វប្បធម៌៖ ភាពខុសគ្នារវាងកំណែនានា
បានកែតម្រូវកំហុសអក្ខរាវិរុទ្ធ ស្លាក: កែសម្រួលតាមទូរស័ព្ទ កំណែប្រែពីកម្មវិធីចល័ត កំណែប្រែពីកម្មវិធីAndroid |
បានកែតម្រូវកំហុសអក្ខរាវិរុទ្ធ ស្លាក: កែសម្រួលតាមទូរស័ព្ទ កំណែប្រែពីកម្មវិធីចល័ត កំណែប្រែពីកម្មវិធីAndroid |
||
បន្ទាត់ទី១៖ | បន្ទាត់ទី១៖ | ||
វប្បធម៌ គឺមានន័យច្រើនបែបយ៉ាងដែលឋិតនៅលើទស្សននិយមផ្សេងៗគ្នា ។ |
វប្បធម៌ គឺមានន័យច្រើនបែបយ៉ាងដែលឋិតនៅលើទស្សននិយមផ្សេងៗគ្នា ។ ឯទស្សនៈខ្លះយល់ថា វប្បធម៌គឺ ជាការផ្សាំបណ្ដុះចំណេះវិជ្ជា និងស្មារតីឲ្យលូតលាស់ចំរុងចម្រើន ដោយវិទ្យាសាស្ត្រ សិល្បៈ អក្សរសាស្ត្រ ជាដើម ។និយាយរួមវប្បធម៌របស់និស្សិតគី ជាចំណេះដឹង ការសិក្សា ការអប់រំ និងការសិក្សាផ្តោតលើការសប្បាយរីករាយនឹងទំនាក់ទំនង ឬអ្វីៗដែលធ្វើអោយមានការរីកចម្រើនគ្រប់វិស័យ ។ ដូច្នេះតាមទស្សនៈខាងលើនេះ វប្បធម៌សំដៅទៅលើ ការសិក្សា ការអប់រំ ចំណេះវិជ្ជា ការបណ្តុះបណ្តាលប្រាជ្ញាស្មារតី ។ ប៉ុន្តែបើតាមវចនានុក្រមសម្ដេចសង្ឃ ជួន ណាត ពាក្យនេះចេញមកពីបន្សំ វប្ប + ធម៌ មានន័យថា ការផ្សាំបណ្ដុះចំណេះវិជ្ជានិងប្រាជ្ញាស្មារតីឲ្យបានលូតលាស់ចម្រើន ដោយវិទ្យាសាស្ត្រ ឬដោយសិល្បៈផ្សេងៗជាដើម ។ ទស្សនៈខ្លះយល់ថា វប្បធម៌គីនាំអោយកើតសេចក្តីសុខចម្រើន ឬ អរិយធម៌ គឺបែបបទសណ្តាប់ធ្លាប់រៀបរយល្អត្រឹមត្រូវ (តាមវចនានុក្រមខ្មែរភាគពី)។ ទស្សនៈខ្លះយល់ថា អរិយធម៌ នឹងវប្បធម៌ គីរបៀបរបបផ្សេងៗនៃការរីកចម្រើន ដុះដាលខាងសតិបញ្ញា ចំណេះដឹង សីលធម៌ ឧស្សាហកម្ម ។ តាមន័យខាងលើនេះ អរិយធម៌ សម្គាល់ នូវគំនិតដែលកើតមានឡើងជាមួយនឹងទម្លាប់ផ្សេងៗរបស់មនុស្សដែលរួមរស់នៅជាក្រុម ជាពួក ជាបក្ស ជាសង្គមហើយដែលមានទំនាក់ទំនងគ្នាទៅវិញទៅមក ។ មនុស្សដែលរួបរួមជាសង្គម រួមរស់នៅស្របស្រួល សុខសប្បាយដោយសារមានច្បាប់ជាគោល ជាមូលដ្ឋាន ដែលរៀបចំមនុស្ស សង្គមមនុស្សឲ្យមានយុត្តិធម៌ មានចិត្តគំនិតថ្លៃថ្នូរ មានឋាន:ខ្ពង់ខ្ពស់ជាងសត្វ ហើយមានសមត្ថភាពអាចកែប្រែច្នៃធម្មជាតិ យកមកប្រើប្រាស់ជាការចងចាំក្នុងជិវភាពរាល់ថ្ងៃ ។ |
