អវិទ្យា (ពុទ្ធសាសនា)

Translations of avidyā
English	ignorance, misconceptions
Sanskrit	avidyā (Dev: अविद्या)
Pali	avijjā (Brah.: 𑀅𑀯𑀺𑀚𑁆𑀚𑀸)
Burmese	အဝိဇ္ဇာ (MLCTS: əweɪʔzà)
Chinese	無明 (Pinyin: wú míng)
Indonesian	ketidaktahuan, kebodohan
Japanese	無明 (mumyō)
Khmer	អវិជ្ជា, អវិទ្យា (UNGEGN: âvĭchchéa, âvĭtyéa)
Korean	(Hangeul) 무명 (Hanja) 無明 (RR: mu myeong)
Sinhala	අවිද්‍යාව
Tibetan	མ་རིག་པ (Wylie: ma rig pa; THL: ma rigpa)
Tagalog	avidya
Thai	อวิชชา (RTGS: awitcha)
Vietnamese	vô minh
Glossary of Buddhism

អវិទ្យា ( សំស្រ្កឹត ៖ अविद्या, អវិទ្យា; បាលី: 𑀅𑀯𑀺𑀚𑁆𑀚𑀸, អវិជ្ជា  ; សូរសព្ទទីបេ៖ ម៉ា រីប៉ា ) នៅក្នុងអក្សរសិល្ប៍ពុទ្ធសាសនាត្រូវបានបកប្រែជាទូទៅថា "អវិជ្ជា" ។ សតិប្បដ្ឋាន សំដៅ​ដល់​អវិជ្ជា ឬ​ការ​យល់​ខុស​អំពី​ធម្មជាតិ​នៃ​តថភាព​នៃ​អរិយ​សច្ច ជា​ពិសេស​អំពី ​អនិច្ចា និង ​អនត្តា គោលលទ្ធិ​អំពី​ការពិត។ ទុក្ខ (សេចក្តីទុក្ខ សេចក្តីទុក្ខ សេចក្តីមិនគាប់ចិត្ត) ហើយសន្មតថា ជាតំណទី ១ ក្នុងបាតុភូតពុទ្ធសាសនា នៃដំណើរដែលនាំទៅរក ការកើតដដែលៗ ។

អវិជ្ជា ត្រូវ​បាន​លើក​ឡើង​នៅ​ក្នុង​ការ​បង្រៀន​ព្រះពុទ្ធ​សាសនា​ថា​ជា​ភាព​ល្ងង់​ខ្លៅ​ឬ​ការ​យល់​ខុស​ក្នុង​បរិបទ​ផ្សេង​គ្នា​:

• អរិយសច្ច ៤ យ៉ាង
• តំណទីមួយនៅក្នុងតំណភ្ជាប់ទាំងដប់ពីរនៃប្រភពដើមអាស្រ័យ
• សារធាតុពុលមួយក្នុងចំណោមថ្នាំពុលទាំងបី នៅក្នុងប្រពៃណីព្រះពុទ្ធសាសនាមហាយាន
• មួយក្នុង ចំនោមឫសគល់ទាំងប្រាំមួយ នៅក្នុងការបង្រៀនរបស់មហាយាន អភិធម៌
• មួយ​ក្នុង​ចំណោម ​ខ្សែ​ទាំង​ដប់ ​ក្នុង​ទំនៀម​ទំលាប់​ថេរវាទ
• ស្មើនឹង មោហ នៅក្នុងការបង្រៀនរបស់ថេរវាទ អភិធម៌

នៅក្នុងបរិបទនៃតំណភ្ជាប់ទាំងដប់ពីរនៃប្រភពដើមអាស្រ័យ អវិជ្ជា ជាធម្មតាត្រូវបានតំណាងដោយមនុស្សម្នាក់ដែលពិការភ្នែកឬពាក់បិទភ្នែក។

និរុត្តិសាស្ត្រ

អវិទ្យា គឺជាពាក្យ វេទ សំស្ក្រឹត ហើយជាសមាសធាតុនៃ បុព្វបទ និង វិទ្យា ដែលមានន័យថា "មិនមែន វិទ្យា" ។ ពាក្យ វិទ្យា មកពីពាក្យសំស្រ្កឹត វិទ ដែលមានន័យថា "ឃើញ ដឹង ឃើញ ដឹង" ។ ដូច្នេះ អវិទ្យា មានន័យថា "មើលមិនឃើញមិនដឹង" ។ ពាក្យដែលទាក់ទង វិទ* បង្ហាញយ៉ាងទូលំទូលាយនៅក្នុង Rigveda និង Vedas ផ្សេងទៀត។

