កូរ៉ាហ្សុន អាគីណូ

កូរ៉ាស៊ូន អាគីណូ (Corazon C. Aquino)
ប្រធានាធិបតេយ្យ ទី១១ របស់ភីលីពីន
ក្នុងការិយាល័យ ២៥ កុម្ភៈ ១៩៨៦ – ៣០ មិថុនា ១៩៩២
នាយករដ្ឋមន្ត្រី	Salvador Laurel
អនុប្រធាន	Salvador Laurel
មុន	Ferdinand Marcos
បន្ទាប់	Fidel Ramos
ព័ត៌មានលម្អិតផ្ទាល់ខ្លួន
កើត	(1933-01-25)January 25, 1933 Paniqui, Philippines
ស្លាប់	August 1, 2009(2009-08-01) (អាយុ 76 ឆ្នាំ) Makati City, Philippines
កន្លែងបញ្ចុះសព	Manila Memorial Park, Parañaque City
គណបក្ស​នយោបាយ	Liberal Party UNIDO PDP-Laban
ពន្ធភាព	Ninoy Aquino
សាលាមាតា	College of Mount Saint Vincent
វិជ្ជាជីវៈ	Housewife
ហត្ថលេខា

ម៉ារីយ៉ា កូរ៉ាស៊ូន ស៊ូម៉ូឡុង ខនជាងខូ អាគីណូ (Maria Corazon Sumulong Cojuangco-Aquino) (២៥ មករា ១៩៣៣ – ១ សីហា ២០០៩) បានក្លាយជា ប្រធានាធិបតេយ្យទី១១ របស់ប្រទេសភីលីពីន និង ជាមនុស្សស្រីដំបូងដែលកាន់កាប់ ការិយាល័យនោះ។ អាគីណូ ក៏ជាមនុស្សដំបូងដែលមានប្រជាប្រិយ ភាព និងជាប្រធានាធិបតី ដែលជាប់ឆ្នោតបែបប្រជាធិបតេយ្យ ព្រមទាំងជាប្រមុខរដ្ឋនៅអាស៊ីទៀតផង។ គាត់ត្រូវបានគេចងចាំទុកថាជាអ្នកដឹកនាំ បដិវត្តន៍អំណាចប្រជាជន១៩៨៦ (People Power Revolution), ដែលផ្តួលរំលំលោក ហ្វែរឌីណង់ម៉ាកូស (Ferdinand Marcos) ហើយនាំយកលទ្ធិប្រជាធិតេយ្យ មកកាន់ប្រទេសភីលីពីនវិញ។ "Tita (អ្នកមីង) Cory", គាត់ត្រូវបានគេស្គាល់ និង ជនជាតិភីលីពីនជាច្រើនគោរពគាត់ទុកជានិមិត្តរូបនៃលទ្ធិប្រជាធិបតី ក្នុងទស្សនាវដ្តី Time Magazine ក្នុងឆ្នាំ ១៩៨៦ ថាជា [ស្ត្រីប្រចាំឆ្នាំ (Woman of the Year)]។

រឿងផ្ទាល់ខ្លួន "មេផ្ទះ", បានរៀបការជាមួយ លោក ប៊ីនីងណូ អាគីណូ ដែលជាអ្នកព្រឹទ្ធសភា និង ជាអ្នកដឹកនាំបក្សប្រឆាំង ដែលគេពេញនិយមម្នាក់ ព្រមទាំងជាអ្នកការពារ ការរិះគន់ពីលោក ប្រធានាធិបតី ហ្វែរឌីណង់ម៉ាកូស។ អ្នកព្រឹទ្ធសភា អាគីណូ បានត្រូវគេធ្វើឃាត នៅថ្ងៃទី២១ ខែសីហា ឆ្នាំ១៩៨៣ អំឡុងពេលត្រឡប់ទៅហ្វីលីពីនវិញ បន្ទាប់ពីការនារទេស ទៅអាមេរិចបានបីឆ្នាំ។

