ព្រះរតនត្រ័យ

ពីវិគីភីឌា

ព្រះពុទ្ធសាសនា > ព្រះរតនត្រ័យ


ពុទ្ធរតនៈ

បាន​ជាគេចាត់ទុកព្រះពុទ្ធថាជារតនៈ​ព្រោះព្រះអង្គប្រសើរដោយសីលាទិគុណ, វិសុទ្ធិគុណ និងបញ្ញាទិគុណ ។ ព្រះអង្គ​ទ្រង់​ប្រព្រឹត្ត​នូវប្រយោជន៍ ៣ ប្រការ ឧទាហរណ៍ ប្រយោជន៍ដើម្បីបាននូវ ព្រះសម្មាសម្ពោធិញ្ញាណ សម្រាប់​ជា​ប្រយោជន៍​ដល់​​រូប​ព្រះអង្គផង, សម្រាប់​​ជា​ប្រយោជន៍​ព្រះញាតិ​របស់​ព្រះអង្គផង និង សម្រាប់​ជា​ប្រយោជន៍ជួយស្រោចស្រង់សត្វលោកផង ។ ម្យ៉ាងទៀត ព្រះអង្គ​​ក៏​ជា​​គ្រូ​​បង្រៀន (សាស្តាចារ្យ, ​សាស្តា) របស់​មនុស្សទាំងឡាយ ផង​ដែរ ។ ព្រះអង្គ​បែង​ចែក​ចំណែក​ព្រះធម៌​ដែល​ជា​ពាក្យ​ប្រៀនប្រដៅ​ដល់​សត្វលោកទូទៅ​ស្មើ​ៗ គ្នា ។ ព្រះ​អង្គប្រកប​ដោយ ទសពលញ្ញាណ ផង និង ញាណ​ដ៏ទៃទៀត ៧៦ ប្រការ ផង និង ព្រះអង្គ​ជា​ទីពឹង​ដ៏ប្រសើររបស់សត្វលោកផង ។ ព្រះអង្គឆ្លៀវឆ្លាត​ក្នុងការសម្តែង​ធម៌ប្រោស​វេនេយ្យសត្វ​​ (សត្វ​ដែល​គួរ​ប្រដៅ) ផង ។ ហេតុ​ដូច្នេះ​ បាន​​មនុស្ស​លោក​ប្រទាន​ព្រះ​នាម​ឲ្យ​ព្រះ​អង្គ​ថា​ ពុទ្ធរតនៈ

ធម្មរតនៈ[កែប្រែ]

ព្រះធម៌ដែលអ្នកសិក្សាបតិបត្តិគប្បីបានគឺ ទិដ្ឋធម្មិកត្ថ (ប្រយោជន៍បច្ចុប្បន្ន), សម្បរាយិកត្ថ (ប្រយោជន៍ជាតិខាងមុខ) និង បរមត្ថ (ប្រយោជន៍​ប្រសើរ​បំផុត) ​គឺព្រះនិព្វាន ដែល​ព្រះសង្គីតិកាចារ្យ​ទាំងឡាយ​បាន​ប្រមូល​រួបរួម​ទុក​ក្នុង​គម្ពីរ​ព្រះត្រ័យបិដក​ទាំង ៨៤០០០ ព្រះធម្មក្ខន្ធ ។ ព្រះ​ធម៌​ទាំង​នោះ​ត្រូវ​បាន​កត់​ត្រា​ទុក​នៅ​ក្នុង​ វិនយបិដក ចំនួន ២១០០០ ព្រះធម្មក្ខន្ធ, សុត្តន្តបិដក​ចំនួន​ ២១០០០ ព្រះធម្មក្ខន្ធ និង អភិធម្មបិដក ចំនួន ៤២០០០ ព្រះធម្មក្ខន្ធ