||
[[ឯកសារ:Royal Ballet Camboda Apsara Mera.jpg|រូបភាពតូច|ស្តាំ|របាំព្រះរាជទ្រព្យខ្មែរនៅទល់មុខវាំងនន ។ នេះគឺជាការសំដែងរបាំដែលមានចំណងជើងថា "អប្សរាម៉ារ៉ា" នៅប៉ារីសប្រទេសបារាំង។]] |
[[ឯកសារ:Royal Ballet Camboda Apsara Mera.jpg|រូបភាពតូច|ស្តាំ|របាំព្រះរាជទ្រព្យខ្មែរនៅទល់មុខវាំងនន ។ នេះគឺជាការសំដែងរបាំដែលមានចំណងជើងថា "អប្សរាម៉ារ៉ា" នៅប៉ារីសប្រទេសបារាំង។]] |
||
កំណែនៅ ម៉ោង១៤:៤៩ ថ្ងៃច័ន្ទ ទី១០ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២០
វប្បធម៌ គឺមានន័យច្រើនបែបយ៉ាងដែលឋិតនៅលើទស្សននិយមផ្សេងៗគ្នា ។ ឯទស្សនៈខ្លះយល់ថា វប្បធម៌គឺ ជាការផ្សាំបណ្ដុះចំណេះវិជ្ជា និងស្មារតីឲ្យលូតលាស់ចំរុងចម្រើន ដោយវិទ្យាសាស្ត្រ សិល្បៈ អក្សរសាស្ត្រ ជាដើម ។និយាយរួមវប្បធម៌របស់និស្សិតគី ជាចំណេះដឹង ការសិក្សា ការអប់រំ និងការសិក្សាផ្តោតលើការសប្បាយរីករាយនឹងទំនាក់ទំនង ឬអ្វីៗដែលធ្វើអោយមានការរីកចម្រើនគ្រប់វិស័យ ។ ដូច្នេះតាមទស្សនៈខាងលើនេះ វប្បធម៌សំដៅទៅលើ ការសិក្សា ការអប់រំ ចំណេះវិជ្ជា ការបណ្តុះបណ្តាលប្រាជ្ញាស្មារតី ។ ប៉ុន្តែបើតាមវចនានុក្រមសម្ដេចសង្ឃ ជួន ណាត ពាក្យនេះចេញមកពីបន្សំ វប្ប + ធម៌ មានន័យថា ការផ្សាំបណ្ដុះចំណេះវិជ្ជានិងប្រាជ្ញាស្មារតីឲ្យបានលូតលាស់ចម្រើន ដោយវិទ្យាសាស្ត្រ ឬដោយសិល្បៈផ្សេងៗជាដើម ។ ទស្សនៈខ្លះយល់ថា វប្បធម៌គីនាំអោយកើតសេចក្តីសុខចម្រើន ឬ អរិយធម៌ គឺបែបបទសណ្តាប់ធ្លាប់រៀបរយល្អត្រឹមត្រូវ (តាមវចនានុក្រមខ្មែរភាគពី)។ ទស្សនៈខ្លះយល់ថា អរិយធម៌ នឹងវប្បធម៌ គីរបៀបរបបផ្សេងៗនៃការរីកចម្រើន ដុះដាលខាងសតិបញ្ញា ចំណេះដឹង សីលធម៌ ឧស្សាហកម្ម ។ តាមន័យខាងលើនេះ អរិយធម៌ សម្គាល់ នូវគំនិតដែលកើតមានឡើងជាមួយនឹងទម្លាប់ផ្សេងៗរបស់មនុស្សដែលរួមរស់នៅជាក្រុម ជាពួក ជាបក្ស ជាសង្គមហើយដែលមានទំនាក់ទំនងគ្នាទៅវិញទៅមក ។ មនុស្សដែលរួបរួមជាសង្គម រួមរស់នៅស្របស្រួល សុខសប្បាយដោយសារមានច្បាប់ជាគោល ជាមូលដ្ឋាន ដែលរៀបចំមនុស្ស សង្គមមនុស្សឲ្យមានយុត្តិធម៌ មានចិត្តគំនិតថ្លៃថ្នូរ មានឋាន:ខ្ពង់ខ្ពស់ជាងសត្វ ហើយមានសមត្ថភាពអាចកែប្រែច្នៃធម្មជាតិ យកមកប្រើប្រាស់ជាការចងចាំក្នុងជិវភាពរាល់ថ្ងៃ ។
ប្រវត្តិសាស្រ្ត
យុគសម័យមាសនៃប្រទេសកម្ពុជាគឺនៅចន្លោះសតវត្សទី 9 និងទី 14 ក្នុងអំឡុងពេលសម័យអង្គរដែលក្នុងនោះវាជាអាណាចក្រដែលមានអំណាចនិងរុងរឿងដែលលូតលាស់និងគ្របដណ្តប់ស្ទើរតែគ្រប់តំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍។ យ៉ាងណាក៏ដោយអង្គរនៅទីបំផុតនឹងដួលរលំក្រោយពីមានការប្រយុទ្ធគ្នាយ៉ាងខ្លាំងក្លារវាងព្រះមហាក្សត្រនិងសង្រ្គាមថេរជាមួយប្រទេសជិតខាងដែលមានអំណាចកាន់តែខ្លាំងឡើងរបស់ខ្លួនជាពិសេសសៀមនិងដាយវៀត។ ប្រាសាទជាច្រើនពីសម័យនេះដូចជាបាយ័ននិងអង្គរវត្តនៅតែមាននៅសព្វថ្ងៃនេះនៅទូទាំងប្រទេសថៃឡាវនិងវៀតណាមជាការរំឭកពីភាពសម្បូរបែបនៃសិល្បៈខ្មែរនិងវប្បធម៌។ ស្នាដៃសិល្បៈស្ថាបត្យកម្មតន្ត្រីនិងរបាំដែលមិនធ្លាប់មានពីមុនមករបស់ប្រទេសកម្ពុជាក្នុងអំឡុងពេលនេះមានឥទិ្ធពលយ៉ាងខ្លាំងទៅលើនគរជិតខាងជាច្រើនដូចជាប្រទេសថៃនិងឡាវ។ ឥទ្ធិពលនៃវប្បធម៌សម័យអង្គរនៅតែអាចឃើញនៅសព្វថ្ងៃនៅក្នុងប្រទេសទាំងនោះពីព្រោះពួកគេមានចរិតលក្ខណៈស្និទ្ធស្នាលជាច្រើនជាមួយកម្ពុជាសព្វថ្ងៃនេះ។
ស្ថាបត្យកម្មនិងលំនៅដ្ឋាន
ស្ថាបត្យករនិងជាងចម្លាក់ប្រាសាទអង្គរបានបង្កើតប្រាសាទដែលរៀបរាប់អំពីលោហធាតុទូទាំងពិភពលោក។ ការតុបតែងខ្មែរបានទាក់ទាញការបំផុសគំនិតពីសាសនាហើយសត្វនិទានមកពីសាសនាហិណ្ឌូនិងព្រះពុទ្ធសាសនាត្រូវបានឆ្លាក់នៅលើជញ្ជាំង។ ប្រាសាទត្រូវបានកសាងឡើងស្របតាមក្បួននៃស្ថាបត្យកម្មខ្មែរបុរាណដែលបានសរសេរថាប្លង់ប្រាសាទមូលដ្ឋានរួមមានទីសក្ការបូជាកណ្តាលទីធ្លាជញ្ជាំងព័ទ្ធជុំវិញនិងគូរទឹក។ រចនាប័ទ្មខ្មែរប្រើសត្វជាច្រើនពីទេវកថាព្រះពុទ្ធសាសនានិងសាសនាហិណ្ឌូដូចជាព្រះបរមរាជវាំងក្នុងរាជធានីភ្នំពេញប្រើគំនូរដូចជាហ្គូរ៉ាដូជាសត្វស្លាបទេវកថានៅក្នុងសាសនាហិណ្ឌូ។ ស្ថាបត្យកម្មនៃប្រទេសកម្ពុជាបានអភិវឌ្ឍជាដំណាក់កាលក្រោមអំណាចចក្រភពខ្មែរពីសតវត្សទី 9 ដល់ទី 15 ដែលបានថែរក្សានៅក្នុងអគារជាច្រើននៃប្រាសាទអង្គរវត្ត។ សំណល់នៃសំណង់ស្ថាបត្យកម្មនៅសម័យនេះគឺកម្រណាស់ដោយសារអគារសាសនាគ្រាន់តែធ្វើពីថ្មប៉ុណ្ណោះ។ ស្ថាបត្យកម្មនៃសម័យអង្គរបានប្រើប្រាស់លក្ខណៈពិសេសរចនាប័ទ្មរចនាសម្ព័ន្ធនិងរចនាប័ទ្មដែលជាវិធីសាស្រ្តដ៏សំខាន់មួយដែលត្រូវបានប្រើដើម្បីកាលបរិច្ឆេទប្រាសាទជាមួយនឹងសិលាចារឹក។
នៅតំបន់ជនបទសម័យទំនើបប្រទេសកម្ពុជាគ្រួសារនុយក្លេអ៊ែរជាធម្មតារស់នៅក្នុងផ្ទះចតុកោណមួយដែលមានទំហំខុសៗគ្នាពី 4 ទៅ 6 ម៉ែត្រទៅ 6 ទៅ 10 ម៉ែត្រ។ វាត្រូវបានសាងសង់ដោយស៊ុមឈើជាមួយនឹងដំបូលប្រក់ដែលមានរាងទ្រវែងនិងជញ្ជាំងធ្វើពីឫស្សី។ ផ្ទះខ្មែរត្រូវបានគេលើកឡើងជាបីម៉ែត្រដើម្បីការពារពីទឹកជំនន់ប្រចាំឆ្នាំ។ ជណ្តើរពីរឬជណ្តើរឈើអាចផ្តល់លទ្ធភាពដល់ផ្ទះ។ ដំបូលប្រក់ស្បូវហៀរលើជញ្ជាំងផ្ទះការពារផ្ទៃខាងក្នុងពីភ្លៀង។ ជាទូទៅផ្ទះមួយមានបន្ទប់បីដែលត្រូវបានបំបែកដោយភាគឫសឬស្សី។ បន្ទប់ខាងមុខដើរតួជាបន្ទប់ទទួលភ្ញៀវដែលប្រើដើម្បីទទួលភ្ញៀវ។ បន្ទប់បន្ទាប់គឺបន្ទប់គេងរបស់ឪពុកម្ដាយហើយទីបីគឺសម្រាប់កូនស្រីមិនទាន់រៀបការ។ កូន ៗ ដេកលក់គ្រប់ទីកន្លែងដែលពួកគេអាចស្វែងរកកន្លែងទំនេរ។ សមាជិកគ្រួសារនិងអ្នកជិតខាងធ្វើការជាមួយគ្នាដើម្បីសាងសង់ផ្ទះហើយពិធីជប់លៀងផ្ទះសម្បែងត្រូវបានធ្វើឡើងនៅពេលបញ្ចប់។ ផ្ទះរបស់មនុស្សក្រខ្សត់អាចមានបន្ទប់ធំតែមួយប៉ុណ្ណោះ។ អាហារត្រូវបានរៀបចំនៅក្នុងផ្ទះបាយដាច់ដោយឡែកមួយដែលមានទីតាំងនៅជិតផ្ទះប៉ុន្តែជាធម្មតានៅពីក្រោយវា។ បង្គន់អនាម័យមានរណ្តៅដ៏សាមញ្ញនៅក្នុងដីដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅឆ្ងាយពីផ្ទះដែលត្រូវបានគ្របដណ្តប់នៅពេលដែលបានបំពេញ។ បសុសត្វណាមួយត្រូវបានទុកនៅក្រោមផ្ទះ។ ផ្ទះចិននិងវៀតណាមនៅតាមទីប្រជុំជននិងភូមិកម្ពុជាជាធម្មតាត្រូវបានសាងសង់ដោយផ្ទាល់នៅលើដីហើយមានក្បឿងដីស៊ីម៉ងត៍ឬក្បឿងដែលអាស្រ័យលើឋានៈសេដ្ឋកិច្ចរបស់ម្ចាស់។ អាគារទីក្រុងនិងអាគារពាណិជ្ជកម្មអាចជាឥដ្ឋ, ផ្ទាំងគំនូរ, ឬឈើ។
