ហូ ជីមិញ
ហូ ជីមិញ | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Hồ Chí Minh | |||||
 | |||||
| ប្រធានាធិបតីនៃសាធារណរដ្ឋប្រជាធិបតេយ្យវៀតណាម | |||||
| ក្នុងការិយាល័យ ២ កញ្ញា ១៩៤៥ – ២ កញ្ញា ១៩៦៩ | |||||
| មុន | បាវ ដាយ (ជាចៅអធិរាជវៀតណាម) | ||||
| បន្ទាប់ | តូន ឌឹកថាំង | ||||
| ប្រធានគណបក្សពលករវៀតណាម | |||||
| ក្នុងការិយាល័យ ១៩ កុម្ភៈ ១៩៥១ – ២ កញ្ញា ១៩៦៩ | |||||
| អគ្គលេខាធិការ | |||||
| មុន | តំណែងត្រូវបានបង្កើត | ||||
| បន្ទាប់ | តំណែងត្រូវបានលុបចោល | ||||
| អគ្គលេខាធិការបក្សពលករវៀតណាម | |||||
| ក្នុងការិយាល័យ ១ វិច្ឆិកា ១៩៥៥ – ១០ កញ្ញា ១៩៦០ | |||||
| មុន | ទ្រឿង ជីញ | ||||
| បន្ទាប់ | ឡេ ស៊ួន | ||||
| នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃសាធារណរដ្ឋប្រជាធិបតេយ្យវៀតណាម | |||||
| ក្នុងការិយាល័យ ២ កញ្ញា ១៩៤៥ – ២០ កញ្ញា ១៩៥៥ | |||||
| មុន | ជិន ចុងគីម (ជានាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃចក្រភពវៀតណាម) | ||||
| បន្ទាប់ | ផាម វ៉ាន់ដុង | ||||
| រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការបរទេស | |||||
| ក្នុងការិយាល័យ ២៨ សីហា ១៩៤៥ – ២ មីនា ១៩៤៦ | |||||
| មុន | ជិន វ៉ាន់ជឿង (ចក្រភពវៀតណាម) | ||||
| បន្ទាប់ | ង្វៀន ទឿងតាប់ | ||||
| ក្នុងការិយាល័យ ៣ វិច្ឆិកា ១៩៤៦ – មីនា ១៩៤៧ | |||||
| មុន | ង្វៀន ទឿងតាប់ | ||||
| បន្ទាប់ | ហ័ង មិញស្សាម | ||||
| សមាជិកពេញសិទ្ធិនៃការិយាល័យនយោបាយលើកទីពីរ និងទីបី | |||||
| ក្នុងការិយាល័យ ៣១ មីនា ១៩៣៥ – ២ កញ្ញា ១៩៦៩ | |||||
| ព័ត៌មានលម្អិតផ្ទាល់ខ្លួន | |||||
| កើត | ង្វៀន សីញគុង ១៩ ឧសភា ១៨៩០ គីមលាន, សហភាពឥណ្ឌូចិន | ||||
| ស្លាប់ | ២ កញ្ញា ១៩៦៩ (អាយុ ៧៩ ឆ្នាំ) ហាណូយ, វៀតណាមខាងជើង | ||||
| កន្លែងបញ្ចុះសព | សុសានចេតិយហូជីមិញ, ហាណូយ | ||||
| សញ្ជាតិ | វៀតណាម | ||||
| គណបក្សនយោបាយ | បក្សកុម្មុយនីស្តវៀតណាម (ពីឆ្នាំ១៩២៤) | ||||
| ទំនាក់ទំនងនយោបាយ ផ្សេងទៀត |
| ||||
