ព្រះពុទ្ធសាសនា៖ ភាពខុសគ្នារវាងកំណែនានា
ត r2.7.3) (រ៉ូបូ បន្ថែម: pms:Budism |
ត Bot: Migrating 158 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q748 (translate me) |
||
បន្ទាត់ទី១៩៨៖ | បន្ទាត់ទី១៩៨៖ | ||
[[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ព្រះពុទ្ធសាសនា]] |
[[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ព្រះពុទ្ធសាសនា]] |
||
[[af:Boeddhisme]] |
|||
[[als:Buddhismus]] |
|||
[[am:ቡዲስም]] |
|||
[[an:Budismo]] |
|||
[[ang:Būddendōm]] |
|||
[[ar:بوذية]] |
|||
[[arz:بوذيه]] |
|||
[[as:বৌদ্ধ ধৰ্ম]] |
|||
[[ast:Budismu]] |
|||
[[az:Buddizm]] |
|||
[[ba:Буддизм]] |
|||
[[bar:Buddhismus]] |
|||
[[bat-smg:Budėzmos]] |
|||
[[bcl:Budismo]] |
|||
[[be:Будызм]] |
|||
[[be-x-old:Будызм]] |
|||
[[bg:Будизъм]] |
|||
[[bi:Budisim]] |
|||
[[bjn:Buddha]] |
|||
[[bn:বৌদ্ধ ধর্ম]] |
|||
[[bo:ནང་བསྟན།]] |
|||
[[bpy:বৌদ্ধ লিচেত]] |
|||
[[br:Boudaegezh]] |
|||
[[bs:Budizam]] |
|||
[[ca:Budisme]] |
|||
[[ceb:Budismo]] |
|||
[[ckb:بوودیزم]] |
|||
[[co:Buddisimu]] |
|||
[[cs:Buddhismus]] |
|||
[[cy:Bwdhaeth]] |
|||
[[da:Buddhisme]] |
|||
[[de:Buddhismus]] |
|||
[[el:Βουδισμός]] |
|||
[[en:Buddhism]] |
|||
[[eo:Budhismo]] |
|||
[[es:Budismo]] |
|||
[[et:Budism]] |
|||
[[eu:Budismo]] |
|||
[[fa:بوداگرایی]] |
|||
[[fi:Buddhalaisuus]] |
|||
[[fiu-vro:Budism]] |
|||
[[fo:Buddisma]] |
|||
[[fr:Bouddhisme]] |
|||
[[frp:Boudismo]] |
|||
[[fur:Budisim]] |
|||
[[fy:Boedisme]] |
|||
[[ga:An Búdachas]] |
|||
[[gan:佛教]] |
|||
[[gd:Buddhachd]] |
|||
[[gl:Budismo]] |
|||
[[gu:બૌદ્ધ ધર્મ]] |
|||
[[hak:Fu̍t-kau]] |
|||
[[he:בודהיזם]] |
|||
[[hi:बौद्ध धर्म]] |
|||
