នគរឆាវ

នគរឆាវ 曹國/曹国
សតវត្សទី១១ម.គ.–៤៨៧ម.គ.
ធានី	ថោឈៀវ (陶丘)
ភាសាទូទៅ	ចិនបុរាណ
រដ្ឋាភិបាល	ទីព្រះ
ប្រវត្តិសាស្រ្ត
▪ Established	សតវត្សទី១១ម.គ.
▪ Disestablished	៤៨៧ម.គ.

នគរឆាវ រឺ ថ្ឝោ (ចិនសម័យ: 曹国; ចិនបុរាណ: 曹國; ភិងអ៊ិង: Cáo Guó) គឺជារដ្ឋចំណុះមួយនៅចិនកំឡុងសម័យរាជវង្សចូវ (១០៤៦-២២១ម.គ.) ។ រដ្ឋនេះត្រូវបានស្ថាបនាឡើងពេលមួយនៅសតវត្សទី១១ម.គ.ដោយឆោឝ៊ូ-ចឹនទ័រ (ស.១០៥៣ម.គ.) (曹叔振鐸) បុត្រនៃស្ដេចចូវវ៉ឹន និងជាអនុជនៃស្ដេចចូវវូ ។ ជាមួយរាជធានីរបស់ខ្លួននៅថោឈៀវ (陶丘) រដ្ឋឆោនេះប្រហែលជាគ្របដណ្ដប់តំបន់អាណាស្រុកទិងថោសម័យទំនើបនេះ ខេត្តឝានទុង ។ ដែលបានតាំងលើទីជនបទរាបស្មើនៃវាលរាបចិនខាងជើងប្រហែល៨០.៤៦គីឡូម៉ែត្រ (៥០ម៉ាយ) ខាងកើតនៃចំណុចដែលជាផ្លូវឆ្លងកាត់ថ្មីនៃទន្លេលឿងផ្លាស់ប្ដូរពីខាងកើតទៅឦសាន ។ ទល់នឹងទិសពាយព្យគឺវ៉ិយ ទល់នឹងទិសឦសានគឺលូនិងទៅភាគអាគ្នេយ៍គឺស៊ុង ។

ប្រវត្តិសាស្ត្រ

តាមលទ្ធផលមួយនៃភាពទន់ខ្សោយទាក់ទងរបស់រដ្ឋឆោនេះ ដែលជំនាន់ក្រោយបានសរសេរកំណត់ត្រាតិចតួចលើ ព្រឹត្តិការណ៍នានាអំពីប្រវត្តិរបស់រដ្ឋនេះ ។ ព្រឹត្តិការណ៍តែមួយហើយសំខាន់បានកត់ត្រានៅក្នុងកំណត់ត្រា​មហាប្រវត្តិទូកំឡុងសម័យរាជវង្សចូវខាងលិច (១០៤៦-៧៧០ម.គ.) គឺនៅឆ្នាំ៨២៦ម.គ.នៅពេលនោះគុណព្រះឆោយ៉ូវត្រូវបានសម្លាប់ដោយប្អូនប្រុសរបស់លោក គឺគុណព្រះឆោតាយ ។

នៅក្នុងការផ្ដើមនៃរាជវង្សចូវខាងកើត (៧៧០ម.គ.) រដ្ឋឆោនេះបានរងគ្រោះដោយចលាចលផ្ទៃក្នុង ។ នៅឆ្នាំ៧៦០ម.គ. អ្នកឧកញ៉ាឆោមុបានសម្លាប់បងប្រុសរបស់លោក គឺគុណព្រះឆោផ្វិ ហើយបានតែងតាំងខ្លួនជាអ្នកគ្រប់គ្រងទីដប់មួយ ។ លោកគឺជាអ្នកគ្រប់គ្រងទីមួយហើយនៃរដ្ឋឆោដែលទទួលគោរម្យងារ អ្នកឧកញ៉ា/ចៅពញា (公) ។

កំឡុងសម័យរដូវផ្ការីកនិងស្លឹកឈើជ្រោះ រដ្ឋឆោបានដណ្ដើមតស៊ូយកអនុត្តរភាពរវាងរដ្ឋជិននិងឈូក ។ នៅឆ្នាំ៦៣៧ម.គ. ជុងអឺក បុត្រនៃអ្នកឧកញ៉ាជិនសៀនបានប្រែទៅជាមានភាពពិបាក នៅពេលឆ្លងកាត់រដ្ឋឆោហើយត្រូវបានទទួលយ៉ាងតឹងតែងដោយអ្នកឧកញ៉ាឆោគង់ (Cáo Gòng) ។

