Jump to content

សម សារី

ពីវិគីភីឌា
សម សារី
ឯកអគ្គរដ្ឋទូតប្រចាំនៅ ចក្រភពអង់គ្លេស
ក្នុងការិយាល័យ
មករា ១៩៥៨ – ១៩៥៩
តែងតាំងដោយនរោត្តម សីហនុ
ព័ត៌មានលម្អិតផ្ទាល់ខ្លួន
កើត៦ មីនា ១៩១៧
កំពង់ស្ពឺ, កម្ពុជា, បារាំងឥណ្ឌូចិន
ស្លាប់១៩៦២ (អាយុ ៤៥)
ប៉ាកសេ, ចំប៉ាសាក់, ព្រះរាជាណាចក្រឡាវ[]
គណបក្ស​នយោបាយសង្គម
ពន្ធភាពអុិន ឯម
កូនសម រង្ស៊ី

សម សារី ( ថ្ងៃទី៦ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩១៧ ដល់ ចុងឆ្នាំ ១៩៦២) គឺជាអ្នកនយោបាយខ្មែរ ដែលបានចូលរួមក្នុងអ្វីដែលគេហៅថាផែនការទីក្រុងបាងកកប្រឆាំងនឹងព្រះបាទនរោត្តម សីហនុ[] លោកជាកូនប្រុសរបស់លោក សម ញាណ ជាអ្នកនយោបាយដ៏លេចធ្លោម្នាក់ក្នុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ ១៩៤០ និងជាឪពុករបស់លោកសម រង្ស៊ី ដែលជាមេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំងដ៏សំខាន់របស់កម្ពុជា។ លោកជាអ្នកស្និតស្នាលរបស់ព្រះអង្គម្ចាស់ នរោត្តម សីហនុ កាលនោះ ប៉ុន្តែលោកមានទំនួលខុសត្រូវជាមួយព្រះអង្គ នៅពេលដែលព្រះអង្គត្រូវបានលាតត្រដាងនៅក្នុងអំពើពុករលួយ លក់អាជ្ញាប័ណ្ណនាំចូលនិងជាលើកទី២ កំឡុងពេលលោកកាន់តំណែងជាឯកអគ្គរាជទូតកម្ពុជាប្រចាំទីក្រុងឡុងដ៍ក្នុងឆ្នាំ ១៩៥៨ សម្រាប់ការវាយដំអ្នកបំរើមានផ្ទៃពោះ។ គាត់​ត្រូវ​បាន​គេ​ចោទ​ថា​បាន​វាយ​នាង​យ៉ាង​ធ្ងន់ធ្ងរ​រហូត​នាង​បាន​រត់​គេច​ខ្លួន​ទៅ​ការពារ​ប៉ូលិស​ក្រុង​ឡុងដ៍។ រឿងអាស្រូវ​នេះ​បាន​ធ្វើ​ឲ្យ​មាន​ចំណងជើង​នៅក្នុង​កាសែត​ទីក្រុង​ឡុងដ៍ ហើយ​គាត់​ត្រូវបាន​កោះហៅ​មក​កម្ពុជា​វិញ ហើយ​បាន​ដក​តួនាទី​ទាំងអស់​របស់គាត់​ចេញ​។ គាត់បានបាត់ខ្លួនយ៉ាងអាថ៌កំបាំងក្នុងឆ្នាំ ១៩៦២។

ជីវិតនយោបាយ

[កែប្រែ]

លោក សម សារី ជាឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រីក្នុងរដ្ឋាភិបាលរបស់សម្ដេចនរោត្តម សីហនុ ក្នុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៥០ ។ លោកជា រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងហិរញ្ញវត្ថុ ពីឆ្នាំ១៩៥៥ ដល់ឆ្នាំ១៩៥៦ ។ លោកបានដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការស្វែងរកឯករាជ្យពេញលេញសម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា ក្នុងការជួយប្រទេសកម្ពុជាដែលទើបទទួលបានឯករាជ្យថ្មី ជៀសវាងការបែកបាក់គ្នានៅក្នុងសន្និសិទទីក្រុងហ្សឺណែវ(១៩៥៤) និងក្នុងការជួយព្រះបាទនរោត្តមសីហនុ បានរកឃើញសង្គមរាស្រ្តនិយម(ឆ្នាំ១៩៥៥ តទៅ)។

