អាជីពជាអ្នកកាសែត

អ្នកដែលមានអាជីពជាអ្នកកាសែតមួយរូប គឺត្រូវពឹងផ្អែកទៅលើការអនុវត្តន៏ជាច្រើនទៅលើការស៊ីបអង្គេត ការធ្វើសេចក្តីរាយការណ៏ និងទៅរកពត័មានមកពីប្រភពដើម ទៅលើព្រឹត្តិការណ៏ណាមួយ ត្រូវធ្វើអោយមានលក្ខណៈទូលំទួលាយ ដល់អ្នកអានជារៀងរាល់ពេលវេលាទាំងអស់។ បើទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ អាជីពជាអ្នកកាសែត តែងតែមានភាពប្រែប្រួលឬ ក៏មានលក្ខណៈល្អនិង មិនល្អមួយចំនួនដែរ។ ក្នុងការធ្វើ៎ពត័មានណាមួយ អ្នកកាសែត ត្រូវមានការរិះគិតពិចារណា អោយបានល្អ និងមានភាពទាក់ទាញ ចំពោះអ្នកអាន ក្នុងការ ផ្សព្វផ្សាយពត័មាននីមួយៗ។ ស្របតាមនោះដែរការរៀបចំ ការបង្កើតនូវពត័មានទាំងឡាយដែលមានលក្ខណៈទាក់ទងទៅនឹងផ្នែករដ្ធបាល ផ្នែកធ្វើជំនួញ សិល្បៈករ និងគ្រោះថ្នាក់ ផ្សេងៗ អ្នកកាសែតត្រូវតែដឹងអោយបានច្បាស់លាស់ពីហេតុការណ៍ទាំងនោះពីប្រភពដើម និងវប្បធម៏ឬ ប្រវត្តិនៃទិដ្ធភាពនោះដែរដូចជាសិល្បះ និងការកំសាន្តជាដើម។ នៅក្នុងនោះដែរ ត្រូវមានការបូកបញ្ជូលជាមួយអ្នកត្រួតពិនិត្យ សារពត័មាន អ្នកថតរូបហើយក៏ត្រួវមានអ្នកកត់ត្រាផងដែរ។ លោក(ចន ខារូលូស រីថេសិន អាលល័ ព្យូមីនិន អាន់ ជីដិនខ វ័ឌីជិន)John Carolus's Retation aller Fumennen und gedenck wurdigen គឺជាអ្នកប្រវត្តិវិទូមួយរួប ដែលបាននឹកឃើញបង្កើតនូវកាសែតពត័មានជាលើកដំបូងចេញជាសាធារណៈ នៅក្នុងឆ្នាំ 1605 នៅស្ត្រាសបឺង (Strassburg) កាសែតពត័មានរបស់លោកចេញជាផ្លូវការណ៏លើកដំបួងគឺអង់គ្លេសខរីន ចាប់ពីឆ្នាំ១៧០២-១៧៣៥។ សង្គមមួយដែលមានលក្ខណៈជឿនលឿន ក្លាយទៅជាអ្នកផ្តល់សារពត័មាន ជាមតិយោបល់ ជាសាធារណៈ ដូចជា ចុងភៅផ្តល់ម្ហូបអាហានោះដែរ។ ក៏ប៉ុន្តែ បើយោងតាមបញ្ជី ឬស្ថាន ការណ៏ស្តីពីកាសែតផ្សេងៗនៃ សារពត័មានសុទ្ធតែស្ថិតនៅក្រោមការត្រួតពិនិត្យ និង ផ្តល់មតិយោបល់ ពីអ៊ីនធើណែតទាំងអស់។

ចំពោះយើងវិញដែលចង់បានអាជីពជាអ្នកកាសែត យើងត្រូវដឹងពីហេតុការណ៍ដែលនៅជុំវិញខ្លួនយើងនឹងអ្នកដ៏ទៃ ពីព្រោះអ្នកដ៏ទៃគឺជាប្រភពដ៏សំខាន់សម្រាប់យើងដែលជាអ្នកការ សែត។ ពេលមានហេតុការណ៍អ្វីកើតឡើងនៅឆ្ងាយយើងមិនអាចទៅដល់កន្លែងនោះភ្លាមៗទេ មានតែអ្នកដែលនៅក្នុងហេតុការណ៍ និងបានឃើញវាពេលកំពុងកើតឡើង ទម្រាំតែយើងទៅដល់ ហើយយើងត្រូវសួរមនុស្សដែលនៅជិតនោះនិងដឹងពីព្រឹត្តិការណ៍នោះ ហើយត្រូវប្រភពសំខាន់មួយទៀតគឺ ប៉ូលីស ព្រោះគាត់ក៏ដឹងច្បាស់ពីហេតុការណ៍នេះដែរ។ មុននឹងយើងយកវាទៅផ្សព្វផ្សាយ យើងត្រូវសើបពីវាអោយបានលំអិតមួយដងឫពីរដងទៀត បន្ទប់មកយកទៅសរសេរពីវាអោយពិត ហើយត្រូវមានអ្នកត្រួតពិនិត្យម្តងៗទៀត។ យើងជាអ្នកការសែតមិនត្រូវប្រកាន់បក្សពួកឫនៅខាងអ្នកណាម្នាក់ទេ ហើយក៏មិនត្រូវស៊ីសំណូកពីអ្នកដែលមានអំណាចដែលធ្វើខុសដែរ។ តែក៏មិនអោយយើងនិយាយអាក្រក់ពីគេខ្លាំងពេលដែរ និង និយាយលើសពីអ្វីដែរគេបានធ្វើ គេអាចនិងប្តឹងយើងបានពីអ្វីដែលយើងនិយាយពីគេមិនពិត។ បើយើងនិយាយពិតយើងក៏មិនត្រូវខ្លាចដែរព្រោះអ្វីដែលយើងនិយាយវាជាការពិតនិងមិន កុហសអ្នកអាន និងអ្នកស្តាប់ ពួកគេនិងតាមដានហេតុការណ៍ដែលមិនបានដឹង។ ព្រោះគេជឿជាក់លើយើងដែលជាអ្នកការសែត យើងមិនត្រូវធ្វើអោយអ្នកតាមដានអស់សង្ឃឹមនៅអ្វីដែលយើងបានផ្សព្វផ្សាយនោះទេ។បើនិយាយទៅយើងជាអ្នកការសែតមួយរូប មិនត្រូវមានអំនួតលើខ្លួនឯងពេកទេ ត្រូវតែគោរពតាមច្បាប់របស់អ្នកការសែត នោះយើងមិនបាច់ខ្លាច ពីព្រោះយើងធ្វើតាមអ្វីដែលយើងទទួលបាន និងឃើញដោយផ្ទាល់។ ជាពិសេសអ្នកការសែតមិនត្រូវស្តាប់តែម្ខាងទេ។

មាតិកាដែលសំខាន់គឺ សេរីភាពក្នុងការសសេរពត៌មានសំរាប់ផ្សព្វផ្សាយជូនសាធារណះជន។នៅទស្សវត្សទី១៩២០អ្នកយកពត៌មានបាន លើកយកពត៌មានថ្មីមួយមកសសេរ។ ហើយទស្សនវិទូអាមេរិកម្នាក់មានឈ្មោះថាចន ដេវី(John Dewey) បានលើកយកកិច្ចពិភាក្សា នៃច្បាប់អ្នកសារពត៌មាន Democracyដើម្បីយកមកពិភាក្សាព្រមទំាងមានការចូលរួមពីរទស្សនះវិជ្ចា និង ទស្សនះវិជ្ចានិងទស្សនះវិទូ មួយចំនួន ផងដែរ។ នៅក្នុងកិច្ចពិភាក្សានោះផងដែរ ស្ដីអំពីច្បាប់អ្នកសារពត៌មានក្នុងការបញ្ជេញមតិជាតិនិងអន្ដរជាតិ។ លោកលីមម៉េន(limman)ក្នុងនាមជា អ្នកច្បាប់របស់អ្នកសារពត៌មាន នោះគាត់បានដឹកនាំបញ្ញតិ និង កែប្រែភាសាផ្សេងជាភាសាជាតិ ដើម្បីផ្សព្វផ្សាយជូនសាធារណះជន និងអ្នកនយោបាយធ្វើការប្រតិបត្តិផងដែរ។ អ្នកកាសែតទាំងអស់យល់ថាសារពត៌មានក្លាយមកពីពាក្យថា”អន្ដរការ”។នៅពេលប្រិយមិត្តនិយាយ អ្នកសារពត៌មានស្ដាប់ ហើយកត់ទុកនូវចំនុចសំខាន់ៗ រួចរៀបរៀងរួចផ្សាយជូនដល់ សាធារណះជនស្ដាប់ រួចគិតពិចារណាបន្ថែម នូវកន្លែងណាដែលមិនសមស្រប់ ហើយស្មុគស្មាញសំរាប់ផ្ដល់ពត៌មាននៅក្នុង សង្គមសម័យថ្មីនេះ។ អន្ដរការត្រូវតែតម្រង់ទៅលើចន្លោះខ្វះខាតនោះ។ លោកលីប ម៉េន បានបើកការផ្សព្វផ្សាយទាំងចន្លោះនោះជូនសាធរណះជនមិនពួកែគិតនូវរឿង ដែលមិនមានន័យគ្រប់គ្រាន់ និង ស្មុគស្មាញពិបាកយល់នោះទើ្បយ។ម្ង្យ៉ាងទៀត អ្នកសារពត៌មានប្រើបា្រស់ពត៌មានប្រចាំថ្ងៃ និង យកចិត្តទុកដាក់អំពីភាពស្មុកស្មាញ ចំពោះសាធារណជនព្រមទាំងអ្នកនយោបាយ។ ដូចច្នេះសាធារណជន ប្រែភាសាព្រមទាំងធ្វើការវិនិច្ជ័យដែល ទាក់ទងទៅវីរះជនអធិបតេ្យ ដើម្បីធ្វើគំរោងពត៌មាន ហើយធម្មតានោះគឺ ជាច្បាប់នៃអ្នកការសែត។

