសថកម្មផង ក្នុងកិរិយាមិនបៀតបៀនសត្វ ក្នុងអំពើដែលមិនរួសរាន់ សមាទានមាំទាំ ប្រព្រឹត្តគ្រប់ទាំងអស់។
ផ្ទៃព្រះបាទមានរូបចក្រ[កែប្រែ]
ត្រង់ផ្ទៃព្រះបាទទាំងគូមានរូបចក្រ ប្រកបដោយខ្នងកង់ និងដុំ ព្រមទាំងកាំ ១.០០០ មានចន្លោះស្មើគ្នាគ្រប់អន្លើ។ ហេតុដែលនាំអោយមានផលយ៉ាងនេះ ព្រោះព្រះមហាបុរស អាស្រ័យនូវជាតិពីមុន បាននាំសេចក្តីសុខ អោយដល់ជនច្រើននាក់ផង ជាអ្នកកំចាត់បង់នូវភ័យ គឺសេចក្តីភ្ញាក់ផ្អើល និងសេចក្តីតក់ស្លត់ផង ជាអ្នកចាត់ចែងនូវការរក្សាការពារគ្រប់គ្រងប្រកប ដោយធម៌ផង បានអោយទានផង។
ព្រះបណ្ហិ[កែប្រែ]
កែងព្រះបាទវែងជាតំណាងនៃអាយុវែង មិនអាចមានអ្នកណាមកផ្តាច់បង់ជីវិតក្នុងរវាងអាយុឡើយ។ កាលដែលព្រះមហាបុរសមានលក្ខណៈនេះ ព្រោះក្នុងកាលពីមុន ព្រះអង្គបានលះបង់នូវបាណាតិបាត (ការសំលាប់សត្វ) មានសេចក្តីខ្មាស់បាប មានចិត្តអាសូរ ករុណា តែងអនុគ្រោះសព្វសត្វដោយប្រយោជន៍។ ដោយសារបុព្វហេតុទាំងនេះ ទើបធ្វើអោយព្រះមហាបុរសមានលក្ខណៈទាំង៣ គឺ កែងព្រះបាទវែង១ ម្រាមព្រះហស្តនិងម្រាមព្រះបាទវែង១ មានកាយត្រង់ដូចជាកាយព្រហ្ម១។
ព្រះអង្គុលី[កែប្រែ]
ព្រះមហាបុរសមានម្រាមព្រះហស្តនិងព្រះបាទវែង។ ម្រាមព្រះហស្តម្ខាងៗទាំង៤ស្មើគ្នា វៀរលែងម្រាមមេដៃ។ ម្រាមព្រះបាទម្ខាងៗ ស្មើគ្នាទាំង៥។
កាលដែលព្រះមហាបុរសមានលក្ខណៈនេះ ព្រោះក្នុងកាលពីមុន ព្រះអង្គបានលះបង់នូវបាណាតិបាត (ការសំលាប់សត្វ) មានសេចក្តីខ្មាស់បាប មានចិត្តអាសូរ ករុណា តែងអនុគ្រោះសព្វសត្វដោយប្រយោជន៍។ ដោយសារបុព្វហេតុទាំងនេះ ទើបធ្វើអោយព្រះមហាបុរសមានលក្ខណៈទាំង៣ គឺ កែងព្រះបាទវែង១ ម្រាមព្រះហស្តនិងម្រាមព្រះបាទវែង១ មានកាយត្រង់ដូចជាកាយព្រហ្ម១។
ផ្ទៃព្រះហស្តនិងផ្ទៃព្រះបាទ[កែប្រែ]
ព្រះមហាបុរសមានផ្ទៃព្រះបាទនិងផ្ទៃព្រះហស្តដ៏ទន់ដូចសំឡីដែលគេថ្ពេចអស់១០០ដង។
នេះគឺជាផលដែលព្រះមហាបុរសក្នុងកាលមុនបានសង្រ្គោះដល់ពួកជនដោយសង្គហវត្ថុ ៤ប្រការ គឺ ទាន១ ពាក្យជាទីស្រឡាញ់១ ការប្រព្រឹត្តដែលជាប្រយោជន៍១ ការតាំងខ្លួនស្មើ គឺមិនប្រកាន់១។
ផ្ទៃព្រះបាទនិងព្រះហស្ត[កែប្រែ]
ព្រះមហាបុរសមានផ្ទៃព្រះបាទនិងព្រះហស្តប្រទាក់ដោយក្រឡាដូចសំណាញ់។ បុព្វហេតុទាំងនេះនាំអោយព្រះអង្គមានម្រាមព្រះហស្តនិងព្រះបាទវែង១ មានផ្ទៃព្រះហស្ត និងផ្ទៃព្រះបាទប្រទាក់ក្រឡាដូចសំណាញ់។ ហើយព្រះអង្គក៏បានជារូបល្អ ទន់ភ្លន់គូរពិចពិល រមិលរមើល បាននូវការរុងរឿង ឈ្លាសវៃ។ពួកបរិស័ទទាំងឡាយមាន ព្រាហ្មណ៍ គហបតី មហាមាត្រ ភិក្ខុ ភិក្ខុនី ឧបាសក ឧបាសិកា ជាដើម ក៏ជ្រះថ្លា គោរពតាមពាក្យឱវាទរបស់ព្រះអង្គ ដោយសារផលរបស់កម្មនោះឯង។
ព្រះបាទអណ្តែតឡើងលើ[កែប្រែ]
