ភាពលំអៀង
អគតិ
[កែប្រែ]អគតិ មានន័យថា ការពុំគួរប្រព្រឹត្ត, សេចក្ដីលម្អៀង : លុះក្នុងអគតិ, វិនិច្ឆ័យក្តីដោយអគតិ ។ អគតិ ឬសេចក្ដីលម្អៀង នេះមាន ៤ យ៉ាងគឺ ៖
១- ឆន្ទាគតិ (សំ. បា. < ឆន្ទ + អគតិ) : សេចក្ដីលម្អៀងព្រោះស្រឡាញ់;
២- ទោសាគតិ (បា. < ទោស + អគតិ; សំ. ទោឞ + អគតិ) : សេចក្ដីលម្អៀងព្រោះស្អប់;
៣- មោហាគតិ (សំ. បា. < មោហ + អគតិ) : សេចក្ដីលម្អៀងព្រោះល្ងង់, ព្រោះពុំយល់ការខុសត្រូវ;
៤- ភយាគតិ (សំ. បា. < ភយ + អគតិ) : សេចក្ដីលម្អៀងព្រោះខ្លាចបុណ្យខ្លាចអំណាចឬខ្លាចចិត្តគេ ។
ការស្គាល់សេចក្តីលម្អៀង
[កែប្រែ]ការស្គាល់សេចក្តីលំអៀង គឺ ធ្វើអោយមនុស្ស លោកឆ្ពោះទៅរក ភាពលំអៀងដោយដាចអហង្កា ការសម្រេចចិត្ត ដ៍ពិតប្រាកដ ទៅតាមកាលៈទេសៈ ផ្អែកទៅលើការស្គាល់ភាគរយនៃភស្តុតាង។ ភាពលំអៀង កើតឡើង ពីរដំណើរការផ្សេងៗដែល ពេលខ្លះ មានការលំបាក ដែលមិនស្គាល់ច្បាស់។ របៀបទាំងនេះរួមបញ្ចូលទាំងផ្លូវកាត់ នៃការស្វែងរកពត៍មាន កំរិតនៃការប្រាប់ហេតុផល់ និង ឥទ្ធិពលសង្គម វីលខច(wilcox 2011) ភាពលំអៀង អាចសរុបន័យពីររបៀបចូល ទៅក្នុង ពត៍មាន ដោយផ្លូវកាត់ ត្រូវបានហៅថា ហឺរីស្ទីក (Heuristis) ។ ពួកគេរាប់បញ្ចូលទាំងការភាន់ច្រឡំ របស់អ្នកកាត់ក្តី បំនែងចែកសង្គម និង ស្មារតី។ ការស្គាល់ភាពលំអៀងគឺជាលទ្ធផល់ សារធារណៈ នៃគំរិតសមត្ថភាពពិតប្រាកដនៃ រឿងខ្លីៗ និង
នៅក្នុងសំភារៈផ្សព្វផ្សាយពត៌មាន =
[កែប្រែ]អត្ថបទសំខាន់ៈ ភាពលំអៀង នៃគ្រឿងផ្សព្វផ្សាយ ដំណឹង គឺជាភាពលំអៀង នៃអ្នកការសែត ហើយនិងអ្នកបង្កើតសារពត៌មាន ជាមួយគ្នា នៅក្នុងគ្រឿងផ្សព្វផ្សាយ ដ៍ទូលំទូលាយ ក្នុងការជ្រើសរើសនៃព្រឹត្តិការណ៍មួយ ក្នុងរឿង គឺបានរាយការពីររបៀបដែលពួកគេដោយលាកបាំង ទីបំផុតភាពលំអៀងនៃ គ្រឿងផ្សព្វផ្សាយ បញ្ចាក់ពីរភាពជ្រួតជ្រាប មួយឬបាន ផ្សព្វផ្សាយ ពីរបទល្មើសនៃភាពលំអៀង ជាស្តង់ដារនៃសារពត៌មាន របស់អ្នកកាសែត គួរសមជាងនោះ គឺទស្សនៈវិស័យនៃអ្នកកាសែត ឬអត្ថបទ ផ្ទាល់ខ្លួន កាចាត់ចែង និងកំរិតនៃភាពលំអៀង នៃគ្រឿងផ្សាយពត៌មាននៅក្នុងប្រទេស នីមួយៗផ្សេងៗគ្នា គឺមានការវិវាទយ៉ាងធំទូលាយ។