ពេល​ព្រះ​ពុទ្ធ​​ទ្រង់​សម្តែង​ ​ព្រះបឋមទេសនា​ (​ធម្មចក្កប្បវត្តនសូត្រ) ​ព្រះអង្គ​​​​បាន​​ចែក​ ​អរិយសច្ចធម៌ ​ជា ៤ ប្រភេទ ពោល​​គឺ​ ទុក្ខារិយសច្ច, សមុទយារិយសច្ច, និរោធារិយសច្ច, និង មគ្គារិយសច្ច ។ ជារឿយ​ៗ​ព្រះអង្គ​ទ្រង់​ដឹកនាំ​សត្វ​ឲ្យដើរតាមអរិយដ្ឋង្គិកមគ្គ គឺ​មាគ៌ាមានអង្គ ៨ ដែល​មាន សម្មាទិដ្ឋិ, សម្មាសង្កប្ប ជាដើម និង​មាន​សម្មាសមាធិ​ជា​បរិយោសានថា ។ អរិយមគ្គ គឺ​ជា ផ្លូវកណ្តាល ចង្អុល​ឲ្យ​មនុស្ស​ដើរ​តាម​ពោះ​ទៅ​កាន់ ទីរំលត់ទុក្ខ ពោល​គឺព្រះនិព្វាន ។ ក្រៅ​ពី​អរិយសច្ច នៅមានត្រៃលក្ខណ៍ (Three Universal Characteristics) គឺទុក្ខំ (suffering, ការ​មិន​បាន​អ្វី​ដែល​ខ្លួន​ចង់បាន​ឬ​ពេញ​ចិត្ត), អនិច្ចំ (impermanence, ការ​ផ្លាស់ប្រែ​ឥត​ឈប់​នៃ​រាង​កាយ​មនុស្ស, សត្វ, និង បរិស្ថាន), អនត្តា (non-self, ភាព​ទទេ, អ្វី​ៗ​ទាំង​អស់​សុទ្ធ​តែ​ផ្សំ​ឡើង​ពី​វត្ថុ​ធាតុ​ដទៃ​ទៀត​ដែល​នឹង​បែក​ធ្លាយ​ទៅ​កាន់​លក្ខណៈ​ដើម​របស់​វា, គ្មាន​នរណា​ម្នាក់​អាច​អះអាង​ថា​សរីរៈរាងកាយ​របស់​ខ្លួន​ថា​ជា​របស់​ខ្លួន​បាន​ទេ) ។ រីឯ​បដិច្ចសមុប្បាទធម៌​ដែល​សម្តែង​រឿង​ហេតុបច្ច័យ​នៃ​ធម៌​ទាំងឡាយ​មាន​អធិប្បាយ​ពិស្តារ​ក្នុង គម្ពីមហាបដ្ឋានប្បករណ៍ ដែល​ចែក​ចេញ​ជា ២៤ បច្ច៍យ មាន ហេតុប្បច្ច័យ ជាដើម ។

ព្រះពុទ្ធសាសនា​​​មាន​ទ្រឹស្តី​កម្មផល សម្រាប់​ពន្យល់​ហេតុ​នៃ​ការ​កើត, ចាស់, ឈឺ, ស្លាប់ របស់​សព្វសត្វ ។ ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ ទ្រង់​ចែក ​កម្ម ១២ កង ជា​ ៣ ពួក បន្ត​ទៀត​ដើម្បី​ឲ្យ​អ្នក​សិក្សា​ងាយ​យល់​ និង ងាយ​ចាំ ។