លោក កេង វ៉ាន់សាក់ រំឭក​ថា លោក​ជាប់​ពាក់ព័ន្ធ​នឹង​ការ​បន្លំ​សន្លឹក​ឆ្នោត និង​ការ​គំរាមកំហែង[ត្រូវការអំណះអំណាង]

ទេពកោសល្យ​អាក្រក់​នៅ​ពី​ក្រោយ​ការ​គាប​សង្កត់​គឺ​លោក សម សារី ដែល​ជា​បុរស​ដ៏​ពូកែ។ ក្នុងនាមជាចៅក្រមស៊ើបអង្កេតក្នុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ ១៩៤០ លោកបានវាយជនសង្ស័យរហូតដល់ស្លាប់ដោយដៃរបស់គាត់ផ្ទាល់។ បន្ទាប់មកគាត់បានទៅសិក្សានៅប្រទេសបារាំង។ នៅ​ឆ្នាំ​១៩៥៥ លោក​បាន​ចូល​រួម​ក្នុង​សង្គម​រាស្ត្រ​និយម ហើយ​បាន​ក្លាយ​ជា​ជំនួយ​ការ​ជិត​ស្និទ្ធ​បំផុត​របស់​ព្រះសីហនុ។ . . បន្ទាប់ពីសីហនុសម្រេចប្រើកលល្បិចដៃខ្លាំង សារីបានប្រគល់លុយនិងអាវុធទៅជួលអ្នករើសអើងឲ្យមកបំបែកការប្រជុំរបស់យើង។

រឿងសម សារី

[កែប្រែ]

នៅខែមករា ឆ្នាំ១៩៥៨ លោក សម សារី ត្រូវបានព្រះបាទនរោត្តម សីហនុ តែងតាំងជាឯកអគ្គរាជទូតកម្ពុជាប្រចាំទីក្រុងឡុងដ៍ ដូច្នេះហើយបានបណ្តេញគាត់ចេញពីរឿងអាស្រូវពាក់ព័ន្ធនឹងការរត់ពន្ធម្រេចកម្ពុជាក្នុងបរិមាណដ៏ច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់។ យោងតាមទស្សនាវដ្ដីថែម៍ គាត់បាននាំស្ត្រីបួននាក់ដែលជាភរិយាផ្លូវការរបស់គាត់ជាមួយកូនប្រាំនាក់ក្នុងនោះមានលោកសមរង្សុី និងកូនស្រីបីនាក់។ ប្រាំមួយខែក្រោយមក លោកសម សារី បានជាប់ពាក់ព័ន្ធក្នុងរឿងអាស្រូវមួយទៀត នៅពេលដែលអ្នកបម្រើស្រីរបស់គាត់ អ៊ី អេងសេង ដែលបង្កើតកូនបានទៅប៉ូលីសទីក្រុងឡុងដ៍ ដោយចោទប្រកាន់គាត់ថាបានវាយដំរូបនាងយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរសម្រាប់ "កំហុសតូចតាច" ។ [] បើ​តាម​គណនី​ផ្សេង​ទៀត អ្នកស្រី​ឈ្មោះ សឿង សុន ម៉ាលី ហើយ​នាង​ធ្លាប់​ណាត់​ជួប សាឡុត ស ( ប៉ុល ពត ) ក្រោយមក​បាន​បោះ​បង់​ឱ្យ​លោក សម សារី កាន់​តែតែប្រសើរ។ [] លោកសម សារី ត្រូវ​បាន​គេ​កោះ​ហៅ​មក​ទីក្រុង​ភ្នំពេញ ប៉ុន្តែ​មិន​បាន​មុន​ពេល​ដែល​លោក​បាន​ដាក់​រឿង​របស់​លោក​ទៅ​កាន់​សារព័ត៌មាន ​អង់គ្លេស ទេ។ គាត់បានសារភាពថាបានវាយអ្នកបំរើរបស់លោកដោយនិយាយថា:

ខ្ញុំបានកែនាងដោយវាយនាងដោយរំពាត់ខ្សែអក្សរខ្មែរ។ ខ្ញុំ​មិន​ដែល​វាយ​នាង​លើ​មុខ​ទេ តែងតែ​កាត់​ខ្នង និង​ភ្លៅ​ជា​ការ​ដាក់​ទណ្ឌកម្ម​ទូទៅ​ក្នុង​ប្រទេស​របស់​ខ្ញុំ។

