រាជេន្ទ្រវម៌្មទី២

រាជេន្ទ្រវម៌្មទី២
វ្រះបាទ
រជ្ជកាល	កម្វុជទេឝ: ៩៤៤–៩៦៨
រាជ្យមុន	ហឝ៌វម៌្មទី២
រាជ្យបន្ត	ជយវម៌្មទី៥
ស្វាមី/មហេសី	ត្រូវជាព្រះភិគនេយ្យនៃមាតាព្រះបាទឧទយាទិត្យវម៌្មទី១
បុត្រ	ជយវម៌្មទី៥
ព្រះនាមពេញ ធូលីវ្រះបាទ ធូលីជេងវ្រះកម្រតេង អញឝ្រីរាជេន្ទ្រវម្ម៌ទេវ បច្ឆាមរណនាម វ្រះបាទឝិវលោក
បិតា	មហេន្ទ្រវម៌្ម
មាតា	មហេន្ទ្រទេវី
សាសនា	ព្រហ្មញ្ញសាសនា

វ្រះបាទរាជេន្ទ្រវម៌្មទី២ (រាជិន្ទពម៌ទី២) គឺជាមហាក្សត្រនៃកម្វុជទេឝ (សោយរាជ្យនៅអង្គរ កម្ពុជា) ចាប់ពី ៩៤៤ ដល់ ៩៦៨។ ព្រះនាមសំរាប់រាជ្យ ធូលីវ្រះបាទ ធូលីជេងវ្រះកម្រតេង អញឝ្រីរាជេន្ទ្រវម្ម៌ទេវ (ធូលីព្រះបាទ ធូលីជើង ព្រះគម្ដែង អញស្រីរាជិន្ទពម៌ទេព)។ ក្រោយ​ពី​វ្រះបាទ​ហឝ៌វម៌្មទី២ ទ្រង់​សោយ​ទិវង្គត​ទៅ វ្រះបាទ​រាជេន្ទ្រវម៌្មទី២ ដែល​ជា​ព្រះរាជ​បុត្រ​របស់​ព្រះនាង​មហេន្ទ្រទេវី (ឯកសារខ្លះថាជាប្អូនទៅវិញ) ដែល​ត្រូវ​ជា​បង​ស្រី​មួយ​អង្គ​ទៀត​របស់​វ្រះបាទយឝោវម៌្មទី១ ដែរ ក៏​ទ្រង់​ឡើង​សោយរាជ្យ​ស្នង​ព្រះអនុជ​នៅ​ឆ្នាំ ​៩៤៤។ រាជេន្ទ្រវម៌្មទី២ ត្រូវជាក្មួយនៃអតីតព្រះរាជា និងត្រូវជារជ្ជទាយាទ នៃមហាក្សត្រមហេន្ទ្រវម៌្ម សោយរាជ្យនៅនគរភវបុរ (ទីតាំងរបស់ទីក្រុងត្រូវបានគេជជែកពិភាក្សា) បានលើករាជធានីត្រឡប់មកយឝោធរបុរវិញ។ នៅសម័យព្រះអង្គ ទឹកដីភវបុរ ត្រូវបានភ្ជាប់មក "កម្វុជទេឝ" ដែលមានរាជធានីធំនៅអង្គរ។ ព្រះអង្គបានសាងប្រាសាទភ្នំ ពីរគឺ ប្រែរូប (គ.ស ៩៦១) និងមេបុណ្យខាងកើតគឺជាបូជនីយដ្ឋានសំខាន់ៗរបស់ទ្រង់បានតាំងនៅតំបន់អង្គរនៃខេត្តសៀមរាបរបស់កម្ពុជា។ រាជបុរោហិត ព្រាហ្មណ៍ អាត្មឝិវ។ សិលាចារឹកនិយាយថាកម្វុជទេឝស្ថិតក្រោមការទំនុកបំរុងរបស់ទ្រង់បានលាតសន្ធឹងដល់ វៀតណាមខាងត្បូង លាវ និងប្រទេសថៃមួយភាគធំ ហើយកាន់តែឆ្ងាយទៅដល់ភាគខាងត្បូងចិន។ សិលាចារឹកនៅប្រាសាទប្រែរូបរៀបរាប់ថារាជេន្ទ្រវម៌្មទី២គឺជាអ្នកចំបាំងដ៏អស្ចារ្យ ព្រះខ័ឌ្តរបស់ទ្រង់ប្រឡាក់ដោយលោហិតរឿយៗ ព្រះកាយរបស់ទ្រង់រឹងមាំប្រៀបាននឹងគ្រាប់ពេជ្រ។ ទោះបីយ៉ាងណា ក្សត្រអង្គនេះបានដាក់ទណ្ឌកម្មចំពោះទុក្ខទោស សិលាចារឹកថ្លែងថា ទ្រង់គឺមហាសាគរនៃក្ដីមេត្តាករុណាធម៌ចំពោះអពិរុទ្ធជន។ សិលាចារឹកផ្សេងៗទៀតពិពណ៌នាទ្រង់ជាអ្នករៀបចំក្បួនពិធីសាសនារដ្ឋ។ ក្នុងអត្ថបទមួយ ទ្រង់ចេញរាជបញ្ជាឱ្យមានការប្រមូលប្រេងបូជា ក្នុងទំរង់ជាក្រមូន សំរាប់ការប្រើប្រាស់ក្នុងប្រាសាទ។

