Pp-move-indef

តៃវ៉ាន់

ពីវិគីភីឌា
Jump to navigation Jump to search
"សាធារណរដ្ឋចិន" បញ្ជូនបន្តមកទីនេះ។ ចំពោះសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតចិន សូមមើល ចិន។ ចំពោះការប្រើប្រាស់ផ្សេងៗ សូមមើល សាធារណរដ្ឋចិន (អសង្ស័យកម្ម) និង តៃវ៉ាន់ (អសង្ស័យកម្ម)។

សាធារណរដ្ឋចិន
中華民國 (ភាសាចិន)
Zhōnghuá Mínguó (ភិងអ៊ិង)
ភ្លេងជាតិ: 中華民國國歌
Zhōnghuá Mínguó guógē
"ចម្រៀងជាតិនៃសាធារណរដ្ឋចិន"
ជប៉ុនក្វាមទីម័រខាងកើតវ៉ានូអាទូឥណ្ឌូណេស៊ីហាវ៉ៃប៉ាពួញូគីនេសូឡូម៉ុងកោះន័រហ្វូកនូវែលសេឡង់អូស្ត្រាលីហ្វីជីនូវែលកាលេដូនីអង់តាកទិកប្រជុំកោះគែកេឡេនហ្វីលីពីនចិនសិង្ហបុរីម៉ាឡេស៊ីប្រ៊ុយណេវៀតណាមនេប៉ាល់ភូតានឡាវថៃកម្ពុជាមីយ៉ាន់ម៉ាបង់ក្លាដេសម៉ុងកូលកូរ៉េខាងជើងកូរ៉េខាងត្បូងឥណ្ឌាប៉ាគីស្ថានស្រីលង្ការុស្ស៊ីតៃវ៉ាន់ម៉ាល់ឌីវកាសាក់ស្ថានអាហ្វកានីស្ថានអ៊ីរ៉ង់អូម៉ង់យេមែនអារ៉ាប៊ីសាអ៊ូឌីតអេមីរ៉ាតអារ៉ាប់រួមកាតាគុយវ៉ែតអ៊ីរ៉ាក់ចចជីអាមេនីអាស៊ែបៃសង់តួកគីអេរីត្រេជីប៊ូទីសូម៉ាលីអេត្យូពីកេនយ៉ាស៊ូដង់ម៉ាដាកាស្ការកូម័រម៉ាយ៉ុតរេអ៊ូញ៉ុងម៉ូរីសតង់សានីម៉ូសំប៊ិកតួកមេនីស្ថានអ៊ូសបេគីស្ថានតាជីគីស្ថានកៀគីស្ថានទីតាំងប្រទេសតៃវ៉ាន់នៅលើភូគោល
រដ្ឋធានីតៃប៉ិ[១]
25°04′N 121°31′E / 25.067°N 121.517°E / 25.067; 121.517
ទីក្រុងធំបំផុតតៃប៉ិថ្មី
ភាសាផ្លូវការគ្មាន[lower-alpha ១][៤]
អក្សរផ្លូវការអក្សរចិនបុរាណ[៥]
ភាសាជាតិ
ក្រុមជនជាតិ
>៩៥% ជនជាតិហាន
—៧០% ជនជាតិហុកគាន
—១៤% ជនជាតិហាក់កា
—១៤% វ៉ៃឆេងរេន
២% ជនជាតិដើម/ភាគតិច[៦]
សាសនា
រដ្ឋឯកភូត សាធារណរដ្ឋអាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញប្រកាន់ប្រព័ន្ធពាក់កណ្តាលប្រធានាធិបតីនិយម
ត្សៃ អ៊ីងវិន
ឡាយ ឆីងតេ
ស៊ូ ត្សេងឆាង
យូ ស៊ីគុន
នីតិប្បញ្ញត្តិសភាយាន
និម្មិតកម្ម
▪ បានបង្កើតឡើង
១ មករា ១៩១២
▪ ចូលកាន់កាប់កោះតៃវ៉ាន់
២៥ តុលា ១៩៤៥
▪ អនុម័តរដ្ឋធម្មនុញ្ញ
២៥ ធ្នូ ១៩៤៧
៧ ធ្នូ ១៩៤៩
១៦ កក្កដា ១៩៩២
ក្រឡាផ្ទៃ
▪ ផ្ទៃសរុប
៣៦,១៩៣ គ.ម2 [៧][៨] 
ប្រជាជន
▪ ប៉ាន់ស្មាន (ឆ្នាំ ២០២០)
២៣,៥៦៨,៣៧៨ [៩] (ទី៥៦)
▪ ជំរឿន (ឆ្នាំ ២០១០)
២៣,១២៣,៨៦៦[១០]
៦៥០ នាក់/គ.ម2   (ទី១០)
GDP (PPP)ប៉ាន់ស្មាន (ឆ្នាំ ២០២០)
▪ សរុប
decrease ១.២៧៦ សែនកោដិដុល្លារ[១១] (ទី២១)
▪ ក្នុងម្នាក់
decrease ៥៤,០១៩ ដុល្លារ[១១] (ទី១៥)
GDP (ចារឹក)ប៉ាន់ស្មាន (ឆ្នាំ ២០២០)
▪ សរុប
increase ៦៣៥.៥៤៧ សែនកោដិដុល្លារ[១១] (ទី២១)
▪ ក្នុងម្នាក់
increase ២៦,៩១០ ដុល្លារ[១១] (ទី៣២)
ជីនី (២០១៧)negative increase 34.1[១២]
មធ្យម
HDI (២០១៩)increase 0.916[១៣]
ខ្ពស់ណាស់ · ទី២៣
រូបិយវត្ថុដុល្លារតៃវ៉ាន់ថ្មី (NT$) (TWD)
ល្វែងម៉ោងUTC+៨ (ម៉ោងស្តង់តាជាតិ)
▪ រដូវក្តៅ (DST)
UTC+៨ (not observed)
ទម្រង់កាលបរិច្ឆេទ
ទិសចរាចរណ៍ស្តាំ
ក្រមហៅទូរស័ព្ទ+៨៨៦
ដែនកម្រិតកំពូល