បន្ទាប់ពីការធ្វើឃាត់ប្តីរបស់គាត់ អាគីណូបានក្លាយជាស្រ្តីមេម៉ាយ ក្លាយជាមេដឹកនាំស្ទាក់ស្ទើរ ក្នុងការទប់ទល់និងបក្សប្រឆាំងដែលគ្រប់គ្រងតាម អំណាចផ្តាច់ការ ក្នុងរបបម៉ាកូស។ នៅក្រោយឆ្នាំ១៩៨៥ ពេលប្រធានាធិបតីម៉ាកូស ទៅសូរសុខទុក្ខចំៗ ពីការបោះឆ្នោត ដែលខូរី អាគីណូ បានប្រណាំងប្រជែងពីរបបរបស់គាត់។ អាគីណូ មានការជឿជាក់លើខ្លួនឯង ក្នុងការប្រឡូកក្នុងនយោបាយ ក្រោយពីមាន ហត្ថលេខាមួយលាន ជម្រុញអោយគាត់ក្លាយទៅជាប្រធានាធិបតី នាពេលនោះ។

ទោះបីជាពុំមានបទពិសោធន៍ក្នុងនយោបាយក៏ដោយ អាគីណូបានបង្ហាញអោយឃើញ ភាពជាអ្នកដឹកនាំ ញ៉ាំងអោយគាត់ ក្លាយជាអ្នកមានវោហារ និង ជាអ្នកឃោសនាយ៉ាងជំនាញ។ គាត់ក៏បានក្លាយជាប្រធានាធិបតី មុននឹងអតីតអ្នកព្រឹទ្ធសភា សាលវាដ័រ លូរ៉ល ខណៈដែលគាត់ជាអនុប្រធានាធិបតី ក្នុងការយកឈ្នះជាដាច់ខាត។ ក្រោយពីការបោះឆ្នោត នៅថ្ងៃទី៧ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ១៩៨៦ អភិបាលរបស់ម៉ាកូស លោកបាផាសាង ផាមបានសា (Batasang Pambansa)បានប្រកាសខ្លួនថាជាអ្នកឈ្នះនៅក្នុងការបោះឆ្នោត។អាគីណូ បានប្រមូលផ្តុំប្រជាពលរដ្ឋ តវ៉ាប្រឆាំងនឹងគាត់ (បានសា) ថាមានការកេងបន្លំសន្លឹកឆ្នោតនិងថាអ្នកដែលឈ្នះ ក្នុងការបោះឆ្នោតពិតប្រកដគឺខ្លួនគាត់ (អាគីណូ) ។ ប្រជាជនហ្វីលីពីន មានការរំភើបយ៉ាងខ្លាំង និងយកចិត្តទុកដាក់ ព្រមទាំង គាំទ្រយ៉ាងខ្លាំងនៅពីក្រោយការប្រជុំរបស់គាត់។ ក្រុមទាំងនេះបានធ្វើការបណ្តេញលោកម៉ាកូស ចេញពីតំណែង និងតំឡើង អាគីណូទៅជាប្រធានាធិបតីភីលីពីន នៅថ្ងៃទី២៥ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ១៩៨៦ ដោយចលនាបដិវត្តន៍អំណាចប្រជាពលរដ្ឋ។

