ទិត្យ វិជ្ជរ៉ាដានី
តារាភាពយន្តដ៏ល្បីល្បាញ ទិត្យ វិជ្ជរ៉ាដានី ដែលលោកអ្នកនាងកញ្ញាបានឃើញនេះជារូបថតពណ៍ធម្មជាតិពិតៗ ដែលក្រុមព្រះសុរិយាស្រាវជ្រាវឃើញថា រូបនេះបានថតនៅក្នុងស្ទើឌីយ៉ូនាហាងថតរូប បញ្ចពណ៍ ក្បែររោងភាពយន្តគិរីរម្យ ក្នុងឆ្នាំ១៩៧៤។ អ្វីដែលជាសំណាងនោះ រូបថតពីរសន្លឹកនេះអាចរក្សាទុកនៅសល់ដល់សព្វថ្ងៃ ក្នុងគុណភាពល្អ ដោយមានការរក្សាពីកំពូលតារាភាពយន្ត វីរៈ តារា ដែលលោកស្រីមានរូបថតពីរសន្លឹកនេះតាំងពីឆ្នាំ១៩៧៤ម្ល៉េះ ហើយលោកស្រីបានយករូបមិត្តសិល្បកររូបនេះទុកក្នុងអាល់ប៊ុមរូបថតមួយ ដែលបានរក្សាទុកជាមួយកូនៗលោកស្រី នៅគេហដ្ឋានបណ្តុះអាសន្នមួយនាទីក្រុងបាងកក ប្រទេសថៃ មុនពេលខ្មែរក្រហមវាយឡើងកាន់អំណាច។ រូបថតពីរសន្លឹកនេះ បានបង្ហាញនូវសម្រស់ដ៏ស្រស់ត្រកាលនៃតារាភាពយន្ត ទិត្យ វិជ្ជរ៉ាដានី ដែលជាកំពូលតារាភាពយន្តដ៏ល្បីល្បាញមួយរូបនៃកម្ពុជា។
ជីវប្រវត្តិសង្ខេប[កែប្រែ]
អ្នកស្រី ទិត្យ វិជ្ជរ៉ាដានី (Tith Vichara Dany) ជាតារាឯកភាពយន្តដ៏មានឈ្មោះល្បីល្បាញដាច់គេនាអំឡុងចុងទសវត្សរ៍ទី ៦០ និង ដើមសតវត្សរ៍ទី ៧០ ដែលមានវង់ភក្ត្រស្រស់ផូរផង់ ថ្ពាល់ខួចទាំងសងប្រកបដោយស្នាមញញឹមដ៏មានមន្តស្នេហ៍ ហើយមានទេពកោសល្យសម្តែងយ៉ាងរស់រវើកសក្តិសមឥតខ្ចោះ។ អ្នកស្រីមានកម្ពស់ត្រឹមតែ១,៥០ម៉ែត្រប៉ុណ្ណោះ តែរាងដ៏តូចច្រលឹងមានអានុភាពទាក់ទាញរបស់អ្នកស្រីធ្វើឱ្យអ្នកស្រីបានវាយផ្តាច់តារាភាពយន្តស្រីដទៃទៀតនាសម័យនោះ ។ អ្នកស្រី ទិត្យ វិជ្ជរ៉ាដានី កើតនៅឆ្នាំ ១៩៤៨ នៅទីក្រុងភ្នំពេញ។ គាត់ជាបុត្រីរបស់លោក សារឹម និងអ្នកស្រី អុក ស៊ន។ លោក សារឹម ជាកូនអ្នកមានម្នាក់ និងជានិស្សិតរៀនចប់មហាវិទ្យាល័យនៅក្រុងភ្នំពេញ។ ឪពុកម្តាយបានតម្រូវឱ្យលោកទៅរៀនបន្តនៅប្រទេសបារាំង។ លោកបានឃ្លាតពីភរិយាក្រៅច្បាប់ ដោយចិត្តអាឡោះអាល័យហើយសន្យាថាបីឆ្នាំក្រោយលោកនឹងវិលត្រឡប់មកវិញ។ បីឆ្នាំដែលបានសន្យាក៏កន្លង ហួសទៅ ទោះបីជាអ្នកស្រី អុក ស៊ន ប្រសូតនាងវិជ្ជរ៉ាដានី បានអាយុ៤-៥ឆ្នាំហើយ ក៏នៅតែមិនទាន់ឃើញរូបលោកសារឹមវិលត្រឡប់មកវិញទៀត។ អ្នកស្រីអុកស៊នក៏បានរៀបការជាមួយ លោក សាន ទិត្យ ជាទាហានសង្គមរាស្ត្រនិយមតាមការណែនាំរបស់ឪពុកម្តាយ។ លោកសាន ទិត្យ ជាបុរសពោះម៉ាយមានកូន២នាក់។ លោកស្រឡាញ់ ថ្នាក់ថ្នមនិងថែទាំអ្នកស្រី ទិត្យ វិជ្ជរ៉ាដានី ដូចជាកូនបង្កើត។ អ្នកស្រីវិជ្ជរ៉ាដានី មានប្អូន ពីរនាក់ក្រោយទៀត គឺនាងវិជ្ជរ៉ារង្សី និងប្អូនប្រុសអ័រគីដេ។ នាងវិជ្ជរ៉ារង្សីហៅស្រីពៅ ក៏ជាតារាថ្មីម្នាក់ទៀតដែរ តែថតបានពីរ-បីរឿងមិនទាន់បានបញ្ចាំងផង ទទួលស្រុកទេស ផ្លាស់ប្តូរនយោបាយ នាងក៏ត្រូវស្លាប់ក្នុង ជំនាន់ប៉ុលពតទៅ។ អ្នកស្រី វិជ្ជរ៉ាដានី រៀនដល់ថ្នាក់ទី៣ទំនើបនៅវិទ្យាល័យយុគន្ធរ ហើយមានស្វាមីនៅឆ្នាំ ១៩៦៧ ក៏ឈប់រៀនទៅ។ ប្តីឈ្មោះ ប្រាក់ ប៊ុនថន អ្នកស្រុកបាត់ដំបង កូនថីរំចេក គ្រូបង្រៀន នៅខត្តកំពង់ឆ្នាំង បង្រៀននៅសាលារៀន គោគបន្ទាយ ក្រោយមក សាលារៀនដំណាក់កី។ អ្នកស្រីនិងស្វាមីទទួលបានកូនប្រុសម្នាក់ឈ្មោះនី ណូរ៉ា។ ប៉ុន្តែដោយសារគ្រួសារខាងស្វាមី អ្នកស្រីមិនពេញចិត្តចំពោះអាជីពសិល្បៈរបស់អ្នកស្រីបានធ្វើឱ្យកើតជាក្តីក្តាំលែងលះគ្នារវាងអ្នកស្រី និង លោកប្រាក់ ប៊ុនថៃ ជាស្វាមី។ ពេលនោះលោកប៉ិច សាលឿន ពាក់សក្តិ២ខាងក្រុមតន្ត្រីយោធាភិរម្យស្គាល់ អ្នកស្រីតាមរយៈការថតកុន បានជួយរត់ការអ្នកស្រីលុបអេតាស៊ីវិល។ លុះចប់សព្វគ្រប់ ក៏ដណ្តឹងការជាមួយអ្នកស្រីតែម្តង ហើយទទួលបានបុត្រម្នាក់ឈ្មោះប៉ិច ដានីញ៉ែល។ នៅឆ្នាំ ១៩៧៥ អ្នកស្រីត្រូវជម្លៀសទៅកាន់ខេត្តបាត់ដំបង ហើយបានទទួលមរណភាពក្នុងឆ្នាំ ១៩៧៩ ពេលរបបខ្មែរក្រហមដួលរលំដោយសារសម្រាលបុត្រតាមផ្លូវពេលត្រឡប់មកកាន់ទីក្រុងភ្នំពេញវិញ។
ជីវិតសិល្បៈ និង ស្នាដៃ[កែប្រែ]