តៃវ៉ាន់ (ចិនសម័យ៖ 台湾; ចិនបុរាណ៖ 臺灣/台灣; ភិងអ៊ិង៖ Táiwān) ដោយមានឈ្មោះជាផ្លូវការថា សាធារណរដ្ឋចិន[lower-alpha ២], គឺជាប្រទេសមួយស្ថិតនៅអនុតំបន់អាស៊ីបូព៌ា។[១៥][១៦] ប្រទេសជិតខាងរបស់តៃវ៉ាន់មានដូចជា សាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតចិននៅទិសពាយព្យ ប្រទេសជប៉ុននៅទិសឥសាន្ត និងប្រទេសហ្វីលីពីននៅទិសខាងត្បូង។ កោះចម្បងរបស់តៃវ៉ាន់មានក្រឡាផ្ទៃប្រមាណ ៣៥,៨០៨ គីឡូម៉ែត្រការ៉េដោយមានជួរភ្នំគ្របដណ្តប់លើតំបន់ពីរភាគបីនៃទិសខាងកើត និងមានតំបន់ទំនាបនៅទិសខាងលិចដែលជាតំបន់សម្បូរទៅដោយប្រជាជនរស់នៅកុះករ។ រដ្ឋធានីរបស់តៃវ៉ាន់គឺទីក្រុងតៃប៉ិហើយបូករួមជាមួយទីក្រុងតៃប៉ិថ្មីនិងគីឡុងបានបង្កើតចេញជាទីក្រុងមាតុបុរៈធំជាងគេប្រចាំប្រទេសតៃវ៉ាន់។ ដោយមានប្រជាជនចំនួន ២៣,៥៧ លាននាក់ តៃវ៉ាន់គឺស្ថិតនៅក្នុងចំណោមប្រទេសដែលមានបណ្តុំចំនួនប្រជាជនច្រើនបំផុត។

បុព្វបុរសនៃជនជាតិដើមតៃវ៉ាន់បានមកតាំងទីលំនៅលើកោះមួយនេះនៅប្រហែល ៦,០០០ ឆ្នាំមុនមកម្លេះ។ នៅអំឡុងសតវត្សទី១៧ ជនជាតិហានជាច្រើននាក់បាននាំគ្នាធ្វើអន្តោប្រវេសន៍មករស់នៅលើកោះនេះដែលកាលនុះកំពុងស្ថិតនៅក្រោមអាណានិគមហុល្លង់ ហើយដំណើរអន្តោប្រវេសន៍នូវតែបន្តទៀតនៅក្រោមរាជាណាចក្រទុងនីង។ កោះមួយនេះត្រូវបានធ្លាក់ក្នុងដៃរាជវង្សឆេងនៃប្រទេសចិននៅអំឡុងឆ្នាំ១៦៨៣ ហើយបានប្រគល់មកឱ្យចក្រភពជប៉ុននៅក្នុងឆ្នាំ១៨៩៥។ នៅក្រោយសង្គ្រាមលោកលើកទី២ ពោលគឺបន្ទាប់ពីជប៉ុនបានទទួលចុះចាញ់ កោះតែវ៉ាន់ត្រូវបានប្រគល់មកឱ្យសាធារណរដ្ឋចិននៅក្នុងឆ្នាំ១៩៤៥។ សង្គ្រាមស៊ីវិលចិនបានផ្ទុះឡើងបន្តទៀតហើយសាធារណរដ្ឋចិនខណៈកំពុងតែបាត់បង់ទឹកដីចិនដីគោកបន្តិចម្តងៗទៅកងកម្លាំងកុម្មុយនិស្តចិន ហើយទីបំផុតរដ្ឋាភិបាលនៃសាធារណរដ្ឋចិនក៏បានដកថយមកលើកោះតៃវ៉ាន់នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៤៩។ ក្រោយសង្គ្រាមស៊ីវិលបានបញ្ចប់ សាធារណរដ្ឋចិនបានកាន់កាប់លើកោះតៃវ៉ាន់និងបណ្តុំកោះតូចៗនៅជុំវិញ។

នៅដើមទស្សវត្តឆ្នាំ១៩៦០ តៃវ៉ាន់បានឈានចូលក្នុងសម័យកាលនៃកំណើនសេដ្ឋកិច្ចនិងឧស្សាហូបនីយកម្មដោយគេបានសម្តៅលើសម័យនេះថា"មហស្ចារ្យតៃវ៉ាន់"។ នៅចុងទស្សវត្តឆ្នាំ១៩៨០ និងដើមឆ្នាំ១៩៩០ សាធារណរដ្ឋចិនបានផ្លាស់ប្តូររបបនយោបាយពីរដ្ឋដែលប្រកាន់របបសឹកផ្តាច់ការឯកបក្សមករកប្រព័ន្ធពាក់កណ្តាលប្រធានាធិបតីនិយម។ សេដ្ឋកិច្ចឧស្សាហកម្មរបស់តៃវ៉ាន់គឺផ្តោតលើការនាំចេញហើយសព្វថ្ងៃតៃវ៉ាន់មានសេដ្ឋកិច្ចធំជាងគេទី ២១ (គិតជាមធ្យម) ហើយបើគិតជា យអទ គឺមានទំហំធំជាងគេទី ២០ ដោយខ្លួនបាននាំចេញនូវផលិតផលដូចជា ដែកថែប គ្រឿងម៉ាស៊ីន គ្រឿងអេឡិចត្រូនិក និងកម្មន្តសាលកម្មគីមីផ្សេងៗ។ តៃវ៉ាន់គឺជាប្រទេសអភិវឌ្ឍន៍[១៧][១៨] ដែលជាប់ចំណាត់ថ្នាក់លេខ ១៥ ក្នុង ផសស សម្រាប់មនុស្សម្នាក់ៗ។ ប្រទេសនេះមានចំណាត់ថ្នាក់ខ្ពស់ខ្លាំងខាងសេរីភាពនយោបាយនិងស៊ីវិល[១៩] ការអប់រំ ការថែទាំសុខភាព[២០] និងការអភិវឌ្ឍន៍មនុស្ស។[២១]

ស្ថានភាពនយោបាយរបស់ប្រទេសតៃវ៉ាន់គឺនូវមានវិវាទច្រើន។ សាធារណរដ្ឋចិនបានបាត់បង់ឈ្មោះជារដ្ឋតំណាងប្រទេសចិននៅអង្គការសហប្រជាជាតិក្នុងឆ្នាំ១៩៧១ បន្ទាប់ពីប្រជាជាតិលើពិភពលោកភាគច្រើនបានបោះឆ្នោតទទួលស្គាល់សាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតចិន (សបច)។ ចាប់តាំងពីពេលនោះមក សាធារណេរដ្ឋចិនតែងតែអះអាងខ្លួនថាជារដ្ឋាភិបាលស្របច្បាប់នៃប្រជាជាតិចិនទាំងមូល។ ចំណែកឯសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតចិនវិញបានអះអាងថាកោះតៃវ៉ាន់គឺជាទឹកដីរបស់ខ្លួនហើយនឹងមិនព្រមបង្កើតទំនាក់ទំនងការទូតជាមួយរដ្ឋប្រទេសណាដែលទទួលស្គាល់តៃវ៉ាន់ឡើយ។ តៃវ៉ាន់បានរក្សាទំនាក់ទំនងការទូតផ្លូវការជាមួយរដ្ឋចំនួន ១៤ នៅក្នុងចំណោមរដ្ឋជាសមាជិកអង្គការសហប្រជាជាតិសរុបចំនួន ១៩៣[២២][២៣] ខណៈដែលប្រទេសជាច្រើនផ្សេងៗទៀតបានរក្សាទំនាក់ទំនងការទូតក្រៅផ្លូវការជាមួយតៃវ៉ាន់តាមរយៈការិយាល័យតំណាងនិងស្ថាប័នដែលដើរតួនាទីជាស្ថានទូតនិងស្ថានកុងស៊ុល។ នៅក្នុងអង្គការអន្តរជាតិដែលមាន សបច ជាសមាជិក តៃវ៉ាន់ត្រូវបានគេបដិសេដសមាជិកភាពជារឿយៗឬអនុញ្ញាតឱ្យខ្លួនចូលរួមតែក្នុងលក្ខខណ្ឌមិនមែនរដ្ឋក្រោមឈ្មោះផ្សេងៗ។ ក្នុងប្រទេសវិញ ជម្លោះនយោបាយដ៏ធំរវាងភាគីទាំងពីរគឺការគាំទ្រការបង្រួបបង្រួមប្រជាជាតិចិនទាំងមូលនិងការលើកកម្ពស់អត្តសញ្ញាណជនជាតិចិនតែមួយផ្ទុយពីអ្នកដែលប្រាថ្នាចង់បានការទទួលស្គាល់ជាអន្តរជាតិជាផ្លូវការនិងអ្នកដែលលើកកម្ពស់អត្តសញ្ញាណតៃវ៉ាន់។[២៤][២៥]