[[hif:Buddhism]] |
|||
[[hr:Budizam]] |
|||
[[ht:Boudis]] |
|||
[[hu:Buddhizmus]] |
|||
[[hy:Բուդդայականություն]] |
|||
[[ia:Buddhismo]] |
|||
[[id:Agama Buddha]] |
|||
[[ie:Budhisme]] |
|||
[[ilo:Budismo]] |
|||
[[io:Budismo]] |
|||
[[is:Búddismi]] |
|||
[[it:Buddhismo]] |
|||
[[ja:仏教]] |
|||
[[jbo:bu'ojda]] |
|||
[[ka:ბუდიზმი]] |
|||
[[kk:Буддизм]] |
|||
[[kn:ಬುದ್ಧ]] |
|||
[[ko:불교]] |
|||
[[ku:Budîzm]] |
|||
[[kw:Bouddhisteth]] |
|||
[[ky:Бурканчылык]] |
|||
[[la:Buddhismus]] |
|||
[[lad:Budizmo]] |
|||
[[lb:Buddhismus]] |
|||
[[lez:Буддизм]] |
|||
[[li:Boeddhisme]] |
|||
[[lij:Buddiximo]] |
|||
[[lmo:Buddism]] |
|||
[[lo:ພຸດທະສາດສະໜາ]] |
|||
[[lt:Budizmas]] |
|||
[[lv:Budisms]] |
|||
[[map-bms:Agama Buddha]] |
|||
[[mk:Будизам]] |
|||
[[ml:ബുദ്ധമതം]] |
|||
[[mn:Бурханы шашин]] |
|||
[[mr:बौद्ध धर्म]] |
|||
[[ms:Agama Buddha]] |
|||
[[mt:Buddiżmu]] |
|||
[[mwl:Budismo]] |
|||
[[my:ဗုဒ္ဓဘာသာ]] |
|||
[[mzn:بودیسم]] |
|||
[[nds:Buddhismus]] |
|||
[[nds-nl:Boeddhisme]] |
|||
[[ne:बौद्ध धर्म]] |
|||
[[new:बुद्ध धर्म]] |
|||
[[nl:Boeddhisme]] |
|||
[[nn:Buddhismen]] |
|||
[[no:Buddhisme]] |
|||
[[nov:Budisme]] |
|||
[[nso:Sebuda]] |
|||
[[oc:Bodisme]] |
|||
[[or:ବୌଦ୍ଧ ଧର୍ମ]] |
|||
[[os:Буддизм]] |
|||
[[pa:ਬੁੱਧ ਧਰਮ]] |
|||
[[pap:Budismo]] |
|||
[[pih:Budism]] |
|||
[[pl:Buddyzm]] |
|||
[[pms:Budism]] |
|||
[[pnb:بدھ مت]] |
|||
[[ps:بوديزم]] |
|||
[[pt:Budismo]] |
|||
[[qu:Budismu]] |
|||
[[ro:Budism]] |
|||
[[ru:Буддизм]] |
|||
[[rue:Будгізм]] |
|||
[[sa:बौद्धदर्शनम्]] |
|||
[[sc:Buddhismu]] |
|||
[[scn:Buddismu]] |
|||
[[sco:Buddhism]] |
|||
[[sh:Budizam]] |
|||
