ល្បឿន

ជាទូទៅ ល្បឿនជាទំហំសំរាប់វាស់ពីផលធៀបរវាងបំរែបំរួលមួយធៀបនឹងពេលវេលា។ ឧទាហរណ៍ ល្បឿននៃកំនរដីល្បាប់ ល្បឿនប្រតិកម្មគីមី ជាដើម។ នៅក្នុងស៊ីនេម៉ាទិច ល្បឿនជាទំហំវ៉ិចទ័រសំរាប់វាស់បំរែបំរួលចលនា និងជាផលធៀបរវាងចំងាយចរនិងរយៈពេល។ នៅក្នុងអត្ថបទនេះយើងនឹងនិយាយជាចំបងទៅលើល្បឿនដែលប្រើនៅក្នុងស៊ីនេម៉ាទិច។

ល្បឿននិងវ៉ិចទ័រល្បឿន

• តំលៃល្បឿន(ទំហំស្កាលែរ) ជាផលធៀបរវាងចំងាយចរ $d$ ជាមួយរយៈពេល $t$។ គេសរសេរ៖

$v={\frac {d}{t}}$

• វ៉ិចទ័រល្បឿនឬល្បឿនក្នុងលំហ ជាបំរែបំរួលនៃវ៉ិចទ័រទីតាំងធៀបនឹងរយៈពេល។ គេសរសេរ៖

${\vec {v}}={\frac {d{\vec {r}}}{dt}}$

ដែលណមរបស់វាមានតំលៃស្មើនឹងទំហំល្បឿន និងមានទិសដៅដូចបំលាស់ទីរបស់អង្គធាតុ។ នៅក្នុងរូបវិទ្យា គេប្រើពាក្យល្បឿនភាគច្រើនសំដៅទៅលើវ៉ិចទ័រល្បឿននេះឯង។

ខ្នាតអន្តរជាតិរបស់ល្បឿនគឺ ម៉ែត្រក្នុងមួយវិនាទី (m.s^-1)។ សំរាប់យានយន្តនានា ខ្នាត គីឡូម៉ែត្រក្នុងមួយម៉ោង (km/h) ក៏ត្រូវបានគេប្រើប្រាស់យ៉ាងទូលំទូលាយផងដែរ។ គេអាចវាស់ល្បឿនដោយប្រើកុងទ័រល្បឿន។

ល្បឿនមធ្យមនិងល្បឿនខណៈ

គេត្រូវចែកអោយបានច្បាស់ពីប្រភេទទាំង២របស់ល្បឿន៖

• ល្បឿនមធ្យម៖ ជាអ្វីដែលយើងបាននិយាយហើយនៅក្នុងនិយមន័យខាងលើ។ យើងអាចគណនាវាបានដោយគណនាផលធៀបរវាងចំងាយចរនឹងរយៈពេល។
• ល្បឿនខណៈ៖ ជាល្បឿននៅត្រង់ខណៈណាមួយ។ គេអាចគណនាវាបានដោយធ្វើដេរីវេធៀបនឹងពេល នូវកូអរដោនេរបស់វ៉ិចទ័រល្បឿន៖

${\vec {v}}={\frac {\partial {\vec {r}}}{\partial t}}={\begin{pmatrix}{\frac {\partial x}{\partial t}}\\{\frac {\partial y}{\partial t}}\\{\frac {\partial z}{\partial t}}\end{pmatrix}}$

តំលៃល្បឿនគួរកត់សំគាល់មួយចំនួន

ល្បឿនប្រើពេលប្រហែល1.28s ដើម្បីចរពីផែនដីទៅព្រះច័ន្ទ

• ល្បឿនពន្លឺក្នុងសុញ្ញកាស៖ c = 299,792,458 ms^-1
• ល្បឿនសំលេងក្នុងខ្យល់ស្ងួតនៅសីតុណ្ហភាព 20 °C៖ 343 ms^-1

អត្ថបទទាក់ទិន

• ល្បឿនមុំ
• សំទុះ
• សំទុះមុំ
• ល្បឿនធៀប
• ស៊ីនេម៉ាទិច
• ចលនាត្រង់ស្មើ