ចេតិយបាដេស
ព័ត៌មានទូទៅ[១][កែប្រែ]
thumb ភូមិក្រាំងលាវ ត្រូវបារាំង ដាក់ឈ្មោះជា"ភូមិតិរច្ឆាន" នៅអំឡុងពេលនៃការគ្រប់គ្រងក្រោមអាណានិគមរបស់ខ្លួន បន្ទាប់ពីអ្នកភូមិបានព្រួតគ្នាវាយសម្លាប់ជនជាតិបារាំង ម្នាក់ឈ្មោះ បាដេស កាលពីថ្ងៃទី១៨ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩២៥។ រហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ន ពលរដ្ឋមួយចំនួននៅតែចងចាំអំពីហេតុការណ៍នេះ និងចង់ឲ្យអាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចអភិរក្សនូវនិមិត្តរូបសំណង់ចេតិយរបស់ លោក រ៉េស៊ីដង់ បាដេស ដើម្បីទុកជាការចងចាំ និងជាគំរូវីរភាពសម្រាប់ក្មេងជំនាន់ក្រោយ ក្នុងការរើបម្រាស់ពីការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញ ឬភាពអយុត្តិធម៌ដែលកើតមានក្នុងសង្គម។ ប្រទេសកម្ពុជា បានស្ថិតនៅក្រោមអាណានិគមនិយមបារាំង អស់រយៈពេលជិតមួយសតវត្ស គឺគិតចាប់ពីឆ្នាំ១៨៦៣ រហូតដល់ពេលទទួលបានឯករាជ្យនៅឆ្នាំ១៩៥៣។ នៅក្នុងរយៈពេលនេះ បានធ្វើឲ្យប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរចងចាំ និងមានការឈឺចាប់ចំពោះការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញ និងគាបសង្កត់ទារយកពន្ធដីដោយជនជាតិបារាំង។ ប្រជាពលរដ្ឋរស់នៅភូមិក្រាំងលាវ ដែលជាភូមិប្រវត្តិសាស្ត្រក្នុងទឹកដីខេត្តកំពង់ឆ្នាំង ទាក់ទងនឹងការវាយសម្លាប់ជនជាតិបារាំង ម្នាក់ ដើម្បីរើបម្រាស់ពីការជិះជាន់ បានសម្ដែងការចាប់អារម្មណ៍ស្រដៀងគ្នាថា ពួកគាត់ស្អប់ខ្ពើមអំពើអយុត្តិធម៌ និងមិនចង់ឲ្យស្ថានភាពនោះវិលត្រឡប់មកកម្ពុជា វិញទៀតឡើយ។ កំពុងអង្គុយយោលអង្រឹងបំពេចៅក្រោមផ្ទះ ស្ថិតនៅក្បែរចេតិយដែលគេសង់ជានិមិត្តរូបឲ្យ លោក បាដេស ដែលត្រូវអ្នកភូមិវាយសម្លាប់ អ្នកស្រី អ៊ុង វណ្នី មានប្រសាសន៍ថា រយៈពេលជាង ១០ឆ្នាំដែលគ្រួសារអ្នកស្រីមកតាំងទីលំនៅក្បែរចេតិយនេះ មិនដែលមានការព្រឺខ្លាច ឬមានផលរមាស់អ្វីកើតចេញពីចេតិយនេះឡើយ ប៉ុន្តែអ្នកស្រីចង់ឲ្យអាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ច ជួយកែលំអបរិវេណ និងអភិរក្សចេតិយ ព្រមទាំងរូបចម្លាក់ស្ត្រីកាន់ដំបងម្នាក់ ដើម្បីកុំឲ្យបាត់បង់ទៅថ្ងៃអនាគត៖ «ចង់ឲ្យធ្វើកន្លែងហ្នឹងឲ្យស្អាតបាតទៅទុកឲ្យក្មេងជំនាន់ក្រោយ ក្មេងសម័យនេះអត់បានដឹងអំពីប្រវត្តិលើកមុនទេ ហើយដល់អ៊ីចឹងហ្នឹង ជាកេរដំណែល។ ទុកឲ្យក្មេងជំនាន់ក្រោយហ្នឹង ថាភូមិក្រាំងលាវ ហ្នឹងថាភូមិតិរច្ឆាន កុំឲ្យក្មេងចេះតែថា ភូមិហ្នឹងជាភូមិកាចសាហាវអ៊ីចឹងទៅណា ទុកអាហ្នឹងឲ្យឃើញជាភស្តុតាងថា បារាំង ធ្វើមកលើខ្មែរយ៉ាងម៉េច ប្រជាជនហ្នឹងយ៉ាងម៉េចមិនអ៊ីចឹងនែ!»