លោកលីប ម៉េនបានជឿជាក់ទៅលើសាធារណជននៅ លើពិភពលោកដែលបានបង្កើតកិច្ចពិភាក្សានៃវីរះជាមួយ បញ្ញិត្តនៅចន្លោះពេលដែលផ្តេកទៅលើអ្នកនយោបាយ។ ព្រមទាំងបានបង្កើត Bureaucarats, អ្នកវិទ្យាសាស្រ្តសង្គម -ល- និង ជួយថែរក្សាអជីវកម្មរបស់លោកលីប ម៉េន(Lippman) អោយមានដំណើរការល្អនៅក្នុងពិភពលោក។ អ្នកកាសែតជាសាធារណៈ បាននឹងកំពុងធ្វើសេចក្តីរាយការណ៍ដែលទាក់ទាញដល់ប្រិយមិត្តអ្នកអាន។ ហើយវាក៏ជាទស្សនីយភាពផងដែរ អ្នកការសែតបានធ្វើការផ្សព្វផ្សាយពត៌មាន ដែលមានលក្ខណៈ ល្អប្រសើរទាក់ទាញដល់ប្រិយមិត្តអ្នកអានទាំងទ្បាយ។ ដូចច្នេះហើយបានជាប់ឈ្មោះបោះសំលេងជាសាធារណះ។ លើសពីនេះទៅទៀតអ្វីដែល បានចេញផ្សាយជាសាធារណះគឺ ពត៌មាននោះត្រូវតែល្អប្រសើជាក់លាក់ទាក់ទងនឹង អ្នកផ្ដល់ពត៌មានត្រូវតែមានអ្នករាយការណ៍ម្នាក់ដែល សិល្បៈសាស្រ្ដរបស់លោកលីប ម៉េន គាត់មាន តំណែងជារាជរដ្ឋាភិបាលនៃប្រជាធិបតេយ្យដែលមិន សូវមានការហ្វិក ហ្វឺនល្អប៉ុន្មានទេ ប៉ុន្ដែគាត់គិតថានយោបាយនៃ សហគមន៍ទាំងមូលបើ មានការដកចេញនូវអ្វីមួយក៍ដោយគឺត្រូវ មានការណែនាំអំពី អតិសេដ្ឋ មួយដែលមានការប្រកាន់បក្សពួក ដើម្បីវែកញែករកភាពស្មោះត្រង់និងដោយការវិនិច្ឆ័យមិនលំអៀង ។សេរីភាពនិងដំណឹងថ្មី មាននៅ ឆ្នាំ១៩១៩ហើយយោបលនៃ ព័តមានបច្ចុប្បន្នមានតាំងពីឆ្នាំ១៩២១មក ម្លេះ លោកលីប ម៉េនបាន បញ្ជក់ពីក្ដីសង្ឃឹមថាគាត់មានថវិកាគ្រប់គ្រាន់ សំរាប់សិល្បៈ សាស្រ្ដនិងទស្សនៈវិស័យនៃប្រវត្តិសាស្រ្តហើយមតិ សាធារណៈ គឺត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយប្រព័ន្ធនៃការសើបការណ៍មួយទាំងក្នុងនិងក្រៅរាជរដ្ឋាភិបាល។ ដូច្នេះសេរីភាពនៃអ្នកសារព័តមានគឺ ត្រូវបានសម្ភោធ ដើម្បីប្រជុំត្រួតពិនិត្យហេតុការណ៍ ក្នុងខណៈពេលធ្វើការអត្ថាធិប្បាយពីខ្លូនរបស់គាត់ សូមឲ្យសារព័តមានគួរកែពង្រីកនៅក្នុង ទស្សនៈវិស័យទាំងមូលរបស់លោកលីប ម៉េន បានសំដែងនូវសេចក្ដីសោក ស្ដាយចំពោះមុខអ្នកការសែតថថាគាត់គ្មានការ លើកទឹកចិត្ដពីសាធារណៈជនពីមុនមកទេ។ ពេលនោះបុរេប្រវត្តិសាស្រ្ដបាន