និរុត្តិសាស្ត្រ[កែប្រែ]

តៃវ៉ាន់មានឈ្មោះខុសៗពីគ្នាច្រើនទៅតាមភាសានីមួយៗដែលភាគច្រើនត្រូវបានដក់ស្រង់ចេញពីអ្នករុករកឬមេដឹកនាំណាមួយនៅក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រ។ ឈ្មោះថា"ហ្វរម៉ូសា" (福爾摩沙) បានលេចឡើងដំបូងនៅក្នុងឆ្នាំ១៥៤២ នៅពេលដែលនាវិកជនជាតិព័រទុយកាល់មួយក្រុមបានប្រទះឃើញដែនកោះមួយនេះជាលើកដំបូងហើយពួកគេបានកត់សម្គាល់វានៅលើផែនទីថា"Iiha Formosa" (ប្រែមកថា'កោះដ៏ស្រោះស្អាត')។[២៦][២៧] មិនយូរប៉ុន្មាន ជនជាតិអឺរ៉ុបក៏ចាប់ផ្តើមសម្តៅមកលើកោះនេះថា"ហ្វរម៉ូសា"ហើយវាត្រូវបានគេប្រើប្រាស់ជាទូទៅនៅអំឡុងសតវត្សទី២០។[២៨]

ប្រវត្តិសាស្ត្រ[កែប្រែ]

អត្ថបទដើមចំបង: ប្រវត្តិសាស្ត្រតៃវ៉ាន់ និង ប្រវត្តិសាស្ត្រនៃសាធារណរដ្ឋចិន

ការចូលមកតាំងទីលំនៅដំបូង[កែប្រែ]

អត្ថបទដើមចំបង: បុរេប្រវត្តិតៃវ៉ាន់ ហ្វរម៉ូសាហុល្លង់ ហ្វរម៉ូសាអេស្ប៉ាញ និង រាជាណាចក្រទុងនីង
បុរសជនជាតិសូកាលសម័យដើម

ទឹកដីតៃវ៉ាន់ធ្លាប់មានទីតាំងភូមិសាស្ត្រជាប់ទ្វីបអាស៊ីនៅចុងសម័យភ្លៃស្តូសែនហើយត្រូវបែកពីអាស៊ីនៅពេលដែលកម្រិតទឹកសមុទ្របានកើនឡើងប្រហែល ១០,០០០ ឆ្នាំមុន។[២៩] សំណល់បំណែកនៃមនុស្សដែលមានអាយុកាលពី ២០,០០០ ទៅ ៣០,០០០ ឆ្នាំមុនត្រូវបានគេរកឃើញនៅលើកោះនេះព្រមទាំងវត្ថុបុរាណៗនៃវប្បធម៌សម័យប៉ាឡេអូលីទិកផង។[៣០][៣១][៣២]

ប្រហែល ៦,០០០ ឆ្នាំមុន កសិករមួយចំនួនមកពីតំបន់ភាគខាងត្បូងប្រទេសចិនបានមកតាំងទីលំនៅលើកោះនេះ។[៣៣] គេជឿថាកសិករទាំងអស់នោះគឺជាបុព្វបុរសនៃជនជាតិដើមភាគតិចតៃវ៉ាន់សព្វថ្ងៃព្រោះថាភាសារបស់ពួកគេគឺមានដើមកំណើតមកពីអម្បូរភាសាអូស្ត្រូនេស៊ីនិងមានភាពចម្រុះច្រើនជាងអម្បូរភាសាក្នុងតំបន់ដទៃៗទៀតផង។ ដូចនេះ ភាសាវិទូបានស្នើដាក់ឱ្យតៃវ៉ាន់ជាទីកន្លែងកំណើតនៃគ្រាមភាសាភូមិនៃអម្បូររបស់ខ្លួនដែលប្រជាជនរស់នៅសមុទ្រជុំវិញបានចេញទៅផ្សព្វផ្សាយនៅតាមតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ ប៉ាស៊ីហ្វិក និងមហាសមុទ្រឥណ្ឌា។[៣៤][៣៥]

