ហ្សកដានី៖ ភាពខុសគ្នារវាងកំណែនានា
ត r2.7.2) (រ៉ូបូ បន្ថែម: map-bms:Yordania |
ត r2.7.2) (រ៉ូបូ ដកចេញ: map-bms:Yordania |
||
បន្ទាត់ទី២០៤៖ | បន្ទាត់ទី២០៤៖ | ||
[[lt:Jordanija]] |
[[lt:Jordanija]] |
||
[[lv:Jordānija]] |
[[lv:Jordānija]] |
||
[[map-bms:Yordania]] |
|||
[[mk:Јордан]] |
[[mk:Јордан]] |
||
[[ml:ജോർദാൻ]] |
[[ml:ജോർദാൻ]] |
កំណែនៅ ម៉ោង០៥:៣៣ ថ្ងៃសុក្រ ទី០៦ ខែមេសា ឆ្នាំ២០១២
الأردنّ អាលអ៊ូដន់ | |
---|---|
វរលញ្ឆករ
| |
ភ្លេងជាតិ عاش المليك The Royal Anthem of Jordan ("As-salam al-malaki al-urdoni")1 Long live the King | |
ធានី និង ទីក្រុងធំបំផុត | Amman |
ភាសាផ្លូវការ | Arabic |
ក្រុមជនជាតិ | 98% Arab, 1% Armenian, 1% Circassian, and others |
រដ្ឋាភិបាល | Constitutional monarchy |
- King | Abdullah II |
Nader al-Dahabi | |
Independence | |
ក្រឡាផ្ទៃ | |
- ផ្ទៃសរុប | គ.ម២ (112th) |
- ផ្ទៃទឹក (%) | 0.8 |
ប្រជាជន | |
- ប៉ាន់ស្មាន (ឆ្នាំ កក្តដា ២០០៨) | 6,198,677 (102nd) |
- ជំរឿន (ឆ្នាំ កក្តដា ២០០៤) | ៥,៦១១,២០២ |
- ដង់ស៊ីតេ | ៦៤ នាក់/គ.ម២ (១៣១st) |
GDP (PPP) | ប៉ាន់ស្មាន (ឆ្នាំ ២០០៧) |
- សរុប | $28.079 billion[១] (97th) |
- ក្នុងម្នាក់ | $4,906[២] (103rd) |
GDP (ចារឹក) | ប៉ាន់ស្មាន (ឆ្នាំ 2007) |
- សរុប | $15.833 billion[២] |
- ក្នុងម្នាក់ | $2,766[២] |
ជីនី (2002–03) | 38.8 មធ្យម |
HDI (2007) | 0.773 កំហុស: តម្លៃ HDI មិនត្រឹមត្រូវ · 86th |
រូបិយវត្ថុ | Jordanian dinar (JOD) |
ល្វែងម៉ោង | UTC+2 (UTC+2) |
- រដូវក្តៅ (DST) | UTC+3 (UTC+3) |
ទិសបើកបរ | right |
កូដហៅទូរស័ព្ទ | 962 |
ដែនកម្រិតខ្ពស់ | .jo |
|
កំពុងធ្វើ
ហ្សកដង់ជាប្រទេសនៅអារ៉ាប់ភាគខាងត្បូងធៀងខាងលិចលាតសន្ទឹងដល់ភាពខាងត្បូងនៃវាលខ្សាច់ប្រទេសSyrian នៅជាប់ឈូងសមុទ្រAqaba។ ហើយប្រទេសហ្សកដង់មានព្រំប្រទល់និងប្រទេសស៊ីរី ខាងជើង , ប្រទេសអ៊ីរ៉ាកើខាងជើងធៀងខាងកើត, ប្រទេសអ៊ីស្រាអែលនិងប៉ាឡេស្ទីននៅខាងលិច និងមានព្រំប្រទល់ជាប់ប្រទេសអារ៉ាប់ប៊ីសាអូឌីដនៅខាងកើតនិងភាពខាងត្បូង។ហើយចែកគ្នាត្រួតត្រា នៅសមុទ្រ Dead Sea ជាមួយអ៊ីស្រាអែល និងជួរមាត់សមុទ្រAqaba ជាមួយអ៊ីស្រាអែល, អារ៉ាប់ប៊ីសាអូ ឌីដនិងអេហ្សីប។ប្រទេសហ្សកដង់មួយចំនួនធំបានគ្របដណ្តប់ដោយវាលខ្សាច់ ជាពិសេសវាលខ្សាច់ របស់អារ៉ាប់ទាំងមូលនៅតំបន់ភាគខាងជើងធៀងខាងលិច។ ទន្លេហ្សកដង់ជាទន្លេសំរាប់បូជានិងគោរពនៅ Fertitle Crescent ។ ទីក្រុងរបស់ប្រទេសហ្សកដង់ មានឈ្នោះថា អាមេន មានទីតំាងនៅខាងជើងធៀងខាងលិច។ នៅប្រវត្តសាស្រ្តប្រទេសហ្សកដង់មានអរិយធម៌ច្រើន ព្រមទាំងបានបញ្ជូលនៅអរិយធម៌បុរាណភាគ ខាងកើតដូចជា : Sumerian, Akkadian , Babylonian, Assyrian, Mesopotamian និងចក្រភព Persian។ហ្សកដង់ធ្លាប់ជាផ្នែកមួយនៃអេហ្ស៊ីប ផារ៉ូនិក ដែលជាម្ចាស់ស្រុកអរិយធម៌ខាងបុរាណវត្ថុ វិទ្យាដែលសល់នៅប៊ីត្រា និងមានស្នាមវប្បធម៌ដែលមកពីខាងលិចដូចជា Macedonian, Roman, Byzantine និងចក្រភព Ottoman Turkish។ នៅសវត្សទី១៧ប្រទេសនេះបាននៅក្រោមវប្បធម៌របស់ពួកម៉ូសស្លីមនិងពួកអារ៉ាប់ក្រោមការគ្រប់គ្រង របស់ចក្រភពអង់គ្លេស។ នៅសវត្សទី១៧ប្រទេសនេះបាននៅក្រោមវប្បធម៌របស់ពួកម៉ូសស្លីមនិងពួកអារ៉ាប់ក្រោមការគ្រប់គ្រង របស់ចក្រភពអង់គ្លេស។ Hashemite ព្រះរាជាណាចក្រហ្សកដង់ជាប្រទេសអនុវត្តន៏ប្រជាធិបតេយ្យ រដ្ឋធម្មនុញដែលនាយករដ្ឋមន្រ្តីជាកាន់អំណាច។ នៅរាជ្ជកាលព្រះមហាក្សត្រ ទ្រង់ជាអ្នកកាន់អំណាចនិងជាមេទ័ពដែលជាអ្នកប្រតិបត្ត នឹងជារដ្ឋមន្រ្តីដំ បូងដែលកាន់អំណាចនិងអនុម័តសភារឺជាគណះរដ្ឋមន្ត្រី។
ប្រវត្តិ
មុនពេលហ្សកដង់ទទួលបានរដ្ឋឯករាជ្យបានបន្សល់នូវស្នាមរបបនែព្រះរាជាណាចក្រប៊ីត្រា(Petra) ដោយការរកឃើញរបស់ Nabataeans (Arabic: الأنباط,l-nbāt)និងថែមទាំងបានរកឃើញមនុស្ស Arabic Semitic បុរាណដែលសសេរពីអារ៉ាប់ខាងជើងនិងសសេរពីការធ្វើសមយុទ្ធអារ៉ាប់សម័យថ្មី។ នៅសម័យព្រះរាជាណាចក្រ Nabataeans ជាសម័យមួយដែលរីកចំរើនក្នុងការត្រូតត្រាពាណិជ្ជកម្ម ដោយគ្របដណ្តប់ចាប់ពីតបន់ហ្សកដង់ទំនើមទាំងមួលរហូតដល់ភាគខាងត្បូងនែSyria និងភាគខាង ជើងនែអារ៉ាប់ ផេនីស៊ូលា។ការរីកចំរើននេះបញ្ចូលទាំងPetra, និងទ្រព្យសម្បត្តិជាពិសេសឯករាជ មួយរយឆ្នាំដែលគ្រប់គ្រងដោយចក្រភពរ៉ូម។ ផ្នែកមួយនៃNabataeams, ហ្សកដង់ភស្តុតាងជាច្រើនដែល ទាក់ទង ព្រះរាជាណាចក្របុរាណដួចជា ព្រះរាជាណាចក្រប៊ីប៊ល ព្រះរាជាណាចក្រអ៊ីដម ព្រះរាជាណាចក្រអាម៉ូន ព្រះរាជាណាចក្រមោប ព្រះរាជាណាចក្រដែលបានកត់ត្រាក្នុងគម្ពីសាសនាបុរាណ។សម័យហ្វ្រីខូ-រ៉ូមែនជាទីក្រុងមួយដែលមានការរីកចំរើនខ្លាំងនៅក្នុងប្រទេសហ្សកដង់នៅ ក្រោមការដឹកនាំនៃឌីកាផូលីស ព្រមទាំងហ្វើរាសា(ជេរាស៏),ភីលីឌេលភា(អាមែន),រ៉ាភានា(អាប៊ីលា),ឌីអន(ខាប់ភីថលាស៏),ហ្វាដារា(អ៊ូមឃ្យាយ៏)និងភីលឡា(អ៊ីប៊ីឌ)។ ក្រោយមកហ្សកដង់បានចូលរួមបប្រជុំមួយនៃផ្នែករបស់អារ៉ាប់ដែលមានឈ្មោះថាIslamic Empire ដែលមានការចូលរួមខុសៗគ្នា មកពីរដ្ឋCalihates ព្រមទាំងមាន Rashidun Empire, Umayyad Empire, នឹងAbbasid Empire។បន្ទាប់មកមានការបដិសេធនៃAbbasid ដោយមានការ ប៉ះទង្គិចរបស់ហ្សកដង់នៅទំរង់បន្តិចបន្តួចដោយ Mongols, Crusades, Ayyubid នឹងMamluk រហូតក្លាយ ជាOttoman Empire។
ហ្សកដង់ទំនើប
បន្ទាប់ពីការបែកបាកនែOttoman Empire នៅចុងបញ្ជប់សង្រ្គោមលោកទីមួយមក ភាសាជាតិនិងការប្រើអំណាចគូសព្រំប្រទល់នៅទិសខាងត្បូងធៀងខាងលិចនៃអាស៊ី។ ផលសំរេចគួរអោយកត់សំគាល់ កន្លែងSykes–Picot Agreement បានផ្តល់កំណើតអោយFrench Mandate of Syria និង British Mandate of Palestine។ លើសពី៧០% នៃ British Mandate of Palestine ជាទឹកដីខាងកើតនែ Jordan river មានការយល់ព្រមដោយTransjordan។ Abdullah I បានបន្តតំណែងបន្ទាប់ពីលោកPalestinian Arabត្រូវបានធ្វើឃាតនៅឆ្នាំ១៩៥១ បន្តាប់ពីគាត់បានធ្វើដំណើចេញពីal-Aqsa Mosque នៅក្នុងJerusalem នៅក្រោមការមើលថែរបស់អង់គ្លេសបន្ទាប់ពីសង្រ្គោមលោកលើកទីII។នៅឆ្នាំ១៩៤៦ចក្រភពអង់គ្លេសបានស្នើរសុំអោយ អង្កការសហប្រជាជាតិបញ្ចប់នៅទំរង់Mandate ក្នុងTransjordan។ អង្កការសហប្រជាជាតិបានយល់ព្រមការបង្កើតនៅច្បាប់នេះ Jordanian Parliament បានប្រកាស King Abdullah ជាច្បាប់តំបូងរបស់
Hashemite Kingdom of Jordan។
នៅឆ្នាំ១៩៥០ហ្សកដង់បញ្ចូលតំបន់មួយដែលសព្វថ្ងៃមានឈ្នោះថា west Bank(ដែលមានការគាំទ្រពីJudea និង Samaria),