[[si:බුදු දහම]] |
|||
[[simple:Buddhism]] |
|||
[[sk:Budhizmus]] |
|||
[[sl:Budizem]] |
|||
[[sq:Budizmi]] |
|||
[[sr:Будизам]] |
|||
[[su:Agama Buddha]] |
|||
[[sv:Buddhism]] |
|||
[[sw:Ubuddha]] |
|||
[[ta:பௌத்தம்]] |
|||
[[te:బౌద్ధ మతము]] |
|||
[[tg:Дини Буддои]] |
|||
[[th:ศาสนาพุทธ]] |
|||
[[tl:Budismo]] |
|||
[[tpi:Budisim]] |
|||
[[tr:Budizm]] |
|||
[[tt:Буддизм]] |
|||
[[ug:بۇددا دىنى]] |
|||
[[uk:Буддизм]] |
|||
[[ur:بدھ مت]] |
|||
[[uz:Buddizm]] |
|||
[[vec:Budhismo]] |
|||
[[vep:Buddizm]] |
|||
[[vi:Phật giáo]] |
|||
[[war:Budismo]] |
|||
[[wuu:佛教]] |
|||
[[xal:Бурхн Багшин ном]] |
|||
[[yi:בודהיזם]] |
|||
[[yo:Ẹ̀sìn Búddà]] |
|||
[[zh:佛教]] |
|||
[[zh-classical:佛教]] |
|||
[[zh-min-nan:Hu̍t-kàu]] |
|||
[[zh-yue:佛教]] |
|||
[[zu:UbuBudha]] |
កំណែនៅ ម៉ោង២១:០២ ថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ទី០៧ ខែមីនា ឆ្នាំ២០១៣
ភិក្ខុ ឃឹម សាលីម និស្សិតឆ្នាំទី១នៃសកលវិទ្យាល័យមហាបញ្ញា
- ព្រះពុទ្ធសាសនាគឺជាពាក្យប្រៀនប្រដៅរបស់ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធជាម្ចាស់។ បើយោងតាមអត្ថន័យនៃពាក្យថា
ព្រះពុទ្ធសាសនាបែបភាសាអង់គ្លេស[Buddhism] ដែលបានក្តោបយកន័យគ្របដណ្តប់ទាំងព្រះពុទ្ធជាសាស្តា ព្រះធម៌មានធម្មវិន័យជាពាក្យប្រៀនប្រដៅ និងព្រះសង្ឃជាអង្គសាវ័ក រួមហៅថាព្រះរតនត្រ័យគឺកែវទាំង៣នេះឯង។
ជីវប្រវត្តិសង្ខេប
- មុនពុទ្ធសករាជ៨០ឆ្នាំ មានព្រះរាជាណាចក្រតូចមួយឈ្មោះសក្កជនបទមានទីក្រុងកបិលវត្ថុឬជារាជធានីដែលស្ថិតនៅក្រោម អាណាគ្រប់គ្រងរបស់