កជើងដូចជាអណ្តែតឡើងខាងលើ ហាក់ដូចជាមិនជាប់គ្នានឹងខ្នងព្រះបាទ។
ក្នុងជាតិកាលពីមុន ព្រះមហាបុរសតែងពោលពាក្យប្រកបដោយប្រយោជន៍ ប្រកបដោយធម៌ បានពន្យល់ជនច្រើននាក់ តែងនាំមកនូវប្រយោជន៍ និងសេចក្តីសុខដល់សត្វទាំងឡាយ ជាអ្នកមិនកំណាញ់ បូជានូវធម្មទាន។ ព្រោះកុសលកម្មដែលព្រះអង្គបានធ្វើ សន្សំអោយធំទូលាយនោះ បានជាព្រះអង្គជាអ្នកបាននូវលក្ខណៈពីរយ៉ាងនេះ គឺ មាន ក ជើងដូចជាអណ្តែតឡើងខាងលើ១ និងមានចុងរោម ង ឡើងលើ១។ មានសន្លាក់ជើងប្រតិស្ឋានល្អ មានសាច់ឈាមប្រផូរ បិទបាំងដោយស្បែក មានជង្គង់ល្អ។
ព្រះជង្ឃា[កែប្រែ]
ស្មងរៀវមូលត្រសូលស្រដៀងនឹងស្មងសត្វទ្រាយរឺស្រដៀងនឹងដង្ហើមស្រូវ។
ព្រះមហាបុរសអាស្រ័យនូវជាតិកាលពីមុន ជាអ្នកបានបង្ហាញនូវសិល្ប៍សាស្ត្រថោកទាប និងសិល្ប៍សាស្ត្រឧត្តមផង នូវវិជ្ជាច្រើនប្រការ មានវិជ្ចាស្តោះពស់ជាដើមផង នូវចរណៈ គឺ សីល៥ សីល៨ រឺ សីល១០ ឬបាតិមោក្ខសំវរសីលផង នូវការងារផង ដោយយកចិត្តទុកដាក់ ដោយតាំងចិត្តថា ធ្វើម្តេចហ្ន៎ ពួកជននេះបានចេះដឹងឆាប់ បានទទួលសេចក្តីប្រតិបត្តិឆាប់ កុំអោយលំបាកអស់កាលជាយូរអង្វែងឡើយ។ ដោយបុព្វហេតុនោះ ដែលជាកម្មញុំាងសុខអោយចំរើន ទើបបាននូវស្មងដ៏ល្អ មានរបៀបរៀបរយល្អ។
ព្រះហស្តវែង[កែប្រែ]
ព្រះហស្តអាចស្ទាបជង្គុងដល់ដោយមិនបាច់អោនចុះ។
ក្នុងកាលពីមុន មហាបុរសបានពិចារណានូវការសង្គ្រោះមហាជន តែងស្គាល់ស្មើ (គឺស្គាល់ថាអ្នកនេះមានគុណធម៌ស្មើនឹងអ្នកនោះ ហើយក៏ទទួលរាក់ទាក់តាមវិធីដែលត្រូវទទួល) ស្គាល់ដោយខ្លួនឯង(គឺ ស្គាល់ដោយមិនចាំបាច់អ្នកឯទៀតមកពន្យល់ឡើយ) ស្គាល់បុរស(គឺ ស្គាល់ថាបុរសនេះជាន់ខ្ពស់ ជាន់កណ្តាល ឬ ជាន់ទាប) ស្គាល់គុណវិសេសរបស់បុរស ថាបុរសបែបណាគួរទទួលគ្រឿងសក្ការៈបែបណា។ ព្រោះកម្មនោះ មហាបុរសក៏មានមហាបុរិសលក្ខណៈទាំងពីរនេះ គឺ មានបរិមណ្ឌលនៃកាយដូចជាបរិមណ្ឌលនៃដើមជ្រៃ១ កាលបើឈរ មិនបាច់ឱនខ្លួនចុះ ក៏អាចស្ទាបពាល់ជង្គង់ដោយដៃទាំងពីរបាន១។
ព្រះអង្គាវយវៈ[កែប្រែ]
នៅក្នុងស្រោមដូចជាអង្គជាតិរបស់ដំរី ឬ គោឈ្មោល។
ក្នុងកាលមុន ព្រះមហាបុរសបានរាប់អាននូវញាតិមិត្ត សំឡាញ់ស្និទ្ធស្នាល ដែលព្រាត់ប្រាស់និរាសបាត់មុខយូរហើយផង ជាអ្នករាប់អានមាតាព្រមទាំងកូនផង រាប់អានកូនព្រមទាំងមាតាផង ជាដើម ហើយក៏ត្រេកអរក្រៃលែង ព្រោះបានធ្វើគេអោយព្រមព្រៀងគ្នាផង។ ព្រោះកម្មនោះ មហាបុរសក៏បាននូវលក្ខណៈនេះ គឺ ជាអ្នកមានអង្គាវយវៈ ដែលត្រូវលាក់អោយកំបាំងដោយសំពត់ ឋិតនៅក្នុងស្រោម។
ព្រះឆវីវណ្ណ[កែប្រែ]
ព្រះមហាបុរសមានពណ៌សំបុរស្បែក សំបុរថ្ងៃ លឿងភ្លឺអន្លងដូចមាស។