អ្នកនេសាទជនជាតិហានបានមកតាំងទីលំនៅលើកោះប៉េងហ៊ូនៅក្នុងសតវត្សទី១៣។[៣៦] កុលសម្ព័ន្ធអរិភូតនិងកង្វះផលិតផលពាណិជ្ជកម្មមានតម្លៃបានធ្វើឱ្យអ្នកខាងក្រៅតិចតួចប៉ុណ្ណោះបានមកទស្សនាលើកោះនេះ។[៣៦] នៅក្នុងអំឡុងសតវត្សទី១៦ សកម្មភាពរបស់អ្នកនេសាទនិងពាណិជ្ជករមកពីតំបន់ហ្វូជៀនក៏ដូចជាចោរសមុទ្រចិននិងជប៉ុនបានចាប់ផ្តើមកើនឡើងបន្តិចម្តងៗនៅក្នុងតំបន់កោះនេះ។[៣៦]

ពួកហុល្លង់បានប៉ងបង្កើតទីស្នាក់ការជួញដូរមួយនៅលើកោះប៉េងហ៊ូនៅក្នុងឆ្នាំ១៦២២ ប៉ុន្តែពួកគេត្រូវបានដេញចេញវិញដោយកងកម្លាំងមិង។[៣៧] នៅក្នុងឆ្នាំ១៦២៤ ពួកហុល្លង់បានបង្កើតបន្ទាយយោធាមួយឈ្មោះថាបន្ទាយហ្ស៊ីឡង់ឌីនៅឆ្នេរកោះតាយួនដែលសព្វថ្ងៃជាផ្នែកនៃទីក្រុងតៃណាន ប្រទេសតៃវ៉ាន់។[៣៨][៣៩] នៅពេលជនជាតិហុល្លង់មកដល់ ពួកគេបានរកឃើញថាកោះតៃវ៉ាន់ភាគនិរតីត្រូវបានកាន់កាប់ដោយប្រជាជនចិនដើមចំនួនជិត ១,៥០០ នាក់។[៤០] ពួកហុល្លង់បានចេញទៅជំរុញប្រជាកសិករនៅតំបន់ហ្វូជៀនឱ្យផ្លាស់ទីលំនៅមកធ្វើការនៅតំបន់មួយផ្នែកដែលស្ថិតនៅក្រោមការត្រួតត្រារបស់ពួកគេ។[៤១] ត្រឹមទស្សវត្តឆ្នាំ១៦៦០ ជនជាតិចិនប្រមាណពី ៣០,០០០ ទៅ ៥០,០០០ នាក់បានមានវត្តមាននៅលើកោះមួយនេះ។[៤២]

បន្ទាយហ្ស៊ីឡង់ឌី, ជានិវាសដ្ឋានរបស់ទេសាភិបាលនៃហ្វរម៉ូសាហុល្លង់

នៅក្នុងឆ្នាំ១៦២៦ ជនជាតិអេស្ប៉ាញបានឡើងមកលើកោះនេះហើយបានបង្កើតមូលដ្ឋានពាណិជ្ជកម្មពីរនៅឯផ្នែកភាគខាងជើង។[៤៣] អាណានិគមអេស្ប៉ាញនៅលើកោះតៃវ៉ាន់មានអត្ថិភាពបាន ១៦ ឆ្នាំមុនពេលត្រូវបានពួកហុល្លង់វាយបណ្តេញចេញនៅក្នុងឆ្នាំ១៦៤២។[៤៤] ក្រោយពីបានទទួលជ័យជម្នះលើអេស្ប៉ាញ ពួកហុល្លង់បានពង្រីកឥទ្ធិពលនិងដែនដីអាណានិគមបន្តទៅភាគខាងត្បូងដោយបានវាយត្រួតត្រាលើភូមិម្ចាស់ស្រុកជាងមួយរយភូមិដាក់ក្រោមនឹមគ្រប់គ្រងរបស់ខ្លួន។[៤៤]