  1. ពួកកម្មឲ្យផលតាមកាល​មាន ៤ យ៉ាង គឺ ទិដ្ឋធម្មវេទនិយកម្ម (កម្មឲ្យផលក្នុងជាតិបច្ចុប្បន្នឃើញទាន់ភ្នែក), ឧបបជ្ជវេទនិយកម្ម (កម្ម​ឲ្យ​ផលក្នុងជាតិបន្ទាប់គឺជាតិទី ២), អបរាបរិយវេទនិយកម្ម (កម្មឲ្យផលតាំងតែ​បវត្តិកាលជាដើមទៅ ឬ​ឲ្យ​​ផល​តាំង​តែ​ជាតិ​ទី ៣ ឡើង​ទៅ​, និង អហោសិកម្ម (កម្មដែលមិនមានផល ឬ មិនបង្កើតផលដល់អ្នកធ្វើ ឬគ្ មានឱកាសឲ្យផល) ។
  2. ពួកកម្មឲ្យផលតាមកិច្ចមាន ៤ យ៉ាង គឺ ជនកកម្ម (កម្មដែលមានតួនាទីក្នុងការញ៉ាំងជាតិកំណើតឲ្យកើត ឬ ឲ្យ​ចាប់​បដិសន្ធិ, ឧបត្ថម្ភកកម្ម (កម្ម​ដែល​ចូលមកឧបត្ថម្ភគាំទ្រកម្មមុនៗមានជាតិដូចគ្នា), ឧបបីឡកកម្ម (កម្ម​ចូល​មក​បៀតបៀន​កម្ម​មុនៗ​ជា​បរបក្ស​ឲ្យ​មាន​កម្លាំង​ថយ​ខ្សោយចុះ), ឧបឃាដកកម្ម (កម្ម​មាន​កម្លាំង​ខ្លាំង​ចូល​មក​កាត់​ផ្តាច់​កម្លាំង​ជនកកម្ម​ និង ​ឧបត្ថម្ភកកម្ម (​ឲ្យ​ផល​ដោយ​ខ្លួន​ឯង​) ។
  3. ពួកកម្មឲ្យផលតាមលំដាប់ ឬតាមកម្លាំងមាន៤យ៉ាងគឺ៖ គរុកម្ម កម្មធ្ងន់បានដល់ឈានសមាបត្តិ ៨គឺរូបឈាន ៤ អរូបឈាន ៤ និងអនន្តរិយកម្ម ៥ គឺសម្លាប់ម្តាយខ្លួនឯង, សម្លាប់ឪពុកបង្កើតខ្លួនឯង, សម្លាប់ព្រះអរហន្ត, ញ៉ាំង​លោហិត​ព្រះពុទ្ធ​ឲ្យ​ចេញ និង​បំបែកសង្ឃឲ្យបែកខ្ញែកគ្នា ។

បើ​​ពួក​​ឈាយីបុគ្គលទាំង​នោះ​រក្សា​ឈានសមាបត របស់​ខ្លួន​​បាន​​រហូត​​ដល់​​អវសាន្ត​ជីវិត ពួក​​គេ​​នឹង​​បាន​​ទៅ​​កើត​​ក្នុង​​ព្រហ្មលោក​ក្នុង​ជាតិ​​បន្ទាប់ ។ សត្វ​​ឯណា​មួយ​បាន​ប្រព្រឹត្ត​នូវ​កម្ម​ណា​មួយ​នៃអនន្តរិយកម្មទាំង ៥ នេះ សត្វ​​នោះ​​នឹង​​ទៅ​កើត​​ក្នុង​និរិយភូមិ​​គឺ​​នរក​បន្ទាប់​​ពី​​ស្លាប់​​ទៅ​​ដោយ​​វៀរ​​ពុំ​​បាន​ឡើយ មិន​​​ថា​​ក្នុង​​ករណី​​ណា​ៗ​ ក៏ដោយ ។ ពហុលកម្មអាចិណ្ណកម្ម គឺ​​កម្ម​​ស្រាល ​ឬ​​កម្ម​ដែល​យើង​ធ្វើ​ជា​ប្​រចាំ​ ឬ​កម្មជាទម្លាប់។ កម្មនេះនឹងចូលមកឲ្យផលគឺឲ្យបដិសន្ធិបើកាលណាគ្មានគរុកម្មទេ។ អាសន្នកម្ម គឺ​កម្ម​ដែល​ធ្វើ​ក្នុង​ពេល​ជិត​​ស្លាប់។ កុសលកម្ម​ក្តី អកុសលកម្មក្តីដែលសត្វបានធ្វើមុនខណៈចុតិចិត្តបន្តិច វា​នឹង​មក​ជា​អារម្មណ៍​និង​ជា​ការ​ចងចាំ​យ៉ាង​ច្បាស់​​​ក្នុង​សន្តាន​របស់​សត្វ​ហើយ​អាស្រ័យ​អារម្មណ៍នោះ​ៗ ជា​អារម្មណប្បច្ច័យ សត្វ​​នឹង​​បដិសន្ធិ​ដោយ​​អនន្តរប្បច្ច័យ​​គឺ​​កម្ម​មាន​​ជាតិ​​​ស្មើ​​គ្នា​ចូល​មក​ឲ្យ​ផល ។ កតត្តាកម្ម ឬ​កដត្តាកម្ម ឬ​កតត្តាវាបនកម្ម គឺ​កម្ម​ដែល​ធ្វើ​ដោយ​ពុំ​មាន​ចេតនា ។ កម្ម​​​នេះ​​​ឲ្យ​​​ផល​​​​ក្នុង​​​ករណី​​​ដែល​​​កម្ម​​ទាំង ​៣ ​ខាង​​លើ​​ពុំ​មាន​ ឬ​ពុំមាន​ឱកាស​ឲ្យ​ផល ។ ម្យ៉ាងវិញទៀត ព្រះនព្វលោកុត្តរធម៌ទាំង ៩ ប្រការគឺ មគ្គ ៤​បាន​ដល់​​ សោតាបត្តិមគ្គ, សកទាគាមិមគ្គ​, អនាគាមិមគ្គ, អរហត្តមគ្គ, និង ផល ៤​បានដល់ សោតាបត្តិផល សកទាគាមិផល, អនាគាមិផល, អរហត្តផល និង​ព្រះ​និព្វាន​ជា​ព្រះនព្វលោកុត្តរធម៌ ៩​លោក​រាប់​ថា​ជា​ព្រះធម្មរតនៈ

