អ្នកការសែត

ពីវិគីភីឌា

អ្នក​ដែលមានអាជីព​ជាអ្នកកាសែតមួយរូបគឺ​​​​​ត្រូវពឹងផ្អែកទៅលើការអនុវត្តន៏ជាច្រើនដូចជាការសើបអង្គេត​ការធ្វើសេចក្ដីរាយការណ៏ចំពោះព្រឹត្តិការណ៏ណាមួយ​ត្រូវអោយមានលក្ខណះទូលំទូលាយដល់អ្នក អានគ្រប់ពេលវេលាទាំងអស់។ បើទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយអាជីពជា អ្នកកាសែតតែងតែមានភាពប្រែប្រួល ហើយក៏មានគុណសម្បត្តិនិងគុណវិបត្តិមួយចំនួនដែរក្នុងការធ្វើព័ត៍មានណាមួយ​អ្នកការសែត ត្រូវរិះគិតពិចារណា អោយបានល្អ និងមានភាពទាក់ទាញ ចំពោះអ្នកអានក្នុងការ ផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មាន នីមួយៗ។​ ស្របតាមនោះដែរការរៀបចំបង្កើតនូវព័ត៍មានទាំងឡាយដែលមានលក្ខណះទាក់ទងទៅនឹងផ្នែករដ្ធបាល​ផ្នែកធ្វើជំនួញ​អ្នកកាសែតត្រូវដឹងអោយបានច្បាស់ពីវប្បធមឬប្រវតិ្ត នៃទិដ្ធភាពនោះផងដែរ ដួចជាសិល្បះ និងការកំសាន្តជាដើម៕នៅក្នុងនោះដែរក៏ត្រូវ​មានការបូកបញ្ជូលជាមួយនឹងអ្នកត្រួតពិនិត្យសារពត័មាន​អ្នកថតរូប ហើយក៏ត្រូវមានអ្នកកត់ត្រាផងដែរ។ លោកJohann Caroluus’s Relation aller Fumemmen und Gidenck wurdigen​ គឺជាអ្នកប្រវត្តិវិទូ មួយរូបដែលបាននឹកឃើញបង្កើតនូវការសែតព័ត៍មានលើកដំបូងចេញជាសាធារណះនៅក្នុងឆ្នាំ១៦០៥ នៅ Strassburg។ ការសែតព័ត៍មាន ដែលចេញជាផ្លូវការលើកដំបូងគឺ English daily courant ចាប់ពីឆ្នាំ១៧០២​ដល់១៧៣៥។ សង្គមមួយ ដែលមានលក្ខណះជឿនលឿនក្លាយទៅជាអ្នកផ្តល់សារព័ត៍មាន​ជាមតិយោបល់ សាធារណៈ ដូចជាមនុស្សម្នាក់បានផ្តល់ជាម្ហូបអាហារទៅដល់នណារម្នាក់ផងដែរ៕ ក៏ប៉ុន្តែបញ្ជីរឺស្ថានការណ៏ស្តីពីការសែតផ្សេងៗនៃMass mediaស៊ុទ្ធតែស្ថិតនៅក្រោមការត្រួតពិនិត្យ និងផ្តល់ជាមតិយោបល់ពីអ៊ិនធឺណែតទាំងអស់។

ប្រវត្តិនៃអ្នកសារព័ត៌មាន[កែប្រែ]

