ព័រទុយកាល់
| |||||
 | |||||
| រាជធានី | លីសបូន | ||||
| រាជរដ្ឋាភិបាល | ចូសេ សូហ្គ្រាតី | ||||
| ប្រធានាតិបតី | អានីបល កាវាកូ ស៊ីលវា | ||||
| រដ្ឋសភា | ហ្គ្សាអ៊ីម ហ្គាមា | ||||
| ភាសាផ្លូវការ | ព័រទុយហ្គ័ល | ||||
| ភ្លេងជាតិ | អា ព័រទុយហ្គ័លសា | ||||
| ការរីកចម្រើនលូតលាស់ | ថ្ងៃអនុសញ្ញាដែលបានទទួលឯករាជ ១១៣៩ | ||||
| ដួលរលំ | ៨៦៨ | ||||
| ដួលរលំសារជាថ្មី | ១០៩៥ | ||||
| មានអធិបតេយ្យភាព | ២៤ មិថុនា ១១២៨ | ||||
| ព្រះរាជាណាចក្រ | ២៥ កក្កដា ១១៣៩ | ||||
| ទទួលស្គាល់ | ៥ តុលា ១១៤៣ | ||||
| ទទួលស្គាល់ស្តេចប៉ាប | ២៣ ឧសភា ១១៧៩ | ||||
| បានឯករាជ្យសារជាថ្មី | ១ ធ្នូ ១៦៤០ | ||||
| បានទទួលស្គាល់ឯករាជ្យសារជាថ្មី | ១៣ កុម្ភះ ១៦៦៨ | ||||
| សាធារណរដ្ឋ | ៥ តុលា ១៦៦៨ | ||||
| ចក្រភពអឺរ៉ុបចូលរួមជាឧបាគមន៏ | ១ មករា ១៩៨៦ | ||||
| ផ្ទៃដី | ៩២,០៩០ គម២ | ||||
| អាកាសធាតុ | ០.៥ អង្សាសេ | ||||
| ប្រជាជន កក្កដា ២០០៩ ជំរឿន នៅឆ្នាំ ២០០១ ដង់ស៊ីតេ
|
១០,៧០៧,៩២៤ នាក់
១០,៣៥៥,៨២៤ នាក់ | ||||
| ប្រាក់ចំណូលក្នុងគ្រួសារ សរុប ក្នុងម្នាក់ៗ
|
ឆ្នាំ ២០០៩
២៣២.៦៥៦ រយកោដិដុឡា | ||||
| រូបិយវត្ថុ | យូរ៉ូ | ||||
| តំបន់ម៉ោង នៅរដូវក្តៅ |
ម៉ោងសកល +១ | ||||
| ច្បាប់ចរាចរ | ខាងស្តាំ តាំងពីឆ្នាំ ១៩២៨ | ||||
ប្រទេស ព័រទុយហ្គាល់ ដែលគេហៅជាផ្លូវការថា សាធារណះរដ្ឋព័រទុយហ្គាល់ ដែលជាប្រទេសមួយស្ថិតនៅទិសខាងត្បូងឆៀកខាងលិច អឺរ៉ុប នៅលើឧបទ្វីបអាល់ប៊ឺរៀន ។ព័រទុយហ្គាល់ គឺជាប្រទេសនៅខាងលិចបំផុតនៃ
ទ្វីបអឺរ៉ុប ហើយនឹងមានព្រំប្រទល់ជាប់ជាមួយ មហាសុមទ្រ អាត្លង់ទិចនៅទិសខាងលិច និង នៅទិសខាងត្បូង ជាប់ជាមួយប្រទេសអេស្បាញ នៅទិសខាងជើង និង ខាងកើត។ ប្រជុំកោះអាត្លង់ទិច ដូចជាកោះ ការហ្សូរីស ហើយនិង ម៉ាឌីរ៉ា ក៏ជាកោះ និងជាផ្នែកមូយរបស់ប្រទេសព័រទុយហ្គាល់ដែរ។
ផ្ទៃដីនៅក្នុងព្រំដែន សព្វថ្ងៃនេះ គឺសាធារណះរដ្ឋព័រទុយហ្គាល់ បានរក្សាទុករហូតមិនបាត់បង់នោះទេ តាំងពីសម័យបុរេប្រវត្តិមកម្លេះ។
ទឹកដីត្រូវបានកាន់កាប់ដោយពួកកុលសម្ពន្ធ ដូចជាពួក ហ្គាល់ឡាស៊ី និង ពួកឡូស៊ីតង់នៀន ត្រូវបានបញ្ជូលជាមួយពួកចក្រភពរ៉ូមាំង ដែលស្ថិតនៅខេត្ត ឡូស៊ីតង់នៀ ហើយចក្រភពរ៉ូមាំង មកតាំងភូមិលំនៅកាន់តែមានឥទិ្ធពលខ្លាំងឡើងៗ មកលើវប្បធម៌ព័រទុយហ្គាល់ យ៉ាងជាពិសេសនោះ គឺភាសាព័រទុយហ្គាល់ ស្ទើរកា្លយទៅជាអក្សរឡាតាំង។ នៅសតវត្សរ៏ទី ៥ បន្ទាប់ពីចក្រភពរ៉ូមាំង បាត់បង់ទៅ កន្លែងនេះត្រូវបានកាន់កាប់ដោយដែលផ្សេងពីពួកហ្គឺម៉ែននីច ដូចជាពួក ស៊ូរវី និងពួក វីស៊ីហ្គង់ជាច្រើន។ ដើមសតវត្សរ៏ទី ៨ សាសនា ម៉ូស្លីម ជនជាតិមួរ បានធ្វើសង្គ្រាមជាមួយ គ្រិស្តសាសនា ដែលកាន់កាប់ស្ទើរតែ អ៊ីប៊ឺរៀន ផេននីសូលឡា ជាតំបន់ស្ដិតនៅភាគខាងត្បូងភាគខាងលិច នៃទ្វីបអឺរ៉ុប។