ព្រះមហាក្សត្របានគង់នៅក្នុងមហារាជវាំងដែលបានរចនាតុបតែងដោយមន្ត្រីរបស់ព្រះអង្គ កវេន្ទ្រារិមថន។ អ្នកប្រាជ្ញភាគច្រើនជឿជាក់ថា រាជេន្ទ្រវម៌្មទី២ បានស្ថាបនាប្រព័ន្ធរដ្ឋបាលមជ្ឈការ ដែលបានធ្វើការគ្រប់គ្រងដោយផ្ទាល់លើក្រុមព្រះអង្គម្ចាស់ ដែលមានឯករាជ្យយ៉ាងធំធេងក្នុងទឹកដីរបស់ខ្លួននៅតាមបណ្ដាខេត្តនានា។

សំណង់បន្ទាយស្រី ប្រាសាទនេះលំអតុបតែងដោយថ្មភក់ផ្កាឈូកស្ថិតនៅខាងជើងនៃសំណង់អគារអង្គរសំខាន់ៗ ចាប់ផ្ដើមកំឡុងរជ្ជកាលរបស់ព្រះអង្គ។

រាជេន្ទ្រវម៌្មទី២ទ្រង់​ជា​ស្ដេច​សឹក​មួយ​អង្គ​ដ៏​អង់​អាច​ក្លាហាន បានដឹកនាំការប្រយុទ្ធទល់នឹងរដ្ឋសត្រូវចាម្ប៉ានៅខាងកើត នៅគ.ស ៩៥០។ ក្រោយ​ពី​ចាម្ប៉ា​បាន​មក​លុក​លុយ​ប្រទេស​កម្ពុជា នៅ​ក្នុង​រាជ្យ​វ្រះបាទ​ជយវម៌្មទី៥ នោះ។ នៅ​ឆ្នាំ​៩៤៥-៩៤៦ ព្រះអង្គ​ទ្រង់​បាន​ឡោមព័ទ្ធ​រាជធានី​នៃ​ប្រទេស​ចាម្ប៉ា បាន ហើយ​បាន​នាំ​បដិមា​ទេពធីតា​រក្សា​នគរ ដែល​ធ្វើ​អំពី​មាស នៅប្រាសាទពោធិ៍នគរប្រទេសចាម្ប៉ា និង​រឹប​យក​នគរ​ចាម្ប៉ា ដាក់​ជា​ចំណុះ​នគរ​ខ្មែរ​មួយ​រយៈ​ថែម​ទៀត​ផង។

រាជេន្ទ្រវម៌្មទី២ត្រូវបានស្នងរាជ្យបន្តដោយព្រះរាជបុត្រទ្រង់ព្រះជន្ម ១០ វស្សា ដែលបានឡើងសោយរាជ្យក្លាយជា ជយវម៌្មទី៥។ ព្រះអង្គមានព្រះបរមមរណនាមថា វ្រះបាទឝិវលោក។

ព្រះអង្គ​មិន​គង់​នៅ​រាជធានី​កោះ​កេរ្តិ៍ ទៀត​ទេ គឺ​ព្រះអង្គ​ទ្រង់​នាំ​យក​លិង្គ​ទេវរាជ​ត្រឡប់​ទៅ​យសោធបុរ ក្រុង​អង្គរ បាន​ជួសជុល និង​រៀប​ចំ​កសាង​បន្ថែម ធ្វើ​អោយ​រាជធានី​យឝោធរបុរ នេះ​កាន់​តែ​រុងរឿង​ឡើង​ថែម​ទៀត។