សង្ឃរតនៈ[កែប្រែ]

សង្ឃរតនៈ គឺពួកក្រុមដែលប្រព្រឹត្តបតិបត្តិតាមគន្លងព្រះធម៌នៃព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ ។ ព្រះសង្ឃអង្គសាវ័កជាអ្នកប្រតិបត្តិល្អ ប្រតិបត្តិ​ត្រង់​តាម​មជ្ឈិមាបដិបទា ប្រតិបត្តិដើម្បីចេញចាកទុក្ខ និង ប្រតិបត្តិដ៏សមគួរដល់សាមីចិកម្មព្រះសង្ឃមាន ២ ពូក​គឺ សម្មតិសង្ឃ សង្ឃជា​បុថុជ្ជន​នៅឡើយ និង អរិយសង្ឃ សង្ឃ​ជាព្រះអរិយៈទាំងឡាយបានដល់ព្រះសោតាបន្នបុគ្គល, ព្រះសកទាគាមិបុគ្គល, ព្រះអនាគាមិបុគ្គល, និង ព្រះអរហន្តាខីណាស្រពព្រះអរិយសង្ឃ​ទាំង ៤ ពួកនេះ លោក​ចាត់​ទុក​ថា​ជាសង្ឃរតនៈ ដ៏​ប្រសើរ​របស់ សត្វលោក

បទសរភញ្ញ[កែប្រែ]


១- ​សូមថ្វាយបង្គំព្រះសម្ពុទ្ធ ប្រសើរបំផុតក្នុងលោកា​
ជាគ្រូនៃមនុស្ស និងទេវតា ទ្រង់ត្រាស់ទេសនាប្រដៅសត្វ ។
ចង្អុលឲ្យដើរផ្លូវកណ្តាល មាគ៌ាត្រកាលអាចកំចាត់​
ទុក្ខភ័យចង្រៃអោយខ្ចាយបាត់ អាចកាត់សង្សារទុក្ខបាន ។​

២- សាសនាព្រះអង្គនៅសព្វថ្ងៃ សត្វមាននិស្ស័យពីបុរាណ​
ប្រឹងរៀនប្រឹងស្តាប់ចេះចាំបាន កាន់តាមលំអានបានក្តីសុខ។
ឥតមានសុខណាស្មើក្តីស្ងប់ បញ្ចប់ត្រឹមសុខឃ្លាតចាកទុក្ខ​
តាំងពីលោកនេះតទៅមុខ ក្តីសុខនឹងមានព្រោះធម៌ស្ងប់ ។​

៣- ខ្ញុំសូមបង្គំឆ្ពោះព្រះធម៌ ព្រះសង្ឃបវរទាំងសព្វគ្រប់
រួមជាត្រៃរ័ត្នគួរគោរព ជាម្លប់ត្រជាក់នៃលោកា ។
ព្រះរូបព្រះធាតុនៃព្រះពុទ្ធ វិសុទ្ធតាងអង្គព្រះសាស្តា​
សូមគុណត្រៃរត័្នជួយខេមរា ឲ្យបានសុខាតរៀងទៅ ។

ព្រះរាជនិពន្ធ សម្តេចព្រះសង្ឃរាជ ជោតញ្ញាណោ ជួន ណាត

Link to the chanting video on YouTube.