ក្នុងកាលមុនព្រះមហាបុរសជាអ្នកមិនមានសេចក្តីក្រោធ មិនច្រើនដោយសេចក្តីចង្អៀតចង្អល់ចិត្ត សូម្បីជនច្រើនអ្នកនាំគ្នាស្តីថាអោយ ក៏មិនឈឺចិត្ត មិនក្រោធ មិនចងកំហឹងទុក មិនដម្កល់ទុក នូវសេចក្តីក្រោធ ទាំងមិនបានធ្វើនូវការប្រទូស្ត នឹងសេចក្តីតូចចិត្តអោយប្រាកដឡើង ដោយកាយវិការ ឬ វចីវិការឡើយ។ ព្រះអង្គបានធ្វើទាននូវកំរាល និងសំពត់ដណ្តប់ដែលមានសាច់មដ្ឋ ល្អិតទន់ល្មៃ មានពណ៌ស្រស់។ ព្រោះកម្មនោះ មហាបុរសក៏បាននូវលក្ខណៈនេះ គឺជាអ្នកមានពណ៌សំបុរស្បែកលឿងភ្លឺបំព្រងដូចជាសំបុរនៃមាស និងស្បែកជិតស្និទ្ធល្អដូចមាស។
ព្រះឆវី[កែប្រែ]
ព្រះឆវីរបស់ព្រះមហាបុរសល្អិតផូរផង់រលីងស្រិលរអិលធូលីធ្លាក់មកត្រូវ មិនជាប់កាយ។
ក្នុងកាលមុនព្រះអង្គបានចូលទៅរកបព្វជិត ហើយសាកសួរនូវប្រស្នា (ដូចជា បពិត្រលោកដ៏ចំរើន អំពើដូចម្តេចជាកុសល អំពើដូចម្តេចជាអកុសល អំពើដូចម្តេចដែលប្រកបដោយទោស អំពើដូចម្តេចដែលមិនប្រកបដោយទោស អំពើដូចម្តេចគួរសេព អំពើដូចម្តេចមិនគួរសេព អំពើដូចម្តេចដែលខ្ញុំធ្វើហើយប្រព្រឹត្តទៅ ដើម្បីមិនជាប្រយោជន៍ ដើម្បីទុក្ខអស់កាលយូរអង្វែង មួយទៀត អំពើដូចម្តេចដែលខ្ញុំធ្វើហើយប្រព្រឹត្តទៅ ដើម្បីប្រយោជន៍ ដើម្បីសេចក្តីសុខអស់កាលយូរអង្វែង) បានស្តាប់ដោយគោរព ធ្វើនូវសេចក្តីអោយតាំងនៅខាងក្នុង ហើយចំណាំនូវពាក្យ ដែលប្រកបដោយប្រយោជន៍ តែមួយយ៉ាង។ ដោយកម្មនេះឯង ព្រះអង្គក៏បាននូវសម្បុរដ៏ល្អ និងស្បែកក៏ល្អិតផូរផង់រលីងស្រិល។
ព្រះលោមា[កែប្រែ]
ព្រះលោមា(រោម) ក្នុង១រណ្តៅ តែ១សសៃ។
កាលព្រះមហាបុរសអាស្រ័យនូវជាតិពីមុន ជាអ្នកលះបង់់នូវមុសាវាទ វៀរស្រឡះហើយចាកមុសាវាទ ជាអ្នកនិយាយតែពាក្យពិត ជាអ្នកទៀងត្រង់ និយាយពាក្យគួរអោយគេជឿ ជាអ្នកមិនពោលបំភ្លាត់សត្វលោកឡើយ។ លុះមកកាន់អត្តភាពថ្មីនេះ ព្រះអង្គក៏បាននូវលក្ខណៈទាំងពីរនេះ គឺ ជាអ្នកមានរោមក្នុងរណ្តៅ១ៗតែ១សសៃៗ១ មានរោមត្រង់ប្រជុំចិញ្ចើមដុះត្រង់ ចន្លោះចិញ្ចើមមានពណ៌ ស ក្បុសទន់ល្វន់ដូចជាសំឡី១។
ចុងព្រះលោមា[កែប្រែ]
ចុងព្រះលោមា ង ឡើងលើ វិលព័ទ្ធពេនទៅខាងស្តាំ មានពណ៌ខៀវស្រស់ដូចផ្កាអញ្ជ័ន កួចមូលដូចជាកុណ្ឌល។
ក្នុងជាតិកាលពីមុន ព្រះមហាបុរសតែងពោលពាក្យប្រកបដោយប្រយោជន៍ ប្រកបដោយធម៌ បានពន្យល់ជនច្រើននាក់ តែងនាំមកនូវប្រយោជន៍ និងសេចក្តីសុខដល់សត្វទាំងឡាយ ជាអ្នកមិនកំណាញ់ បូជានូវធម្មទាន។ ព្រោះកុសលកម្មដែលព្រះអង្គបានធ្វើ សន្សំអោយធំទូលាយនោះ បានជាព្រះអង្គជាអ្នកបាននូវលក្ខណៈពីរយ៉ាងនេះ គឺ មាន ក ជើងដូចជាអណ្តែតឡើងខាងលើ១ និងមានចុងរោម ង ឡើងលើ១។ មានសន្លាក់ជើងប្រតិស្ឋានល្អ មានសាច់ឈាមប្រផូរ បិទបាំងដោយស្បែក មានជង្គង់ល្អ។
កាយ[កែប្រែ]
ព្រះកាយត្រង់ដូចជាកាយរបស់ព្រហ្ម។
