ច្បាប់បទឧក្រិដ្ឋ

ច្បាប់ឧក្រិដ្ឋជាតួងង្គមួយនៃច្បាប់ដែលទាក់ទងទៅនិងច្បាប់នៃបទឧក្រិដ្ឋហើយក៏ជាតួរអង្គនៃច្បាប់ដែលធ្វើការការពារនិងមិនអនុញ្ញា តិមានការរំលបបំពានចំពោះជនណាម្នាក់ទាំងសុខមាលភាពផ្សេងៗនិងក៏ត្រូវបានដាក់ទោសចំពោះជនណាដែលបំពានលើច្បាប់នេះ ហើយច្បាប់បទឧក្រិដ្ឋនេះត្រូវបានដកចេញពីច្បាប់ស៊ីវិល។

ប្រវត្តិនៃច្បាប់ឧក្រិដ្ឋ

ដំបូងឡើយប្រជាជនទូទៅមិនទាន់យល់ពីអ្វីទៅដែលហៅថាច្បាប់បទឧក្រិដ្ឋនិងច្បាប់ស៊ីវិលនៅឡើយនោះទេច្បាប់តំបូងត្រូវបានតាក់ តែងឡើងដោយលោកស៊ូម៉ារៀន។កំឡុងឆ្នាំ២១០០ដល់ឆ្នាំ២០៥០មុនគ្រឹះសករាជលោកណាំម៊ូនិងលោកស៊ូម៉ារៀនជាព្រះរាជានៃចក្រ ភព(Ur)បានអមុម័ត្តច្បាប់ចាស់ដែលបានបង្កើតឡើងហើយដែលមានឈ្មោះថាច្បាប់យូអរណាម៊ូដែលត្រូវបានបង្កើតឡើងនៅក្នុងឆ្នាំ២ ៣៨០ដល់ឆ្នាំ២៣៦០មុនគសបានអនុម័ត្តរួចហើយក៏ដោយក៏នៅមានច្បាប់មួយដែលសំខាន់ទៀតគឺច្បាប់ហាម៉ារ៉ាប៊ីដែលជាមូលដ្ឋាន គ្រិះសំខាន់របស់ច្បាប់ប៊េប៊ីឡូនៀន។ច្បាប់នេះដំបូងឡើយមិនទាន់បានបែងចែកថាអ្វីទៅជាច្បាប់ព្រហ្មទណ្ឋនិងអ្វីទៅជាច្បាប់ស៊ីវិល នោះនៅឡើយទេ។ច្បាប់ឧក្រិដ្ឋដំបូងរបស់ក្រិចគឺច្បាប់រស់រានមានជីវិតជាឧទាហរណ៏ដូចជាច្បាប់សាឡូម៉ុននិងច្បាប់ដ្រាកូ។ ច្បាប់ផ្សេងៗដែលមានលក្ខណៈស្រដៀងនិងច្បាប់នេះក៏ត្រូវបានរាប់បញ្ចូលទៅក្នុងច្បាប់នៃបទឧក្រិដ្ឋដែរដូចជាការប្រព្រឹត្តិអំពើចោរកម្មនិងការប្រព្រឹត្តិនូវការលាក់បាំងផ្សេងៗ។ចំពោះអំពើចោរកម្មនិងអំពើហិង្សាត្រូវបញ្ចូលជាការលុកលុយទ្រព្យសម្បត្តិ។ការរំលបបំពាន លើច្បាប់នេះត្រូវបានផ្តន្ទាទោសដោយពិន័យជាការបង់ប្រាក់ឬក៏អាចជាការពិន័យផ្សេងៗទៅតាមទោសទន្ទ។ច្បាប់ឧក្រិដ្ឋរបស់ចក្រភព រ៉ូមត្រូវបានចងក្រងទុកក្នុងសៀវភៅច្បាប់ក្នុងមាត្រា៤៧និង៤៨។បន្ទាប់ពីការបង្កើតច្បាប់របស់ចក្រភពរ៉ូមឡើងនៅក្នុងសតវត្សទី១២ រយៈពេល៦សតវត្សដោយការបែងចែកនិងគ្រោះមហន្តរាយរបស់រាជាណាចក្ររ៉ូមាំងគឺបានផ្តល់ជាមូលដ្ឋានគ្រិះដល់ការនៃការបែងចែ កនូវអ្វីដែលហៅថាបទឧក្រិដ្ឋនិងច្បាប់ស៊ីវិលរបស់ច្បាប់អឺរ៉ុបរហូតមកដល់ពេលបច្ចុប្បន្ននេះ។ល័ក្ឋខ័ណ្ឌផ្សេងៗទំនើបសម័យជាច្រើនដែលត្រូវបានរួមបញ្ចូលគ្នាក្នុងកំឡុងពេលដែលប្រទេសណកមែនបានធ្វើការចូលលុកលុយប្រទេសអង់គ្លេស។ចំណុចសំខាន់របស់ បទឧក្រិដ្ឋជាកាព្រួយបារម្មរបា់ពួកអឺរ៉ុបនិងត្រូវកើតឡើងនៅក្នុង(Spanish Late Scolasticism)។នៅពេលដែលពួកក្រុមទេវរបស់ព្រះជា ម្ចាស់ត្រូវបានដាក់ទោសព្រហ្មទណ្ឌដល់ចិត្តគំនិតរបស់ពួកគេនោះក៏ក្លាយជាច្បាប់នៃសាសនាទៅវិញនិងជាចុងក្រោយក៏ក្លាយជាច្បា ប់សង្គមវិញតែម្តង។ការវិវឌ្ឍន៏របស់ភាពយុត្តិធម៏នៅក្នុងតុលាការលើកតំបូងក៏បានក៏បានរួមបញ្ចូលគ្នានៅក្នុងសតវត្សទី១៨នៅពេល ដែលបណ្តាប្រទេសទាំងឡាយនៅក្នុងអឺរ៉ុបចាម់ផ្តើមរៀបចាំឡើងវិញនូវប៉ូលីសផ្សេងៗ។ដោយសារតែចំណុចនេះបានធ្វើអោយមាន ការបង្កើតឡើងនូវការបង្ខិតបង្ខំឡើង។

