សទ្ធិន្ទ្រិយ
អត្ថន័យ[កែប្រែ]
ពាក្យថា ឥន្ទ្រិយ (indriya) គឺជាអំពើនៃការគ្រប់គ្រង ឬ ត្រួតត្រា ធ្វើឡើងដោយមេដឹកនាំ ។ ពាក្យថា "ការគ្រប់គ្រងដោយមេដឹកនាំ"មានន័យថា គ្មានមនុស្សណាម្នាក់ងើបប្រឆាំងនឹងមេដឹកនាំនោះឡើយ ។
ការប្រើប្រាស់នៅក្នុងសាសនាព្រាហ្ម[កែប្រែ]
ការប្រើប្រាស់នៅក្នុងពុទ្ធសាសនាខាងផ្នែកថេរវាទ[កែប្រែ]
តាមទ្រឹស្តីពុទ្ធសាសនាថេរវាទ ពាក្យថា ឥន្ទ្រិយ ឬ ការគ្រប់គ្រង ឬ ការត្រួួតត្រា មានន័យថា បុគ្គលម្នាក់ៗប្រើអំណាចដើម្បីគ្រប់គ្រងចិត្តរបស់ខ្លួនឯង ។ ឥន្ទ្រិយ មានសរុបទាំងអស់ចំនួន ៥ យ៉ាង ពោលគឺ ៖
- ១. សទ្ធិន្ទ្រិយ (Saddhindriya) គឺ សេចក្តីជំនឿ (faith, faculty of conviction)
- ២. វីរិយិន្ទ្រិយ (Vīriyindriya) គឺ ថាមពល (energy) ឬ សេចក្តីព្យាយាម
- ៣. សតិន្ទ្រិយ (Satindriya) គឺ សតិ (mindfulness) ឬ ការរលឹក ឬ សេចក្តីរលឹក (រឭក) ឬ ដំណើរភ្ញាក់ស្មារតី
- ៤. សមាធិន្ទ្រិយ (Samādhindriya) គឺ សមាធិ (concentration) ឬ ការផ្ចង់ផ្តោតចិត្ត
- ៥. បញ្ញិន្ទ្រិយ (Paññindriya) គឺ បញ្ញា (wisdom)
- ១. សទ្ធិន្ទ្រិយ (Saddhindriya) គឺ សេចក្តីជំនឿ (faith, faculty of conviction)