| ពន្ធភាព | តាំង ទាតមិញ (រ.ក. ១៩២៦, ផ្ដាច់ឆ្ងាយ) | ||||
| សាច់ញាត្តិ | ៣ នាក់ | ||||
| ឪពុកម្តាយ |
| ||||
| សាលាមាតា | សាកលវិទ្យាល័យកុម្មុយនីស្តចុងបូព៌ា | ||||
| អាជីព | អ្នកនយោបាយ • អ្នកបដិវត្តន៍ • ចុងភៅដុតនំ | ||||
| ហត្ថលេខា |  | ||||
| |||||
ហូ ជីមិញ (វៀតណាម៖ Hồ Chí Minh; ដោយមានឈ្មោះកំណើតថា ង្វៀន សីញគុង, Nguyễn Sinh Cung; ១៩ ឧសភា ១៨៩០–២ កញ្ញា ១៩៦៩)[ស ១] និងត្រូវបានប្រជាជនវៀតណាមស្គាល់ជាទូទៅថា អ៊ំហូ (Bác Hồ) ឬ លោកអ៊ំ (Bác)[៣] លោកគឺជាអ្នកបដិវត្តន៍ជាតិនិយម និងអ្នកនយោបាយវៀតណាមម្នាក់។ គាត់ធ្លាប់បានកាន់អំណាចជានាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃសាធារណរដ្ឋប្រជាធិបតេយ្យវៀតណាមពីឆ្នាំ១៩៤៥ រហូតដល់ឆ្នាំ១៩៥៥ និងជាប្រធានាធិបតីពីឆ្នាំ១៩៤៥ រហូតដល់ថ្ងៃមរណភាពនៅក្នុងឆ្នាំ១៩៦៩។ ខ្លួនគាត់ផ្ទាល់ជាអ្នកគោរពប្រកាន់មនោគមវិជ្ជាម៉ាក្ស–លេនីននិយម លោកជាប្រធាន និងលេខាទីមួយនៃបក្សពលករវៀតណាម ដែលត្រូវជាបក្សកុម្មុយនីស្តវៀតណាមសព្វថ្ងៃ។
ហូ ជីមិញមានដើមកំណើតនៅខេត្តងេះអាន ដែលកាលនុះកំពុងស្ថិតនៅក្រោមអាណាព្យាបាលភាពរបស់បារាំងនៅឡើយ។ នៅក្នុងឆ្នាំ១៩១១ គាត់បានចាកចេញពីប្រទេសវៀតណាមដើម្បីបន្តការងារបដិវត្តន៍របស់គាត់នៅបរទេស។ ក្រោយមក លោកក៏ត្រូវបានតែងតាំងជាសមាជិកម្នាក់ក្នុងចំណោមសមាជិកស្ថាបនិកនៃបក្សកុម្មុយនីស្តបារាំង។ នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៣០ គាត់បានស្ថាបនាបក្សកុម្មុយនីស្តវៀតណាមឡើង ហើយនៅឆ្នាំ១៩៤១ គាត់ក៏ត្រឡប់មកវៀតណាមវិញ រួចបង្កើតចេញជាចលនាឯករាជ្យវៀតមិញឡើង។ លោកបានប្រើប្រាស់ចលនានេះដើម្បីប្រឆាំងនឹងការត្រួតត្រាជប៉ុននៅអំឡុងខែសីហា ឆ្នាំ១៩៤៥ ហើយជាលទ្ធផល សាធារណរដ្ឋប្រជាធិបតេយ្យវៀតណាមក៏បានប្រកាសឯករាជ្យចេញពីចក្រភពជប៉ុន។ បន្ទាប់ពីបារាំងបានត្រឡប់មកកាន់តំបន់ឥណ្ឌូចិនវិញនៅខែបន្ទាប់ រដ្ឋាភិបាលហូជីមិញក៏បានដកថយទៅតំបន់វៀតបាក់ ហើយបានចាប់ផ្តើមសង្គ្រាមទ័ពព្រៃប្រឆាំងនឹងបារាំងពីទីនោះ។ ពួកវៀតមិញបានវាយឈ្នះទ័ពបារាំងនៅក្នុងសមរភូមិឌៀនបៀនភូនៃឆ្នាំ១៩៥៤ ដែលនាំឱ្យបញ្ចប់សង្គ្រាមឥណ្ឌូចិនលើកទី១។ ជាលទ្ធផល