ប្រវត្តិសាស្ត្រ៖ ភាពខុសគ្នារវាងកំណែនានា

ពីវិគីភីឌា
ខ្លឹមសារដែលបានលុបចោល ខ្លឹមសារដែលបានសរសេរបន្ថែម
រ៉ូបូ បន្ថែម: szl, ky, jv, bo, lij, ltg, pdc, am, tk, my, ba, ckb, krc, kl, pfl, stq, be-x-old, gan, rue, sah, zea, ne, nap, kk, kab, map-bms, so, ug, ks, frr, yo, mwl, ie, eml, hif, ay, ml, pap, cu, zh-classical, gn, tg, ext, h
r2.5.5) (រ៉ូបូ បន្ថែម: arz, as, cdo, es, gu, hak, ig, iu, kv, lmo, mg, mr, nah, new, pa, pnb, pnt, tl, vo, wo ដកចេញ: nap កែសំរួល: cs, is
បន្ទាត់ទី៦០៖ បន្ទាត់ទី៦០៖
== បណ្តាខ្សែរភ្ជាប់ក្រៅ==
== បណ្តាខ្សែរភ្ជាប់ក្រៅ==
[[Category:វិទ្យាសាស្ដ្រ]]
[[Category:វិទ្យាសាស្ដ្រ]]



[[af:Geskiedenis]]
[[af:Geskiedenis]]

[[am:ታሪክ]]
[[am:ታሪክ]]
[[an:Historia]]
[[an:Historia]]
[[ang:Stǣr]]
[[ang:Stǣr]]
[[ar:تاريخ]]
[[ar:تاريخ]]
[[arz:تاريخ]]
[[as:ইতিহাস]]
[[ast:Hestoria]]
[[ast:Hestoria]]
[[ay:Nayra sarnaqawi]]
[[ay:Nayra sarnaqawi]]
បន្ទាត់ទី៨៣៖ បន្ទាត់ទី៨៣៖
[[bs:Historija]]
[[bs:Historija]]
[[ca:Història]]
[[ca:Història]]
[[cdo:Lĭk-sṳ̄]]
[[ceb:Kasaysayan]]
[[ceb:Kasaysayan]]
[[ckb:مێژوو]]
[[ckb:مێژوو]]
[[co:Storia]]
[[co:Storia]]
[[cs:Historiografie]]
[[cs:Historie]]
[[cu:Їсторїꙗ]]
[[cu:Їсторїꙗ]]
[[cv:Истори]]
[[cv:Истори]]
បន្ទាត់ទី៩៦៖ បន្ទាត់ទី៩៧៖
[[en:History]]
[[en:History]]
[[eo:Historio]]
[[eo:Historio]]
[[es:Historia]]
[[et:Ajalugu]]
[[et:Ajalugu]]
[[eu:Historia]]
[[eu:Historia]]
បន្ទាត់ទី១១២៖ បន្ទាត់ទី១១៤៖
[[gl:Historia]]
[[gl:Historia]]
[[gn:Tembiasakue]]
[[gn:Tembiasakue]]
[[gu:ઈતિહાસ]]
[[gv:Shennaghys]]
[[gv:Shennaghys]]
[[hak:Li̍t-sṳ́]]
[[he:היסטוריה]]
[[he:היסטוריה]]
[[hi:इतिहास]]
[[hi:इतिहास]]
បន្ទាត់ទី១២៣៖ បន្ទាត់ទី១២៧៖
[[id:Sejarah]]
[[id:Sejarah]]
[[ie:Historie]]
[[ie:Historie]]
[[ig:Ákíkó mbu]]
[[io:Historio]]
[[io:Historio]]
[[is:Sagnfræði]]
[[is:Saga]]
[[it:Storia]]
[[it:Storia]]
[[iu:ᖃᐅᔨᓴᕐᓂᖅ ᑎᑎᖅᑲᑎᒍᑦ ᖃᓄᐃᓕᐅᖅᑕᐅᖃᑦᑕᕐᓂᑯᓂᒃ/qaujisarniq titiqqatigut qanuiliuqtauqattarnikunik]]
[[ja:歴史]]
[[ja:歴史]]
[[jbo:citri]]
[[jbo:citri]]
បន្ទាត់ទី១៣៨៖ បន្ទាត់ទី១៤៤៖
[[ks:تاریخ]]
[[ks:تاریخ]]
[[ku:Dîrok]]
[[ku:Dîrok]]
[[kv:Важвылӧм]]
[[ky:Тарых]]
[[ky:Тарых]]
[[la:Historia]]
[[la:Historia]]
បន្ទាត់ទី១៤៤៖ បន្ទាត់ទី១៥១៖
[[li:Historie]]
[[li:Historie]]
[[lij:Stöia]]
[[lij:Stöia]]
[[lmo:Stòria]]
[[lt:Istorija]]
[[lt:Istorija]]
[[ltg:Viesture]]
[[ltg:Viesture]]
[[lv:Vēsture]]
[[lv:Vēsture]]
[[map-bms:Sejarah]]
[[map-bms:Sejarah]]
[[mg:Tantara]]
[[mhr:Эртык]]
[[mhr:Эртык]]
[[mk:Историја]]
[[mk:Историја]]
[[ml:ചരിത്രം]]
[[ml:ചരിത്രം]]
[[mr:इतिहास]]
[[ms:Sejarah]]
[[ms:Sejarah]]
[[mt:Storja]]
[[mt:Storja]]
បន្ទាត់ទី១៥៦៖ បន្ទាត់ទី១៦៦៖
[[my:သမိုင်း]]
[[my:သမိုင်း]]
[[mzn:بگذشتی]]
[[mzn:بگذشتی]]
[[nah:Huēhuehcāyōmatiliztli]]
[[nap:Storiografia]]
[[nds:Historie]]
[[nds:Historie]]
[[nds-nl:Geschiedenis]]
[[nds-nl:Geschiedenis]]
[[ne:इतिहास]]
[[ne:इतिहास]]
[[new:इतिहास]]
[[nl:Geschiedenis]]
[[nl:Geschiedenis]]
[[nn:Historie]]
[[nn:Historie]]
បន្ទាត់ទី១៦៧៖ បន្ទាត់ទី១៧៨៖
[[oc:Istòria]]
[[oc:Istòria]]
[[os:Истори]]
[[os:Истори]]
[[pa:ਇਤਿਹਾਸ]]
[[pap:Historia]]
[[pap:Historia]]
[[pdc:Gschicht]]
[[pdc:Gschicht]]
[[pfl:Gschichd]]
[[pfl:Gschichd]]
[[pl:Historia]]
[[pl:Historia]]
[[pnb:تریخ]]
[[pnt:Ιστορία]]
[[ps:تاریخ]]
[[ps:تاریخ]]
[[pt:História]]
[[pt:História]]
បន្ទាត់ទី១៩៨៖ បន្ទាត់ទី២១២៖
[[th:ประวัติศาสตร์]]
[[th:ประวัติศาสตร์]]
[[tk:Taryh]]
[[tk:Taryh]]
[[tl:Kasaysayan]]
[[tpi:Histori]]
[[tpi:Histori]]
[[tr:Tarih]]
[[tr:Tarih]]
បន្ទាត់ទី២០៦៖ បន្ទាត់ទី២២១៖
[[vec:Istoria]]
[[vec:Istoria]]
[[vi:Lịch sử]]
[[vi:Lịch sử]]
[[vo:Jenav]]
[[war:Kasaysayan]]
[[war:Kasaysayan]]
[[wo:Taariix]]
[[yi:היסטאריע]]
[[yi:היסטאריע]]
[[yo:Ìtàn]]
[[yo:Ìtàn]]