គោលបំណងរបស់ច្បាប់នេះ

ច្បាប់ឧក្រិដ្ឋមានលក្ខណៈផ្សេងៗគ្នាចំពោះបទឧក្រិដ្ឋផ្សេងៗគ្នានិងមានលក្ខណៈជាក់លាក់ឬក៏កាសច្ចនុម័ត្តផ្សេងៗចំពោះការធ្លាក់ចុះ នៃច្បាប់នេះរាល់បទឧក្រិដ្ឋទាំងអស់ទ្រូវបានកំណត់សម្គាល់នៅក្នុងចំណុចសំខាន់ៗរបស់បទឧក្រិដ្ឋផ្សេងៗគ្នាជាច្រើន។ការដាក់ទោ សទណ្ឌសំខាន់ៗត្រូវបានដាក់បញ្ចូលទៅការកាត់ទោសក្នុងសាលាក្តីមួយចំនួនទៅតាមបទឧក្រិដ្ឋដែលធ្ងន់ឬស្រាល។ការដាក់ទោស ចំពោះរាងកាយត្រូវបានកំណត់ដោយការដែលធ្វើទោសតាមបែបការវាយឬការដែលអោយសត្វឆ្កែខាំបើទុកជាការដាក់ទោសបែបនេះ ត្រូវបានហាមប្រាមដោយបណ្តាប្រទេសមួយចំនួននៅលើពិភពលោកក៏ដោយនិងករណីទោសផ្សេងៗទៀតអាចដាក់គុកយោងទៅលើ កំរិតនៃទោសដែលជនល្មើសដែលប្រព្រឹត្តិកន្លងមកនិងអាចជាការដាក់ទោសមួយជិវិតផងដែរបើទោះជាមន្ត្រីដែលមានតំនែងនៅក្នុង រដ្ឋាភិបាលឬក៏ប្រជារស្ត្រក៏ដោយគឺត្រូវដាក់ទោសទាន់ដូចគ្នា។ការផ្តន្ទាទោសត្រូវអនុឡោមតាមដែលជាក់លាក់មួយឬអាចដោះលែង វាអាស្រ័យទៅតាមរបបនិងនិន្នាកានយោបាយរបស់ប្រទេសនីមួយៗផងដែរ។ការពិន័យទាំងឡាយការដកហូតដូចជាទ្រព្យសម្បត្តិ ពីជនជាប់ចោទក៏ជាការដែលដាក់ទោសទាន់នោះដែរ។ វត្ថុបំណងប្រាំធំៗដែលចាត់ទុកជាបទឧក្រិដ្ឋដែរនោះគឺការដាក់ទោស,ការធ្វើអោយញញើត,ការធ្វើអោយអស់សម្ថភាព,បុនិតីសម្បទា និងបដិទាន។