កាលដែលព្រះមហាបុរសមានលក្ខណៈនេះ ព្រោះក្នុងកាលពីមុន ព្រះអង្គបានលះបង់នូវបាណាតិបាត (ការសំលាប់សត្វ) មានសេចក្តីខ្មាស់បាប មានចិត្តអាសូរ ករុណា តែងអនុគ្រោះសព្វសត្វដោយប្រយោជន៍។ ដោយសារបុព្វហេតុទាំងនេះ ទើបធ្វើអោយព្រះមហាបុរសមានលក្ខណៈទាំង៣ គឺ កែងព្រះបាទវែង១ ម្រាមព្រះហស្តនិងម្រាមព្រះបាទវែង១ មានកាយត្រង់ដូចជាកាយព្រហ្ម១។
ព្រះមំសៈ[កែប្រែ]
ព្រះមំសៈ(សាច់) ៧អន្លើពេញលេញ ឥតមានឃើញសសៃ គឺត្រង់ ខ្នងព្រះហស្តទាំង២ ខ្នងព្រះបាទទាំង២ ព្រះអង្សកូច(ចង្កួយស្មា)ទាំង២ និង ព្រះខន្ធប្បទេស(ត្រង់ ក) ១។
ព្រះកាយដូចរាជសីហ៍[កែប្រែ]
កន្លះព្រះកាយខាងលើស្រដៀងនឹងកន្លះកាយខាងមុខរបស់រាជសីហ៍។
ក្នុងជាតិកាលពីមុន ព្រះមហាបុរស ជាអ្នកប្រាថ្នានូវសេចក្តីចំរើន ប្រាថ្នានូវប្រយោជន៍ ប្រាថ្នានូវសេចក្តីសុខ ប្រាថ្នានូវសេចក្តីក្សេមក្សាន្តចាកយោគៈ ដល់ពួកជនច្រើនថា ធ្វើដូចម្តេច កុំអោយជនទាំងឡាយ សាបសូន្យចាកសទ្ធា សីលៈ ចាគៈ សុតៈ បញ្ញា និងលោកិយធម៌ និងគុណគឺសេចក្តីល្អច្រើនប្រការ និងទ្រព្យធញ្ញាហារស្រែចំការ កូនប្រពន្ធជាដើម។ ព្រោះកម្មនោះ ព្រះមហាបុរសគឺជាអ្នកមានមហាបុរិសលក្ខណៈទាំង៣ប្រការនេះ គឺ មានចំណែកកន្លះកាយខាងលើ ស្រដៀងនឹងចំណែកកន្លះកាយនៃរាជសីហ៍១ មានខ្នងពេញស្មើ ឥតមានចង្អួរផតខូងត្រង់កណ្តាល១ មាន ក មូលសម១។
ចង្អួរនៃព្រះបិដ្ឋិប្រទេស[កែប្រែ]
ចង្អួរខ្នងពេញស្មើ ឥតមានខូងត្រង់កណ្តាលខ្នងឡើយ។
ក្នុងជាតិកាលពីមុន ព្រះមហាបុរស ជាអ្នកប្រាថ្នានូវសេចក្តីចំរើន ប្រាថ្នានូវប្រយោជន៍ ប្រាថ្នានូវសេចក្តីសុខ ប្រាថ្នានូវសេចក្តីក្សេមក្សាន្តចាកយោគៈ ដល់ពួកជនច្រើនថា ធ្វើដូចម្តេច កុំអោយជនទាំងឡាយ សាបសូន្យចាកសទ្ធា សីលៈ ចាគៈ សុតៈ បញ្ញា និងលោកិយធម៌ និងគុណគឺសេចក្តីល្អច្រើនប្រការ និងទ្រព្យធញ្ញាហារស្រែចំការ កូនប្រពន្ធជាដើម។ ព្រោះកម្មនោះ ព្រះមហាបុរសគឺជាអ្នកមានមហាបុរិសលក្ខណៈទាំង៣ប្រការនេះ គឺ មានចំណែកកន្លះកាយខាងលើ ស្រដៀងនឹងចំណែកកន្លះកាយនៃរាជសីហ៍១ មានខ្នងពេញស្មើ ឥតមានចង្អួរផតខូងត្រង់កណ្តាល១ មាន ក មូលសម១។
ព្រះកាយ[កែប្រែ]
ព្រះកាយប្រហែលនឹងបរិមណ្ឌលនៃដើមជ្រៃដែលដុះឡើងអំពីផែនដី។ គឺព្រះអង្គមានកាយនិងព្យាមមានប្រវែងស្មើគ្នា។
ក្នុងកាលពីមុន មហាបុរសបានពិចារណានូវការសង្គ្រោះមហាជន តែងស្គាល់ស្មើ (គឺស្គាល់ថាអ្នកនេះមានគុណធម៌ស្មើនឹងអ្នកនោះ ហើយក៏ទទួលរាក់ទាក់តាមវិធីដែលត្រូវទទួល) ស្គាល់ដោយខ្លួនឯង(គឺ ស្គាល់ដោយមិនចាំបាច់អ្នកឯទៀតមកពន្យល់ឡើយ) ស្គាល់បុរស(គឺ ស្គាល់ថាបុរសនេះជាន់ខ្ពស់ ជាន់កណ្តាល ឬ ជាន់ទាប) ស្គាល់គុណវិសេសរបស់បុរស ថាបុរសបែបណាគួរទទួលគ្រឿងសក្ការៈបែបណា។ ព្រោះកម្មនោះ មហាបុរសក៏មានមហាបុរិសលក្ខណៈទាំងពីរនេះ គឺ មានបរិមណ្ឌលនៃកាយដូចជាបរិមណ្ឌលនៃដើមជ្រៃ១ កាលបើឈរ មិនបាច់ឱនខ្លួនចុះ ក៏អាចស្ទាបពាល់ជង្គង់ដោយដៃទាំងពីរបាន១។