នៅពេលដែលអ្នកស្រីមានផ្ទៃពោះកូនដំបូងបាន៣ខែ មានចាងហ្វាងផលិតកម្មមួយបានមកស្នើឱ្យអ្នកស្រីសាកល្បងថតកុន។ មូលហេតុដែលធ្វើឱ្យគេស្គាល់អ្នកស្រី គឺនៅពេលអ្នកស្រីទៅថតរូបនៅក្នុងហាងជាមួយនឹងស្វាមីអ្នកស្រីនៅហាងថតរូបកំពង់ឆ្នាំង។ ហាងថតរូបនោះក៏បានសុំរូបថតអ្នកស្រីដាក់ តាំងលំអហាង។ ចាងហ្វាងកុនបានឃើញក៏ចាប់អារម្មណ៍ ហើយក៏ស៊ើបសួររហូតដល់បានរកឃើញអ្នកស្រី។ ដើមឡើយស្វាមីនិងគ្រួសារ មិនឱ្យអ្នកស្រី ទៅថតកុនឡើយ តែដោយលក្ខណៈជាក់ស្តែងនៅពេលរៀបមង្គលការគេទាំងពីរ គេអញ្ជើញភ្ញៀវចូលរួមចំនួន១០០តុ។ លុះដល់ថៃ្ងនោះជាសំណាងអាក្រក់ ភ្លៀងធ្លាក់ដូចគេចាក់ទឹក មង្គលការអ្នកស្រីគ្មានភ្ញៀវត្រូវខាតលិចលង់។ ទន្ទឹមនឹងនោះថៅកែកុនដឹងរឿងក៏បានសន្យាថា ឱ្យតែអ្នកស្រីព្រមទៅថតកុនឱ្យគេ គេនឹងចេញប្រាក់សងបំណុលពេលរៀបការរបស់អ្នកស្រី។ ដោយហេតុផលនោះ ស្វាមីអ្នកស្រី និងឪពុកម្តាយក្មេក ក៏សុខចិត្តយល់ព្រមឱ្យអ្នកស្រីទៅថត ដោយកំណត់ថា ថតតែមួយរឿងរួចបំណុលហើយឈប់។ រឿងដំបូងដែលអ្នកស្រីសម្តែងគឺរឿង “លោហិតវាសនា” ដែលមានលោកជា យុទ្ធថន និងណុប ណែម ជាតួឯកប្រុស គឺអ្នកស្រីចេញថតទាំងទម្ងន់កូនក្នុងពោះ៣ខែក្នុងឆ្នាំ១៩៦៧។ ក្រោយមក ក៏ចេះតែមានម្ចាស់ផលិតកម្មមក ទាក់ទងឱ្យអ្នកស្រី ថតភាពយន្តជាបន្តបន្ទាប់។ រឿងដែលអ្នកស្រីសម្តែងមានរាប់រយរឿង ហើយភាគច្រើនសុទ្ធតែជារឿងដែលទទួលការនិយមចូលចិត្តពីទស្សនិកជនយ៉ាងខ្លាំងក្លា។ អ្នកស្រីថតរឿងបានច្រើនជាងគេទាំងអស់ក្នុងចំណោមតួឯកកុនខ្មែរនាសម័យនោះ។ តួប្រុសដែលអ្នកស្រីធ្លាប់សម្ដែងជាមួយគឺលោកគង់ សំអឿន, លោកជា យុទ្ធថន, លោកវណ្ណ វណ្ណៈ, លោកសូ ហ៊ាន ជាដើម។ ភាពយន្តដែលអ្នកស្រីបានសម្ដែងចាប់តាំងពីឆ្នាំ ១៩៦៧ ដល់ឆ្នាំ ១៩៧៥ មាន ១២៧ រឿងជាអាទិ៍រួមមាន ៖
- រឿងលោហិតវាសនា ១៩៦៧
- រឿងអ្នកតាឃ្លាំងមឿង ១៩៦៧
- រឿងកាកី ១៩៦៧
- រឿងស៊ីយិនគុយ ១៩៦៧
- រឿងសោភិនីមាសបង ១៩៦៧
- រឿងសម្លេងខ្លែងឯក ១៩៦៧
- រឿងសែនទារុណ ១៩៦៧
- រឿងពិជ័យវង្សា ១៩៦៧
- រឿងទិព្វសូដាច័ន្ទ ១៩៦៨
- រឿងជ័យទត្ត ១៩៦៨
- រឿងអារសាច់ជូនម្ដាយ ១៩៦៨
- រឿងព្រះថោងនាងនាគ ១៩៦៨
- រឿងស័ង្ខសិល្ប៍ជ័យ ១៩៦៨
- រឿងអាទិត្យវង្សាស៊ីសុរិយាវង្ស ១៩៦៨
- រឿងសុវណ្ណតែងអន ១៩៦៩
- រឿងឥន្ទ្របុត្រ ១៩៦៩
- រឿងថាវរីមាសបង ១៩៦៩
- រឿងបិសាចភ្នំស ១៩៦៩
- រឿងបិសាចពេជ្រនិល ១៩៦៩
- រឿងច្រឡំសង្សារស្រវ៉ាខុសគូ ១៩៦៩
- រឿងផ្កាថ្កុលមាស ១៩៦៩
- រឿងត្រពាំងពាយ ១៩៧០
- រឿងសុវណ្ណបញ្ចា ១៩៧០
- រឿងមួយម៉ឺនអាល័យ ១៩៧០
- រឿងចំប៉ាមាស ១៩៧០
- រឿងរតនាវង្ស ១៩៧០
- រឿងនាងអម្ពរពេជ្រ ១៩៧០
- រឿងអក្ខរ៉េតមយូរ៉ា ១៩៧០
- រឿងក្រឡាហោមគង់ ១៩៧០
- រឿងបញ្ចពណ៌ទេវី ១៩៧១
- រឿងបំណុលឈាមឳពុក ១៩៧១
- រឿងឆ្អឹងដៃឳពុក ១៩៧១
- រឿងព្រះពាយផាត់ ១៩៧១
- រឿងដាវឆ្វេងស្ដាំ ១៩៧១
- រឿងកណ្ដឹងសាមពាន់ ១៩៧១
- រឿងនាងផ្តិលមាស ១៩៧១
- រឿងសារ៉ាយអណ្ដែត ១៩៧១
- រឿងពេជ្រសង្វារវង្ស ១៩៧១
- រឿងពានវង្សពង្សនរិទ្ធ ១៩៦៧
- រឿងចៅចាប់ក្ដាម ១៩៧១
- រឿងថ្ងៃជួបថ្ងៃព្រាត់ ១៩៧១
- រឿងធីតាឃ្លោកទិព្វ ១៩៧១
- រឿងពេលដែលត្រូវយំ ១៩៧២
- រឿងបងខុសហើយអូន ១៩៧២
- រឿងដាវបាក់ដងមាសប្រយុទ្ធនឹងឆ្អឹងដៃឱពុក ១៩៧២
- រឿងកំពូលបុរសមុខពីរ ១៩៧២
- រឿងកេសរមាលា ១៩៧២
- រឿងចៈដេត ១៩៧២
- រឿងទាវឯក ១៩៧២
- រឿងខ្ញុំសើចហើយខ្ញុំយំ ១៩៧២
- រឿងកន្សែងលោហិត ១៩៧២
- រឿងកន្សែងក្រហម ១៩៧២
- រឿងចំប៉ីស ១៩៧២
- រឿងជ្រលងសេកមាស ១៩៧២
- រឿងព្រាត់ព្រោះអ្វី ១៩៧២
- រឿងអាឡេវអាវែក ១៩៧២
- រឿងរៀមច្បងយើង ១៩៧២
- រឿងកូនក្រកខ្មៅ ១៩៧២
- រឿងលម្អងផ្កាស្លា ១៩៧២
- រឿងលំអងពុទ្ធឆាត ១៩៧២
- រឿងមិនដាច់អាល័យ ១៩៧២
- រឿងរិទ្ធីស័ក្ខព្រួញមាស ១៩៧២
- រឿងសេនរង្សសេនរី ១៩៧២
- រឿងចំណារព្រហ្មលិខិត ១៩៧៣
- រឿងចៅកាំបិតបន្ទោះ ១៩៧៣
- រឿងតេជោដំឌិន ១៩៧៣
- រឿងកាត់កន្ទុយលាបកំបោរ ១៩៧៣
- រឿងក្រមុំយំយប់ ១៩៧៣
- រឿងព្យុះជីវិត ១៩៧៣
- រឿងរើសកូនប្រសារ ១៩៧៣
