ជ័យវរ្ម័នទី៥

ជ័យវរ្ម័នទី៥
Jayavarman V Les temples d'Angkor La Statue du Bouddha couché au temple de Baphûon.
រជ្ជកាល	៩៦៨-១០០១ (ចក្រភពខ្មែរ)
គ្រងរាជ	​ ៩៦៨
ព្រះនាមពេញ	ព្រះបាទដែនដីខាងជើង ព្រះកម្រតែងអញ ស្រីជ័យវរ្ម័នទេវៈ
មរណៈនាម	បរមវីរៈលោក
ក្សត្រមុន	រាជេន្ទ្រវរ្ម័នទី២
រាជបន្ត	ឧទ័យទិត្យវរ្ម័នទី១
សន្តិវង្ស	កៅណ្ឌិន្យ (អំបូរខ្មែរជ្វា)
ប្រសូត្រ	មិនមានកំណត់ត្រា
ចូលទីវង្គត់	១០០១ (ជន្មាយុ) មិនមានកំណត់ត្រា
ជំនឿសាសនា	ហិណ្ឌូសាសនា លទ្ធិ ព្រះសិវៈ និយម និង ពុទ្ធសាសនា ​មហាយាន

ជ័យវរ្ម័នទី៥ (អង់គ្លេស: Jeyvaraman V) (សំស្ក្រឹត: Jayavarman V) (ប្រ.ស|គ.ស ០០០-១០០១) រជ្ជកាលគ្រងរាជ (គ.ស ៩៦៨-១០០១) ក្រោយគ្រងរាជសម្បត្តិផ្លូវការណ៍ក្នុងឆ្នាំ ៩៦៨ នៃគ.សករាជ ទ្រង់មានព្រះបរមនាមថា "វ្រះបាទ ធូលីជេងវ្រះកម្រតេងអញ ឝ្រីជយវម៌្មទេវ" ប្រែជាខេមរៈភាសា "ព្រះបាទដែនដីខាងជើង ព្រះកម្រតែងអញ ស្រីជ័យវរ្ម័នទេវៈ" ​មិនមានកំណត់ត្រារៀបអភិសេករបស់ព្រះអង្គឡើយ តាមពង្សសាវតា គេដឹងត្រឹមថា ព្រះអង្គជាបុត្រាព្រះបាទ "រាជេន្ទ្រវរ្ម័នទី២" ហើយព្រះអង្គក៏ជាស្ដេចសឹកសង្គ្រាមដ៏ខ្លាំងពូកែផងដែរ ។

ការកសាងរាជវាំងថ្មី

New Royal Palace of Jayavarman V between Baphoun, Phimeanakas temples 10th century.

ក្នុងរាជព្រះបាទ "ជ័យវរ្ម័នទី៥" ព្រះអង្គ​បានចាប់ផ្ដើមសាងសង់ ប្រាសាទភិមានអាកាស ដែលជាទីចាប់ផ្ដើមរបស់ព្រះអង្គក្នុងការកសាងរាជវាំងថ្មី ដើម្បីពង្រីកឥទ្ធិពលអំណាចរបស់ព្រះអង្គក្នុងការគ្រប់គ្រងព្រះនគរ ចំណែករាជដំណាក់របស់ អង្គព្រះមហាក្សត្រ សុទ្ធតែ​ស្រោបទៅដោយមាស ដែលបង្ហាញពីកិត្យានុភាព និងភាពថ្លៃថ្នូរខ្ពង់ខ្ពស់ក្រោមការដឹកនាំរបស់ព្រះអង្គ រាជវាំងថ្មីរបស់ព្រះអង្គត្រូវបានប្រសិទ្ធនាមថា "ជ័យឥន្ទ្រនាគគិរី" (អង់គ្លេស: Jayendranagarī) ដែលមានន័យថា រាជវាំងភ្នំនាគរបស់ព្រះឥន្ទ្រ ហើយព្រះអង្គក៏ស្ថាបនារាជធានីបន្ថែមផងដែរ ។​

ការីកចម្រើនផ្នែកសិល្បៈរបាំ

ល្ខោនខោល (Lakhon Khol Mask Dance)

Cambodian Mask Dance C.20th Century Image 1928 by Jules Gervais-Courtellemont - National Geographic Society US Corbis Image.