ក្រោយពីរាជវង្សមិងបានដួលរលំនៅក្នុងឆ្នាំ១៦៤៤ មេដឹកនាំយោធាមិងម្នាក់ឈ្មោះកូស៊ីងហ្គាបានចងសម្ព័ន្ធភាពជាមួយព្រះចៅអធិរាជយ៉ុងឡឺនៃនគរមិងខាងត្បូងរួចបាននាំគ្នាធ្វើការលុកលុយលើរាជវង្សឆេងថ្មីនៅតាមតំបន់ឆ្នេរភាគអាគ្នេយ៍នៃប្រទេសចិន។[៤៥] នៅក្នុងឆ្នាំ១៦៦១ ដោយសារការដាក់សម្ពាធយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរពីរាជវង្សឆេង លោកកូស៊ីងហ្គាបានផ្លាស់ទីកងកម្លាំងរបស់គាត់ពីមូលដ្ឋានស៊ាមីនមកលើកោះតៃវ៉ាន់ដោយបានទាត់កងកម្លាំងអាណានិគមហុល្លង់ចេញនៅក្នុងដំណើរនេះ។[៤៦][៤៧][៤៨]

បន្ទាប់ពីបាត់បង់ដែនដីអាណានិគមខ្លួន ជនជាតិហុល្លង់បានទៅចងសម្ព័ន្ធភាពជាមួយរាជវង្សឆេងក្នុងគោលបំណងកម្ចាត់កម្លាំងកូស៊ីងហ្គាចេញពីកោះតៃវ៉ាន់។ បន្ទាប់ពីមានការប៉ះទង្គិចគ្នាបន្តិចបន្តួច ជនជាតិហុល្លង់បានដណ្តើមយកបន្ទាយចាស់របស់ខ្លួនបានវិញនៅក្នុងឆ្នាំ១៦៦៤។[៤៩] ពួកហុល្លង់បានខិតខំប្រឹងប្រែងការពារបន្ទាយដែលខ្លួនដណ្តើមបានខណៈដែលកំពុងរងការវាយប្រហារពីកងកម្លាំងបះបោរក្នុងស្រុក។ ទីបំផុតនៅក្នុងឆ្នាំ១៦៦៨[៥០] អាជ្ញាធរអាណានិគមហុល្លង់ក៏បានសម្រេចចិត្តដកទ័ពរបស់ខ្លួនចេញពីតៃវ៉ាន់បន្ទាប់ពីការប៉ះទង្គិចគ្នាអស់រយៈពេលជាងបួនឆ្នាំដោយមិនបានផលអ្វីមកវិញ។[៥១]

ក្រោមរាជវង្សឆេង (១៦៨៣–១៨៩៥)[កែប្រែ]

អត្ថបទដើមចំបង: តៃវ៉ាន់ក្រោមការត្រួតត្រារបស់រាជវង្សឆេង

កំណត់សម្គាល់[កែប្រែ]

  1. ↑ កុកងឺ (ផ្លូវការ)[២]

    ភាសាចិនក្នុងតំបន់ (ត្រូវបានប្រើប្រាស់ជារឿយៗ)

    ភាសាចិនបុរាណ (ត្រូវបានប្រើប្រាស់ជាផ្លូវការឬក្នុងឱកាសពិសេសដូចជាក្នុងសាសនា ឬបុណ្យប្រពៃណី ឯកសារផ្លូវការ និងឯកសារតុលាការជាដើម)[៣]
  2. ↑ ចិនបុរាណ៖ 中華民國
    កុកងឺភិងអ៊ិង៖ Zhōnghuá Mínguó
    ភាសាហុកគីន៖ Tiong-hûa Bîn-kok

ឯកសារយោង[កែប្រែ]