ប្រជាជាតិវៀតណាមទាំងមូលត្រូវបានបែងចែកជាពីររដ្ឋផ្សេងៗគ្នា ដោយចលនាវៀតមិញកាន់កាប់វៀតណាមខាងជើង និងរដ្ឋាភិបាលប្រឆាំងកុម្មុយនីស្តនៅកាន់កាប់វៀតណាមខាងត្បូង។ គាត់បានក្លាយជាឥស្សរជនដ៏សំខាន់ម្នាក់នៅក្នុងជួរកងទ័ពប្រជាជនវៀតណាមនៅអំឡុងសម័យសង្គ្រាមវៀតណាម ដែលបានអូសបន្លាយពីឆ្នាំ១៩៥៥ រហូតដល់ឆ្នាំ១៩៧៥។ ហូ ជីមិញបានលាលែងពីអំណាចផ្លូវការនៅក្នុងឆ្នាំ១៩៦៥ ដោយសារបញ្ហាសុខភាព ហើយទីបំផុតបានទទួលមរណភាពនៅក្នុងឆ្នាំ១៩៦៩។ ជាចុងក្រោយ វៀតណាមខាងជើងបានទទួលជ័យជម្នះលើវៀតណាមខាងត្បូង រួមទាំងសម្ព័ន្ធមិត្ត ហើយប្រជាជាតិវៀតណាមត្រូវបានបង្រួបបង្រួមជាផ្លូវការនៅក្នុងឆ្នាំ១៩៧៦។ ទីក្រុងសៃហ្គនដែលជាអតីតរដ្ឋធានីនៃវៀតណាមខាងត្បូងត្រូវបានប្តូរឈ្មោះមកថា ទីក្រុងហូជីមិញ ដើម្បីជាកិត្តិយស និងក្ដីគោរពទៅលោក។
ព័ត៌មានលម្អិតអំពីជីវិតរបស់ហូ ជីមិញមុនពេលគាត់ឡើងកាន់អំណាចនៅវៀតណាមគឺមិនច្បាស់លាស់ និងប្រាកដប្រជានោះទេ។ គេដឹងថាលោកមានរហស្សនាមច្រើនពីចន្លោះពី ៥០ ទៅ ២០០ ឈ្មោះ។[៤] ព័ត៌មានអំពីកំណើត និងដើមជីវិតដំបូងរបស់គាត់មានភាពមិនច្បាស់លាស់ឡើយ និងជាប្រធានបទដែលតម្រូវការពិភាក្សាគ្នាយ៉ាងលម្អិត។ ជីវប្រវត្តិផ្លូវការរបស់គាត់ទាំងបួនគឺមានលក្ខណៈខុសប្លែកពីគ្នាខ្លាំង មិនថាឈ្មោះ កាលបរិច្ឆេទ ទីកន្លែង និងអង្គហេតុរឹងផ្សេងៗ រីឯជីវប្រវត្តិក្រៅផ្លូវការគឺមានភាពខុសប្លែកគ្នាកាន់តែខ្លាំងថែមទៅទៀត។[៥]
ក្រៅពីមានអាជីពជាអ្នកនយោបាយ លោកហូ ជីមិញក៏ជាអ្នកនិពន្ធ កវី និងអ្នកកាសែតផងដែរ។ គាត់បានសរសេរសៀវភៅ អត្ថបទ និងកំណាព្យជាច្រើនជាភាសាចិន វៀតណាម និងបារាំង។
ប្រវតិ្ត[កែប្រែ]
ហូជីមិញកើតនៅភូមិ គីមលៀន ស្រុក ណាមដាន ខេត្ត ងេអាន នៅថ្ងៃទី ១៩ ឧសភា ឆ្នាំ១៨៩០។ នៅឆ្នាំ ១៩១២ គាត់បានធ្វើដំនើរទៅសហរដ្ឋអាមេរិច ហើយបានធ្វើជាអ្នកដុតនំបុ័ងនៅ ញ៉ូយ៉ក និង បុស្តុន ។កំលុងពេលនោះ គាត់បានជួបពួកជាតិនិយមកូរ៉េ ដែលបានជះឥទ្ធិពលដល់ផ្នត់គំនិតនយោបាយគាត់។
ការស្នាក់នៅបារាំង[កែប្រែ]