សាសនា
អត្ថបទដើមចម្បង: សាសនានៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ប្រទេសកម្ពុជាភាគច្រើនជាពុទ្ធសាសនិកដែលមានប្រជាជន 80% ជាពុទ្ធសាសនាថេរវាទគ្រិស្តសាសនា 1% និងប្រជាជនដែលនៅសេសសល់ភាគច្រើនគោរពតាមសាសនាឥស្លាមអសីលធម៌ឬសត្វ។ ព្រះពុទ្ធសាសនាមាននៅកម្ពុជាចាប់តាំងពីយ៉ាងហោចណាស់សតវត្សទី 5 គ។ ស។ ព្រះពុទ្ធសាសនាថេរវាទបានក្លាយជាសាសនារបស់រដ្ឋចាប់តាំងពីសតវត្សទី 13 គ។ ស។ (លើកលែងតែសម័យខ្មែរក្រហម) និងបច្ចុប្បន្នត្រូវបានគេប៉ាន់ប្រមាណថាជាជំនឿនៃ 90% នៃចំនួនប្រជាជន។ សាសនាអ៊ិស្លាមគឺជាសាសនានៃភាគច្រើននៃជនជាតិចាម (ដែលហៅថាខ្មែរអ៊ិស្លាម) និងជនជាតិភាគតិចម៉ាឡេនៅកម្ពុជា។ យោងទៅតាមលោកពុយធាម៉ាមានប្រជាជនម៉ូស្លីមពី 150.000 ទៅ 200.000 នាក់នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជានៅចុងឆ្នាំ 1975 ។ ការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញក្រោមរបបខ្មែរក្រហមបានរារាំងតួលេខរបស់ពួកគេហើយនៅចុងទសវត្ស 1980 ពួកគេប្រហែលជាមិនបានទទួលកម្លាំងពីអតីតកាលរបស់ពួកគេទេ។ អ្នកកាន់សាសនាឥស្លាមចាមទាំងអស់សុទ្ធតែជានិកាយស៊ុននីនៃសាលា Shafi'i ។ ពុយធម៌បានបែងចែកពួកចាមមូស្លីមនៅកម្ពុជាទៅជាសាខាប្រពៃណីនិងជាសាខាគ្រិស្តអូស្សូដក់។
គ្រិស្តសាសនាត្រូវបានបញ្ចូលទៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាដោយសាសនទូតរ៉ូម៉ាំងកាតូលិកនៅឆ្នាំ 1660 ។ យ៉ាងណាក៏ដោយវាបានបង្កើតការរីកចម្រើនតិចតួចជាលើកដំបូងជាពិសេសក្នុងចំណោមពុទ្ធសាសនិក។ ក្នុងឆ្នាំ 1972 ប្រហែលជាមានប្រហែល 20.000 នាក់នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាដែលភាគច្រើនជាពួករ៉ូម៉ាំងកាតូលិក។ យោងតាមស្ថិតិរបស់បុរីវ៉ាទីកង់នៅឆ្នាំ 1953 សមាជិកសាសនាចក្ររ៉ូម៉ាំងកាតូលិកនៅកម្ពុជាមានចំនួន 120.000 នាក់ដែលធ្វើឱ្យសាសនានោះក្លាយជាសាសនាធំទីពីរនៅក្នុងប្រទេស។ នៅខែមេសាឆ្នាំ 1970 មុនពេលធ្វើមាតុភូមិនិវត្តន៍ការប៉ាន់ប្រមាណបង្ហាញថាពួកកាតូលិកប្រហែល 50.000 នាក់ជាជនជាតិវៀតណាម។ ពួកកាតូលិកជាច្រើនដែលនៅសេសសល់នៅកម្ពុជាក្នុងឆ្នាំ 1972 សុទ្ធតែជាជនជាតិអឺរ៉ុប - ភាគច្រើនជាជនជាតិបារាំង។ សកម្មភាពអ្នកផ្សព្វផ្សាយសាសនាប្រូតេស្ដង់អាមេរិកបានកើនឡើងនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាជាពិសេសក្នុងចំណោមកុលសម្ព័ន្ធភ្នំនិងក្នុងចំណោមចាមបន្ទាប់ពីការបង្កើតសាធារណរដ្ឋខ្មែរ។ ជំរឿនឆ្នាំ 1962 ដែលបានរាយការណ៍ថាមានប្រូតេស្តង់ចំនួន 2000 នៅកម្ពុជានៅតែជាស្ថិតិថ្មីបំផុតសម្រាប់ក្រុម។ ក្រុមអ្នកសង្កេតការណ៍បានរាយការណ៍ថានៅឆ្នាំ 1980 មានពួកគ្រីស្ទានខ្មែរដែលបានចុះបញ្ជីច្រើនជាងជនភៀសខ្លួននៅក្នុងជំរំនៅក្នុងប្រទេសថៃជាងនៅប្រទេសកម្ពុជាមុនឆ្នាំ 1970 ។ Kiernan កត់សម្គាល់ថារហូតមកដល់ខែមិថុនាឆ្នាំ 1980 សេវាប្រូតេស្ដង់ប្រចាំសប្តាហ៍ប្រាំមួយបានធ្វើឡើងនៅរាជធានីភ្នំពេញដោយគ្រូគង្វាលខ្មែរ។ ពួកគេត្រូវបានកាត់បន្ថយទៅជាសេវាកម្មប្រចាំសប្តាហ៍តែមួយបន្ទាប់ពីមានការរំខានពីប៉ូលីស។ [2] មានប្រជាជនកាតូលិកប្រហែល 21,300 នាក់នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាដែលតំណាងឱ្យត្រឹមតែ 0,15% នៃចំនួនប្រជាជនសរុប។ មិនមានភូមិភាគទេប៉ុន្តែមានយុត្តាធិការដែនដីចំនួនបី - មួយ Apostolic Vicariate និងពីរភូមិភាគអាណាខេត្ត។
ក្រុមកុលសម្ព័ន្ធ Highland ភាគច្រើនមានប្រព័ន្ធសាសនាក្នុងស្រុករបស់ពួកគេប្រហែលជាមានចំនួនតិចជាង 100.000 នាក់។ ខ្មែរឡឺត្រូវបានគេពិពណ៌នាយ៉ាងច្បាស់ថាជាពួកវិញ្ញាណនិយមប៉ុន្តែក្រុមកុលសម្ព័ន្ធភាគច្រើនមានព្រលឹងវិញ្ញាណក្នុងស្រុក។ ជាទូទៅគេឃើញពិភពលោករបស់ពួកគេពោរពេញទៅដោយព្រលឹងជាច្រើនដែលគេមើលមិនឃើញ (ជារឿយៗគេហៅថាយ៉ាង) ខ្លះជាសប្បុរសជន។ ពួកគេភ្ជាប់វិញ្ញាណជាមួយស្រូវដីទឹកភ្លើងភ្លើងថ្មនិងផ្លូវជាដើម។ គ្រូធ្មប់ឬអ្នកឯកទេសនៅតាមភូមិនីមួយៗទាក់ទងវិញ្ញាណទាំងនេះហើយប្រាប់ពីវិធីដើម្បីធ្វើឱ្យពួកគេមានអារម្មណ៍ធូរស្រាល។ នៅពេលមានវិបត្តិឬការផ្លាស់ប្តូរការលះបង់សត្វអាចត្រូវបានធ្វើឡើងដើម្បីបន្ធូរកំហឹងនៃវិញ្ញាណ។ ជារឿយៗជំងឺត្រូវបានគេជឿថាបណ្តាលមកពីវិញ្ញាណអាក្រក់ឬអាបធ្មប់។ កុលសម្ព័ន្ធខ្លះមានបុរសពេទ្យពិសេសឬអ្នកព្រហ្មចារីដែលព្យាបាលអ្នកជំងឺ។ ក្រៅពីជំនឿលើវិញ្ញាណអ្នកភូមិជឿថាមានបំរាមលើវត្ថុឬការអនុវត្តជាច្រើន។ ក្នុងចំណោមខ្មែរឡាយក្រុម Rhade និង Jarai មានឋានានុក្រមនៃការអភិវឌ្ឃន៍យ៉ាងល្អជាមួយអ្នកគ្រប់គ្រងកំពូលនៅក្បាលរបស់ខ្លួន។
វប្បធម៌ជាទស្សនៈពិភពលោក
វប្បធម៌ជាបណ្តានិមិត្តរូប
វប្បធម៌ជាយន្តកម្មលំនឺង
វប្បធម៌ជាចិត្តសាស្ត្រវិវត្ត
វប្បធម៌នៅក្នុងសង្គមមួយ
វប្បធម៌តាមតំបន់នីមួយៗ
វប្បធម៌ក្នុងរង្វង់នៃសង្គមមួយ
បណ្តាប្រព័ន្ធជំនឿ
បណ្តាសាសនាអាប្រាហាំ
ទស្សនវិជ្ជា និងសាសនាតំបន់ខាងកើត
បណ្តាសាសនាប្រពៃណី
អាពាហ៍ពិពាហ៍
បណ្តាការសិក្សាអំពីវប្បធម៌
=== បំរែបំរួលនៃវប្បធម៌ ===
=== បំរែបំរួលនៃវប្បធម៌ ===
កំណត់សំគាល់
បណ្តាឯកសារបង្អែក
មើលផងដែរ
បណ្តាខ្សែភ្ជាប់ក្រៅ
( រង្វាស់ ខ្មែរ )
រង្វាស់ចំណុះ ( ស្រូវ )
១ កន្តាំង = ២ កូនល្អី,
១ តៅ = ២ កន្តាំង,
១ ថាំង = ២ តៅ,
រង្វាស់ទម្ងន់
១ ហ៊ុន = ( ០.៣៧៥ ក្រ ),
១ ជី = ១០ ហ៊ុន ( ៣.៧៥ ក្រ ),
១ ដំឡឹង = ១០ ជី ( ៣៧.៥ ក្រ ),
១ នាលិ = ១៦ ដំឡឹង ( ៦០០ ក្រ ),
១ ចុង = ៥០ នាលិ ( ៣០ គក្រ ),
១ ហាប = ២ ចុង ( ៦0 គក្រ ),
រង្វាស់ប្រវែង
១ ចំអាម = ១២ ធ្នាប់,
១ ហត្ថ = ២ ចំអាម ,
១ ព្យាម = ៤ ហត្ថ( ២ ម ),
១ សិន = ២០ ព្យាម ( ៤០ ម ),
១ យោជន៍ = ៤០០ សិន ( ១៦ គម ),
រង្វាស់ផ្លែឈើ
១ គូ = ២ ផ្លែ
១ ដំប = ៤ ផ្លែ,(២ គូ)
១ ឡូ = ៣ ដំប ( ១២ ផ្លែ ),
១ ផ្លូន = ១០ ដំប ( ៤០ ផ្លែ ),
១ ស្លឹក = ១០ ផ្លូន ( ៤០០ ផ្លែ ),