ក្នុងរាជព្រះបាទ ជ័យវរ្ម័នទី៥ ការរីកចម្រើនផ្នែកសិល្បៈរបាំ ដែលប្រែសម្រួលចេញពីសិល្បៈ​របាំ ល្ខោនណាំងស្បែក ឬ ល្ខោនស្បែកធំ មកជាទម្រង់សិល្បៈមុខខ្មុក នៃការសម្ដែងសាច់រឿងដោយពាក់របាំងមុខរាំក្នុងទម្រង់ជាតួអង្គផ្សេងៗ ដែលត្រូវបានគេសម្គាល់ឈ្មោះរបាំនេះថា "ល្ខោនខោល" យោងតាមរយៈសិលាចរឹក តំបន់ស្ទឹងស្រែង ខេត្តសៀមរាប ​K.566 គ.សករាជ ៩៧៩ បានពណ៌នាថា៖ ​អង្គម្ចាស់​ម្នាក់​​នាម "វ្រៈកម្រៈតេងឥសានសិវៈ" លោកគឺ ជា​ប្រធាន​ក្រុម​នាដ​ខោល ដែលត្រូវនាំយកមនុស្សមួយក្រុមពី "ខេត្រវ្យាធៈបុរៈ" ឱ្យទៅបម្រើនារាជវាំង "ជ័យឥន្ទ្រនាគគិរី" នាផ្ទះនាដខោល ។

ទំនាក់ទំនង ពុទ្ធសាសនា​មហាយាន

Jayavarman V Buddha Mahayana

Les temples d'Angkor Baphuon.- Statue du Bouddha couché Siem Reap, Built by Jayavarman V.

ក្នុងរាជព្រះបាទ ​"ជ័យវរ្ម័នទី៥" ការហូរចូលនៃទំនាក់ទំនង ពុទ្ធសាសនា មហាយាន បានធ្វើឱ្យព្រះអង្គទទួលយកសាសនាព្រះពុទ្ធមកបន្ថែមទៀត ដោយព្រះអង្គបានសាងសង់ប្រាសាទមួយបូជាចំពោះពុទ្ធសាសនា ប្រាសាទនោះគឺ ប្រាសាទបាពួន ។ នៅក្នុងរាជរបស់ព្រះអង្គ តែងមានជម្លោះរវាងអ្នក ព្រហ្មញ្ញ សាសនា និង អ្នកពុទ្ធសាសនា ជារឿយៗ ដូចនេះហើយទើបប្រាសាទបាពួន មិនត្រូវបានសាងសង់បញ្ចប់ឡើយ យ៉ាងណាវិញ ព្រះអង្គនៅតែមានទំនោរច្រើនទៅលើព្រះពុទ្ធសាសនា តែព្រះអង្គក៏មិនបានបោះបង់និងការគោរពប្រតិបត្តិទៅលើព្រហ្មញ្ញសាសនាផងដែរ ។

ស្ថាប័ត្យកម្ម​ដែលទ្រង់បានកសាង

Ta Keo temple 10th century built by Jayavarman V, origin name Hemasringagiri.

• ប្រាសាទភិមានអាកាស គ.សករាជ 968 AD.
• ប្រាសាទបាពួន
• ប្រាសាទតាកែវ ឈ្មោះដើម "ហេមស្រឹង្គគិរី" (អង់គ្លេស: Hemasringagiri) មានន័យថា ប្រាសាទភ្នំទ្រនុងមាស តំណាងឱ្យទីដ្ឋាន នៃភ្នំព្រះសុម៉ែរ (អង់គ្លេស: Represent Mount Meru)

មើលផងដែរ

• រាជានិយមកម្ពុជា

តំណភ្ជាប់ រជ្ជកាលគ្រងរាជ

ជ័យវរ្ម័នទី៥ (គ.ស ០០០-១០០១)
មុនដោយ រាជេន្ទ្រវរ្ម័នទី២	ចក្រភពខ្មែរ ៩៦៨–១០០១	តដោយ ឧទ័យទិត្យវរ្ម័នទី១