រដ្ឋបុរីព្យូ

ពីវិគីភីឌា

ពួកព្យូដែលនិយាយភាសាទីបេ-ភូមាបានចូលទៅកាន់ដងទន្លេឥរាវតីចាប់ពីយូនណានសម័យបច្ចុប្បន្ន រ.សតវត្សទី២ម.គ. និងបានបន្តដើម្បីស្ថាបនារដ្ឋបុរីទូទាំងដងទន្លេឥរាវតី។ ផ្ទះកំណើតដើមនៃព្យូត្រូវបានសាងសង់ឡើងវិញនៅបឹងកុកុ-ននៅខេត្តស្ឈិងហែយ និងកានស៊ូសម័យបច្ចុប្បន្ន។ ពួកព្យូធ្លាប់ជាអ្នកស្រុកដើមដំបូងបង្អស់នៃភូមាដែលពួកគេកត់ត្រាថាមាន។ កំឡុងសម័យនេះ ភូមាធ្លាប់ជាប៉ែកនៃផ្លូវជួញដូរតាមគោកពីចិនទៅឥណ្ឌា។ ការជួញដូរជាមួយឥណ្ឌាបាននាំមកនូវព្រះពុទ្ធសាសនាពីឥណ្ឌាភាគខាងត្បូង។ នៅសតវត្សទី៤ ភាគច្រើននៅដងទន្លេឥរាវតីបានប្រែកាន់ព្រះពុទ្ធសាសនាវិញ។ ក្នុងចំណោមរដ្ឋបុរីជាច្រើន ធំបំផុតនិងសំខាន់ជាងគេបង្អស់គឺស្រីក្សេត្រ នៅភាគអាគ្នេយ៍នៃព្រំទំនើប (ព្យី)។ នៅខែមីនា ឆ្នាំ៦៣៨ ពួកព្យូនៃស្រីក្សេត្របានចាប់ផ្ដើមប្រតិទិនថ្មីដែលក្រោយមកទៀតបានក្លាយជាប្រតិទិនភូមានេះ។

កំណត់ត្រាចិននៅសតវត្សទីប្រាំបីប្រាប់ថា រដ្ឋព្យូទាំង១៨នៅពាសពេញដងទន្លេឥរាវតី និងពិពណ៌នាថាព្យូជាមនុស្សមានមនុស្សធម៌និងសន្តិភាពទៅកាន់អ្នកដែលឈ្លោះគ្នាដែលគេមិនបានស្គាល់ច្បាស់និងអ្នកដែលស្លៀកពាក់កប្បាសសូត្រជំនួសឱ្យសូត្រពិតដូច្នេះពួកគេនឹងមិនបានសម្លាប់ដង្កូវនាងឡើយ។ កំណត់ត្រារបស់ចិនក៏រាយការណ៍ថាពួកព្យូបានចេះរបៀបដើម្បីធ្វើការគណនាខាងតារាសាស្ត្រ និងថាក្មេងប្រុសៗព្យូជាច្រើនបានចូលទៅក្នុងជីវភាពបព្វជិតនៅអាយុប្រាំពីរទៅ២០ឆ្នាំ។

វាធ្លាប់ជាអរិយធម៌ដែលបានបន្តយូរហើយដែលបានបន្តជិតមួយសហវត្សមកដល់ដើមសតវត្សទី៩រហូតក្រុមនៃ ពួកអ្នកជិះសេះលឿនមួយ មកពីភាគខាងជើង ពួកម៉្រានម៉ា (ពួកភូមា) បានចូលមកដងទន្លេឥរាវតី។ នៅដើមសតវត្សទី៩ ពួករដ្ឋបុរីព្យូនៃភូមាលើបានស្ថិតនៅក្រោមការវាយប្រហារឥតឈប់ឈរដោយនគរណានចោស្ថិតនៅយូនណានសម័យបច្ចុប្បន្ន។ នៅឆ្នាំ៨៣២ ពួកណានចោបានលួចប្លន់បំផ្លិចបំផ្លាញ ក្រោយមកហឹលីនជី ដែលបានដណ្ដើមបានព្រំជារដ្ឋបុរីព្យូសំខាន់។ ការលុកលុយរបស់ណានចោមួយបន្តទៀតនៅឆ្នាំ៨៣៥ បានបំផ្លិចបំផ្លាញពួករដ្ឋបុរីព្យូបន្ថែមទៀតនៅភូមាលើ។ គ្រានោះ ការតាំងលំនៅព្យូជាច្រើនបាននៅសេសសល់នៅភូមាលើរហូតដំណល់នៃអធិរាជាណាចក្របាកាននៅពាក់កណ្ដាលសតវត្សទី១១ ពួកព្យូបន្តិចម្ដងៗត្រូវបានស្រូបចូលទៅជាព្រះរាជាណាចក្របាកានភូមាដែលលាតសន្ធឹងនៅក្នុងបួនសតវត្សបន្ទាប់ទៀត។ ភាសាព្យូនៅតែមានអត្ថិភាពរហូតមកដល់ចុងសតវត្សទី១២។ នៅសតវត្សទី១៣ ពួកព្យូបានទទួលយកជាតិពន្ធុភាពភូមា។ ប្រវត្តិ/ព្រេងនិទាននៃពួកព្យូក៏បានរួមចំណែកនឹងរឿង រឺ ប្រវត្តិសាស្ត្រនៃពួកជនជាតិភូមាដែរ។ [១]

  1. ដកស្រង់ពីវីគីភីឌាភាសាខ្មែរ