ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ចិត្តវិទ្យា
១) ចិត្តវិទ្យាជាអ្វី? ចំ, ចិត្តវិទ្យាជាវិទ្យាសាស្ត្រដែលសិក្សាពីបាតុភូតចិត្ត ច្បាប់កំណកំណើត និងការលូតលាស់។ ២) តើចំណុចអ្វីខ្លះដែលគេចាត់ទុកចិត្តវិទ្យាជាវិទ្យាសាស្ត្រ?
ចំ, គឺមានកម្មវត្ថុសិក្សាច្បាស់លាស់មានវិធីសិក្សាច្បាស់លាស់និងនាំមកនូវផលប្រយោជន៍ដល់សង្គមមនុស្ស។
៣) ដូចម្ដេចដែលហៅថា បាតុភូតចិត្ត? គឺជាបាតុភូតទាំងឡាយដែលប្រព្រឹត្តទៅនៅក្នុងខួរក្បាលរបស់មនុស្ស និង សំដែងចេញមកក្រៅតាមរយៈ អំពើ និង អាកប្បកិរិយា (កាយវិការ ទឹកមុខ ពាក្យសំដី ……)។ ៤) ដូចម្តេចដែលហៅថាធម្មជាតិនៃបាតុភូតចិត្ត? មានអ្វីខ្លះ? គឺចិត្តជារូបភាពអត្តនោម័តិនៃ តថភាពបរានុម័តក្នុងខួរក្បាលរបស់មនុស្សម្នាក់ៗ ។ វាមានចរិតសង្គមប្រវត្តិ ។ មានៈ - តថភាពបរានុម័ត - ចរិតអត្តនោម័តរបស់ចិត្ត - ចិត្តជាមុខងាររបស់ខួរក្បាល - ចិត្តជាបទពិសោធន៍ដែលមានចរិត សង្គមប្រវត្តិ ហើយដែលមនុស្សបាន ប្រែក្លាយជាសម្បត្តិផ្ទាល់ខ្លួន ។ ៥) *ដូចម្តេចដែលហៅថាតថភាពបរានុម័ត ឬ ពិភពបរានុម័ត? គឺជាអ្វីៗទាំងអស់ “ រូបធាតុក្តី គំនិតក្តី “ ដែលនៅក្រៅខ្លួនហើយមិនចំណុះញាណ និង ឆន្ទៈយើងទេ។ វាត្រូវបានឆ្លុះបញ្ចាំងចូលក្នុងខួរក្បាលរបស់មនុស្សហើយបង្កើតបានជារូបភាពចិត្ត។ រូបភាពចិត្តផ្សារភ្ជាប់តថភាពបរានុម័តយ៉ាងជិតស្និទ្ធទៅនឹងខួរក្បាល ។ ហើយដោយសារតែមនុស្សមានទំនាក់ទំនងជាមួយមជ្ឈដ្ឋានជុំវិញ ដូចនេះ រូបភាពចិត្តកកើតមានឡើងគ្រប់ពេលវេលា ។ ៦) ចរិតអត្តនោម័តរបស់ចិត្តជាអ្វី ? រូបភាពចិត្តនៃ វត្ថុមួយ ឬ បាតុភូតមួយ មានភាពខុសប្លែកគ្នាពីមនុស្សម្នាក់ទៅមនុស្សម្នាក់ទៀតពីព្រោះ ការឆ្លុះបញ្ចាំងតាមខួរក្បាលនេះ វាផ្លាស់ប្ដូរទៅតាមបទពិសោធន៍ និង វិសេសភាពរបស់បុគ្គលម្នាក់ៗ ។ ឧៈ គំហើយខុសគ្នានៃផ្លែស្វាយមួយ ដោយមនុស្សធម្មតាមនុស្សឈឺក្រពះ និង ស្រ្តីមានពោះ ។ ៧) តើចិត្តមានមុខងារប៉ុន្មានយ៉ាង? អ្វីខ្លះ ? មានមុខងារ ៣ យ៉ាង គឺៈ តំរង់ទិស ណែនាំ ដឹកនាំអំពើរបស់មនុស្ស ។ ឧៈ អ្នកប្រមាញ់សំដៅទៅកន្លែងដែលសត្វយំ រុញច្រាន ធ្វើអោយកាន់តែខ្លាំងនូវអំពើ ទាំងឡាយ ។ ឧៈ ទឹកចិត្តឪពុកម្តាយស្រឡាញ់កូន ធ្វើអោយកូនហ៊ានតស៊ូ ខិតខំ ប្រឹងប្រែងក្នុងការការរៀនសូត្រ ការងារ តំរែតំរង់ កែតំរូវអំពើៈ នៅក្នុងសកម្មភាព គេអាចភាន់ច្រលំ ។ គោលបំណងដែលបានកំនត់ជួយអោយមានភាពត្រឹមត្រូវពិតប្រាកដ និង មានប្រយោជន៍ ៨) បាតុភូតចិត្តមានប៉ុន្មានប្រភេទ ? អ្វីខ្លះ ? មានបីប្រភេទ គឺៈ លំនាំចិត្តៈ ជាបាតុភូតទាំងឡាយណា ដែលប្រព្រឹតទៅក្នុងរយៈ ពេលមួយខ្លី វាអាចចាប់ផ្តើម ការប្រព្រឹត្តទៅ និង ការបញ្ចប់ សភាពចិត្តៈ ជាបាតុភូតចិត្ត ដែលប្រព្រឹត្តទៅអស់រយៈពេលយូរបន្តិច ។ ជាធម្មតាសភាពចិត្តដើរតាមលំនាំចិត្តដទៃទៀត ដោយយកលំនាំចិត្តទាំងនោះធ្វើជាបង្អែក លក្ខណៈចិត្តៈ ជាបាតុភូតចិត្តទាំងឡាយដែល ប្រព្រឹត្តទៅអស់រយៈពេលយ៉ាងវែង ជួនកាលរហូតអស់មួយជីវិត ហើយមានសភាពនឹងនរ ចំពោះបុគ្គលមួយជាក់លាក់ ៩) តើវិធីសិក្សាចិត្តវិទ្យាមានប៉ុន្មានយ៉ាង ? អ្វីខ្លះ ? មាន ៦ យ៉ាង គឺៈ វិធីសង្កេតៈ ជាវិធីគេប្រើច្រើនជាងគេក្នុងចិត្តវិទ្យា។ វិធីនេះ សិក្សាអំពីសកម្មភាព (កាយវិការ ទឹកមុខ ពាក្យសម្តី …..) របស់មនុស្សម្នាក់ៗ ដើម្បីស្គាល់ពីគុណសម្បត្តិ និង គុណវិបត្តិ របស់ មនុស្សនោះ ។ ឧៈ សង្កេតទៅលើចំណូលចិត្ត និង តំរូវការរបស់អតិថិជន វិធីវិភាគផលិតផលសកម្មភាពៈ នៅពេលដែលមនុស្សបង្កើតផលិតផលគឺ ពួកគេបាន បន្សល់ទុកនូវស្នាកស្នាមបុគ្គលិកលក្ខណៈរបស់ពួកគេក្នុងលទ្ធផលនេះ ។ ដូចនេះ ឆ្លងកាត់តាម ផលិតផលយើងនឹងដឹងពីអត្តចរិត ឬ ឫកពារបស់មនុស្សបាន ។ ឧៈ តាមរយៈប្រាសាទ អង្គរ វត្ត ដែលបានបន្សល់ទុក នាំអោយយើងដឹងពីស្នាដៃរបស់បុព្វបុរសខ្មែរសម័យនោះថាជាមនុស្សឧស្សាហ៍ និងជាមនុស្សដែលមានការបំរុងប្រយ័ត្នខ្ពស់ វិធីសន្ទនាៈ ជាលំនាំសួរនិងឆ្លើយដោយផ្ទាល់ រវាងអ្នកស្រាវជ្រាវ ។ ហើយដោយសារសំនួរទាំងឡាយដែលបានគ្រោងទុកមុនយើងអាចស្គាល់បានពីចិត្តកំនិតអាថ៌កំបាំងរបស់មនុស្សតាម ការវិភាគលើប្រតិកម្មសំដីរបស់មនុស្សដែលយើងសន្ទនាជាមួយ វិធីអង្គេតៈ យើងរៀបរាប់កំរងសំនួរដាក់ក្នុងក្រដាសមួយ ហើយចែកអោយកម្មវត្ថុស្រាវជ្រាវ និង អនុញ្ញាតអោយគេបំពេញរាល់សំនួរដែលមាននោះ បន្ទាប់មកទើបយើងប្រមូលចំលើយ ហើយធ្វើការបូកសរុប វីធីតេស្តៈ តេស្តជាប្រភេទលំហាត់ដែលគេដាក់អោយកម្មវត្ថុធ្វើ វិធីពិសោធន៍ៈ វិធីនេះមានបំណងបង្កបាតុភូតចិត្តដែលត្រូវសិក្សា ដើម្បីអាចសង្កេតពី បំរែបំរួលធាតុផ្សេងៗរបស់បាតុភូតនោះ ។ វិធីនេះអាចប្រព្រឹត្តទៅក្រោមរូបភាពពីរ គឺ ពិសោធន៍ធម្មតា និង ពិសោធន៍នៅក្នុងមន្ទីរពិសោធន៍ ១០) តើសកម្មភាពពុទ្ធិមានប៉ុន្មានយ៉ាង ? អ្វីខ្លះ ? ចំៈ មានពីរ គឺៈ ពុទ្ធិឥន្រ្ទីយ៍ៈ ជាលំនាំពុទ្ធិដែលឆ្លុះបញ្ចាំងតថភាពបរានុម័ត ដោយប្រើឥន្ទ្រីយ៍ ។ ពុទ្ធិឥន្រ្ទីយ៍មាន ឥន្រ្ទីយារម្មណ៍ និង ប្រត្យក្សារម្មណ៍ ពុទ្ធិវាចារៈ ជាលំនាំពុទ្ធិដែលឆ្លុះបញ្ចាំងដោយប្រយោពីលក្ខណៈ ខាងក្នុងនៃវត្ថុ ឬ បាតុភូត ដែលកន្លងហួសមកហើយ ឬ ដែលស្ថិតនៅចំពោះមុខ ឬ នៅអនាគត ហើយបង្កើតបានជា សញ្ញាណអរូបី និង ទូទៅ ១១) ដូចម្តេចដែលហៅថាឥន្រ្តីយារម្មណ៍ ? គឺជាលំនាំចិត្តសាមញ្ញបំផុតដែលឆ្លុះបញ្ចាំងលក្ខណៈដាច់តែឯងនៃវត្ថុ ឬ បាតុភូតទាំងឡាយដែលប្រព្រឹត្តផ្ទាល់មកលើសរីរាង្គ ឥន្រ្ទីយ៍។ ឥន្រ្ទីយារម្មណ៍ឆ្លុះបញ្ចាំងផងដែរនូវសភាពខាងក្នុងនៃសារពាង្គកាយ ។ ឧៈ ហូបនំ ច្រមុះដឹងក្លិន អណ្តាតដឹងរសជាតិ . ១២) *ដូចមេ្តចដែលហៅថាប្រត្យក្សារម្មណ៍ ? គឺជាលំនាំចិត្តដែលឆ្លុះបញ្ចាំងទាំងស្រុងនូវលក្ខណៈ ឬ បាតុភូត ដែលប្រព្រឹត្តផ្ទាល់មកលើសរីរាង្គឥន្រ្ទីយ៍ ។ ១៣) ប្រៀបធៀប ឥន្ទ្រីយារម្មណ៍ និង ប្រត្យក្សារម្មណ៍ ? លក្ខណៈដូចគ្នាៈ ឆ្លុះបញ្ជាំងពីវត្ថុ ឬ បាតុភូតដែលប្រព្រឹត្តផ្ទាល់មកលើសរីរាង្គឥន្ទ្រីយ៍ ។ លក្ខណៈខុសគ្នា ឥន្ទ្រីយារម្មណ៍ ប្រត្យក្សារម្មណ៍ - ផ្តល់នូវលក្ខណៈទោលនៃវត្ថុ - ផ្តល់នូវលក្ខណៈទាំងស្រុង ឬបាតុភូត នៃវត្ថុទាំងមូល - លទ្ធផលឥន្រ្ទីយារម្មណ៍ផ្សេងៗ - លទ្ធផលរូបភាព ។ ១៤) ដូចម្តេចដែលហៅថាលំនឹក ? គឺជាលំនាំចិត្តដែលថតយក ផ្តិតយក រក្សាទុកស្គាល់ឡើងវិញ និងបង្កើតឡើងវិញនូវរូបភាពនៃវត្ថុ ឬ បាតុភូតដែលគេបានជួប ប្រទះពីមុន និង បទពិសោធន៍ទាំងឡាយដែលមនុស្សម្នាក់ៗបានឆ្លងកាត់ក្នុងអតីតកាល ។ ១៥) *ការគិតជាអ្វី ? មានប៉ុន្មាន ? អ្វីខ្លះ ? គឺជាលំនាំចិត្តដែលឆ្លុះបញ្ជាំងនូវលក្ខណៈសំខាន់ៗ ទំនាក់ទំនងខាងក្នុង ដែលមានចរិតជាក្រឹតក្រមនៃវត្ថុ ឬ បាតុភូតដែលពុទ្ធិឥន្ទ្រីយី៍ ពុំអាចឆ្លុះបញ្ចាំងបានពីលក្ខណៈទាំងនោះ ។ការគិតមានបីប្រភេទគឺៈ + ការគិតរូបីដោយដៃ + ការគិតរូបីដោយរូបភាព + ការគិតអរូបី ១៦) ដូចម្តេចដែលហៅថារូបារម្មណ៍ ?
ចំៈ គឺជាលំនាំចិត្តដែលឆ្លុះបញ្ចាំងវត្ថុទាំងឡាយដែលពុំទាន់កើតមាននៅឡើយ ក្នុងបទពិសោធរបស់បុគ្គល ។ លំនាំនេះ ប្រព្រឹត្តទៅដោយបង្កើតរូបភាពថ្មីៗ ដែលចាប់ផ្តើមពី រូបតំណាងចាស់ៗទំាងឡាយ ។ មូលដ្ឋានរូបធាតុនៃបាតុភូតចិត្តគឺ ខួរក្បាល និង សំបកខួរក្បាល ។ ១៧) ភាសាជាអ្វី ? ចំៈគឺជាការប្រមូលផ្តុំនៃប្រព័ន្ធសញ្ញាទាំងឡាយដែលជាគ្រឹះក្នុងការធ្វើទំនាក់ទំនងរវាងមនុស្សក្នុងសង្គម ។ ភាសាជាការសម្តែងសកម្មភាពដោយនិមិ្មតរបស់មនុស្សពោលគឺ សម្បទារបស់គេ ក្នុងការសម្តែងចិត្តគំនិត និង ជាហេតុការណ៍នានាតាមសូរសំលេង និង កាយវិការ ។ សរុបមក ភាសាគឺជាឧបករណ៍នៃគំនិតដែលមនុស្សបង្កើតឡើងសំរាប់បញ្ជូលទំនាក់ទំនងក្នុងសង្គម ។ ១៨) ចូរអោយនិយមន័យចិត្តរំភើប សញ្ចេតនា ? គឺជាឥរិយាបថចំពោះវត្ថុ ឬបាតុភូតបរានុម័តទំាងឡាយដែលទាក់ទងទៅនឹងការពេញចិត្ត ឬ មិនពេញចិត្តនៃតំរូវការផ្នែកសំភារៈ និង ស្មារតី ។ ១៩) ឥន្ទ្រីយារម្មណ៍ក្រៅមាន ៥ - ចក្ខុឥន្ទ្រីយារម្មណ៍ ឬ ចក្ខុវិញ្ញាណ - សោតិន្ទ្រីយារម្មណ៍ ឬ សោតវិញ្ញាណ - ឃានិន្ទ្រីយារម្មណ៍ ឬ ឃានវិញ្ញាណ - ជីវ្ហិន្ទ្រីយារម្មណ៍ ឬ ជីវ្ហាវិញ្ញាណ - កាយិន្ទ្រីយារម្មណ៍ ឬ កាយវិញ្ញាណ មូលដ្ឋានសរីរៈមានៈ - សរីរាង្គទទួល - សរសៃប្រសាទ ប្រទាញ - ផ្នែកមួយដែលទាក់ទងនឹង អឌ្ឍគោលខួរ ច្បាប់នៃឥន្រ្ទីយារម្មណ៍ មានបួន គឺ - ច្បាប់ព្រំ - ច្បាប់បន្ស៊ាំ - ច្បាប់អំពើប្រតិឃាដរវាងឥន្រ្ទីយារម្មណ៍នានា - ច្បាប់ផ្ទុយគ្នានៃឥន្រ្ទីយារម្មណ៍ ។ ច្បាប់ផ្សេងៗនៃប្រត្យក្សារម្មណ៍ មានៈ - ច្បាប់ជំរើស - ច្បាប់អត្ថន័យ - ច្បាប់ស្ថិរភាព - ច្បាប់មាយាការ ២១) បាតុភូតចិត្តចែកជាប៉ុន្មាន? ចំ, លំនាំចិត្ត សភាពចិត្ត លក្ខណៈចិត្ត ២២) តើវិទ្យាសាស្ត្រអ្វីខ្លះដែលសិក្សាពីមនុស្ស? ចំ, ជីវៈវិទ្យា ចិត្តវិទ្យា ទស្សនៈវិទ្យា សរីរៈវិទ្យា ប្រវត្តិសាស្ត្រ និងសេដ្ឋកិច្ច។ ២៣) កត្តាអ្វីខ្លះដែលជះឥទ្ធិពលដល់បុគ្គលិកលក្ខណៈរបស់បនុស្ស? កត្តាអប់រំ(សាលារៀន) សង្គម(គ្រួសារ) ខ្លួនឯង តំណពូជ ២៤) តើកត្តាអ្វីដែលអាចកែប្រែអត្តចរិតមនុស្សបាន? លក្ខខណ្ឌ សង្គម ការអប់រំ ទម្លាប់ ២៥) លំនឹកគឺជាអ្វី? លំនាំផ្លូវចិត្តដែលឆ្លុះបញ្ចាំងបទពិសោធរបស់បុគ្គលម្នាក់ៗដែលបានឆ្លងកាត់កន្លងរួចមកហើយ ក្រោមទំរងនៃរូបតំណាំង រូបភាព (មានន័យថាជអ្វីៗដែលយើងមើលឃើញជាក់ស្ដែងដូចជា ទូរស័ព្ទ) រូបតំណាំង(មានន័យថាជអ្វីៗដែលយើងនឹកឃើញពីរូបរាងមិនមែនជាការពិត) ២៦) ប្រត្យក្សារម្មណ៍
ទំព័រក្នុងចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម "ចិត្តវិទ្យា"
ទំព័រចំនួន៣ក្នុងចំណោមទំព័រសរុប ៣ ដូចខាងក្រោមស្ថិតក្នុងចំណាត់ថ្នាក់ក្រុមនេះ។