វិនិច្ឆ័យថាគាត់ជាមនុស្សដែលមានភាពអត់ធ្មត់ និង ក្លាហាន របស់សង្គមជាតិទាំងមូលទង្វើរបស់គាត់មិនបានសូម្បី តែនិយាយមើលងាយមតិរបស់មនុស្សភាគច្រើនប៉ុន្ដែនេះក៍ជា អានុភាពនៃរាជរដ្ឋាភិបាលផងដែរ ការបង្ហាញជាក់ស្ដែងគឺ បានជ្រើសរើសដោយមតិភាគច្រើន និង ចែរំឡែកជាមួយគាត់នោះគឺ មិនបោះបង់ចោលភាពជាមូលដ្ឋានគ្រឹះក្នុងគោលការណ៍ សីលធម៌និងច្បាប់សំខាន់នៃនយោបាយរបស់អង្ការ។ ជំលោះរបស់លោកលីប ម៉េន គឺ កើតឡើងជាមួយអ្នកដែលមានគោលការណ៍ស្ថាប័នហិរញវត្ថុសំការ បង្កើតទស្សនៈនៃបុរេវិទ្យាសាស្រ្ដ និង បុរេប្រវត្ដិសាស្រ្តរបស់ពួកគេ ហើយគ្មានបញ្ហាអ្វីសំខាន់សំរាប់ គាត់នោះទេគឺ មានតែការចេះអត់ធ្មត់ប៉ុន្នោះដែលជាច្បាប់ធមជាតិ នៃគោលការណ៍នយោបាយ។ ទស្សនៈនៃក្រុមអ្នកសារពត៌មាននៅ មជ្ឈមណ្ឌលអភិវឌ្ឍអ្នកសារពត៌មានថ្មីំ។

នៅក្នុងនោះផងដែរមាន គំរូអ្នកសារពត៌មានថ្មីដែរឆ្លុះបញ្ចាំអោយឃើញពី អ្នកសារពត៌ដែររស់នៅទីក្រុង អ្នកដែរមានជំនាញ និង អ្នកដែរមានតួនាទីខ្ពស់ពុំមាននៅក្នុង សេក្តីបង្ហាញពីចំនុចរបស់មាតិកានៃរឿងឡើយ។ វាគឺជារឿនសំខាន់ផងដែរ ក្នុងការដែរមានការប៉ានស្មាន់មួយនៃភាពស្មើគ្នារបស់ពួកគេផងដែរ។ ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយលោកដេវី នៅតែប្រារព្ធពិធីដល់ជំនាញការរបស់គាត់ហើយលោកដេ វី បានចែកចាយចំនេះដឹងពីអ្នកជំនាញការហើយនិងអ្នកប្រាជ្ញហើយនៅពេលនោះផងដែរក៏ មានការស្វាគមន៍នូវគម្រោរបស់លោកដេវី ទៀតផង។ប៉ុន្តែមិនមានអ្នករចនាសម្ព័ន្ធណាម្នាក់នាពេលបច្ចុប្បន្នបានយល់នូវអ្វីដែរលោកLIPPMAN ដែរជាអ្នកសារពត៌មានសង្គមនាពេលនោះឡើយ។ លោកដេវី បានធ្វើការសន្ទនាពិភាក្សាវែកញែកទៅតាមអ្វីដែរបានយលនូវភាពភូតភរចេញពីក្នុងគិតរបស់អ្នកលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនាសម័យនោះទៀតផង។ នៅខណៈដែលទស្សនវិជ្ជា នៃសារពត៌មានមានអនុភាពខ្លាំងអាចទទួលយកបាន ដោយអ្នកដឹកនាំរដ្ឋាភិបាលលោកដេវីចូលទៅជិតការពិពណ៌នាដ៏ល្អ នៃអ្នកសារពត៌មានយល់ពីនាទីរបស់ពួកគេ នៅក្នុងសង្គម ហើយនៅត្រឡប់ តើអាចមានប៉ុន្នាន នៃសង្គមអ្នកសារពត៌មានខាកដើម្បីមានមុខតំនាង។សហរដ្ឋអាមេរិចសំរាប់ឧទាហរណ៏ ក្នុងខែឧសភាមានការរិះកន់ខ្លះ នៃអតិរេកភាពសន្យា ដោយសារ អ្នកសារពត៌មាន ប៉ុន្តែពួកគេលំអៀងទៅដើម្បីសង្ឃឹមអ្នកសារពត៌មាន ដើម្បីបម្រើសំរាប់ឆ្កែបម្រើនៅរដ្ឋាភិបាលជំនួញ និងនាដការ មនុស្សមានមត្ថភាព ដើម្បីការសម្រាចពត៌មាននៅក្នុងរឿងនាពេលនោះ។