ព្រះសុរង[កែប្រែ]
មាន ក មូលក្បំ។
ក្នុងជាតិកាលពីមុន ព្រះមហាបុរស ជាអ្នកប្រាថ្នានូវសេចក្តីចំរើន ប្រាថ្នានូវប្រយោជន៍ ប្រាថ្នានូវសេចក្តីសុខ ប្រាថ្នានូវសេចក្តីក្សេមក្សាន្តចាកយោគៈ ដល់ពួកជនច្រើនថា ធ្វើដូចម្តេច កុំអោយជនទាំងឡាយ សាបសូន្យចាកសទ្ធា សីលៈ ចាគៈ សុតៈ បញ្ញា និងលោកិយធម៌ និងគុណគឺសេចក្តីល្អច្រើនប្រការ និងទ្រព្យធញ្ញាហារស្រែចំការ កូនប្រពន្ធជាដើម។ ព្រោះកម្មនោះ ព្រះមហាបុរសគឺជាអ្នកមានមហាបុរិសលក្ខណៈទាំង៣ប្រការនេះ គឺ មានចំណែកកន្លះកាយខាងលើ ស្រដៀងនឹងចំណែកកន្លះកាយនៃរាជសីហ៍១ មានខ្នងពេញស្មើ ឥតមានចង្អួរផតខូងត្រង់កណ្តាល១ មាន ក មូលសម១។
ព្រះប្រសាទ[កែប្រែ]
ជាអ្នកមាន ប្រសាទ គឺសរសៃល្អិតឆ្មារដ៏លើសលែង សម្រាប់ទទួលរសអាហារ។
កាលព្រះមហាបុរសអាស្រ័យនូវជាតិពីមុន ជាអ្នកមិនបៀតបៀនសត្វទាំងឡាយដោយដៃ ឬដុំដី ឬក៏ដំបង គ្រឿងសាស្ត្រាវុធឡើយ។ ព្រោះហេតុនោះ ទើបព្រះអង្គបាននូវលក្ខណៈនេះ គឺ ជាអ្នកមានប្រសាទដ៏លើសលែង សំរាប់ទទួលរសអាហារ។ ឯប្រសាទនោះ មានចុង ង ឡើងលើ ប្រជុំស្រោបត្រង់ ក សំរាប់ទទួលរសអាហារ ជ្រួតជ្រាបសព្វសព៌ាង្គកាយ។
ព្រះហនុ[កែប្រែ]
ព្រះហនុ(ចង្កា) ដូចជាចង្កានៃរាជសីហ៍ ពេញបរិបូរណ៌ដូចព្រះច័ន្ទក្នុងថ្ងៃ១២កើត។
ក្នុងកាលពីមុន ព្រះអង្គជាអ្នកលះបង់នូវ សម្ផប្បលាបៈ(ពាក្យរោយរាយ ឥតប្រយោជន៍) ជាអ្នកពោលតាមកាលគួរ ពោលតែពាក្យពិត ពោលពាក្យប្រកបដោយហេតុនិងផលប្រកបដោយប្រយោជន៍ ត្រូវតាមកាល។ ព្រោះកម្មនោះ ព្រះអង្គក៏បានជាអ្នកមានលក្ខណៈនេះ គឺមានព្រះហនុមានសណ្ឋានដូចជាចង្កានៃរាជសីហ៍ ដែលជាសត្វប្រសើរជាងពួកសត្វជើង៤។
ព្រះទន្ត៤០[កែប្រែ]
ព្រះទន្ត(ធ្មេញ) ៤០គត់ គឺ ធ្មេញលើ២០ និង ធ្មេញក្រោម២០ ប្រតិស្ឋានដោយល្អនៅក្នុងមាត់។
កាលព្រះមហាបុរសអាស្រ័យនូវជាតិកាលពីមុន ជាអ្នកលះបង់នូវវាចាស៊កសៀត ជាអ្នកឮពាក្យពីជនឯនេះ មិនទៅប្រាប់ជនឯណោះ ដើម្បីបំបែកជនទាំងពីរចំណែកនេះឡើយ ជាអ្នកផ្សះផ្សានូវជន ដែលបាក់បែកគ្នាហើយ ជាអ្នកទំនុកបំរុងនូវពួកជនដែលព្រមព្រៀងគ្នា ពេញចិត្តនឹងការព្រមព្រៀងគ្នា។ លុះមកកាន់អត្តភាពនេះ ព្រះអង្គក៏បាន ជាអ្នកមានព្រះទន្ត៤០គត់១ មានព្រះទន្តជិតស្និទ្ធល្អ១។
ព្រះទន្តស្មើ[កែប្រែ]
ព្រះទន្តរាបស្មើ មិនជ្រួសគ្នា ឬ ជំពើស ខ្ពស់ទាបឡើយ។
ក្នុងជាតិកាលពីមុន ព្រះមហាបុរស បានលះបង់នូវមិច្ឆាជីវៈ (ការចិញ្ចឹមជីវិតខុស) ចិញ្ចឹមជីវិតដោយសម្មាជីវៈ ជាអ្នកបានវៀរចារការបញ្ឆោតបន្លំ ដោយជញ្ជីង ដោយមាស ដោយរង្វាល់ជាដើម។ ជាអ្នកវៀរចាកកិរិយាកាត់នូវអវយវៈ មានដៃជាដើម សម្លាប់ ចង ធ្វើមនុស្សអោយវង្វេងផ្លូវ ប្លន់ កំហែងយកទ្រព្យ។ ដោយបុព្វហេតុនេះ ព្រះអង្គក៏បានជាអ្នកមានព្រះទន្ត ស ស្អាត ជិតស្និទ្ធរាបស្មើល្អ១ មានចង្កូមទាំង៤ ស ស្អាត១។