ពីមុនគេជឿថាហូជីមិញបានចូលរួមបាតុកម្មប្រឆាំងរបបទាសភាពនៅHuế ក្នុងចំណោមអ្នកក្រនៅខែឧសភា ឆ្នាំ១៩០៨ ដែលធ្វើអោយភាពជាសិស្សរបស់គាត់មានបញ្ហានៅសកលវិទ្យាល័យCollège Quốc học។ ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយឯកសារពីមជ្ឃមណ្ឌល Centre des archives d'Outre-mer នៅប្រទេសបារាំងបានបង្ហាញថាគាត់ត្រូវាបានគេទទួលឪ្យចូលរៀនវិញនៅថ្ងៃទី ០៨ សីហា ១៩០៨ ប៉ុន្មានខែក្រោយបាតុកម្ម corvée (ថ្ងៃ ៩-១៣ មេសា ១៩០៨)។ ការនិយាយបំផ្លើសអំពីរសារបដិវត្តន៏គឺស្ថិតនៅក្នុងចំនោមមេដឹកនាំកុំមុយនីសយួន ដូចដែលបានបង្ហាញក្នុងការចូលរួមក្លែងក្លាយរបស់Tôn Đức Thắng ក្នុងឆ្នាំ១៩១៩ក្នុងការបះបោរBlack Sea. ក្រោយមកគាត់បានថ្លែងថាចលនាបះបោរឆ្នាំ១៩០៨ជាចលនាពេលដេលផ្នត់គំនិតបដិវត្តន៏របស់គាត់បានផុសឡើង ប៉ុន្តែពាក្រសុំចូលរៀននៅសាលារដ្ឋបាលបារាំងឆ្នាំ១៩១១ត្រូវបានរលាយដោយសារព្រឹត្តិការនោះ។ គាត់ក៏សម្រេចចិត្តចាកចេញពីសាលាដើម្បីស្វែងរកឧកាសក្នុងការទៅរស់នៅបរទេស។ ព្រោះតែឪពុកគាត់ត្រូវបានគេបណ្ដេញចេញពីការងារ គាត់គ្នានសង្ឃឹមថានឹងទទួលបានអាហារូបករណ៏ហើយទៅទិសខាងលិច បានទទួលដំណែងនៅសាលាDục ThanhនៅPhan Thiếtប្រហែលជា៦ខែបន្ទាប់មកធ្វើដំណើរទៅSaigon។ គាត់បានធ្វើការជាជំនួយការចុងភៅនៅផ្ទះបាយលើនាវាAmirale de Latouche-Trévilleដោយមានឈ្មោះក្រៅVăn Ba។ កបាល់បានចេញដំណើរនៅថ្ងៃទី៥ មិថុនា ១៩១១ ទៅដល់Marseille ប្រទេសបារាំងនៅថ្ងៃទី ០៥ កក្កដា ១៩២២។ ក្រោយមកចាកចេញទៅ Le Havre នឹង Dunkirk ដែលត្រឡប់ទៅMarseille នៅពាក់កណ្ដាលខែកញ្ញា។ ក្រោយមកគាត់បានដាក់ពាក្យចួលរៀននៅសាលាFrench Colonial Administrative School ប៉ុន្ដែត្រូវបានបដិសេធ គាត់ក៏សម្រេចចិត្តធ្វើដំណើរទៅប្រទេសជាច្រើនពីឆ្នាំ ១៩១១ ដល់ ១៩១៧តាមរយៈការធ្វើការលើកបាល់។
នៅចក្រភពអង់គ្លេស[កែប្រែ]
នៅចន្លោះពេលពីឆ្នាំ ១៩១៣ ដល់ ១៩១៩ ហូជីមិញត្រូវបានគេឧដឹងថារស់នៅ West Ealing ហើយក្រោយមកCrouch End, Hornsey. ហើយគាត់ក៏ជាចុងភៅ ឫជាអ្នកលាងចាននៅសណ្ឋាគាDrayton Courtនៅ West Ealing។ ហើយគាត់ត្រូវបានគេអោយដឹងថាបានរៀនធ្វើេជាអ្នកដុតនំជាមួយមេចុងភៅAuguste Escoffier នៅសណ្ឋាគាCarlton Hotel ស្ថិតនៅHaymarket Westminster (តែគ្មានភស្ថុតាងបញ្ជាក់)។ ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយជញ្ជាំងនៅស្ថានទូតNew Zealandដែលស្ថិតនៅជិតសណ្ឋាគាCarlton មានក្ដាពណ៌ខៀវបានបញ្ជាក់ថាហូជីមិញធ្វើការនៅទីនោះ។ពួកគេត្រូវបានបោះពុម្ភផ្សាយអត្ថបទកាសែតតស៊ូមតិដើម្បីឯករាជ្យវៀតណាមក្រោមឈ្មោះក្លែងក្លាយជាNguyễn Ái Quốcនៅប៉ារីសក្នុងឆ្នាំ១៩១៩។