ព្រះបាទបសេនទិនាក្រុងសាវត្ថីក្នុងដែនកោសល កាលណោះព្រះបាទសុទ្ធោធនៈជារាជាធិបតេយ្យបានរាជាភិសេកជាមួយព្រះនាងមាយា ជាអគ្គមហេសីហើយក្រោយមកក៏បានប្រសូត្រព្រះរាជបុត្រាមួយព្រះអង្គព្រះនាមថា សិទ្ធត្ថកុមារក្នុងព្រះរាជត្រកូលគោតម។ កាលព្រះជន្មាយុគ្រប់៨ វស្សាព្រះកុមារតូចក៏បានទទួលការសិក្សានូវវិជ្ជាផ្សេងៗដូចជា អក្សរសាស្ដ្រ យុទ្ធសាស្ដ្រ សិល្បៈក្នុងការគ្រប់គ្រង។ល។ លុះជន្មាយុគ្រប់១៦ព្រះវស្សាព្រះ រាជជនកជននីក៏បានរៀបចំព្រះរាជពិធីអភិសេកអាវាហមង្គលជាមួយព្រះនាងយសោធរា (ពិម្ពា)ឲ្យជាព្រះរាជជាយា។ តាំងពីតូចរហូតដល់ព្រះវរកាយចម្រើនពេញវ័យព្រះអង្គពុំដែលបានចេញទៅខាងក្រៅព្រះរាជវាំងម្តងណាឡើយលុះមានថ្ងៃមួយព្រះអង្គនិងអាមាត្យ ឆន្នៈបានលួចចេញទៅដើម្បីទស្សនាទតមើលជីវភាពរបស់ប្រជារាស្ត្រសាមញ្ញធម្មតា។ ថ្ងៃដំបូងព្រះអង្គបានទតឃើញជនចំណាស់ដើរទ្រេតទ្រោតកាន់ ឈើច្រត់ព្រយង់អាត្មាស្ទើរតែមិនរួចតាមដងវិថីឯថ្ងៃទីពីរបានទតឃើញជនអាពាធមានជម្ងឺដេកបម្រះននៀលស្រែកថ្ងូររហ៊ឺសដោយទុក្ខវេទនាសម្រាប់ ថ្ងៃទីបីព្រះក៏បានទតព្រះនេត្រឃើញសពមនុស្សឡោមព័ទ្ធទៅដោយពួកញាតិៗទួញយំស្តាយស្រណោះអាឡោះអាល័យ។ដោយប្លែក ព្រះទ័យព្រះអង្គក៏ បានសាកសួរឆន្នាមាត្យថា តើពួកមនុស្សទាំងអស់នេះចុះហេតុអ្វីទើបបានមានអាការៈខុសប្រក្រតីដូច្នេះ? អាមាត្យតបថា មិនចំពោះតែពួកគេនោះទេ ទូលព្រះបង្គំក៏ដោយ ព្រះវររាជបិតាមាតាឬព្រះរាជទេពី ឬសូម្បីតែព្រះអង្គផ្ទាល់ក្តីក៏នឹងជួបប្រទះជាក់ជាមិនខាននូវជរាភាព ព្យាធិភាព និងមរណភាព។ បាន ព្រះសណ្តាប់ឮដូច្នោះ ព្រះអង្គតក់ស្លត់ក្នុងព្រះហ្ឫទ័យយ៉ាងខ្លាំងដែលបានដឹងថា មនុស្សគ្រប់រូបមិនអាចគេចផុតពីសភាពកើត ចាស់ ឈឺ ស្លាប់បានតែដោយ ចៃដន្យក្នុងថ្ងៃទីបួនព្រះអង្គ បានទតឃើញពូកសមណអ្នកបួសស្វែងរកមោក្ខធម៌ហើយឆន្នាមាត្យពណ៌នាថាព្រះគុណម្ចាស់ទាំងនេះកំពុងតែស្វែងរកនូវទី រំលត់ទុក្ខដោយវិធីអង្គុយស្មឹងស្មាធិ៍ ដូច្នេះឯង។ តាំងតែថ្ងៃនោះមកព្រះអង្គពុំដែលព្រះកម្សាន្តសប្បាយក្នុងព្រះហ្ឫទ័យឡើយព្រះអង្គសញ្ជឹងគិតដល់ទេវទូត ទាំង៤ហើយគិតរកផ្លូវចេញព្រះផ្នួសស្វែងរកមោក្ខធម៌។ ព្រះអង្គព្រះបរិវិតក្កៈដូច្នេះរហូតដល់ព្រះជន្មវស្សាគ្រប់២៩ព្រះវស្សា គាប់ជួននារាត្រីពេញបុណ្ណមី ព្រះច័ន្ទពេញវង់នោះ ព្រះរាជោរស រាហុលក៏បានប្រសូត្រ។ ព្រះរាជហ្ឫទ័យស្នេហាពាន់គុណ ហ្មឺនគុណបានស្រោចស្រប់ហើយលើព្រះរាហុល រាជឱរស ព្រះអង្គរំពឹងឃើញថា បណ្តាញសំណាញ់បានចាក់ស្រេះហើយក្នុងហ្ឫទ័យអញ តែអញនឹងចេញស្វែងរកមោក្ខធម៌នាកាលឥឡូវនេះឯង។ ព្រះអង្គស្តេចយាងទៅរកឆន្នាមាត្យឲ្យនាំសេះកណ្ឋកៈមកថ្វាយហើយព្រះតាមដោយឆន្នៈធ្វើដំណើរត្រង់ឆ្ពោះទៅកាន់ព្រែភ្នំហើយទ្រង់ដាក់ព្រះកេស ប្រផ្នួសនាមាត់ស្ទឹងអនោមានិងបញ្ជូនឆន្នាមាត្យនិងសេះកណ្ឋកៈព្រមទាំងគ្រឿងរាជឥស្សរិយយសទៅកាន់ព្រះបរមរាជវាំងវិញ។ ក្រោយពីទ្រង់ ប្រផ្នូសជាតាបសឥសីព្រះអង្គក៏បានចូលទៅស្នាក់អាស្រ័យសិក្សាក្នុងសំណាក់អាចារ្យទាំងពីរមានឧទកតាបសជាដើមរហូតដល់បានសម្រេចវិជ្ជាខ្ពង់ខ្ពស់ ក្នុងសំណាក់គ្រូទាំងពីរចេះចប់អស់ ហើយព្រះអង្គក៏បានបំពេញទុក្ករកិរិយាមានការអត់ព្រះក្រយាហារជាដើមអស់៦ឆ្នាំដោយមានឥសីបញ្ចវគ្គិយ៍ គឺ កោណ្ឌញ្ញៈ វប្បៈ ភទ្ទិយៈ មហានាមនិងអស្សជិចាំបម្រើ។ ដោយការប្រព្រឹត្តបតិបត្តិក្នុងខ័ណ្ឌឧក្រិដ្ឋតែក៏ពុំបានផល ព្រះអង្គក៏ងាក់មកប្រតិបត្តិ តាមផ្លូវកណ្តាលមិនតឹងពេក មិនធូពេកពោលគឺមជ្ឈិមាបដិបទាហ្នឹងឯង។ ពួកបញ្ចវគ្គិយ៍យល់ឃើញថា ការធ្វើទុក្ករកិរិយាប៉ុណ្ណោះទើបជាមាគ៌ានាំទៅរក ការត្រាស់ដឹងបាន តែផ្ទុយស្រឡះព្រះអង្គត្រឡប់ឆាន់ព្រះក្រយាហារវិញ ព្រោះ
ការស្វែងរកមោក្ខធម៌ពុំទាក់ទងនឹងរាងកាយនោះទេ តែជារឿងរបស់ផ្លូវចិត្តប៉ុណ្ណោះ។ ហេតុការណ៍នេះធ្វើឲ្យពួកឥសីទាំង៥អង្គបោះបង់ព្រះសមណគោតមឲ្យនៅតែឯងឯកោ
ហើយបាននាំគ្នាទៅបំពេញតបៈក្នុងព្រៃឥសិបតនម្រឹគទាយវ័នវិញ។នៅព្រឹកនៃថ្ងៃពេញបូរមីខែវិសាខ ព្រះអង្គបានទទួលនូវមធុបាយាសរបស់នាងសុជាតាជាព្រះក្រយាហារ
ហើយបានប្រថាប់គង់ក្នុងឥរិយាបថព្រះភ្នែនដោយតាំងចិត្តអធិដ្ខានថានឹងមិនព្រមក្រោកចេញពីគល់ពោធិ៍ដើមនេះជាដាច់ខាតដរាបសម្រេច អនុត្តរសម្មាសម្ពោធិញ្ញាណ។នារាត្រីថ្ងៃ
នោះឯងព្រះអរហន្តសម្មសម្ពុទ្ធក៏បានកើតឡើងហើយក្នុងលោក ព្រះធម៌ក៏បានកើតឡើងហើយក្នុងលោក។ ក្រោយការត្រាស់ដឹងព្រះអង្គបានចំណាយពេលអស់៧សប្តាហ៍ក្នុង
ការសោយវិមុត្តិសុខ និងការពិចារណាព្រះធម៌ផ្សេងៗមានបដិច្ចសមុប្បាទធម៌ជាដើម។
បន្ទាប់មកព្រះអង្គស្តេចយាងដោយព្រះបាទផ្ទាល់ឆ្ពោះទៅកាន់ព្រៃឥសិបតនម្រឹគទាយវ័ន
ហើយទ្រង់ប្រោសសម្តែងព្រះធម្មចក្កប្បវត្តនសូត្រដល់ពួកបញ្ចវគ្គិយ៍មានព្រះកោណ្ឌញ្ញៈជាដើមឲ្យបានត្រាស់ដឹងតាមគ្រប់ៗអង្គ ហើយតាំងពីពេលនោះមកព្រះធម្មចក្រ ក៏បានវិល
តាំងតែពេលនោះដរាបដល់សព្វថ្ងៃនេះឯង។
ព្រះរតនត្រ័យ
គឺជា(មានសរសេរត)
ពុទ្ធរតនៈ
- ពុទ្ធរតនៈបានជាគេចាត់ទុកព្រះពុទ្ធថាជារតនៈគឺកែវនោះ ព្រោះតែព្រះអង្គប្រសើរដោយសីលាទិគុណ វិសុទ្ធិគុណ និងបញ្ញាទិគុណ។ ព្រះអង្គទ្រង់ប្រព្រឹត្តនូវប្រយោជន៍៣ប្រការមាន
ប្រយោជន៍ដើម្បីបាននូវព្រះសម្មាសម្ពោធិញ្ញាណព្រះអង្គឯងផង ប្រយោជន៍ព្រះញាតិព្រះអង្គផង និងប្រយោជន៍ជួយស្រោចស្រង់សត្វលោកផង។ ម្យ៉ាងវិញទៀតព្រះអង្គជាសាស្តាចារ្យនៃ
ទេវតានិងមនុស្សទាំងឡាយផង ព្រះអង្គបែងចែកចំនែកព្រះធម៌ពាក្យប្រៀនប្រដៅដល់សត្វលោកទូទៅស្មើៗគ្នាផង ព្រះអង្គប្រកបដោយទសពលញ្ញាណផង និងញាណដទៃទៀត
៧៣ប្រការផង និងព្រះអង្គជាទីពឹងដ៏ប្រសើររបស់សត្វលោកផង ព្រះអង្គឆ្លៀវឈ្លាសក្នុងការសម្តែងធម៌ប្រោសវេនេយ្យសត្វផង ទើបបានឈ្មោះថាជាពុទ្ធរតនៈដោយប្រការដូច្នេះ។
ធម្មរតនៈ
- ព្រះធម៌ដែលអ្នកសិក្សាប្រតិបត្តិគប្បីបានគឺ ទិដ្ឋធម្មិកត្ថ ប្រយោជន៍បច្ចុប្បន្ន សម្បរាយិកត្ថ ប្រយោជន៍ជាតិខាងមុខ និងបរមត្ថ ប្រយោជន៍ប្រសើរបំផុតគឺព្រះនិព្វានដែល
ព្រះសង្គីតិកាចារ្យទាំងឡាយបានប្រមូលរួបរួមទុកក្នុងគម្ពីព្រះត្រៃបិដកទាំង៨៤០០០ព្រះធម្មក្ខន្ធដែលចែកជាវិនយបិដក២១០០០ព្រះធម្មក្ខន្ធ សុត្តន្តបិដក២១០០០
ព្រះធម្មក្ខន្ធ និងអភិធម្មបិដក៤២០០០ព្រះធម្មក្ខន្ធ។ ផ្តើមតាំងតែព្រះបឋមទេសនាគឺការសម្តែងព្រះធម្មចក្កប្បវត្តនសូត្រដែលព្រះអង្គទ្រង់បំនែក អរិយសច្ចធម៌ជា៤ប្រការ
មានទុក្ខារិយសច្ច សមុទយារិយសច្ច និរោធារិយសច្ច និងមគ្គារិយសច្ច ហើយដែលជារឿយៗព្រះអង្គទ្រង់ដឹកនាំសត្វឲ្យដើរតាមអរិយដ្ឋង្គិកមគ្គ គឺមាគ៌ាមានអង្គ៨មានសម្មាទិដ្ឋិ
សម្មាសង្កប្បជាដើម និងមានសម្មាសមាធិជាបរិយោសានថាជាផ្លូវកណ្តាលនាំឆ្ពោះទៅកាន់ទីរំលត់ទុក្ខពោលគឺព្រះនិព្វានហ្មឹងឯង។ ក្រៅពីអរិយសច្ច៤ នៅមានត្រៃលក្ខណ៍