ការ​សែតព័ត៌មាន លើកដំបូងត្រូវបានរៀបចំ​ក្នុងសតវត្ស​ទី១៧​ នៅប្រទេសអង់គ្លេស​។ រយៈ​ពេលពីរ​អាទិត្យ​ ម្ដង​ការជោគជ័យ​ផ្សេងៗ​ នៃការសែត​ព័ត៌មាន​អង់គ្លេស ដែលបាន​ត្រឡប់មកក្នុង​អាថ៌កំបាំង​គឺ​ ការសែតប្រចាំថ្ងៃ(The Dialy Courant)។ ការសែតព័ត៌មាន​ដំបូង​នៅ រដ្ឋខលលោនិច(Colonics) នៃសហរដ្ឋអាមេរិចមាន​ដូចជា​ លោក ប៊េនចាម៊ីន ហឺរីស(Benjamin Harris)គឺ ចំណងជើងដំបូងនៃទំព័រជាច្រើន របស់កាសែតដែលបានចេញផ្សាយ និង Domestick​ ត្រូវបាន​បោះពុម្ព​ផ្សាយនៅឆ្នាំ​1690 ប៉ុន្ដែមួយរំពេជ​សោះត្រូវបាន​បិទទ្វា​រ ដោយសារ​គ្មានអ្វី​អះអាង​តាម​បទបញ្ជាថា​ជាអ្នកការសែត។កាសែតសហរដ្ឋអាមេរិច ដែលល្បីជាង​គេក្នុង​សម័យកាល​នោះត្រូវបាន​ប្រឆាំង ដោយរាជរដ្ឋាភិបាល​ចក្រ​ភពអង់គ្លេស ​ជាលទ្ធផល​ចក្រភពអង់គ្លេសបាន​ដាក់ទណ្ឌកម្ម ហើយរារាំង​ដំណើរការ។ ពេលនោះមាន​ពីរឬបីរយការសែត​ព័ត៌មាន​ក្នុង សហរដ្ឋអាមេរិចអំឡុងឆ្នាំ១៨០០។ ក្នុងឆ្នាំ១៨៣៣ការសែត​ប៊(Benjamin Day បានបើក​សម្ភោធ The Sun (ញ៉ូយ៉ក) ហើយបាន​បង្កើត​ Penny Press ។ ការសែត​ Day’s papers បានដាក់បញ្ចូល​ដែលពោពេញដោយ​មានការ​ភ្ញាក់ផ្អើល​​ និង​ សម្ដៅ​ទៅលើ​កិច្ចការរបស់​ក្រុម​អ្នកស្ដាប់​ ការលក់មាន​តំលៃ​ច្រើន​មហាសាល ។ ក្នុងកំឡុងពេល​ សង្គ្រាមស៊ីវិល ការថតរូប​ ការអនុញ្ញាតិ្ដ​ត្រង់​វិចិត្រ​កម្ម​ក្នុងសារព័ត៌មាន​ និង​ ទូរលេខ​វិទ្យា​ ការបង្កើនល្បឿន​យ៉ាង​សំខាន់ត្រូវបាន​អភិវឌ្ឍន៍។ ក្នុង​ឆ្នាំ ១៨៤៦ The Associated Press បាន​ប្រើ​សេវ៉ា​តាមរយៈ​ខ្សែត្រូវ​បាន​បង្កើត​រូបរាង​ឡើង​ដូច​ជា រួម​សហការ​គ្នា​ផ្សេងៗ រវាង​ការសែត​ព័ត៌មាន​ធំៗបី​ឬបួន​ ដើម្បី​ចែក​រំលែក​ព័ត៌មាន​ ដែលបាន​មក​ដល់​តាមរយៈ​ទូរលេខពីអ៊ឺរ៉ុប។ អេភ៊ី(AP)ឥឡូវនេះ​ជា ពាក្យ​ដែលចំនាស់​នៅក្នុង​ក្រសួងព័ត៌មាន។ នៅឆ្នាំ ១៨៥១ George Jones (publisher)និង​ Henry Raymond បើកសម្ភោធ The new York times នៅទសវត្ស​ឆ្នាំ ១៨៩០ ការសែតព័ត៌មាន​ផ្ទាល់ខ្លួន​របស់​ ចូសេភ ភ្យូលីតសឺ(Joseph Pulitzer) នៅក្រុង​ញូយ៉ក និង​ កន្លែង​ផ្សេងៗ​បានបង្កើត​ការសែតថ្មីៗ​គឺ Yellow Journalism មកពីឈ្មោះ​នៃ(The Yellow Kid)បោះពុម្ពដោយ​Pulitzer។​

តួនាទីរបស់អ្នកកាសែត[កែប្រែ]

