ហ្វា ង៉ុម
ព្រះបាទ ហ្វា ង៉ុម (ប្រសូតនៅឆ្នាំ១៣១៦ នៅមឿងស្វា អាណាចក្រឡានសាង) ជាព្រះមហាក្សត្រឡាវត្រូវបានសោយរាជ្យពីឆ្នាំ ១៣៥៣-១៣៧២ ហើយត្រូវសោយទិវង្គតនៅឆ្នាំ ១៣៩៣ ទ្រង់បានរៀបអភិសេកជាមួយរាជបុត្រីព្រះមហាក្សត្រខ្មែរមួយអង្គគឺ ក្សត្រីកែវ យ៉ត ។
| ព្រះបាទហ្វាង៉ុម ພຣະເຈົ້າຟ້າງຸ້ມມະຫາຣາຊ | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| ព្រះមហាក្សត្រអាណាចក្រឡានសាង: ພຣະມະຫາກະສັຕຍ໌ ແຫ່ງ ລ້ານຊ້າງ | |||||
| រជ្ជកាល | ១៣៥៣–១៣៧២ | ||||
| រាជាភិសេក | ១៣៥៣ | ||||
| អង្គក្រោយ | សាមសែនថៃ | ||||
| ប្រសូត | ១៣១៦ មឿងស្វា, អាណាចក្រឡានសាង | ||||
| សុគត | ១៣៩៣ (៧៧ព្រះវស្សា) ខេត្តណាន, ទីក្រុងណាន | ||||
| រាជពន្ធភាព | ក្សត្រីកែវកណ្ណិកា (អាណាចក្រខ្មែរ) ក្សត្រីកែវយ៉តហ្វា (អាណាចក្រអយុធ្យា) | ||||
| រាជបច្ឆាញាតិ | Prince Oun Heuan Prince Kham Kong Princess Keo Ketkasi | ||||
| |||||
| រាជវង្ស | Khun Lo | ||||
| បិតា | Khun Phi Fa | ||||
| សាសនា | ព្រះពុទ្ធសាសនានិកាយថេរវាទ វិញ្ញាណនិយម | ||||
ជីវិតដំបូង
[កែប្រែ]ព្រះបាទ ហ្វ៊ាង៉ុម កូនប្រុសរបស់ភីហ្វ៊ាដែលនិរទេសខ្លួន ចៅប្រុសរបស់ព្រះបាទខាំផង និងជាចៅទួតរបស់ប្រាយ៉ាឡាងដែលនិរទេសខ្លួនបានកើតនៅឆ្នាំ ១៣១៦។ គាត់ត្រូវបានចិញ្ចឹមដោយអ្នកប្រាជ្ញសាសនា Maha Pasaman Chao ( Phra Mahasamana ) ។ នៅអាយុ១៦ឆ្នាំ ទ្រង់បានរៀបអភិសេកជាមួយបុត្រីព្រះមហាក្សត្រខ្មែរមួយព្រះអង្គដែលគេស្គាល់ថា កែវ ,យ៉ត កែវ ឬ កែវ ឡុតហ្វា។ [១]
Fa Ngoum ឬ Fa Ngum កើតនៅ មឿងស្វា ដែលជារដ្ឋអំណាចរបស់ឡាវ ដែលមានទីតាំងនៅលើទឹកដី Luang Prabang នាពេលបច្ចុប្បន្ន ហើយបានបង្កើតនគរ Lan Xang Hôm Khao (ដែលគេស្គាល់ច្បាស់ថា Lan Xang) ក្នុងប្រទេសឡាវក្នុងឆ្នាំ ១៣៥៣។ Fa Ngum គឺជាចៅប្រុសរបស់ Souvanna Khamphong មានងារជា Phagna Khampong អ្នកគ្រប់គ្រង មឿងស្វា និងជាជីតារបស់ Fa Ngum បានបណ្តេញ Fa Ngum និងឪពុករបស់គាត់ឈ្មោះ Chao Fa Ngiao ទៅកាន់ នគរខ្មែរ ក្នុងទស្ស វត្សរ៍ ឆ្នាំ 1320 ដោយសារតែឪពុករបស់គាត់មិនប្រុងប្រយ័ត្នជាមួយមួយ។ របស់ភរិយារបស់ជីតា។ ប្រភពមួយទៀតបាននិយាយថា Fa Ngum ត្រូវបានបញ្ជូនទៅនិរទេសដោយសារតែ Fa Ngum បានកើតមកដោយអព្ភូតហេតុមានធ្មេញសាមសិបបីដែលជាប្រផ្នូលនៃការគំរាមកំហែងដល់សុខុមាលភាពនៃនគរជីតារបស់គាត់។ [២] Fa Ngum បានរៀបអភិសេកជាបន្តបន្ទាប់ជាមួយព្រះនាងខ្មែរម្ចាស់ក្សត្រីកែវកណ្ណិកា ។ ដោយមានការជួយជ្រោមជ្រែងពី ព្រះបាទបរមនិពាន្វបទ ហ្វាង៉ុមបានត្រឡប់ទៅទីក្រុង មឿងស៊ូ វិញជាមួយនឹងទាហាន ១០.០០០ នាក់ ដើម្បីទទួលបានការគ្រប់គ្រង និងបង្រួបបង្រួមនគររបស់ទ្រង់។ ព្រះអង្គម្ចាស់ក្សត្រីកែវកណ្ណិកា ក្រោយមកបានសោយទិវង្គតដោយរោគរាតត្បាត ខណៈដែលព្រះអង្គកំពុងធ្វើយុទ្ធនាការភាគខាងជើងប្រឆាំងនឹងម៉ុងហ្គោល។ នៅឆ្នាំ 1353 Fa Ngum បានបង្កើតនគរ Lan Xang Hôm Khao - "ទឹកដីនៃដំរីមួយលាន និង parasol ពណ៌ស" ។ ដំរីនេះជានិមិត្តរូបនៃអំណាចយោធា ចាប់តាំងពីការប្រយុទ្ធភាគច្រើនត្រូវបានប្រយុទ្ធដោយប្រើដំរី ហើយប៉ារ៉ាសុលពណ៌សគឺជានិមិត្តរូបនៃរាជវង្ស ជាពិសេសស្តេចពុទ្ធសាសនា។ Fa Ngum បានធ្វើឱ្យការគ្រប់គ្រងរបស់គាត់ស្របច្បាប់បន្ថែមទៀត ដោយដាក់រូបព្រះពុទ្ធ Prabang ជាអ្នកការពារខាងវិញ្ញាណនៃនគរនៅ Viang Chan Viang Kham (វៀងច័ន្ទបច្ចុប្បន្ន) ។ ទ្រង់បានធ្វើឱ្យ Xiang Dong Xiang Thong (ក្រោយមកប្តូរឈ្មោះជា Luang Prabang) រាជធានីរបស់គាត់។
ហ្វាង៉ុម មានកិត្តិយសក្នុងការឧទ្ទេសនាមវប្បធម៌ខ្មែរ និងព្រះពុទ្ធសាសនាសិង្ហ ទៅកាន់តំបន់។ គ្រូបង្រៀនខាងសាសនារបស់គាត់គឺ Maha Pasaman ក៏បាននាំមកវិញនូវអត្ថបទពិសិដ្ឋ និង ព្រះបាង ផងដែរ។ [៣]
ភាពចលាចលនយោបាយបានកើតឡើង ហើយកូនប្រុសរបស់ Fa Ngum ឈ្មោះ Oun Huan ដែលត្រូវបានគេស្គាល់ថា Samsènethai បានឡើងសោយរាជ្យនៅឆ្នាំ 1368 ។