នៅក្នុងប្រពៃណីព្រះពុទ្ធសាសនា

អវិជ្ជា លេចឡើងជាធាតុសំខាន់នៃការពិភាក្សានៅក្នុងគោលលទ្ធិពីរអំពីធម្មជាតិនៃការពិតនៅក្នុងប្រពៃណីព្រះពុទ្ធសាសនាផ្សេងៗ។ ម្នាលអានន្ទ សេចក្តី​ត្រិះរិះ​ពិចារណា​អំពី ​អនាថបិណ្ឌិកសេដ្ឋី ថា​ជា​អវិជ្ជា ឬ​ការ​យល់​ខុស​អំពី "ខ្លួន" កាល​បើ​តាម​ពិត​មាន​តែ​សេចក្តី​មិន​មែន​ខ្លួន​ឯង តាម​ព្រះពុទ្ធ​សាសនា។ ទី ២ ទាក់ទងនឹងលទ្ធិ អានិសង្ស គឺអវិជ្ជា ឬការយល់ខុសអំពី "អចិន្ត្រៃយ៍" នៅពេលដែលធម្មជាតិនៃការពិត គឺមិនស្ថិតស្ថេរ។

ថេរវាទ

ទំព័រគំរូ:Nidanasភិក្ខុ​ពោធិមាន​ថេរ​ដីកា​ថា អា​វិជ្ជា ជា​ផ្នែក​មួយ​ដ៏​សំខាន់​នៃ​ធម្មទេសនា​របស់​ថេរវាទ​អំពី ​ឧបាទានក្ខន្ធ​ដែល​កើត​ឡើង ​អំពី​លក្ខខណ្ឌ​ដែល​ទ្រទ្រង់​ដំណើរ​នៃ​ការ​កើត​និង​មរណៈ។ លក្ខខណ្ឌ​មួយ​យ៉ាង​នោះ​គឺ​កម្ម​ដែល​កើត​ឡើង​ពី​អវិជ្ជា។ ម្យ៉ាង​ទៀត អរិយ​សច្ចៈ សេចក្តី​ល្ងង់ខ្លៅ (អវិជ្ជា) បិទបាំង «ការ​យល់​ឃើញ​នូវ​សភាព​ពិត​នៃ​វត្ថុ ដូច​ជា​ភ្នែក​ឡើង​បាយ​បិទបាំង​ការ​យល់​ឃើញ​របស់​វត្ថុ»។ ក្នុង​គម្ពីរ​សុត្តន្តបិដក សេចក្តី​ល្ងង់ខ្លៅ​នេះ​សំដៅ​លើ​ការ​មិន​ចេះ​ដឹង​នូវ​អរិយ​សច្ច​៤។ នៅក្នុងអក្សរសិល្ប៍ អភិធម៌ បន្ថែមលើអរិយសច្ច ៤ គឺការមិនដឹងពី 'ជីវិតមុនកំណើត' និង 'ជីវិតក្រោយមរណៈ' និងការកើតឡើងអាស្រ័យ។

មហាយាន

ទំនៀម​មហាយាន​ចាត់​ទុក​ភាព​ល្ងង់ខ្លៅ​អំពី​ធម្មជាតិ​នៃ​ការ​ពិត និង​ជីវិត​ពី​អតីតកាល ជា​កម្លាំង​បឋម​ដែល​អាច​បំបែក​បាន​តែ​តាម​ការ​យល់​ឃើញ​នៃ​ភាព​ទទេ ( សូន្យ )។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ បើប្រៀបធៀបទៅនឹងប្រពៃណីព្រះពុទ្ធសាសនាផ្សេងទៀត រដ្ឋ Jens Braarvig, អវិជ្ជា មិនត្រូវបានសង្កត់ធ្ងន់ច្រើននោះទេ ផ្ទុយទៅវិញការសង្កត់ធ្ងន់លើ "ការកសាងការពិតដែលបំភាន់" ដោយផ្អែកលើការយល់ឃើញនៅពេលដែលការពិតចុងក្រោយគឺភាពទទេ។

អវិជ្ជា ជា​សេចក្តី​មិន​បរិសុទ្ធ​ដ៏​ធំ​បំផុត និង​ជា​បុព្វហេតុ​នៃ​សេចក្តី​ទុក្ខ ការ​កើត​ឡើង​វិញ។ ការយល់ដឹងអំពីភាពទទេ រដ្ឋ Garfield និង Edelglass នោះគឺជា "ការខ្វះធម្មជាតិនៃបាតុភូតទាំងអស់ រួមទាំងខ្លួនឯង កាត់បន្ថយភាពមិនស្អាត" ដែលជាការយល់ដឹងអំពីភាពទទេ ផ្តល់នូវការភ្ញាក់ដឹងខ្លួនពេញលេញ។

វជ្រយាន

វជ្រយាន ចាត់ទុកអវិជ្ជាថាជាចំណងនៃចំណងក្នុងសាមសាន្ត ហើយការប្រៀនប្រដៅរបស់វាបានផ្តោតលើមាគ៌ាតន្ត្រហើយការប្រៀនប្រដៅរបស់វាបានផ្តោតលើមាគ៌ា វិជ្ជាារដឹកនាំរបស់គ្រូ ដើម្បីបំបាត់ អាទិទេព និងសម្រេចការរំដោះខ្លួនក្នុងជីវិតតែមួយ។