។ ចំណែក អ្នកស្រី ណុប រ៉ែន កំពុងអង្គុយទំពាស្លាម្លូក្រោមផ្ទះ សម្លឹងមើលទៅចេតិយ លោក បាដេស បណ្ដើរបានថ្លែងក្នុងទឹកមុខបែបមាំថា បើទោះបីជាអ្នកស្រីកើតមិនទាន់សម័យនោះ ដោយគ្រាន់តែឮចាស់បុរាណនិយាយប្រាប់តគ្នាពីមួយជំនាន់ទៅមួយជំនាន់ និងមើលឃើញនិមិត្តរូបចេតិយដែលបានបន្សល់ទុកមកដល់សព្វថ្ងៃផងនោះ ក៏អ្នកស្រីឈឺចិត្តនឹងការជិះជាន់របស់បារាំង កាលពីសម័យនោះដែរ៖ «ចង់ឲ្យគេធ្វើឲ្យវាស្អាតទៅថ្ងៃក្រោយ គ្រាន់ទុកមើលទៅណាកូន។ អាចមានផលប្រយោជន៍អីទេបើទុក? ទេកូន! មានប្រយោជន៍ទៅមុខអ៊ីចឹងដែរ ក្មេងស្រករក្រោយគ្នាអត់ដឹងអី ដល់ពេលដឹងអីបានមកឃើញ អ្ហឺ...! ម៉ែយាយតាបានវាយបារាំង អ៊ីចឹងទៅ ប៉ុន្តែយើងមុនទេ ដល់មកឥឡូវលែងអ៊ីចឹងហើយ យើងស្រឡាញ់ជាតិយើងកសាងថ្មី យើងធ្វើឲ្យវាស្អាតទៅវិញទុកជាកេរដំណែល»។ បច្ចុប្បន្ន នៅក្បែរខ្លោងទ្វារចូលវត្តបល្ល័ង្ករង្សី ហៅវត្តក្រាំងលាវ គេឃើញមានសំណង់ចេតិយចាស់ទ្រុឌទ្រោមមួយ ដែលហ៊ុមព័ទ្ធទៅដោយមែកឈើតូចៗ និងវល្លិទ្រុបទ្រុល ហើយនៅក្បែរនោះក៏មានរូបចម្លាក់ស្ត្រីម្នាក់ឈរកាន់ដំបង ដែលអ្នកស្រុកអះអាងថា ជានិមិត្តរូបរបស់យាយប៊ី ដែលជាអ្នកភូមិក្រាំងលាវម្នាក់ហ៊ានងើបឡើងតវ៉ា និងវាយសម្លាប់រេស៊ីដង់ បាដេស ក្រោយពីមានការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញ និងចាប់ប្ដីរបស់គាត់ទៅឃុំឃាំង ដោយសារតែគ្មានប្រាក់បង់ពន្ធដីគ្រប់ចំនួនតាមការទាមទាររបស់ពួកបារាំង កាលពីសម័យនោះ។ សំណង់ចេតិយនោះមានកម្ពស់ប្រហែល ៦ម៉ែត្រ និងទំហំប្រហែល ៤ម៉ែត្រការ៉េ ធ្វើសម្រាប់ជានិមិត្តរូបដាក់អដ្ឋិធាតុរបស់ លោក បាដេស ក្រោយពីអ្នកភូមិវាយសម្លាប់។ ចំណែករូបចម្លាក់យាយប៊ី ដែលទំនងជាទើបតែកសាងនៅក្នុងសម័យបច្ចុប្បន្ន មានកម្ពស់ប្រមាណ១ម៉ែត្រ និងជើងទម្រប្រហែលកន្លះម៉ែត្រ បែរទៅទិសខាងកើត។ និមិត្តរូបទាំងពីរ ត្រូវបានសាងសង់ក្នុងបរិវេណតូចល្មម ជាប់របងវត្តក្រាំងលាវ ផ្នែកខាងត្បូង ស្ថិតនៅភូមិក្រាំងលាវ ឃុំក្រាំងលាវ ស្រុករលាប្អៀរ ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង។
ឯកសារយោង[កែប្រែ]
- ↑ ដកស្រង់ពី www.rfa.org/Khmer