ប្រវត្តិសាស្ត្រ៖ ភាពខុសគ្នារវាងកំណែនានា
No edit summary |
No edit summary |
||
បន្ទាត់ទី១៖ | បន្ទាត់ទី១៖ | ||
''' |
'''ប្រវត្ដិ'''គឺជាវិទ្យាសាស្ដ្រដែលរៀនហេតុការណ៏របស់មនុស្ស។ មានពីរគំនិតអំពីប្រវត្តិមួយដែល និយាយថាប្រវត្តិដើម នៅពេលមនុស្សបានបង្កើត[[អក្សរ]] (១០០០០ឆ្នាំហើយនៅ ទ្វីបអាស៊ីខាងលិច)។ |
||
ប្រវត្តិមុនមនុស្សស្គាល់អក្សរគេហៅពេលនោះ [[ |
ប្រវត្តិមុនមនុស្សស្គាល់អក្សរគេហៅពេលនោះ [[បុរេប្រវត្តិសាស្ដ្រ]]។មួយទៀតដែលគិតថាប្រវត្តិដើមនៅ<br> |
||
ប្រទេសមួយពេលមាននិវេទន៏របស់ប្រទេសមួយ។ |
ប្រទេសមួយពេលមាននិវេទន៏របស់ប្រទេសមួយ។ |
||
ស្គាល់ប្រវត្តិគឹជាសារះសំខាន់សំរាប់ស្វែងយល់បច្ចុប្បន្នកាលពីព្រោះសង្គមបច្ចុប្បន្នគឹជាលទ្ចផលរបស់អតីត។ហើយនិងពេលគេស្គាល់ប្រវត្តគេបានគិតដល់អនាគតកាល។ |
ស្គាល់ប្រវត្តិគឹជាសារះសំខាន់សំរាប់ស្វែងយល់បច្ចុប្បន្នកាលពីព្រោះសង្គមបច្ចុប្បន្នគឹជាលទ្ចផលរបស់អតីត។ហើយនិងពេលគេស្គាល់ប្រវត្តគេបានគិតដល់អនាគតកាល។ |
||
បន្ទាត់ទី៦៖ | បន្ទាត់ទី៦៖ | ||
==ប្រវត្តិ និង បុរេប្រវត្តិ== |
==ប្រវត្តិ និង បុរេប្រវត្តិ== |
||
''''[[បុរេប្រវត្តិសាស្ដ្រ]]'''' |
|||
''''[[បុរេប្រវត្តិសាស្រ្ត]]'''' |
|||
សំរាប់អ្នកប្រាជ្ញ[[ |
សំរាប់អ្នកប្រាជ្ញ[[បុរេប្រវត្តិសាស្ដ្រ]]គឹជាពេលវេលាដែលមនុស្សអត់ស្គាល់ការសរសេរទេ។ ថ្វីបើមនុស្សបានកើតឡើងហើយរស់នៅមានប្រហែល២លានឆ្នាំនៅលើផែនដីបុរេ''ប្រវត្តិសាស្ដ្រ''វែងមែនពិត។ |
||
អ្នកប្រាជ្ញបានចែកពេលវេលារបស់មនុស្សដូចតទៅ៖ |
អ្នកប្រាជ្ញបានចែកពេលវេលារបស់មនុស្សដូចតទៅ៖ |
||
* |
* បុរេប្រវត្តិសាស្ដ្រ: ប្រហែល២លានឆ្នាំ។ |
||
* ប្រវត្តិ:១០០០០ឆ្នាំ។ |
* ប្រវត្តិ:១០០០០ឆ្នាំ។ |
||
== ប្រវតិ្តនៃបណ្តាទ្វីប == |
== ប្រវតិ្តនៃបណ្តាទ្វីប == |
||
អត្ថបទនេះបង្ហាញនូវគំនិតដែលគិតថា |
អត្ថបទនេះបង្ហាញនូវគំនិតដែលគិតថា ប្រវត្តិចាប់ផ្តើមនៅពេលមនុស្សបង្គើត[[ការសរសេរ]]។ ប៉ុន្ដែក៏មានគំនិតដែលគិតថា ប្រវត្តិអត់ត្រូវការរសរសេរពីព្រោះមានរបៀបផ្សេងៗទៀតសំរាប់បញ្ជីប្រវត្តិ។ |