  1. ↑ "Interior minister reaffirms Taipei is ROC's capital" Taipei Times 5 December 2013 ដកស្រង់នៅថ្ងៃ 7 December 2013
  2. ↑ "(ភាសាចិន) 推動雙語國家政策問題研析" www.ly.gov.tw ដកស្រង់នៅថ្ងៃ 25 ឧសភា 2021
  3. ↑ "(ភាសាចិន) 法律統一用語表-常見公文用語說明" (PDF) ដកស្រង់នៅថ្ងៃ 2 មិថុនា 2021
  4. ↑ "(ភាសាចិន) 笨蛋，台灣有第一官方語嗎？" opinion.cw.com.tw ដកស្រង់នៅថ្ងៃ 11 កក្កដា 2021
  5. ↑ "(ភាសាចិន) 行政院第3251次院會決議" www.ey.gov.tw ដកស្រង់នៅថ្ងៃ 25 ឧសភា 2021
  6. ↑ The Republic of China Yearbook 2016 Executive Yuan, R.O.C. 2016 p. 10 ISBN 9789860499490 ដកស្រង់នៅថ្ងៃ 31 May 2020 Ethnicity: Over 95 percent Han Chinese (including Holo, Hakka and other groups originating in mainland China); 2 percent indigenous Austronesian peoples
  7. ↑ "TAIWAN SNAPSHOT" ដកស្រង់នៅថ្ងៃ 15 មីនា 2020
  8. ↑ Cite error: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named cia-factbook
  9. ↑ "Statistics from Statistical Bureau" National Statistics, Republic of China (Taiwan) ដកស្រង់នៅថ្ងៃ 15 តុលា 2020
  10. ↑ "General Statistical analysis report, Population and Housing Census" (PDF) National Statistics, ROC (Taiwan) បណ្ណសារចម្លងពីខ្លឹមសារដើម (PDF)នៅ26 ធ្នូ 2016 ដកស្រង់នៅថ្ងៃ 26 វិច្ឆិកា 2016
  11. ↑ ១១,០ ១១,១ ១១,២ ១១,៣ "World Economic Outlook Database, October 2020" IMF.org International Monetary Fund ដកស្រង់នៅថ្ងៃ 23 តុលា 2020
  12. ↑ "Percentage share of disposable income by quintile groups of income recipients and measures of income distribution" stat.gov.tw ដកស្រង់នៅថ្ងៃ 26 មិថុនា 2019
  13. ↑ "國情統計通報（第 014 號）" (PDF) Directorate General of Budget, Accounting and Statistics, Executive Yuan, Taiwan (ROC) 21 មករា 2021 ដកស្រង់នៅថ្ងៃ 26 មករា 2021
  14. ↑ "ICANN Board Meeting Minutes" ICANN 25 មិថុនា 2010
  15. ↑ Fell, Dafydd (2018) Government and Politics in Taiwan London: Routledge p. 305 ISBN 978-1317285069
  16. ↑ Campbell, Matthew (7 January 2020) "China's Next Crisis Brews in Taiwan's Upcoming Election" Bloomberg Businessweek (4642): 34–39 ISSN 0007-7135 ដកស្រង់នៅថ្ងៃ 24 កញ្ញា 2020 Much has changed in Taiwan since Chiang’s day, but this liminal quality has never really gone away. By almost any functional standard, it's a sovereign country
  17. ↑ World Bank Country and Lending Groups Archived 11 January 2018 at the វេយប៊ែខ ម៉ាស៊ីន., ធនាគារពិភពលោក។ ដក់ស្រង់នៅថ្ងៃ 18 កញ្ញា 2021។
  18. ↑ "IMF Advanced Economies List. World Economic Outlook, April 2016, p. 148" (PDF) បណ្ណសារចម្លងពីខ្លឹមសារដើម (PDF)នៅ21 មេសា 2016
  19. ↑ "Freedom in the World 2019" freedomhouse.org 3 មករា 2019 ដកស្រង់នៅថ្ងៃ 18 កញ្ញា 2021
  20. ↑ Yao, Grace; Cheng, Yen-Pi; Cheng, Chiao-Pi (5 November 2008) "The Quality of Life in Taiwan" Social Indicators Research 92 (2): 377–404 doi:10.1007/s11205-008-9353-1
  21. ↑ (ភាសាចិន) 2010中華民國人類發展指數 (HDI) (PDF) Directorate General of Budget, Accounting and Statistics, Executive Yuan, R.O.C. 2010 ដកស្រង់នៅថ្ងៃ 18 កញ្ញា 2021
  22. ↑ Dou, Eva (16 កញ្ញា 2019) "Solomon Islands Ends Diplomatic Ties with Taiwan, Stands by China" The Wall Street Journal ដកស្រង់នៅថ្ងៃ 19 កញ្ញា 2021
  23. ↑ "Kiribati cuts ties with Taiwan in diplomatic switch to China days after Solomon Islands pivot" Australian Broadcasting Corporation 20 កញ្ញា 2019 ដកស្រង់នៅថ្ងៃ 19 កញ្ញា 2021
  24. ↑ Fell, Dafydd (2006) Party Politics in Taiwan Routledge p. 85 ISBN 978-1-134-24021-0
  25. ↑ Achen, Christopher H.; Wang, T. Y. (2017) "The Taiwan Voter: An Introduction" in Achen, Christopher H.; Wang, T. Y. (eds.) The Taiwan Voter University of Michigan Press pp. 1–25 doi:10.3998/mpub.9375036 ISBN 978-0-472-07353-5 pp. 1–2.