កំណែនៅ ម៉ោង១៥:៥៩ ថ្ងៃអង្គារ ទី១៣ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១១

ប្រវត្ដិ​គឺជាវិទ្យាសាស្ដ្រដែលរៀនហេតុការណ៏របស់មនុស្ស។ មានពីរគំនិតអំពីប្រវត្តិមួយដែល និយាយថាប្រវត្តិដើម នៅពេលមនុស្សបានបង្កើតអក្សរ (១០០០០ឆ្នាំហើយនៅ ទ្វីបអាស៊ីខាងលិច)។ ប្រវត្តិមុនមនុស្សស្គាល់អក្សរគេហៅពេលនោះ បុរេប្រវត្តិសាស្ដ្រ។មួយទៀតដែលគិតថាប្រវត្តិដើមនៅ
ប្រទេសមួយពេលមាននិវេទន៏របស់ប្រទេសមួយ។ ស្គាល់​ប្រវត្តិគឹជាសារះសំខាន់សំរាប់ស្វែងយល់បច្ចុប្បន្នកាល​​ពីព្រោះសង្គមបច្ចុប្បន្នគឹជាលទ្ចផលរបស់អតីត។​ហើយនិង​ពេលគេស្គាល់ប្រវត្ត​គេបានគិតដល់អនាគតកាល។

Herodoto អ្នកទីមួយដែលចេះសរសេរប្រវត្តិ។

ប្រវត្តិ និង បុរេប្រវត្តិ

'បុរេប្រវត្តិសាស្ដ្រ'

សំរាប់អ្នកប្រាជ្ញបុរេប្រវត្តិសាស្ដ្រគឹជាពេលវេលាដែលមនុស្សអត់ស្គាល់ការសរសេរទេ។ ថ្វីបើមនុស្សបានកើតឡើងហើយរស់នៅមានប្រហែល២លានឆ្នាំនៅលើផែនដីបុរេប្រវត្តិសាស្ដ្រវែងមែនពិត។ អ្នកប្រាជ្ញបានចែកពេលវេលារបស់មនុស្សដូចតទៅ៖