គឺទុក្ខំ អនិច្ចំ អនត្តា (Three Universal Characteristics: impermanence, suffering and non-self)និងបដិច្ចសមុប្បាទធម៌ដែលសម្តែងរឿងហេតុបច្ច័យនៃធម៌ទាំងឡាយមាន
អធិប្បាយពិស្តារក្នុង គម្ពីមហាបដ្ឋានប្បករណ៍ដែលចែកចេញជា២៤បច្ច៍យមានហេតុប្បច្ច័យជាដើម។ ព្រះពុទ្ធសាសនាតែងលើកឡើងពីកម្មផល ហេតុដូច្នេះព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ
កម្ម១២កង
- ទ្រង់ចំនែកកម្មជា១២កងមាន៣ពួកដូច្នេះ៖
ពួកកម្មឲ្យផលតាមកាលមាន៤យ៉ាងគឺ៖
- ទិដ្ឋធម្មវេទនិយកម្ម កម្មឲ្យផលក្នុងជាតិបច្ចុប្បន្នឃើញទាន់ភ្នែក១ ឧបបជ្ជវេទនិយកម្ម កម្មឲ្យផលក្នុងជាតិបន្ទាប់គឺជាតិទីពីរ១ អបរាបរិយវេទនិយកម្ម កម្មឲ្យផលតាំងតែបវត្តិកាល
ជាដើមទៅ ឬឲ្យផលតាំងតែជាតិទីបីឡើងទៅ១ អហោសិកម្ម កម្មដែលមិនមានផល ឬមិនបង្កើតផលដល់អ្នកធ្វើ ឬគ្មានឱកាសឲ្យផល១។
ពួកកម្មឲ្យផលតាមកិច្ចមាន៤យ៉ាងគឺ៖
- ជនកកម្ម កម្មដែលមានតួនាទីក្នុងការញ៉ាំងជាតិកំណើតឲ្យកើត ឬឲ្យចាប់បដិសន្ធិ១ ឧបត្ថម្ភកកម្ម កម្មដែលចូលមកឧបត្ថម្ភគាំទ្រកម្មមុនៗមានជាតិដូចគ្នា១ ឧបបីឡកកម្ម
កម្មចូលមកបៀតបៀនកម្មមុនៗជាបរបក្សឲ្យមានកម្លាំងថយខ្សោយចុះ១ ឧបឃាដកកម្ម កម្មមានកម្លាំងខ្លាំងចូលមកកាត់ផ្តាច់កម្លាំងជនកកម្មនិងឧបត្ថម្ភកកម្មហើយឲ្យផលដោយ
ខ្លួនឯង១។
ពួកកម្មឲ្យផលតាមលំដាប់ ឬតាមកម្លាំងមាន៤យ៉ាងគឺ៖
- គរុកម្ម កម្មធ្ងន់បានដល់ឈានសមាបត្តិ៨គឺរូបឈាន៤ អរូបឈាន៤ និងអនន្តរិយកម្ម៥ គឺសម្លាប់ម្តាយខ្លួនឯង១ សម្លាប់ឪពុកបង្កើតខ្លួនឯង១ សម្លាប់ព្រះអរហន្ត១
ញ៉ាំងលោហិតព្រះពុទ្ធឲ្យចេញ១ និងបំបែកសង្ឃឲ្យបែកខ្ញែកគ្នា១។ បើពួកឈានលាភីបុគ្គលទាំងនោះរក្សាឈានសមាបត្តិរបស់បានរហូតដល់អវសាន្តជីវិតនឹងបានទៅកើត
ក្នុងព្រហ្មលោក១៦ក្នុងជាតិបន្ទាប់។ សត្វឯណាមួយបានប្រព្រឹត្តនូវកម្មណាមួយនៃអនន្តរិយកម្មទាំង៥នេះសត្វនោះនឹងទៅបង្កើតក្នុងនិរិយភូមិគឺនរកបន្ទាប់ពីស្លាប់ទៅដោយ