របៀបនៃព្រះទន្ត[កែប្រែ]
របៀបនៃព្រះទន្តជិតស្និទ្ធល្អ។
កាលព្រះមហាបុរសអាស្រ័យនូវជាតិកាលពីមុន ជាអ្នកលះបង់នូវវាចាស៊កសៀត ជាអ្នកឮពាក្យពីជនឯនេះ មិនទៅប្រាប់ជនឯណោះ ដើម្បីបំបែកជនទាំងពីរចំណែកនេះឡើយ ជាអ្នកផ្សះផ្សានូវជន ដែលបាក់បែកគ្នាហើយ ជាអ្នកទំនុកបំរុងនូវពួកជនដែលព្រមព្រៀងគ្នា ពេញចិត្តនឹងការព្រមព្រៀងគ្នា។ លុះមកកាន់អត្តភាពនេះ ព្រះអង្គក៏បាន ជាអ្នកមានព្រះទន្ត៤០គត់១ មានព្រះទន្តជិតស្និទ្ធល្អ១។
ព្រះចង្កូម[កែប្រែ]
ព្រះចង្កូមទាំង៤ ស ស្អាត ចាំងពន្លឺ។ ក្នុងជាតិកាលពីមុន ព្រះមហាបុរស បានលះបង់នូវមិច្ឆាជីវៈ (ការចិញ្ចឹមជីវិតខុស) ចិញ្ចឹមជីវិតដោយសម្មាជីវៈ ជាអ្នកបានវៀរចារការបញ្ឆោតបន្លំ ដោយជញ្ជីង ដោយមាស ដោយរង្វាល់ជាដើម។ ជាអ្នកវៀរចាកកិរិយាកាត់នូវអវយវៈ មានដៃជាដើម សម្លាប់ ចង ធ្វើមនុស្សអោយវង្វេងផ្លូវ ប្លន់ កំហែងយកទ្រព្យ។ ដោយបុព្វហេតុនេះ ព្រះអង្គក៏បានជាអ្នកមានព្រះទន្ត ស ស្អាត ជិតស្និទ្ធរាបស្មើល្អ១ មានចង្កូមទាំង៤ ស ស្អាត១។
ព្រះជីវ្ហា[កែប្រែ]
ព្រះជីវ្ហា(អណ្តាត)វែង ធំទូលាយ ទន់ល្មមល្មៃ។
កាលពីមុន ព្រះមហាបុរស ជាអ្នកបានលះបង់នូវផរុសវាចារ(វាចារអាក្រក់ ពាក្យជេរ) ជាអ្នកនិយាយតែពាក្យដែលឥតទោស ពាក្យដែលជាសុខដល់ត្រចៀកគេ គួរអោយស្រឡាញ់ គួរអោយតាំងទុក ក្នុងហរទ័យ ជាសំដីអ្នកក្រុង ទាំងជាទីស្រឡាញ់ពេញចិត្តនៃជនច្រើន។ លុះព្រះអង្គកាន់យកអត្តភាពថ្មីនេះ ក៏បាននូវមហាបុរិសលក្ខណៈទាំងពីរនេះ គឺ ជាអ្នកមានអណ្តាតវែង១ មានសូរស័ព្ទសំលេងក្រាងក្រអៅ ដូចសំលេងព្រហ្ម កាលបើបញ្ចេញវាចា លាន់ឭពិរោះដូចជាសំលងសត្វករវិក១។
សំឡេង[កែប្រែ]
សូរសៀងសំឡេងក្រអៅដូចជាសំឡេងនៃព្រហ្ម ឬសត្វករវិក។
កាលពីមុន ព្រះមហាបុរស ជាអ្នកបានលះបង់នូវផរុសវាចារ(វាចារអាក្រក់ ពាក្យជេរ) ជាអ្នកនិយាយតែពាក្យដែលឥតទោស ពាក្យដែលជាសុខដល់ត្រចៀកគេ គួរអោយស្រឡាញ់ គួរអោយតាំងទុក ក្នុងហរទ័យ ជាសំដីអ្នកក្រុង ទាំងជាទីស្រឡាញ់ពេញចិត្តនៃជនច្រើន។ លុះព្រះអង្គកាន់យកអត្តភាពថ្មីនេះ ក៏បាននូវមហាបុរិសលក្ខណៈទាំងពីរនេះ គឺ ជាអ្នកមានអណ្តាតវែង១ មានសូរស័ព្ទសំលេងក្រាងក្រអៅ ដូចសំលេងព្រហ្ម កាលបើបញ្ចេញវាចា លាន់ឭពិរោះដូចជាសំលងសត្វករវិក១។
ព្រះនេត្រ[កែប្រែ]
ព្រះនេត្រខៀវស្រស់