នៅ​ចំ​កណ្ដាល​ទីក្រុង​នេះ គេ​ចាប់​ផ្ដើម​កសាង​ប្រាសាទ​វិមាន​អាកាស​ដ៏​ល្អ​ឆើតឆាយ ហើយ​នៅ​ភាគ​ខាង​កើត​នៃ​ទីក្រុង​នៅ​ឆ្នាំ​៩៥២ ព្រះអង្គ​ទ្រង់​បាន​សាង​ប្រាសាទ​មេ​បុណ្យ​ខាង​កើត ដែល​មាន​ប្រាង្គ​ចំនួន​៥ នៅ​ចំ​កណ្ដាល​បារាយណ៍​យឝោធរតដាក ដើម្បី​ឧទ្ទិស​ចំពោះ​ព្រះ​មាតា​ព្រះ​បិតា បុព្វការី​ជន​ផ្សេង​ទៀត និង​ឝិវលិង្គ។ នៅ​ឆ្នាំ​៩៦១ ព្រះអង្គ​ទ្រង់​បាន​សាង​ប្រាសាទ​មួយ​ទៀត​ដែល​មាន​រូបរាង និង​ប្រាង្គ​ចំនួន​៥ ដូច​គ្នា​នឹង​ប្រាសាទ​មេ​បុណ្យ​ខាង​កើត​ដែរ ឈ្មោះ​ថា ប្រាសាទ​ប្រែ​រូប ដោយស្ថាបត្យករកវេន្ទ្រារិមថនក្នុងឆ្នាំ៩៦១។ ស្ថិត​នៅ​ខាង​ត្បូង​យឝោធរតដាក ដើម្បី​តម្កល់លិង្គ​ទេវរាជ និង​ឧទ្ទិស​ចំពោះ​ព្រះ​ញាតិ​ព្រះអង្គ​ផង។

ហេតុ​ដែល​បណ្ដាល​អោយ​វ្រះបាទ​រាជេន្ទ្រវម៌្មទី២ សាង​ប្រាសាទ​ប្រែ​រូប​ដែល​មាន​រូបរាង និង​សណ្ឋាន​ដូច​គ្នា​នឹង​ប្រាសាទ​មេ​បុណ្យ​ខាង​កើត​នោះ គឺ​មក​ពី​ប្រាសាទ​មេ​បុណ្យ​ខាង​កើត​នេះ​បាន​ត្រូវ​សាងសង់​ឡើង​នៅ​កណ្ដាល​បារាយណ៍ ដែល​ជា​ហេតុ​ធ្វើ​អោយ​មាន​ការ​ពិបាក​ក្នុង​ការ​ធ្វើ​បុណ្យ​ទាន។

ក្នុង​រាជ្យ​របស់​វ្រះបាទ​រាជេន្ទ្រវម៌្មទី២ សាសនា​ទាំងអស់​មាន​ការ​រីក​ចម្រើន ហើយ​រួម​រស់​ដោយ​សុខដុម​ជាមួយ​គ្នា។ នៅ​ក្នុង​រាជ្យ​របស់​ព្រះអង្គ​នេះ​ដែរ មាន​វីរជន ឬ​មន្ត្រី​ជាន់​ខ្ពស់​នៃ​ព្រះបរមរាជវាំង​ជាច្រើន បាន​រួម​ចំណែក​កសាង​សមិទ្ធផល​ផ្សេងៗ ដូច​ជា​នៅ​ឆ្នាំ​៩៤៦ កវេន្ទ្រារិមថន ជា​ស្ថាបត្យករ​បាន​សាង​ប្រាសាទ​បាតជុំ ដើម្បី​ឧទ្ទិស​ថ្វាយ​ចំពោះ​ពោធិសត្វ​មួយ​អង្គ​នៃ​ពុទ្ធសាសនា​មហាយាន និង​ព្រះនាង​ប្រាជ្ញាបារមីតា។ នៅ​ឆ្នាំ​៩៦៧ ព្រះរាជ​គ្រូ​ព្រាហ្មណ៍យជ្ញវរាហ ចាប់​ផ្ដើម​សាង​ប្រាសាទ​បន្ទាយស្រី ត្រីភូវនមហេស្វរ ស្ថិត​ខាង​ជើង​ក្រុង​យឝោធរបុរ។

ពង្សាវលី

• ព្រះអយ្យកា ព្រះនាម ឥន្ទ្រវម៌្មទី១ និង អយ្យកោ ព្រះនាម ឥន្ទ្រទេវី
  • ព្រះបិតាព្រះនាម មហេន្ទ្រវម៌្ម និងមាតាព្រះនាម មហេន្ទ្រទេវី
    • ព្រះភាតាព្រះនាម ជយវម៌្មទី៤ និង ព្រះនាងដែលត្រូវជាមហេសីនៃព្រះបាទយឝោវម៌្មទី១
      • ព្រះរាជបុត្រព្រះនាម ជយវម៌្មទី៥

គោរម្យងារសំរាប់រាជ្យ
មុនដោយ ហឝ៌វម៌្មទី២	ចក្រវរ្តិននៃកម្វុជទេឝ ៩៤៤–៩៦៨	តដោយ ជយវម៌្មទី៥

ឯកសារយោង

• Higham, Charles. The Civilization of Angkor. University of California Press 2001. ISBN 0-520-23442-1

• Mabbett, Ian and Chandler, David. The Khmers. Blackwell Publishers 1996. ISBN 0-631-17582-2