វៀរពុំបានឡើយ មិនថាក្នុងករណីណាៗក៏ដោយ។ ពហុលកម្ម ឬអាចិណ្ណកម្ម គឺកម្មស្រាលឬកម្មដែលយើងធ្វើជាប្រចាំរឿយៗ ឬកម្មជាទម្លាប់ហ្នឹងឯង។ កម្មនេះនឹងចូលមកឲ្យ
ផលគឺឲ្យបដិសន្ធិបើកាលណាគ្មានគរុកម្មទេ។ អាសន្នកម្ម គឺកម្មដែលធ្វើក្នុងពេលជិតស្លាប់។ កុសលកម្មក្តី អកុសលកម្មក្តីដែលសត្វបានធ្វើមុនខណៈចុតិចិត្តបន្តិច
វានឹងមកជាអារម្មណ៍និងជាការចងចាំយ៉ាងច្បាស់ក្នុងសន្តានរបស់សត្វហើយអាស្រ័យអារម្មណ៍នោះៗជាអារម្មណប្បច្ច័យ សត្វនឹងបដិសន្ធិដោយអនន្តរប្បច្ច័យគឺកម្ម
មានជាតិស្មើរគ្នាចូលមកឲ្យផលហ្នឹងឯង។ កតត្តាកម្ម ឬកដត្តាកម្ម ឬកតត្តាវាបនកម្ម គឺកម្មដែលធ្វើដោយពុំមានចេតនា។ កម្មនេះឲ្យផលក្នុងករណីដែលកម្មទាំង៣ខាង
លើពុំមានឬពុំមានឱកាសឲ្យផល។ ម្យ៉ាងវិញទៀត ព្រះនព្វលោកុត្តរធម៌ទាំង៩ប្រការគឺ មគ្គ៤បានដល់ សោតាបត្តិមគ្គ១ សកទាគាមិមគ្គ១ អនាគាមិមគ្គ១ អរហត្តមគ្គ១
និងផល៤បានដល់ សោតាបត្តិផល១ សកទាគាមិផល១ អនាគាមិផល១ អរហត្តផល១ និងព្រះនិព្វាន១ជាព្រះនព្វលោកុត្តរធម៌៩លោករាប់ថាជាព្រះធម្មរតនៈ។
សង្ឃរតនៈ
- សង្ឃរតនៈគឺពួកក្រុមដែលប្រព្រឹត្តបតិបត្តិតាមគន្លងព្រះធម៌នៃព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធជាម្ចាស់នោះឯង។ ព្រះសង្ឃអង្គសាវ័កជាអ្នកប្រតិបត្តិល្អ ប្រតិបត្តិត្រង់តាមផ្លូវមជ្ឈិមា
បដិបទាប្រតិបត្តិ ដើម្បីចេញចាកទុក្ខ និងប្រតិបត្តិដ៏សមគួរដល់សាមីចិកម្ម។ ព្រះសង្ឃមានពីរពូកគឺសម្មតិសង្ឃ សង្ឃជាបុថុជ្ជននៅឡើយ និងអរិយសង្ឃ សង្ឃជាព្រះអរិយៈ
ទាំងឡាយបានដល់ព្រះសោតាបន្នបុគ្គល១ ព្រះសកទាគាមិបុគ្គល១ ព្រះអនាគាមិបុគ្គល១ ព្រះអរហន្តាខីណាស្រព១។ ព្រះអរិយសង្ឃទាំង៤ពួកនេះលោកចាត់ទុកថាជាសង្ឃ
រតនៈដ៏ប្រសើររបស់សត្វលោក។
ប្រវត្តិពុទ្ធសាសនា
និកាយនៃព្រះពុទ្ធសាសនា
ថេរវាទ ឬហិនយាន
មហាយាន ឬអាចរិយវាទ
ឥទ្ធិពល
ប្រទេសកាន់ពុទ្ធសាសនា
កំហុស៖ រូបភាពមិនត្រឹមត្រូវ ឬមិនមាន |
||||||
ព្រហ្មញ្ញសាសនា | សាសនាស្ឈិនតូ | សាសនាតាវ | សាសនាជេន | សាសនាសកល | ជំនឿអ្នកតា | អាស៊ី |
មើលផងដែរ
នៅមានត។ ភិក្ខុ ឃឹម សាលីម សរសេរអត្ថបទ។