ក្នុងកាលមុន ព្រះមហាបុរសជាអ្នកមិនសំឡក់មើល ដោយទោសៈចិត្ត មិនមៀងមើលដោយចុងភ្នែក មិនលបសំឡក់គេដោយការស្អប់ ជាអ្នកមានចិត្តស្មោះត្រង់ រមិលមើលត្រង់ៗពេញភ្នែក ជាអ្នកសំលឹងមើលជនច្រើន ដោយចក្ខុគួរអោយស្រឡាញ់។ លុះព្រះអង្គមកកាន់អត្តភាពថ្មីនេះ ក៏បាននូវមហាបុរិសលក្ខណៈទាំងពីរនេះ គឺ ជាអ្នកមានព្រះនេត្រខៀវ ត្រង់កន្លែងដែលគួរខៀវ គួរអោយរមិលមើល ដោយចិត្តរាប់អាន១ មានកែវភ្នែកស្រដៀងនឹងកែវភ្នែករបស់កូនគោ១។
ដួងព្រះនេត្រ[កែប្រែ]
ដួងព្រះនេត្រស្រដៀងនឹងកែវភែ្នកកូនគោដែលទើបនឹងកើត។
ក្នុងកាលមុន ព្រះមហាបុរសជាអ្នកមិនសំឡក់មើល ដោយទោសៈចិត្ត មិនមៀងមើលដោយចុងភ្នែក មិនលបសំឡក់គេដោយការស្អប់ ជាអ្នកមានចិត្តស្មោះត្រង់ រមិលមើលត្រង់ៗពេញភ្នែក ជាអ្នកសំលឹងមើលជនច្រើន ដោយចក្ខុគួរអោយស្រឡាញ់។ លុះព្រះអង្គមកកាន់អត្តភាពថ្មីនេះ ក៏បាននូវមហាបុរិសលក្ខណៈទាំងពីរនេះ គឺ ជាអ្នកមានព្រះនេត្រខៀវ ត្រង់កន្លែងដែលគួរខៀវ គួរអោយរមិលមើល ដោយចិត្តរាប់អាន១ មានកែវភ្នែកស្រដៀងនឹងកែវភ្នែករបស់កូនគោ១។
ព្រះឧណ្ណាលោម[កែប្រែ]
រោមដុះត្រង់ចន្លោះព្រះភមូ(ប្រជុំចិញ្ចើម) មានសំបុរសក្បុះ ទន់ល្មើយដូចសំឡី។
កាលព្រះមហាបុរសអាស្រ័យនូវជាតិពីមុន ជាអ្នកលះបង់់នូវមុសាវាទ វៀរស្រឡះហើយចាកមុសាវាទ ជាអ្នកនិយាយតែពាក្យពិត ជាអ្នកទៀងត្រង់ និយាយពាក្យគួរអោយគេជឿ ជាអ្នកមិនពោលបំភ្លាត់សត្វលោកឡើយ។ លុះមកកាន់អត្តភាពថ្មីនេះ ព្រះអង្គក៏បាននូវលក្ខណៈទាំងពីរនេះ គឺ ជាអ្នកមានរោមក្នុងរណ្តៅ១ៗតែ១សសៃៗ១ មានរោមត្រង់ប្រជុំចិញ្ចើមដុះត្រង់ ចន្លោះចិញ្ចើមមានពណ៌ ស ក្បុសទន់ល្វន់ដូចជាសំឡី១។
ព្រះសិរ្ស៍[កែប្រែ]
ព្រះសីសៈហាក់ដូចជាប្រដាប់ដោយក្បាំងស្រេច។
ក្នុងកាលមុន ព្រះមហាបុរស ជាចម្បងរបស់ជនច្រើន ក្នុងកុសលធម៌ទាំងឡាយ ជាប្រធានរបស់ជនច្រើន ក្នុងកាយសុចរិត វចីសុចរិត មនោសុចរិត ការបរិច្ចាកទាន សមាទានសីល កិរិយារក្សាឧបោសថ វត្តដែលត្រូវធ្វើចំពោះមាតាបិតា ចំពោះសមណៈ ព្រាហ្មណ៍ ជនដែលជាច្បងក្នុងត្រកូល និងក្នុងពួកកុសលធម៌ដ៏ក្រៃលែងឯទៀតៗ។ ដោយកម្មនោះ ព្រះអង្គក៏បានជាអ្នកមានសីសៈដូចជាប្រដាប់ដោយក្បាំងស្រេច រុងរឿងដូចព្រះមហាក្សត្រយ៍ដែលទ្រង់នូវក្បាំងព្រះភ័ក្រ្ត។
ការវិភាគអត្ថបទអក្សរសិល្ប៍[កែប្រែ]
អ្នកនិពន្ធរឿងនិទានពុទ្ធនិយមច្រើនបានទទួលការសិក្សាអប់រំពីគ្រូដើមជាអាចារ្យខាងលទ្ធិព្រាហ្មណ៍ ដែលចេះចាំគម្ពីរវេទ ។ នៅក្នុងគម្ពីរវេទ ស្លោកភាគច្រើនដែលមនុស្សជំនាន់ដើមតាក់តែងឡើង ច្រើនជាប្រភេទកំណាព្យសូធ្យអរគុណ និង សរសើរ ដី ស្រែ ភ្លើង រន្ទះ ផ្គរ ទន្លេ ភ្នំ ពពក ខ្យល់ អាកាស ។ល។ លំដាប់ក្រោយមក មនុស្សជំនាន់នោះបានលើកភ្នំទុកជាទេវៈមួយ ទន្លេថាជាទេវៈមួយ ខ្យល់ថាជាទេវៈមួយ ។ល។ ហើយទេវៈទាំងនោះ ក្រោយមកត្រូវបានពួកគេគូរ ឬឆ្លាក់ថ្មជារូបសត្វ ឬ មនុស្សតំណាង ។ ចំណែកកំណាព្យសរសើរធម្មជាតិក៏ត្រូវបានពួកអាចារ្យព្រាហ្មណ៍សូធ្យសរសើររូបសំណាកទាំងនោះវិញម្តង ។ កំណាព្យច្រើនសន្ធឹកសម្រាប់សូធ្យសរសើរព្រះព្រហ្ម ព្រះវិស្ណុ ព្រះសិវៈ និង អវតារដ៏ច្រើនរាប់សឹងមិនអស់នៃទេវៈទាំងនោះ ត្រូវបានពួកគេចងក្រងសម្រាប់បង្រៀនពួកកូនចៅព្រាហ្មណ៍ពីមួយជំនាន់ទៅមួយជំនាន់ឲ្យទន្ទេញសម្រាប់សូធ្យ ។
