Jump to content

ឋានន្តរសក្ដិស្នំចាស់

ពីវិគីភីឌា

ពាក្យ​សម្រាប់​ហៅ​ស្ត្រី​មាន​អាយុ​ច្រើន ដែល​ព្រះ​ករុណា​ជា​ម្ចាស់​ជីវិត​ទ្រង់​ព្រះ​មេត្តា​ប្រោស​តាំង​ឲ្យ​មាន​យស​ធំ​ជាង យាយ, ចាស់, ទុំ ទាំងពួង ប៉ុន្តែ​ឥត​នឿយ​ដោយ​ធ្វើ​ការ​អ្វី​ទេ គ្រាន់​តែ​ចូល​ក្រាប​បង្គំ​គាល់ តាម​ពេល​កំណត់​ក្នុង​ព្រះ​រាជ​ពិធី​ទាំងពួង​ម្តង​ៗ, ក្រៅ​ពី​វេលា​នោះ គ្រាន់​តែ​នាំ​ក្សត្រី​ឬ​ចៅ​ចម​ក្នុង​ព្រះ​បរម​រាជ​វាំង​ទៅ​មក​ដោយ​កិច្ច​ណា​មួយ​ម្តង​ៗ​ប៉ុណ្ណោះ ។ អករ៍ នេះ​រមែង​ជ្រើស​រើស​យក​ព្រះ​ស្នំ​ចាស់​ៗ ក្នុង​រជ្ជ​កាល​មុន​ៗ​មក​ឲ្យ​ធ្វើ ព្រោះ​ជា​អ្នក​ដឹង បែប​បទ​ទំនៀម​ទម្លាប់​ច្រើន (សរសេរ​ក្លាយ​ជា អក ក៏​មាន) ។ ព្រះ​បាទ​សម្តេច​ព្រះ​ហរិរក្ស​រាមា​ឥតស្សរាធិបតី (ព្រះ​បរម​កោដ្ឋ) ទ្រង់​ព្រះ​មេត្តា​ប្រោស​តាំង​ស្ត្រី​ទី អករ៍ ៩ នាក់, ទី យាយ ១២ នាក់, ទី ចាស់ ៤ នាក់, ទី ទុំ ៤ នាក់, រួម​ជា ២៩ នាក់ ។ អករ៍ ៩ នាក់​នោះ​តាំង​ជា​ទី លោក​ព្រះ​១, ទី អ្នក​ព្រះ ៤, ទី​អ្នក ៤ គឺ​ទី ១-លោក​ព្រះ​អករ៍​ចម​ក្សត្រី (ជា​អធិបតី), ២-អ្នក​ព្រះ​អករ៍​មង្គល​ក្សត្រី, ៣-អ្នក​ព្រះ​អករ៍​ជាតី​ឧត្ដម, ៤-អ្នក​ព្រះ​អករ៍​ធីតា​ភិរម្យ, ៥, អ្នក​ព្រះ​អករ៍​បទុម​វង្សា; ៦-អ្នក​អករ៍​រាជានុពង្ស, ៧-អ្នក​អករ៍​រាជ​វង្ស​ឧត្តលា, ៨-អ្នក​អករ៍​ឯក​អគ្គ​កញ្ញា, ៩-អ្នក​អករ៍​សុតា​ជាតី ។ យាយ ១២ នាក់​នោះ​តាំង​ជាទី លោក​អ្នក​យាយ ៤, ទី អ្នក​យាយ​៤, ទី យាយ ៤ គឺ ១-លោក​អ្នក​យាយ​ស្រី​ពិលាស, ២-លោក​អ្នក​យាយ​ឱភាស​សួន​ស័ក្តិ, ៣-លោក​អ្នក​យាយ​នារី​អន័គ្ឃ, ៤-លោក​អ្នក​យាយ​វរលក្ខណ៍​អនេក; ៥-អ្នក​យាយ​ទេព​កោមល, ៦-អ្នក​យាយ​កុសល​ភិសេក, ៧-អ្នក​យាយ​បវរ​អតិរេក, ៨-អ្នក​យាយ​ឯក​អគ្គ​ក្សត្រី; ៩-យាយ​បុរាណ​រាជ្យ​រម្យ, ១០-យាយ​សម​ស័ក្តិ​ព្រឹទ្ធ, ១១-យាយ​ព្រេង​សុចរិត, ១២-យាយ​ព្រឹទ្ធ​ជរា ។ ទី ចាស់ បួន​នាក់​គឺ ១-ចាស់​រាជ​អមច្ចា, ២-ចាស់​បរិវារ​ក្សត្រ, ៣-ចាស់​ជា​បរិស័ទ, ៤- ចាស់​ចាត់​បុរី ។ ទី ទុំ ៤ នាក់​គឺ ១-ទុំ​ទទួល​ផ្ចង់, ២-ទុំ​ប្រុង​ប្រក្រតី, ៣-ទុំ​គាប់​ភក្តី, ៤-ទុំ​ខ្មី​បម្រើ ។ ហៅ​ដោយ​រួប​រួម​ទាំង ៤ ពួក​ថា អករ៍, យាយ, ចាស់, ទុំ ។ (ព. កា. ឲ្យ​ងាយ​ចាំ) : អករ៍​យាយ​ចាស់​ទុំ ដែល​ព្រះ​បរម- កោដ្ឋ​ក្រត្រិយ៍​ក្សាន្ត ទ្រង់​ប្រោស​ប្រទាន ងារ​ទាំង​ប៉ុន្មាន ដើម្បី​ឲ្យ​បាន ទុក​ជា​ព្រះ​កេរ្តិ៍ ។ ក្នុង​កាល​ខាង​មុខ គួរ​ជន​ចាំ​ទុក ឲ្យ​បាន​ឋិត​ថេរ កុំ​ឲ្យ​បាត់​សូន្យ គួរ​កូន​ចៅ​ខ្មែរ កុំ​ហ៊ាន​បង្វែរ បំបែរ​បំបាត់ ។