ប្រហែលជាឆ្នាំ៦៣០ វាធ្លាប់ចំណុះ រឺក៏ ជាសម្ព័ន្ធមិត្តរបស់ឈូក ។ នៅពេលនោះឈូកបានវាយប្រហារស៊ុង ជិនបានធ្វើការវាយប្រហារបញ្ឆោតលើឆោ ។ បន្ទាប់ជិនបានកម្ចាត់ឈូកនៅឯសមរភូមិឆឹងភូកនៅឆ្នាំ៦៣២ម.គ. ជិនបានកម្ទេចរដ្ឋឆោ ហើយបានជួយសង្គ្រោះរដ្ឋស៊ុងនិងចាប់អ្នកឧកញ៉ាឆោគង់ដាក់ជាអ្នកទោស ។ បន្ទាប់ពីការកម្ចាត់រដ្ឋឈូក ឆោបានបន្តតាមលំដាប់នៃអ្នកជិតខាងដែលជិត រដ្ឋជិន ។

ក្រោយៗបន្តមក រដ្ឋឆោនិងស៊ុងបានក្លាយជាសត្រូវនឹងគ្នាទៅវិញទៅមក ។ អ្នកឧកញ៉ាស៊ុងជិងបានចាប់បានអ្នកឧកញ៉ាឆោតោនៅឆ្នាំ៥១៥ម.គ.និងបានឃុំជាអ្នកទោសរហូតដល់មរណភាពរបស់លោក ។ ដោយហេតុនេះហើយ ភាពគ្មានសណ្ដាប់ធ្នាប់បានផ្ទុះចេញនៅឯឆោ ពួកអ្នកស្នងបន្តរបស់អ្នកឧកញ៉ាតោគឺអ្នកឧកញ៉ាឆោឝឹង និងអ្នកឧកញ៉ាឆោយិនត្រូវបានសម្លាប់មួយម្ដងៗបន្តបន្ទាប់គ្នា ។ អ្នកឧកញ៉ាឆោផ្វិយបានក្លាយជាអ្នកគ្រប់គ្រង ហើយបានក្បត់រដ្ឋជិនដោយការលុកលុយរដ្ឋស៊ុង ។ ជាលទ្ធផលវិញ អ្នកឧកញ៉ាស៊ុងជិងបានវាយប្រហារឆោវិញ ។ គ្មានកងទ័ពពីរដ្ឋជិនមកដើម្បីធ្វើការសង្គ្រោះ ដូច្នេះហើយរដ្ឋឆោត្រូវបានបំផ្លាញចោលនៅឆ្នាំ៤៨៧ម.គ.បន្ទាប់ពីការចាប់បានអ្នកឧកញ៉ាឆោផ្វិយ ។

កេរ្តិ៍ដំណែល

កូនចៅនៃប្រជាជនឆោបានរក្សាទុកឈ្មោះនៃអតីតរដ្ឋរបស់ខ្លួន ។ នេះគឺកំណើតមួយនៃនាមត្រកូលចិន 曹 (ឆោ រឺ Cáo) ។