- រឿងសំពោងផ្កាចារ ១៩៧៣
- រឿងទង់មរណៈ ១៩៧៣
- រឿងពស់វែកស្រង៉ែ ១៩៧៣
- រឿងភក្ដីស្នេហ៍ ១៩៧៣
- រឿងប៉ីនាងល័ក្ខ ១៩៧៣
- រឿងពលទោអភ័ព្វ ១៩៧៣
- រឿងអាសូរអូនផង ១៩៧៣
- រឿងបុទុមស្រីរតន៍ ១៩៧៣
- រឿងបុប្ផាកម្ពុជាក្រោម ១៩៧៤
- រឿងប្រម៉ាត់ប្រម៉ង់ ១៩៧៤
- រឿងព្រះមហាមោគ្គលាន ១៩៧៤
- រឿងរាហ៊ូចាប់ច័ន្ទ ១៩៧៤
- រឿងចំរៀងឥតព្រាងទុក ១៩៧៤
- រឿងជំនោរខែប្រាំង ១៩៧៤
- រឿងកម្លោះយំក្រមុំសើច ១៩៧៤
- រឿងកែវឡុងកែវឡាយ ១៩៧៤
- រឿងអ្នកស្រែចូលក្រុង ១៩៧៤
- រឿងនាងត្រចើលដោះក្រាល ១៩៧៤
- រឿងសាយ័ណ្ហវិលវិញ ១៩៧៤
- រឿងស៊ីបាយបោកឆ្នាំង ១៩៧៤
- រឿងស្លៀកខ្យល់ដណ្ដប់មេឃ ១៩៧៤
- រឿងស្រីស្រស់ទងវង ១៩៧៤
- រឿងស្រីណាមិនយំ ១៩៧៤
- រឿងផ្លូវបែកជាបី ១៩៧៤
- រឿងនាងបដាចារ ១៩៧៤
- រឿងកន្សែងស្លាដក់ ១៩៧៤
- រឿងទំនួញបង្គងក្អែក ១៩៧៤
- រឿងមាន់រងាវពីរដងបងទៅរកអូន ១៩៧៤
- រឿងអាកំជិលអាំងផេះ ១៩៧៥
- រឿងខ្យងសំបុរបី ១៩៧៥
- រឿងនាងសីតាដួង ១៩៧៥
- រឿងរ័ត្នចំប៉ីស្រីអូររំដួល ១៩៧៥
- រឿងរន្ទះខែប្រាំង ១៩៧៥
- រឿងអូននិងបង ១៩៧៥
- រឿងអាពាហ៍ពិពាហ៍ច្រឡំខាន់ស្លា (មិនទាន់បញ្ចាំង)
- រឿងជំនោរប៉ៃលិន (មិនទាន់បញ្ចាំង)
- រឿងខ្លឹមច័ន្ទស្រណោះ (មិនទាន់បញ្ចាំង)
- រឿងក្រញាំបិសាច (មិនទាន់បញ្ចាំង)
- រឿងមច្ឆាស្ទឹងខៀវ (មិនទាន់បញ្ចាំង)
- រឿងមុខមួយភ្នែកបួន (មិនទាន់បញ្ចាំង)
- រឿងចោរហារយ (មិនទាន់បញ្ចាំង)
- រឿងផ្កាយព្រះអង្គារ៍ (មិនទាន់បញ្ចាំង)
- រឿងដាវសច្ចទេវី (មិនទាន់បញ្ចាំង)
- រឿងដានស្នាមកង់រទេះ (មិនទាន់បញ្ចាំង)
- រឿងភួងមាល័យ (មិនទាន់បញ្ចាំង)
- រឿងព្រលឹងខ្មោច (មិនទាន់បញ្ចាំង)
- រឿងសុរិយាគងភ្នំ (មិនទាន់បញ្ចាំង)
- រឿងទឹកភ្នែកកុលាបបាត់ដំបង (មិនទាន់បញ្ចាំង)
- រឿងទេពធីតាកណ្ដុរស (មិនទាន់បញ្ចាំង)
ឯកសារយោង[កែប្រែ]
- ទស្សនាវដ្តីប្រជាប្រិយ
- www.cambodiaonlinenews.com
- Golden Age of Khmer Cinema