  • បុរេប្រវត្តិសាស្ដ្រ: ប្រហែល២លានឆ្នាំ។
  • ប្រវត្តិ:១០០០០ឆ្នាំ។

ប្រវតិ្តនៃបណ្តាទ្វីប

អត្ថបទនេះបង្ហាញនូវគំនិតដែលគិតថា ប្រវត្តិចាប់ផ្តើមនៅពេលមនុស្សបង្គើតការសរសេរ។ ប៉ុន្ដែក៏មានគំនិតដែលគិតថា ប្រវត្តិអត់ត្រូវការរសរសេរពីព្រោះមានរបៀបផ្សេងៗទៀតសំរាប់បញ្ជីប្រវត្តិ។

ប្រវត្តិទ្វីបអាស៊ី

ប្រវត្តិទ្វីបអាស៊ី

ប្រវត្តិទ្វីបអាស៊ី អាចនិយាយថា ជាសំណុំមួយនៃប្រវត្តិសាស្ត្រច្រើនតំបន់ឆ្នេរនៅដាច់ពីគ្នា៖ អាស៊ីខាងកើត, អាស៊ីខាងត្បូង និងមជ្ឍឹមបូព៌ាដែលជាតំបន់ដ៏ធំមួយថិតនៅចន្លោះទ្វីបអ៊ឺរ៉ុប-អាស៊ី។ តំបន់ជុំវិញឆ្នេរជាទីកំណើតនៃអរិយធម៌បូរាណបំផុតលើពិភពលោក។ តំបន់ទាំងបីនោះសុទ្ធសឹងបានអភិវឌ្ឍអរិយធម៌ដំបូងបំផុតនៅលើដី មានជីរជាតិនៃខ្ពង់រាបក្បែរទន្លេ។ អរិយធម៌នៅតំបន់មេសូប៉ូតាមី, ខ្ពង់រាបនៃប្រទេសឥណ្ឌា និង នៅប្រទេសចិន មានលក្ខណះប្រហាក់ប្រហែលគ្នាផ្លាស់ប្តូរទៅវិញទៅមកនូវ បច្ចេកវិទ្យានិងគំនិត ដូចជា គណិតវិទ្យា និងផលប្រយោជ។ សញ្ញាណផ្សេងទៀតដូចជាអក្សរ អាចត្រូវបានអភិវឌ្ឍនៅតាមតំបន់នីមួយៗ ដាច់ដោយឡែកពីគ្នា។ បណ្តាទីក្រុង, បណ្តារដ្ឋ និងបណ្តាអាណាចក្រផងដែរ ត្រូវបានអភិវឌ្ឍលើវាលរាបទាំងនោះ។

ទ្វីបអាស៊ីមានប្រវត្តិមួយយ៉ាងចាស់។អារិយធម៌ធំដំបូងចាប់កំណើតនៅទ្វីបនេះដូចជាប្រទេចិនប្រទេសឥណ្ឌានិងភូមិភាគមេសូផូតាមី។ ពីព្រោះទ្វីបនេះជាទ្វីបមួយធំអ្នកប្រាជ្ញចែកវាជាបួនផ្នែក៖

ប្រវត្តិទ្វីបអឺរ៉ុប

ប្រវត្តិទ្វីបអឺរ៉ុប

ប្រវត្តិនៅទ្វីបអឺរ៉ុបបានចាប់ផ្តើមជាមួយប្រទេសក្រិក។​ Herodoto គឹជាអ្នកទីមួយដែលចេះសរសេរប្រវត្តិ។ទស្សនវិជ្ជាក៏បានចាប់កំណើតនៅទីនោះ។

ប្រវត្តិទ្វីបអាហ្វ្រីក

ប្រវត្តិអាហ្វ្រីក

ប្រវត្តិនៅទ្វីបអាហ្វ្រីកបានផ្តើមឡើងជាមួយប្រទេសអេហ្សីប

ប្រវត្តិទ្វីបអាមេរិក

ប្រវត្តិទ្វីបអាមេរិក

ប្រវត្តិរបស់ទ្វីបអាមេរិកផ្តើមឡើងបាន៨០០០ឆ្នាំជាមួយប្រជាជនTolteca។ នៅសតវត្សរ៏ទី ៩គ.ស. មានប្រជាជនថ្មីហៅថា Mayaដែលមានការសរសរ និងប្រតិទិនមួយដែលល្អបំផុតក្នុងប្រវត្តិរបស់ពិភកលោក។ គេបានរកឃើញលេខ០ដែលជួយដល់អភិវឌ្ឍន៏របស់ចំណោទលេខនព្វន្ធ

Contents [hide]

ឬសគល់នៃពាក្យ

វិជ្ជាតែងប្រវត្តិ

បណ្តាវិធីនៃប្រវត្តិ

មើលផងដែរ

រាយបញ្ជី

បណ្តាវិធីនិងបណ្តាឧបករ

ផ្សេង

បណ្តាវិស័យ និងបណ្តាការសិក្សាដោយឡែក

បណ្តាឯកសារបង្អែក

បណ្តាឯកសារពាក់ព័ន្ធ

បណ្តាខ្សែរភ្ជាប់ក្រៅ