||
=== ប្រវត្តិទ្វីបអាស៊ី === |
=== ប្រវត្តិទ្វីបអាស៊ី === |
||
បន្ទាត់ទី២២៖ | បន្ទាត់ទី២២៖ | ||
តំបន់ជុំវិញឆ្នេរជាទីកំណើតនៃអរិយធម៌បូរាណបំផុតលើពិភពលោក។ តំបន់ទាំងបីនោះសុទ្ធសឹងបានអភិវឌ្ឍអរិយធម៌ដំបូងបំផុតនៅលើដី មានជីរជាតិនៃខ្ពង់រាបក្បែរទន្លេ។ អរិយធម៌នៅតំបន់មេសូប៉ូតាមី, ខ្ពង់រាបនៃប្រទេសឥណ្ឌា និង នៅប្រទេសចិន មានលក្ខណះប្រហាក់ប្រហែលគ្នាផ្លាស់ប្តូរទៅវិញទៅមកនូវ បច្ចេកវិទ្យានិងគំនិត ដូចជា គណិតវិទ្យា និងផលប្រយោជ។ សញ្ញាណផ្សេងទៀតដូចជាអក្សរ អាចត្រូវបានអភិវឌ្ឍនៅតាមតំបន់នីមួយៗ ដាច់ដោយឡែកពីគ្នា។ បណ្តាទីក្រុង, បណ្តារដ្ឋ និងបណ្តាអាណាចក្រផងដែរ ត្រូវបានអភិវឌ្ឍលើវាលរាបទាំងនោះ។ |
តំបន់ជុំវិញឆ្នេរជាទីកំណើតនៃអរិយធម៌បូរាណបំផុតលើពិភពលោក។ តំបន់ទាំងបីនោះសុទ្ធសឹងបានអភិវឌ្ឍអរិយធម៌ដំបូងបំផុតនៅលើដី មានជីរជាតិនៃខ្ពង់រាបក្បែរទន្លេ។ អរិយធម៌នៅតំបន់មេសូប៉ូតាមី, ខ្ពង់រាបនៃប្រទេសឥណ្ឌា និង នៅប្រទេសចិន មានលក្ខណះប្រហាក់ប្រហែលគ្នាផ្លាស់ប្តូរទៅវិញទៅមកនូវ បច្ចេកវិទ្យានិងគំនិត ដូចជា គណិតវិទ្យា និងផលប្រយោជ។ សញ្ញាណផ្សេងទៀតដូចជាអក្សរ អាចត្រូវបានអភិវឌ្ឍនៅតាមតំបន់នីមួយៗ ដាច់ដោយឡែកពីគ្នា។ បណ្តាទីក្រុង, បណ្តារដ្ឋ និងបណ្តាអាណាចក្រផងដែរ ត្រូវបានអភិវឌ្ឍលើវាលរាបទាំងនោះ។ |
||
[[ទ្វីបអាស៊ី]] |
[[ទ្វីបអាស៊ី]]មានប្រវត្តិមួយយ៉ាងចាស់។អារិយធម៌ធំដំបូងចាប់កំណើតនៅទ្វីបនេះដូចជា[[ប្រទេចិន]][[ប្រទេសឥណ្ឌា]]និង''ភូមិភាគមេសូផូតាមី''។ ពីព្រោះទ្វីបនេះជាទ្វីបមួយធំអ្នកប្រាជ្ញចែកវាជាបួនផ្នែក៖ |
||
* [[អាស៊ីខាងកើត]]។ |
* [[អាស៊ីខាងកើត]]។ |
||
បន្ទាត់ទី៣២៖ | បន្ទាត់ទី៣២៖ | ||
:[[ប្រវត្តិទ្វីបអឺរ៉ុប]] |
:[[ប្រវត្តិទ្វីបអឺរ៉ុប]] |
||
ប្រវត្តិនៅ[[ |
ប្រវត្តិនៅ[[ទ្វីបអឺរ៉ុប]]បានចាប់ផ្តើមជាមួយ[[ប្រទេសក្រិក]]។ Herodoto គឹជាអ្នកទីមួយដែលចេះសរសេរប្រវត្តិ។[[ទស្សនវិជ្ជា]]ក៏បានចាប់កំណើតនៅទីនោះ។ |
||
=== ប្រវត្តិទ្វីបអាហ្វ្រីក === |
|||
=== ប្រវត្តិទ្វីបអាហ្រ្វីក === |
|||
:[[ប្រវត្តិអាហ្វ្រីក]] |
|||
:[[ប្រវត្តិអាហ្រ្វីក]] |
|||
ប្រវត្តិនៅ[[ |
ប្រវត្តិនៅ[[ទ្វីបអាហ្វ្រីក]]បានផ្តើមឡើងជាមួយ[[ប្រទេសអេហ្សីប]]។ |
||
=== ប្រវត្តិទ្វីបអាមេរិក === |
=== ប្រវត្តិទ្វីបអាមេរិក === |
||
:[[ប្រវត្តិទ្វីបអាមេរិក]] |
:[[ប្រវត្តិទ្វីបអាមេរិក]] |
||
ប្រវត្តិរបស់[[ |
ប្រវត្តិរបស់[[ទ្វីបអាមេរិក]]ផ្តើមឡើងបាន៨០០០ឆ្នាំជាមួយប្រជាជនTolteca។ [[នៅសតវត្សរ៏]]ទី ៩[[គ.ស.]] មានប្រជាជនថ្មីហៅថា Mayaដែលមាន[[ការសរសរ]] និង[[ប្រតិទិន]]មួយដែលល្អបំផុតក្នុងប្រវត្តិរបស់[[ពិភកលោក]]។ គេបានរកឃើញ[[លេខ០]]ដែលជួយដល់[[អភិវឌ្ឍន៏]]របស់[[ចំណោទលេខនព្វន្ធ]]។ |
||
Contents |
Contents |
||
បន្ទាត់ទី៥៩៖ | បន្ទាត់ទី៥៩៖ | ||
==បណ្តាឯកសារពាក់ព័ន្ធ== |
==បណ្តាឯកសារពាក់ព័ន្ធ== |
||
== បណ្តាខ្សែរភ្ជាប់ក្រៅ== |
== បណ្តាខ្សែរភ្ជាប់ក្រៅ== |
||
[[Category: |
[[Category:វិទ្យាសាស្ដ្រ]] |
||
កំណែនៅ ម៉ោង១០:០៥ ថ្ងៃពុធ ទី០៣ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០០៨
ប្រវត្ដិគឺជាវិទ្យាសាស្ដ្រដែលរៀនហេតុការណ៏របស់មនុស្ស។ មានពីរគំនិតអំពីប្រវត្តិមួយដែល និយាយថាប្រវត្តិដើម នៅពេលមនុស្សបានបង្កើតអក្សរ (១០០០០ឆ្នាំហើយនៅ ទ្វីបអាស៊ីខាងលិច)។
ប្រវត្តិមុនមនុស្សស្គាល់អក្សរគេហៅពេលនោះ បុរេប្រវត្តិសាស្ដ្រ។មួយទៀតដែលគិតថាប្រវត្តិដើមនៅ
ប្រទេសមួយពេលមាននិវេទន៏របស់ប្រទេសមួយ។
ស្គាល់ប្រវត្តិគឹជាសារះសំខាន់សំរាប់ស្វែងយល់បច្ចុប្បន្នកាលពីព្រោះសង្គមបច្ចុប្បន្នគឹជាលទ្ចផលរបស់អតីត។ហើយនិងពេលគេស្គាល់ប្រវត្តគេបានគិតដល់អនាគតកាល។
ប្រវត្តិ និង បុរេប្រវត្តិ
សំរាប់អ្នកប្រាជ្ញបុរេប្រវត្តិសាស្ដ្រគឹជាពេលវេលាដែលមនុស្សអត់ស្គាល់ការសរសេរទេ។ ថ្វីបើមនុស្សបានកើតឡើងហើយរស់នៅមានប្រហែល២លានឆ្នាំនៅលើផែនដីបុរេប្រវត្តិសាស្ដ្រវែងមែនពិត។ អ្នកប្រាជ្ញបានចែកពេលវេលារបស់មនុស្សដូចតទៅ៖