​ មាតិកាដែលសំខាន់គឺ សេរីភាពក្នុង​ការសសេរព័ត៌មានសំរាប់ផ្សព្វផ្សាយជូនសាធារណជន។នៅទស្សវត្សទី១៩២០​អ្នកយកព័ត៌មានបាន​ លើកយកព័ត៌មានថ្មីមួយមកសសេរ។​ ហើយទស្សនវិទូអាមេរិកម្នាក់មាន​ឈ្មោះថា​ចន ដេវី(John Dewey) បានលើកយកកិច្ចពិភាក្សា នៃច្បាប់អ្នកសារព័ត៌មាន​ Democracy​ដើម្បីយកមកពិភាក្សាព្រមទំាងមានការចូលរួមពីរទស្សនះវិជ្ចា និង​​ ទស្សនះវិជ្ចានិងទស្សនះវិទូ មួយចំនួន ផងដែរ។ នៅក្នុងកិច្ចពិភាក្សានោះផងដែរ ស្ដីអំពីច្បាប់អ្នកសារព័ត៌មានក្នុងការបញ្ជេញមតិជាតិនិងអន្ដរជាតិ។​​​ លោកលីមម៉េន(limman)ក្នុង​នាមជា អ្នកច្បាប់របស់អ្នកសារព័ត៌មាន នោះគាត់បានដឹកនាំបញ្ញាតិ និង កែប្រែភាសាផ្សេងជាភាសាជាតិ ដើម្បី​ផ្សព្វ​ផ្សាយជូនសាធារណះជន និង​អ្នកនយោបាយធ្វើការប្រតិបត្តិផងដែរ។ ​អ្នកការសែត​ទាំងអស់យល់ថាសារព័ត៌មានក្លាយមកពីពាក្យថា”អន្ដរការ”។នៅពេលប្រិយមិត្តនិយាយ អ្នកសារព័ត៌មានស្ដាប់ ហើយកត់ត្រាទុកនូវចំនុចសំខាន់ៗ រួចរៀបរៀងរួចផ្សាយជូនដល់ សាធារណៈ ជនស្ដាប់ រួចគិតពិចារណាបន្ថែម នូវកន្លែងណាដែលមិនសមស្រប់ ហើយស្មុគស្មាញសំរាប់ផ្ដល់ព័ត៌មាននៅក្នុង សង្គមសម័យថ្មីនេះ។ អន្ដរការត្រូវតែតម្រង់ទៅលើចន្លោះខ្វះខាត​នោះ។ លោកលីប ម៉េន បានបើកការផ្សព្វផ្សាយទាំងចន្លោះនោះជូនសាធារណះជនមិនពូកែគិតនូវរឿង ដែលមិនមានន័យគ្រប់គ្រាន់ និង ស្មុគស្មាញពិបាកយល់នោះទើ្បយ។ម្ង្យ៉ាងទៀត​ អ្នកសារព័ត៌មានប្រើបា្រស់ព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃ និង យកចិត្តទុកដាក់អំពីភាពស្មុកស្មាញ ចំពោះ សាធារណៈជនព្រមទាំងអ្នកនយោបាយ។​ ដូច​ច្នេះសាធារណះជន ប្រែភាសាព្រមទាំងធ្វើការវិនិច្ជ័យដែល ទាក់ទងទៅវីរះជនអធិបតេយ្យ ដើម្បីធ្វើគំរោងព័ត៌មាន ហើយធម្មតានោះគឺ ជាច្បាប់នៃអ្នកការសែត។ លោកលីប ម៉េនបានជឿជាក់ទៅលើសាធារណះជននៅ លើពិភពលោកដែលបានបង្កើតកិច្ចពិភាក្សានៃវីរះជាមួយ បញ្ញិត្តនៅចន្លោះពេលដែលផ្តេកទៅលើអ្នកនយោបាយ។ ព្រមទាំងបានបង្កើត Bureaucarats, អ្នកវិទ្យាសាស្រ្តសង្គម -ល- និង ជួយថែរក្សាអជីវកម្មរបស់លោកលីប ម៉េន(Lippman) អោយមានដំណើរការល្អនៅក្នុងពិភពលោក។ អ្នកការសែតជាសាធារណះ បាននឹងកំពុងធ្វើសេចក្តីរាយការណ៍​ដែលទាក់ទាញដល់ប្រិយមិត្តអ្នកអាន។ ហើយវាក៏ជាទស្សនីយភាពផងដែរ អ្នកការសែតបានធ្វើការផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មាន ដែលមានលក្ខណៈ ល្អប្រសើរទាក់ទាញដល់ប្រិយមិត្តអ្នកអានទាំងទ្បាយ។ ដូចច្នេះហើយបានជាប់ឈ្មោះបោះសំលេងជាសាធារណះ។ លើសពីនេះទៅទៀតអ្វីដែល បានចេញផ្សាយជាសាធារណះគឺ ព័ត៌មាននោះ​ត្រូវតែល្អប្រសើរជាក់លាក់ទាក់ទងនឹង​ អ្នកផ្ដល់ព័ត៌មានត្រូវតែមានអ្នករាយការណ៍ម្នាក់ដែល សិល្បៈសាស្រ្ដរបស់លោកលីប ម៉េន គាត់មាន តំណែងជារាជរដ្ឋាភិបាលនៃប្រជាធិបតេយ្យដែលមិន សូវមានការហ្វិក ហ្វឺនល្អប៉ុន្មានទេ ប៉ុន្ដែគាត់គិតថានយោបាយនៃ សហគមន៍ទាំងមូលបើ មានការដកចេញនូវអ្វីមួយក៍ដោយគឺត្រូវ មានការណែនាំអំពីរ អតិសេដ្ឋ មួយដែលមានការប្រកាន់បក្សពួក ដើម្បីវែកញែករកភាពស្មោះត្រង់និងដោយការវិនិច្ឆ័យមិនលំអៀង ។សេរីភាពនិងដំណឹងថ្មីៗ មាននៅ ឆ្នាំ១៩១៩ហើយយោបល់នៃ ព័ត៍មានបច្ចុប្បន្នមានតាំងពីឆ្នាំ១៩២១មក ម្លេះ លោកលីប ម៉េនបាន បញ្ជក់ពីក្ដីសង្ឃឹមថាគាត់មានថវិកាគ្រប់គ្រាន់ សំរាប់សិល្បៈ សាស្រ្ដនិងទស្សនៈវិស័យនៃប្រវត្តិសាស្រ្តហើយមតិ សាធារណៈ គឺត្រូវបានគ្រប់គ្រង់ដោយប្រព័ន្ធនៃការសើបការណ៍មួយទាំងក្នុងនិងក្រៅរាជរដ្ឋាភិបាល។ ដូច្នេះសេរីភាពនៃអ្នកសារព័ត៍មានគឺ ត្រូវបានសម្ភោធ ដើម្បីប្រជុំត្រួតពិនិត្យហេតុការណ៍ ក្នុងខណៈពេលធ្វើការអថាធិប្បាយពីខ្លូនរបស់គាត់ សូមឲ្យសារព័ត៍មានគួរកែពង្រីកនៅក្នុង ទស្សនៈវិស័យទាំងមូលរបស់លោកលីប ម៉េន បានសំដែងនូវសេចក្ដីសោកស្ដាយចំពោះមុខអ្នកការសែតថាគាត់គ្មានការ លើកទឹកចិត្ដពីសាធារណៈជនពីមុនមកទេ។ ពេលនោះបុរេប្រវត្តិសាស្រ្ដបាន វិនិច្ឆ័យថាគាត់ជាមនុស្សដែលមានភាពអត់ធ្មត់ និង ក្លាហាន របស់សង្គមជាតិទាំងមូលទង្វើរបស់គាត់មិនបានសូម្បី តែនិយាយមើលងាយមតិរបស់មនុស្សភាគច្រើនប៉ុន្ដែនេះក៍ជា អានុភាពនៃរាជរដ្ឋាភិបាលផងដែរ ការបង្ហាញជាក់ស្ដែងគឺ បានជ្រើសរើសដោយមតិភាគច្រើន និង ចែករំឡែកជាមួយគាត់នោះគឺ មិនបោះបង់ចោលភាពជាមូលដ្ឋានគ្រឹះក្នុងគោលការណ៍ សីលធម៌និងច្បាប់សំខាន់នៃនយោបាយរបស់អង្ការ។ ជំលោះរបស់លោកលីប ម៉េន គឺ កើតឡើងជាមួយអ្នកដែលមានគោលការ​ណ៍ស្ថាប័នហិរញវត្ថុសំការ បង្កើតទស្សនៈនៃបុរេវិទ្យាសាស្រ្ដ និង បុរេប្រវត្ដិសាស្រ្តរបស់ពួកគេ ហើយគ្មានបញ្ហាអ្វីសំខាន់សំរាប់ គាត់នោះទេគឺ មានតែការចេះអត់ធ្មត់ប៉ុណ្ណោះដែលជាច្បាប់ធម្មជាតិ​ នៃគោលការណ៍នយោបាយ។ ទស្សនៈនៃក្រុមអ្នកសារព័ត៌មាននៅ មជ្ឈមណ្ឌលអភិវឌ្ឍអ្នកសារព័ត៌មានថ្មីំ។ ​នៅក្នុងនោះផងដែរមាន គំរូអ្នកសារព័ត៌មានថ្មីដែរឆ្លុះបញ្ចាំអោយឃើញពី អ្នកសារព័ត៌ដែររស់នៅទីក្រុង អ្នកដែរមានជំនាញ​​ និង អ្នកដែរមានតួនាទីខ្ពស់ពុំមាននៅក្នុង សេចក្តីបង្ហាញពីចំនុច​​​របស់មាតិកានៃរឿងឡើយ។ វាគឺជារឿនសំខាន់ផងដែរ ក្នុងការដែលមានការប៉ានស្មានមួយនៃភាពស្មើគ្នារបស់ពួកគេផងដែរ។ ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយលោកដេវី នៅតែប្រារព្ធពិធីដល់ជំនាញការរបស់គាត់ហើយលោកដេ វី បានចែកចាយចំនេះដឹងពីអ្នកជំនាញការ​ហើយនិងអ្នកប្រាជ្ញហើយនៅពេលនោះផងដែរក៏ មានការស្វាគមន៍នូវគម្រោរបស់លោកដេវី ទៀតផង។ប៉ុន្តែមិនមានអ្នករចនាសម្ព័ន្ធណាម្នាក់នាពេលបច្ចុប្បន្នបានយល់នូវអ្វីដែរលោកLIPPMAN ដែរជាអ្នកសារពត៌មានសង្គមនាពេលនោះឡើយ។ លោកដេវី បានធ្វើការសន្ទនាពិភាក្សាវែកញែកទៅតាមអ្វីដែរបានយលនូវភាពភូតភរចេញពីក្នុងគិតរបស់អ្នកលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនាសម័យនោះទៀតផង។ នៅខណៈដែលទស្សនវិជ្ជា នៃសារពត៌មានមានអនុភាពខ្លាំងអាចទទួលយកបាន ដោយអ្នកដឹកនាំរដ្ឋាភិបាលលោកដេវីចូលទៅជិតការពិពណ៌នាដ៏ល្អ នៃអ្នកសារពត៌មានយល់ពីនាទីរបស់ពួកគេ នៅក្នុងសង្គម ហើយនៅត្រឡប់ តើអាចមានប៉ុន្នាន នៃសង្គមអ្នកសារពត៌មានខាកដើម្បីមានមុខតំនាង។សហរដ្ឋអាមេរិចសំរាប់ឧទាហរណ៏ ក្នុងខែឧសភាមានការរិះកន់ខ្លះ នៃអតិរេកភាពសន្យា ដោយសារ អ្នកសារពត៌មាន ប៉ុន្តែពួកគេលំអៀងទៅដើម្បីសង្ឃឹមអ្នកសារពត៌មាន ដើម្បីបម្រើសំរាប់ឆ្កែបម្រើនៅរដ្ឋាភិបាលជំនួញ និងនាដការ មនុស្សមានមត្ថភាព ដើម្បីការសម្រាចពត៌មាននៅក្នុងរឿងនាពេលនោះ។