អ្នកគ្រប់គ្រងឆោ

ពួកអ្នកគ្រប់គ្រងរដ្ឋឆោ

នាមខ្មែរ	នាមសម្រាប់រាជ្យ	នាមផ្ទាល់	រជ្ជកាល
ឆោឝ៊ូចឹនទ័រ	曹叔振鐸 (Cáo Shū Zhènduó)	振鐸/振铎 ( ចឹនទ័រ រឺ Zhènduó )	? – ១០៥៣ម.គ.
ព្រះឆោថាយ	曹太伯 (Cáo Tài Bó)	脾 ( ភីក រឺ​ Pí)	១០៥៣-១០០២ម.គ.
លោកម្ចាស់ឆោជុង	曹仲君 (Cáo Zhòng Jū)	平 ( ភិង រឺ Píng)	១០០២-៩៣៥ម.គ.
ព្រះឆោគុង	曹宮伯 (Cáo Gōng Bó)	侯 ( ហូវ រឺ Hóu)	៩៣៥-៨៩៥ម.គ.
ព្រះឆោឝ៊ាំវ	曹孝伯 (Cáo Xiào Bó)	云 (យូន រឺ Yún)	៨៩៥-៨៦៥ម.គ.
ព្រះឆោយីក	曹夷伯 (Cáo Yí Bó)	喜 ( ឝ៊ីក រឺ Xǐ)	៨៦៤-៨៣៥ម.គ.
ព្រះឆោយ៉ូវ	曹幽伯 (Cáo Yōu Bó)	疆 (ជាំង រឺ Jiāng)	៨៣៥-៨២៦ម.គ.
ព្រះឆោតាយ	曹戴伯 (Cáo Dài Bó)	蘇/苏 ( ស៊ូក រឺ Sū)	៨២៦-៧៩៦ម.គ.
ព្រះឆោហ៊ួយ	曹惠伯 (Cáo Huì Bó)	兕 ( ស៊ឺក រឺ Sì)	៧៩៤-៧៦០ម.គ.
ព្រះឆោផ្វិយ	曹廢伯 (Cáo Fèi Bó)	石甫 ( ឝ៊ឺកភ្វុ រឺ Shífǔ)	៧៦០-៧៦០ម.គ.
អ្នកឧកញ៉ាឆោមុ	曹穆公 (Cáo Mù Gōng)	武 ( វូ រឺ Wǔ)	៧៥៩-៧៥៧ម.គ.
អ្នកឧកញ៉ាឆោហ៊័ន	曹桓公 (Cáo Huán Gōng)	終生/终生 ( ជុងឝឹង រឺ Zhōng Shēng)	៧៥៦-៧០២ម.គ.
អ្នកឧកញ៉ាឆោជ័ង	曹莊公/曹庄公 (Cáo Zhuāng Gōng)	射姑 ( ឝ៊ឹកគូ រឺ Shègū)	៧០១-៦៧១ម.គ.
អ្នកឧកញ៉ាឆោលីក	曹釐公/曹厘公 (Cáo Lǐ Gōng)	夷 ( យីក រឺ Yí)	៦៧០-៦៦២ម.គ.
អ្នកឧកញ៉ាឆោចាវ	曹昭公 (Cáo Zhāo Gōng)	班 ( ប៉ាន រឺ Bān)	៦៦១-៦៥៣ម.គ.
អ្នកឧកញ៉ាឆោគុង	曹共公 (Cáo Gòng Gōng)	襄 ( ឝ៊ាំង រឺ Xiāng)	៦៥២-៦១៨ម.គ.
អ្នកឧកញ៉ាឆោវ៉ឹន	曹文公 (Cáo Wén Gōng)	壽/寿 ( ឝូវ រឺ Shòu)	៦១៧-៥៩៥ម.គ.
អ្នកឧកញ៉ាឆោឝៀន	曹宣公 (Cáo Xuān Gōng)	彊 ( ឈាំង រឺ Qiáng)	៥៩៤-៥៧៨ម.គ.
អ្នកឧកញ៉ាឆោឆឹង	曹成公 (Cáo Chéng Gōng)	負芻/负刍( ភ្វុឈូក រឺ Fùchú)	៥៧៧-៥៥៥ម.គ.
អ្នកឧកញ៉ាឆោវូក	曹武公 (Cáo Wǔ Gōng)	勝/胜 ( ឝឹង រឺ Shèng)	៥៥៤-៥២៨ម.គ.
អ្នកឧកញ៉ាឆោភិង	曹平公 (Cáo Píng Gōng)	須/须 ( ឝ៊ី រឺ Xū)	៥២៧-៥២៤ម.គ.
អ្នកឧកញ៉ាឆោតោ	曹悼公 (Cáo Dào Gōng)	午( វូក រឺ Wǔ)	៥២៣-៥១៥ម.គ.
អ្នកឧកញ៉ាឆោឝឹង	曹聲公/曹声公 (Cáo Shēng Gōng)	野 ( យ៉េក រឺ Yě)	៥១៤-៥១០ម.គ.
អ្នកឧកញ៉ាឆោយិន	曹隱公/曹隐公 (Cáo Yǐn Gōng)	通 (ថុង រឺ Tōng)	៥០៩-៥០៦ម.គ.
អ្នកឧកញ៉ាឆោជិង	曹靖公 (Cáo Jìng Gōng)	露 ( លូក រឺ Lù)	៥០៥-៥០២ម.គ.
ឆោព័រយ៉ាំង	曹伯陽 (Cáo Bóyáng)	伯陽/伯阳 ( ព័រយ៉ាំង រឺ Bóyáng)	៥០១-៤៨៧ម.គ.

តំណភ្ជាប់ខាងក្រៅ

• គម្រោងអត្ថបទភាសាចិន “អ្នកគ្រប់គ្រងរដ្ឋ”