- បុរេប្រវត្តិសាស្ដ្រ: ប្រហែល២លានឆ្នាំ។
- ប្រវត្តិ:១០០០០ឆ្នាំ។
ប្រវតិ្តនៃបណ្តាទ្វីប
អត្ថបទនេះបង្ហាញនូវគំនិតដែលគិតថា ប្រវត្តិចាប់ផ្តើមនៅពេលមនុស្សបង្គើតការសរសេរ។ ប៉ុន្ដែក៏មានគំនិតដែលគិតថា ប្រវត្តិអត់ត្រូវការរសរសេរពីព្រោះមានរបៀបផ្សេងៗទៀតសំរាប់បញ្ជីប្រវត្តិ។
ប្រវត្តិទ្វីបអាស៊ី
ប្រវត្តិទ្វីបអាស៊ី អាចនិយាយថា ជាសំណុំមួយនៃប្រវត្តិសាស្ត្រច្រើនតំបន់ឆ្នេរនៅដាច់ពីគ្នា៖ អាស៊ីខាងកើត, អាស៊ីខាងត្បូង និងមជ្ឍឹមបូព៌ាដែលជាតំបន់ដ៏ធំមួយថិតនៅចន្លោះទ្វីបអ៊ឺរ៉ុប-អាស៊ី។ តំបន់ជុំវិញឆ្នេរជាទីកំណើតនៃអរិយធម៌បូរាណបំផុតលើពិភពលោក។ តំបន់ទាំងបីនោះសុទ្ធសឹងបានអភិវឌ្ឍអរិយធម៌ដំបូងបំផុតនៅលើដី មានជីរជាតិនៃខ្ពង់រាបក្បែរទន្លេ។ អរិយធម៌នៅតំបន់មេសូប៉ូតាមី, ខ្ពង់រាបនៃប្រទេសឥណ្ឌា និង នៅប្រទេសចិន មានលក្ខណះប្រហាក់ប្រហែលគ្នាផ្លាស់ប្តូរទៅវិញទៅមកនូវ បច្ចេកវិទ្យានិងគំនិត ដូចជា គណិតវិទ្យា និងផលប្រយោជ។ សញ្ញាណផ្សេងទៀតដូចជាអក្សរ អាចត្រូវបានអភិវឌ្ឍនៅតាមតំបន់នីមួយៗ ដាច់ដោយឡែកពីគ្នា។ បណ្តាទីក្រុង, បណ្តារដ្ឋ និងបណ្តាអាណាចក្រផងដែរ ត្រូវបានអភិវឌ្ឍលើវាលរាបទាំងនោះ។
ទ្វីបអាស៊ីមានប្រវត្តិមួយយ៉ាងចាស់។អារិយធម៌ធំដំបូងចាប់កំណើតនៅទ្វីបនេះដូចជាប្រទេចិនប្រទេសឥណ្ឌានិងភូមិភាគមេសូផូតាមី។ ពីព្រោះទ្វីបនេះជាទ្វីបមួយធំអ្នកប្រាជ្ញចែកវាជាបួនផ្នែក៖
ប្រវត្តិទ្វីបអឺរ៉ុប
ប្រវត្តិនៅទ្វីបអឺរ៉ុបបានចាប់ផ្តើមជាមួយប្រទេសក្រិក។ Herodoto គឹជាអ្នកទីមួយដែលចេះសរសេរប្រវត្តិ។ទស្សនវិជ្ជាក៏បានចាប់កំណើតនៅទីនោះ។
ប្រវត្តិទ្វីបអាហ្វ្រីក
ប្រវត្តិនៅទ្វីបអាហ្វ្រីកបានផ្តើមឡើងជាមួយប្រទេសអេហ្សីប។
ប្រវត្តិទ្វីបអាមេរិក
ប្រវត្តិរបស់ទ្វីបអាមេរិកផ្តើមឡើងបាន៨០០០ឆ្នាំជាមួយប្រជាជនTolteca។ នៅសតវត្សរ៏ទី ៩គ.ស. មានប្រជាជនថ្មីហៅថា Mayaដែលមានការសរសរ និងប្រតិទិនមួយដែលល្អបំផុតក្នុងប្រវត្តិរបស់ពិភកលោក។ គេបានរកឃើញលេខ០ដែលជួយដល់អភិវឌ្ឍន៏របស់ចំណោទលេខនព្វន្ធ។
Contents [hide]