  26. ↑ "Chapter 3: History" (PDF) The Republic of China Yearbook 2011 Government Information Office, Republic of China (Taiwan) 2011 p. 46 បណ្ណសារចម្លងពីខ្លឹមសារដើម (PDF)នៅ14 ឧសភា 2012
  27. ↑ "Ilha Formosa: the Emergence of Taiwan on the World Scene in the 17th Century" npm.gov.tw
  28. ↑ Campbell, William (1915) Sketches from Formosa London: Marshall Brothers OL 7051071M
  29. ↑ Rosemary Gillespie; Rosemary G. Gillespie; D. A. Clague (2009) Encyclopedia of Islands University of California Press p. 904 ISBN 978-0-520-25649-1
  30. ↑ Bagyo Prasetyo; Titi Surti Nastiti; Truman Simanjuntak (2021) AUSTRONESIAN DIASPORA: A New Perspective UGM PRESS p. 125 ISBN 978-602-386-202-3
  31. ↑ Olsen, John W.; Miller-Antonio, Sari (1992) "The Palaeolithic in Southern China" Asian Perspectives 31 (2): 129–160 hdl:10125/17011
  32. ↑ Jiao 2007, pp. 89–90.
  33. ↑ Jiao 2007, pp. 91–94.
  34. ↑ Diamond, Jared M (2000) "Taiwan's gift to the world" (PDF) Nature 403 (6771): 709–710 Bibcode:2000Natur.403..709D doi:10.1038/35001685 PMID 10693781 បណ្ណសារចម្លងពីខ្លឹមសារដើម (PDF)នៅ16 កញ្ញា 2006
  35. ↑ Fox, James J (2004). "Current Developments in Comparative Austronesian Studies". Universitas Udayana, Bali. https://digitalcollections.anu.edu.au/bitstream/1885/43158/2/Comparative_Austronesian_Studies.pdf. 
  36. ↑ ៣៦,០ ៣៦,១ ៣៦,២ Shepherd, John R. (1993) Statecraft and Political Economy on the Taiwan Frontier, 1600–1800 Stanford University Press pp. 7–8 ISBN 978-0-8047-2066-3 Reprinted Taipei: SMC Publishing, 1995.
  37. ↑ Wills 2006, p. 88.
  38. ↑ Cite error: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Oosterhoff
  39. ↑ Campbell, William (1903) Formosa Under the Dutch: Described from Contemporary Records, with Explanatory Notes and a Bibliography of the Island Kegan Paul, Trench, Trubner pp. 6–7
  40. ↑ Andrade 2008, Chapter 6 Note 5.
  41. ↑ Andrade 2008, Chapter 6.
  42. ↑ Wills 2006, p. 98.
  43. ↑ "Fort San Domingo" Tamsui Historical Museum ដកស្រង់នៅថ្ងៃ 21 កញ្ញា 2021
  44. ↑ ៤៤,០ ៤៤,១ Wills 2006, p. 91.
  45. ↑ Yan Xing 臺南與鄭成功 [Tainan and Zheng Chenggong (Koxinga)] Tainan Literature and History Research Database National Museum of Taiwan History ដកស្រង់នៅថ្ងៃ 21 កញ្ញា 2021.
  46. ↑ Andrade 2008, Preface Note 1: "Second, this book is also about how Taiwan first came under Chinese political control, thanks to the Ming loyalist regime of Zheng Chenggong."
  47. ↑ Wills 2006, pp. 94–95.
  48. ↑ Struve, Lynn (1988) "The Southern Ming" in Mote, Frederic W.; Twitchett, Denis (eds.) Cambridge History of China, Volume 7, The Ming Dynasty, 1368–1644 Cambridge, England: Cambridge University Press pp. 641–725 ISBN 978-0-521-24332-2 pp. 722–725.
  49. ↑ Wills, John E. (2001) The Dutch Reoccupation of Chi-lung, 1664–1668 California: University of California ISBN 9780936127095
  50. ↑ Shepherd 1993, p. 95.
  51. ↑ Blussé, Leonard (1 January 1989) "Pioneers or cattle for the slaughterhouse? A rejoinder to A.R.T. Kemasang" Bijdragen tot de Taal-, Land- en Volkenkunde 145 (2): 357 doi:10.1163/22134379-90003260
អាស៊ីខាងកើត
LocationAsia.png
Asia map pastel plain.png
អាស៊ីអាគ្នេយ៍
អាស៊ីខាងត្បូង
អាស៊ីកណ្តាល
អាស៊ីខាងជើង
អាស៊ីខាងលិច
សំគាល់

១ ជាផ្នែកមួយនៃទ្វីបអឺរ៉ុប។
២ តៃវ៉ាន់នៅមិនទាន់បានទទួលស្គាល់ដោយអ.ស.បនៅឡើយទេ។
៣ ផ្នែកមួយក្នុងទ្វីបអាព្រិក
៤ ប្រទេសជាកោះ

បានពី "https://km.wikipedia.org/w/index.php?title=តៃវ៉ាន់&oldid=261779"