អំឡុងពេលដែល គ្រិស្តសាសនា ត្រឡប់មកវិញ នយោបាយប្រទេសព័រទុយហ្គាល់ ត្រូវបានគាំងរាំងស្ទះ ដូចជាផ្នែកមួយនៃអាណាចក្រហ្គាលលីសៀន។ ជាមួយ គ្រឹះស្ថាន នៃអាណាចក្រ ដែលទទួលស្គាល់ក្នុងឆ្នាំ ១១៤៣ ហើយនិង មានភាពឋិតស្ថេរនៃព្រំដែន ឆ្នាំ ១២៤៩ ព័រទុយហ្គាល់ ប្តឹងតវ៉ា ស្ថានទូតរដ្ឋជាតិ។ ក្នុងសតវត្សរ៏ទី ១៥ និង ១៦ លទ្ធផលនៃ ការរុករកនៅជិត
សមុទ្រ ព័រទុយហ្គាល់បានបង្កើត ចក្រភពផែនដីទំាងមូលដែលរួមទាំងកាន់កាប់ក្នុងអាហ្រិ្វច អាស៊ី និង អាមេរិកខាងត្បូង ការមកដល់នៃសេដ្ឋកិច្ចជាច្រើនរបស់ពិភពលោក នយោយបាយ និង កម្លាំងទាហ៊ាន។ ក្នុង ១៥៨០ វាត្រួវបានសហជាតិ និង អេស្ប៉ាញ បានហៅថា
ថ្ងៃដ៏អស្ចារ្យ ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយក្នុង ឆ្នាំ ១៦៤០ បានទៅបង្កើតនូវភាពឯករាជពេញលេញសារជាថ្មី ក្នុងអំឡុងពេលដែលព័រទុយហ្គាល់ មានសង្គ្រាម ដែល ជាលទ្ធផល ការបង្កើតនៃកនរាជវង្ស និង មុនពេលត្រឡប់មកវិញ ការបែកចែករវាង ជាក្រុម និង ចក្រភពពីរ។
ឆ្នាំ ១៧៥៥ មានរញ្ជួយដីនៅ ឡីប៊ឺន អេស្បាញ និង បារំាង ដែលកាលពីមុន ការកាន់កាប់ដែនដីព្រំដែនច្រើនណាស់ ប្រេស៊ីល ក្នងនោះទាំងពី គឺ ឆាឆៅបង្អាក់ នៃភាពលំនឹងនយោបាយ និង សេដ្ឋកិច្ច អោយរីកចម្រើនល្អជាង ការធ្លាក់ចុះ នៃអំណាចដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់ទាំងអស់របស់ប្រទេសព័រទុយហ្គាល់ អំឡុងពេល សតវត្សរ៏ទី ១៩។បន្ទាប់មក បានបំផ្លាញ រាជាធិបតេយ្យនៅក្នុងឆ្នាំ ១៩១០ នៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យប៉ុន្តែសាធារណះរដ្ឋមិនឋិតថេររហួតនោះទេ ត្រូវបានបង្កើតកន្លែងជំនួសដោយ អ៊ីសតាដូ ណូវូ(សាធារណះរដ្ឋទី ២)។បន្ទាប់មកទៀតមាន
សង្គ្រាមអាណានិកគមនៅលើប្រជាជនព័រទុយហ្គាល់ និង បដិវត្តិន៏អាណានិកគម ក្នុង ១៩៧៤ ប្រជាធិបតេយ្យត្រូវបាន ស្ថាបនាឡើងវិញនិង ប្រទេសពោរពេញទៅដោយខេត្តដែលមាននៅបរទេស (ដែលលយចេញទៅប្រទេសអង់ហ្គូលានិងម៉ូហ្សាមប៊ីហ្វែរ ក្នុងទ្វីប អាហ្រិ្វក) ទឹកដីនៅប្រទេសដ៏ទៃចុងក្រោយគឺ នៅម៉ាកាហ៊ូរ ត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយ ប្រទេសចិនក្នុងឆ្នាំ ១៩៩៩។
ប្រវត្តិសាស្ត្រ[កែប្រែ]
ប្រវត្តិសាស្ត្រនៃប្រទេសព័រទុយហ្គាល់ និង ប្រវត្តិសេដ្ឋកិច្ច នៃប្រទេសព័រទុយហ្គាល់
ប្រវត្តិសាស្ត្រដំបូង[កែប្រែ]
អត្ថបទសំខាន់ : ប្រវត្តិដំបូងនៃប្រទេសព័រទុយហ្គាល់ត្រូវបានចែករំលែកជាមួយ