ការអប់រំនយោបាយនៅប្រទេសបារាំង[កែប្រែ]
ពិឆ្នាំ១៩១៩ ដល់ ១៩២៣ កំឡុងពេលរស់នៅប្រទេសបារាំង ហូជីមិញចាប់ផ្ដើមមានចំណាប់អារម្មណ៏ក្នុងរឿងនយោបាយ ទទួលឥទ្ធិពលពីមិត្តភក្ដិនិងសមាជិកគណបក្សសង្គមនិយមបារាំង សមមិត្តMarcel hiCacn។ ហូជីមិញត្រូវបានគេប្រកាស់ថាទៅដល់ប្រទេសបារាំងក្នុងឆ្នាំ១៩១៧ ពីទីក្រុងឡុង ប៉ុន្ដែប៉ូលីសបារាំងមានឯកសារបញ្ជាក់ថាគាត់មកដល់ក្នុងខែមិថុនា ១៩១៩។ គាត់បានចូលរួមក្នុងក្រុមជាតិនិយមយួននៅក្រុងប៉ារីសដែលមានមេដឹងនាំPhan Chu Trinh នឹង Phan Văn Trường។
ចលនាទាមទារឯករាជ្យ[កែប្រែ]
ក្នុងឆ្នាំ ១៩៤១ ហូជីមិញត្រលប់មកវៀតណាមដើម្បីបង្កើតចលនាទាមទារឯករាជ្យវៀតមិញ។ នៅថ្ងៃទី ២ កញ្ញា ១៩៤៥ បន្ទាប់ពីរដ្ឋប្រហារស្តេចប៉ាដាវ ហូជីមិញបានអានសេចក្តីប្រកាសឯករាជ្យរបស់វៀតណាម ដោយប្តូរឈ្មោះប្រទេសវៀតណាមមកជា សាធារណរដ្ឋសង្គមនិយមវៀតណាម។
កំណត់សម្គាល់[កែប្រែ]
ឯកសារយោង[កែប្រែ]
- ↑ Nguyễn Xuân Tùng (18 September 2014). "(ជាភាសាវៀតណាម) Giới thiệu những tư liệu về Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh" [Introduction to documents related to President Ho Chi Minh's will]. ក្រសួងយុត្តិធម៌ (វៀតណាម). Retrieved 25 March 2024.
- ↑ "The Uncle Hồ religion in Vietnam". The Secular in South, East, and Southeast Asia. Springer. 2018. pp. 219. ល.ស.ប.អ. 978-3-319-89369-3. https://books.google.com/books?id=4-ZfDwAAQBAJ&pg=PA219.
- ↑ "Uncle Ho's legacy lives on in Vietnam". BBC News. 6 June 2012. https://www.bbc.com/news/world-asia-18328455.
- ↑ Duiker, William J. Ho Chi Minh: A Life. New York: Hyperion, 2000.
- ↑ Pike 1976.
 |
អត្ថបទនេះគឺជាអត្ថបទខ្លីមិនពេញលេញ។ លោកអ្នកអាចជួយវីគីភីឌាដោយសរសេរពង្រីកបន្ថែម។ |