នៅពេលក្លាយជាប្រធានាធិបតី អាគីណូបានត្រួតពិនិត្យកែតម្រូវ ប្រព័ន្ធនយោបាយប្រជាធិបតេយ្យនៅក្នុងប្រទេស ភីលីពីន និងប្រកាសអោយប្រើរដ្ឋធម្មនុញ្ញថ្មី ដែលកំណត់កម្លាំងប្រជាធិបតេយ្យ និងបង្កើតអោយមាននូវ អង្គនីតិបញ្ញត្តិពីរ។ ការគ្រប់គ្រងរបស់គាត់ គឺសង្កត់ធ្ងន់ទៅលើសិទ្ធសេរីភាពប្រជាពលរដ្ឋជាធំ និង សិទ្ធរបស់មនុស្សជាតិ បាននិយាយដោយ សន្តិភាព នឹង ធ្វើការចរចាជាមួយពួកឧទ្ទាមកម្មុយនីស្ត និងពួកបះបោរអ៊ីស្លាម។ អ្នកស្នងតំណែងពីគាត់គឺលោគ ហ្វីដែល វី រ៉ាមូស ក្លាយជាប្រធានាធិបតីនៅឆ្នាំ១៩៩២។ អាគីណូបានវិលត្រឡប់ ទៅកាន់ជីវិតឯកជនវិញ ទោះបីជាជាស្នាដៃរបស់គាត់ត្រូវបានគេដឹងលឺគ្រប់គ្នាក៏ដោយ ក៏គាត់នៅនិយាយជានិច្ច ព្រមទាំងមាន មតិយោបល់ និង មានជំនឿជាក់ ព្រមទាំងយកចិត្តទុកដាក់ជាខ្លាំងទៅលើរឿងនយោបាយនៅក្នុងប្រទេសរបស់គាត់។ នៅឆ្នាំ២០០៨ គាត់បានទៅពិនិត្យជម្ងឺ ដឹងថាមានជម្ងឺមហារីក លុះមួយឆ្នាំក្រោយមក គាត់ក៏ទទួលមរណៈភាព ដោយសារ ជម្ងឺនោះទៅ គឺនៅថ្ងៃទី១ ខែសីហា ឆ្នាំ២០០៩។

Awards and achievements

• 1986 Time Magazine ស្ត្រីខ្លាំងប្រចាំឆ្នាំ
• 1986 Eleanor Roosevelt ទទួលបានពានរង្វាន់សិទ្ធមនុស្ស
• 1986 បានទទួលមេដាយប្រាក់ ថ្នាក់ជាតិ
• 1986 បានទទួលពានរង្វាន់ស្តីពីសេរីភាព អន្តរជាតិ របស់ប្រទេសកាណាដា
• 1986 International Democracy Award from the International Association of Political Consultants
• 1987 Prize For Freedom Award from Liberal International
• 1993 Special Peace Award from the Aurora Aragon Quezon Peace Awards Foundation and Concerned Women of the Philippines
• 1995 Path to Peace Award
• 1996 J. William Fulbright Prize for International Understanding from the U.S. Department of State
• 1998 Ramon Magsaysay Award for International Understanding
• 1998 Pearl S. Buck Award
• 1999 One of Time Magazine's 20 Most Influential Asians of the 20th Century
• 2001 World Citizenship Award
• 2005 David Rockefeller Bridging Leadership Awards
• 2005 One of the World's Elite Women Who Make a Difference by the International Women's Forum Hall of Fame
• 2006 One of Time Magazine's 65 Asian Heroes
• 2008 One of A Different View's 15 Champions of World Democracy
• EWC Asia Pacific Community Building Award
• Women's International Center International Leadership Living Legacy Award
• Martin Luther King Jr. Nonviolent Peace Prize
• United Nations Development Fund for Women Noel Foundation Life Award

Honorary doctorates

• Doctor of International Relations, honoris causa, from:
  • Boston University in Boston
  • Eastern University in St. David, PA
  • Fordham University in New York
  • Waseda University in Tokyo
• Doctor of Laws, honoris causa, from:
  • University of the Philippines
  • University of Santo Tomas in Manila
• Doctor of Humane Letters, honoris causa, from:
  • Ateneo de Manila University
  • College of Mount Saint Vincent in New York
  • Xavier University – Ateneo de Cagayan (Cagayan de Oro City, Philippines)
• Doctor of Humanities, honoris causa, from:
  • San Beda College in Manila, 2000
  • Seattle University, 2002
  • Stonehill College in Massachusetts
  • University of Oregon, 1995
• Doctor of Public Administration, honoris causa, from:
  • Pamantasan ng Lungsod ng Maynila (University of the City of Manila), June 1994

External links

• Official website of Corazon Aquino – maintained by the Benigno S. Aquino, Jr. Foundation
• Time Woman of the Year: Corazon "Cory" Aquino
• President Cory's historic speech before the U.S. Congress
• Prayers - prayforcory.com
• Corazon Aquino at WN
• NYTimes obituary
• President Aquino in Time Magazine's Year ender

តំណែងនយោបាយ
មុនដោយ Ferdinand Marcos	President of the Philippines February 25, 1986 – June 30, 1992	តដោយ Fidel V. Ramos