កូនចៅព្រាហ្មណ៍ខ្លះដែលបានប្តូរចិត្តមកបួសក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាក៏បានយកកំណាព្យសម្រាប់សូធ្យសរសើរទេវៈនៃលទ្ធិព្រាហ្មណ៍ មកសូធ្យសរសើរអង្គកាយរបស់ព្រះពុទ្ធវិញម្តង ។ ហេតុនេះហើយទើបយើងប្រទះឃើញកំណាព្យទាំងនោះមួយចំនួនត្រូវបានមនុស្សដែលចូលរួមតាក់តែងគម្ពីរព្រះត្រៃបិដកជំនាន់ដំបូងបានព្រមព្រៀងគ្នាសម្រេចរក្សាទុកបន្តរហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ននេះ ។ ពួកគេភ្លេចគិតថា ពេលព្រះពុទ្ធគង់ជាធរមាន ទ្រង់មិនបានចូលចិត្តឲ្យសាវ័ករបស់ព្រះអង្គពោលពាក្យសរសើរអង្គកាយរបស់ព្រះអង្គទេ ។ នៅពេលពុទ្ធសាសនិកខិតខំពោលសរសើរតែភាពអស្ចារ្យរបស់ព្រះពុទ្ធ ចាប់តាំងពីកំណើតអស្ចារ្យ រហូតដល់បរិនិព្វានអស្ចារ្យ ពេលនោះពុទ្ធសាសនិកបានបន្ទាបតម្លៃនៃភាពជាមនុស្សរបស់ព្រះពុទ្ធ និង បន្ទាបការប្រឹងប្រែងសិក្សានិងភាវនាស្វែងរកសច្ចធម៌របស់ព្រះពុទ្ធ ។ លើសពីនោះទៀត ពុទ្ធសាសនិក នឹងភ្លេចគិតរកវិធីដោះស្រាយបញ្ហាដោយខ្លួនឯង ហើយរំពឹងរង់ចាំឲ្យព្រះពុទ្ធជួយដោះស្រាយ ឬសង្ឃឹមរង់ចាំកើតជាតិថ្មីនឹងអាចបានល្អ ដែលជាការសង្ឃឹមខុស ។
កាលព្រះអង្គនៅមានព្រះជន្មនៅឡើយ ទ្រង់តែងរំឭកសាវ័កទាំងឡាយឲ្យព្យាយាមយកធម៌ ដែលជាពាក្យបង្រៀនរបស់ទ្រង់ មកពិចារណា និង ប្រតិបត្តិជាប្រចាំ ដើម្បីបានជាទីពឹងពេលទ្រង់បរិនិព្វាន ។ ប៉ុន្តែ ពុទ្ធសាសនិកជំនាន់ក្រោយបានដើរឆ្ងាយពីការបង្រៀនរបស់ព្រះអង្គ ដោយពួកគេខិតខំចំណាយពេលទៅលើការកសាងវិហារដ៏ប្រណិត សាលាឆាន់ដ៏សម្បើម កុដិដ៏ភ្លឺចិញ្ចាច ចេតិយដ៏ខ្ពស់សន្លឹម ស្រះទឹកដ៏អស្ចារ្យ រូបបដិមាករធ្វើពីមាសឬត្បូងមានតម្លៃ ។ល។ ពួកគេខិតខំទន្ទេញចម្រៀងសរសើរតម្កើងឈ្មោះព្រះពុទ្ធ ឬលក្ខណៈអស្ចារ្យនៃរូបកាយរបស់ព្រះពុទ្ធ ឬទីស្ថានរំឭកទាំងឡាយ ប៉ុន្តែបើមាននរណាសួរអំពីទស្សនវិជ្ជាដែលជាខ្លឹមក្នុងនៃព្រះពុទ្ធសាសនា ពួកគេមិនដឹងឆ្លើយ ឬបានត្រឹមចេះឆ្លើយតែមិនដឹងន័យ ឬបានត្រឹមដឹងន័យតែមិនធ្លាប់ប្រតិបត្តិ ឬបានត្រឹមប្រតិបត្តិមួយដងមួយយាមតែមិនបានជាប់ជាប្រចាំទេ ។
ឯកសារយោង[កែប្រែ]
ព្រះត្រៃបិដក > សុត្តន្តបិដក > ទីឃនិកាយ > បាដិកវគ្គ > ឆដ្ឋភាគ > លក្ខណសូត្រ សៀវភៅភាគ១៩ ទំព័រទី ១ ដល់ ៦៦
พระไตรปิฎก เล่มที่ ๑๑ พระสุตตันตปิฎก เล่มที่ ๓ ทีฆนิกาย ปาฏิกวรรค ลักขณสูตร
The Marks of a Great Man (DN30)