ការដាក់ទោៈបទឧក្រិដ្ឋអាចទទួលរងនូវផលប៉ះពាល់មួយចំនួននេះជាករណីដែលប៉ះពាល់ខ្លាំងបំផុតប៉ុន្តែបទឧករិដ្រជាច្រើនក៏បាន

នាំមនូវផលប្រយោជន៏។យោងទៅលើបទឧក្រិដ្ឋផ្សេងៗដែលមានជាបន្តបន្ទាប់ច្បាប់នេះក៏ត្រូវបានដាក់បញ្ចូលបន្ថែមនូវច្បាប់មួយចំ នួនបន្ថែមទៀត។ចំពោះមនុស្សណាដែលមិនប្រព្រឹត្តខុសនិងច្បាប់នេះនិងគ្មានទោសទាន់អ្វីឡើយតែផ្ទុយទៅវិញនិងមានទទួលទោ សចំពោះជនដែលប្រព្រឹត្តខុសដូចជាការដែលមានទោសដល់ការសម្លាប់ជនណាម្នាក់នោះការដាក់ទោសគឺជាការដែលត្រូវប្រហាជី វិតជននោះវិញតែម្តងយោងទៅលើច្បាប់និងសិទ្ធិ។

ការធ្វើអោយអស់សម្ថភាពសំដៅទៅលើការដែលប្រមាថមើលងាយជាលក្ខណៈចំៗលើជនណាម្នាក់នោះគឺមានន័យថាដាក់ទោសចំ

ពោះការប្រមាថមើលងាយជាលក្ខណៈទៅតាមបទល្មើសរបស់ជនឧក្រិដ្ឋ។ការប្រមាថមើលងាយនេះភាគច្រើនកើតមានឡើងនៅក្នុង សង្គមស៊ីវិលតែម្តង។

បុនិតីសម្បទាច្បាប់នេះបង្កើតឡើងក្នុងគោលបំណងចង់រក្សាសន្តិសុខក្នុងសង្គមកុំអោយកើតមានឡើងដូច្នេះសង្គមមួយនិងអាចជៀ

សផុតពីអំពើអបាយមុខនិងបទឧក្រិដ្ឋផ្សេងៗបានទោតផងដែលនាពេលបច្ចបុន្ននេះការដាក់ទោសគឹតាមទម្រង់នេះជាករដែលដាក់គុ កឬពន្ធាគានោះឯងទោសប្រហាជីវិតក៏ត្រូវបានផ្តល់ចំពោះជនឧក្រិដ្ឋដែរ។

បដិទានក្នុងគោលបំណងបន្ធបន្ថយនូវទោសទាន់ដែលបានប្រព្រឹត្តខុសនោះមានន័យថាជាគោលដៅយ៉ាងសំខាន់ដែលការពារនូវកា

រប្រមាថមើលថាយដោយការដែលបទឧក្រិដ្ឋក្នុងការមើលងាយដោយអចេតនា។

ការជ្រើសរើសជាបទឧក្រិដ្ឋ

ច្បាប់ជាច្រើនត្រូវនាបដាក់ទោសចំពោះជនឧក្រិដ្ឋជាទោសឧក្រិដ្ឋតែតាមធាតុពិតវាមានភាពទូលំទូលាយជាបន្តបន្ទាប់។ភាពទូលំទូលា យនៃបទឧក្រិដ្ឋនេះជាភាពឆ្លាតវៃរបស់គំនិតប្រាជ្ញាស្មារតីទៅវិញ។ចំណុចជាបន្តបន្ទាប់ជាបទឧក្រិដ្ឋផ្សេងៗ។