គាត់​បាន​ប្រកែក​សិទ្ធិ​របស់​គាត់​ក្នុង​ការ​ធ្វើ​ដូច្នេះ​ដោយ​សារ​តែ

ស្ថានទូតគឺ "កម្ពុជានៅទីក្រុងឡុងដ៍"។

ក្រោយ​ត្រឡប់​មក​កម្ពុជា​វិញ លោកសម សារី កាន់​តែ​ប្រឆាំង​នឹង​សម្តេចសីហនុ។ ទោះបីជាមានការប្រថុយនឹងការមិនពេញចិត្តរបស់សម្តេចព្រះសីហនុក៏ដោយ ក៏លោកសម សារី បានចាប់ផ្តើមកាសែតដែលរិះគន់ដោយបើកចំហចំពោះគោលនយោបាយរបស់ព្រះអង្គ។ លោក​បាន​ព្យាយាម​ចាប់​ផ្តើម​គណបក្ស​នយោបាយ​របស់​លោក​តែ​មិន​បាន​ជោគជ័យ។ សកម្មភាព​ប្រឆាំងសម្តេច​សីហនុ​របស់​គាត់​ត្រូវ​បាន​គេ​ដាក់​ឈ្មោះ​ថា​កិច្ចការ​សម សារី។

អ្នក​អត្ថាធិប្បាយ​ខ្លះ​អះអាង​ថា លោកសម សារី បាន​ធ្វើ​ការ​ជាមួយ​សេវា​ស៊ើបការណ៍​សម្ងាត់​របស់​សហរដ្ឋ​អាមេរិក ដែល​លោក​ប្រហែល​ជា​បាន​ទាក់​ទង​ក្នុង​ឆ្នាំ១៩៥៦ ពេល​ធ្វើ​ទស្សនកិច្ច​នៅ​សហរដ្ឋ​អាមេរិក នៅ​ថ្ងៃ​ទី១៣ ខែមករា ឆ្នាំ១៩៥៩ ក្នុង​សុន្ទរកថា​ថ្លែង​នៅខេត្ត​កំពង់ចាម សម្តេចព្រះសីហនុ បាន​ប្រាប់​អ្នក​ស្តាប់​ថាលោក​បាន​ដឹង​អំពី​គម្រោង​ចារកម្ម​របស់​សហរដ្ឋ​អាមេរិក​ដើម្បី​ផ្ដួល​រំលំ​លោក។ ខណៈ​ដែល​សុន្ទរកថា​នេះ​មិន​បាន​ជាប់​ពាក់ព័ន្ធ​នឹង​លោក សម សារី មួយ​សប្តាហ៍​បន្ទាប់​ពី​សុន្ទរកថា​ត្រូវ​បាន​ថ្លែង​នោះ លោក​បាន​ភៀស​ខ្លួន​ទៅប្រទេស​ថៃ ។ បន្ទាប់ពីមានស្រមោលនៅក្នុងការនិរទេសខ្លួនគាត់បានបាត់ខ្លួននៅឆ្នាំ ១៩៦២ [] កូន​ប្រុស​របស់​លោកសម រង្ស៊ី បានអះអាង​ថា ឪពុក​របស់​លោក​ត្រូវ​បាន​គេ​សម្លាប់​នៅក្រុងប៉ាកសេ ប្រទេស​ឡាវ តាម​បញ្ជា​របស់​លោកសឺង ង៉ុកថាញ់ នៅ​ចុង​ឆ្នាំ១៩៦២ ឬ​ដើម​ឆ្នាំ១៩៦៣ []

សូម​មើល​ផង​ដែរ

[កែប្រែ]

កំណត់ចំណាំ

[កែប្រែ]

គន្ថនិទ្ទេស

[កែប្រែ]
  1. ១,០ ១,១ (ជាen) We Didn't Start the Fire: My Struggle for Democracy in Cambodia. 2013. ល.ស.ប.អ. 978-1-62776-162-8. https://www.google.com/books/edition/We_Didn_t_Start_the_Fire/4GwPBAAAQBAJ. 
  2. David Chandler, A History of Cambodia; 3rd ed. 2003, p. 273
  3. Cite error: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named time.com
  4. Philip Short, Anatomy of Nightmare 2006 p. 82
  5. (ជាen) Sihanouk: Prince of Light, Prince of Darkness. 1994. p. 109. ល.ស.ប.អ. 978-0-8248-1639-1. https://www.google.com/books/edition/Sihanouk/lyKHq1lZaDkC.