ធាតុផ្សេងៗរបស់បទឧក្រិដ្ឋ

ច្បាប់ឧក្រិដ្ឋជាច្បាប់មួយដែលបានហាមប្រាមចំពោះអំពើទាំងឡាយណាដែលមិនគួរប្រព្រឹត្តិឬប្រព្រឹត្តិដោយអចេតនាបើទោះជាភស្តុតា ងគឺទាមទានូវសកម្មភាំមួយចំនួនដើម្បីបញ្ជាក់ក៏ដោយ។បទឧក្រិដ្ឋមួយចំនួនដែលនាពេលបច្ចប្បន្ននេះមិនត្រូវការប្រើប្រាស់ទៀតឡើយ ភាពទទួលខុសត្រូវចំពោះបទល្មើសរបស់ខ្លួនជាឧទាហរណ៏ដូចជាគ្រោះថ្ានក់ចរាចរណ៏មួយនៅលើផ្លួវនៅក្នុងឆ្នាំ១៩៨៨ជាការបើក បរដែលមានជាតិអាកុលនោះមានន័យថាជាការបើកបរក្នុងពេលដែលស្រវឺងដែលច្បាប់បានហាមប្រាមមិនអោយមានករណីបែបនេះ ឡើយបើទុកជាយ៉ាងណាក៏ដោយគឺដោយសារតែការដែលគ្រប់គ្រងនិងការពាររបស់ច្បាប់នេះចំពោហបទឧក្រិដ្ឋទាំងឡាយមានភាព ល្អប្រសើរនោះគឺចៅក្រមនៅក៏បានស្វែងរកនូវកំហុសធ្វន់ធ្ងរបន្ថែមទៀត។កំហុសគឺជាគំនិត។

ទោសកំហុស

(Actus reus)ជាពាក្យដែលកំចីមកពីភាសាបារំាងដែលមានន័យថាសកម្មភាពនៃទោសកំហុសនិងជាបទល្មើសដែលប្រព្រឹត្តដល់រាង កាយដែលតហរូវបានប្រព្រឹត្តិដោយរាងកាយផ្ទាល់តែម្តង។សកម្មភាពកំរាមកំហែងនិងត្រូវតែទទួលទោសចំពោះមុខច្បាប់។ជាឧទា ហរណ៏ការគំរាមកំហែងរបស់លោកAចំពោះលោកBឬក៏សកម្មភាពមួយដែលឪពុកម្តាយមិនបានផ្តលអាហារគរ្ប់គ្រាន់ចំពោះកូនៗរ បស់ពួកគេក៏អាចត្រូវបានផ្តន្ទាទោសដែរ។ នៅពេលណាដែលការដាក់ទោសមានភាពមិនប្រកតីនោះជាសកម្មភាពមួយនៃការយល់យោគការដែលចង់បំពេញនូវការកាត់ក្តីអោ យបានត្រឹមត្រូវតាមច្បាប់នោះគឺដោយការគោរពតាមកិច្ចសន្យា,ការដែលស្ម័គ្រចិត្តនិងសាច់ញាតិដែលនៅរស់រៀនមានជីវិតនៅឡើ យនិងជាធម្មតាដោយតំនែងនិងមុខនាទីដែលមាននៅក្នុងរដ្ឋាភិបាល។មុខតំនែងអាចកើតមានបានដោយសារតែការខិតខំប្រឹងប្រែង របស់បុគ្គលរាងៗខ្លួនពីស្ថានភាពលំបាកៗនោះឯង។ម្យ៉ាងវិញទៀតនៅក្នុងប្រទេសអង់គ្លេសក៏មានការប្រកាន់ភ្ជាប់នូវ