Jump to content

ក្រុមជំនុំ

ពីវិគីភីឌា

ក្រុមជំនុំ (អង់គ្លេស: Church) ជាមនុស្សទាំងឡាយណាដែលត្រូេវបានត្រាស់ហៅដោយព្រះគ្រីស្ទ និងត្រូេវបានត្រាស់ហៅឲ្យមកឯព្រះគ្រីស្ទ ដើម្បីឲ្យបានរួមប្រកបជាមួយនឹងសេចក្ដីសង្គ្រោះរបស់ព្រះអង្គ។ នៅក្នុងគំនិតរបស់ពួកយូដា ក្រុមជំនុំគឺជាសហធម្មាចារី ឬក្រុមមនុស្សដែលប្រមូលផ្ដុំគ្នាដើម្បីថ្វាយបង្គំ។

ការបង្ហាញនៅមជ្ឈឹមសម័យ ស្ដីអំពីក្រុមជំនុំ ពី the Hortus deliciarum of Herrad of Landsberg (សតវត្សទី១២)

ក្រុមជំនុំគ្រីស្ទានគឺជាពាក្យមួយដែលត្រូវបានប្រើជាទូទៅដោយនិកាយប្រូតេស្តង់ និងក្រុមផ្សេងទៀត សំដៅទៅលើក្រុមមនុស្សទាំងមូលដែលកាន់សាសនាគ្រីស្ទ។ នៅក្នុងការយល់ឃើញនេះ «ក្រមជំនុំគ្រីស្ទាន» មិនសំដៅទៅលើនិកាយគ្រីស្ទានជាក់លាក់ណាមួយឡើយ គឺសំដៅទៅលើរូកាយរបស់ពួកអ្នកជឿទាំងអស់។[១]

មានការបកប្រែជាច្រើនជាភាសាអង់គ្លេស នៅក្នុងព្រះគម្ពីរសម្ពន្ធមេត្រីថ្មី ជាទូទៅប្រើពាក្យ "church" ជាការបកប្រែពាក្យ "ἐκκλησία" (ដែលត្រូវបានសរសេរជាអក្សរផ្សេងទៀតគឺ "ecclesia") ត្រូវបានគេឃើញនៅក្នុងអត្ថបទដើមជាភាសាក្រិក ដែលជាទូទៅពាក្យនេះមានន័យថា "អង្គប្រជុំ"។[២] ពាក្យនេះឃើញប្រើនៅក្នុង២ខក្នុងកណ្ឌគម្ពីរម៉ាថាយ ២៤ខក្នុងកណ្ឌគម្ពីរកិច្ចការ ៥៨ខក្នុងសំបុត្ររបស់ប៉ូល ២ខក្នុងកណ្ឌគម្ពីរហេព្រើរ ១ខក្នុងសំបុត្រយ៉ាកុប ៣ខក្នុង៣យ៉ូហាន និង១៩ខក្នុងកណ្ឌគម្ពីរវិវរណៈ។[៣]

នៅក្នុងព្រះគម្ពីរសម្ពន្ធមេត្រីថ្មី ពាក្យ ἐκκλησία ត្រូវបានប្រើសម្រាប់សហគមក្នុងតំបន់ ព្រមទាំងសំដៅទៅលើពួកអ្នកជឿទាំងអស់។[៤]

ដើមកំណើតក្រុមជំនុំ

[កែប្រែ]

ពាក្យក្រិក ekklēsia, ន័យត្រង់គឺ "ហៅឲ្យមកជួយ" ឬ "ហៅឲ្យមកធ្វើអ្វីមួយ" ហើយជាធម្មតាពាក្យនេះត្រូវបានប្រើដើម្បីសំដៅទៅលើក្រុមមនុស្សដែលត្រូវបានហៅមកឲ្យរួបរួមគ្នា ដើម្បីបំពេញមុខងារមួយចំនួន ជាពិសេសបណ្ដាលជននៅទីក្រុង ដូចមាននិយាយក្នុងកិច្ចការ ១៩:៣២-៤១ ជាពាក្យក្នុងព្រះគម្ពីរសញ្ញាថ្មី សំដៅទៅលើក្រុមជំនុំគ្រីស្ទាន (ទាំងក្រុមក្នុងតំបន់ ឬរូបកាយរបស់ពួកអ្នកដែលមានជំនឿ)។

នៅក្នុងភាសាអង់គ្លេស ពាក្យ "church" មកពីភាសាអង់គ្លេសសម័យដើម cirice, ដែលមានប្រភពមកពីភាសាអាឡឺម៉ង់ខាងលិច *kirika, ហើយមកពីពាក្យក្រិក κυριακή kuriakē, មានន័យថា "របស់ព្រះអម្ចាស់"។ ពាក្យ Kuriakē (ពាក្យកាត់របស់ κυριακὴ οἰκία kuriakē oikia) ដែលសំដៅលើ "ក្រុមជំនុំ" មានន័ថា "ដំណាក់របស់ព្រះអម្ចាស់" ឬ ἐκκλησία κυριακή ekklēsia kuriakē មានន័យថា "ក្រុមជំនុំរបស់ព្រះអម្ចាស់"។[៥] ក្រុមជំនុំគ្រីស្ទានជាច្រើនជួនកាលត្រូវបានហៅថា κυριακόν kuriakon (មាន័យថា "របស់ព្រះអម្ចាស់") នៅក្នុងភាសាក្រិក តាំងពីសតវត្សទី៤។[៦]

ប្រវត្តិសាស្ត្រក្រុមជំនុំ

[កែប្រែ]

ក្រុមជំនុំគ្រីស្ទានមានដើមកំណើតក្នុងពួកយូដាកាត់រ៉ូម ក្នុងសតវត្សទី១ ដែលត្រូវបានគេឃើក្នុងបទបង្រៀនរបស់ព្រះយេស៊ូវអ្នកណាសារ៉ែត ដែលព្រះអង្គបានប្រមូលក្រុមសាវ័កមុនដំបូង។ ក្រោយមកពួកសាវ័កទាំងនោះត្រូេវបានគេស្គាល់ថាជា "គ្រីស្ទាន"; យោងតាមបទគម្ពី ព្រះយេស៊ូវបានបង្គាប់ពួកគេឲ្យផ្សាយដំណឹងល្អទៅទូទាំងពិភពលោក។ ចំពោះគ្រីស្ទានភាគច្រើន ថ្ងៃសម្រាកនៃបុណ្យថ្ងៃទី៥០ (ជាព្រឹត្តិការណ៍ដែលកើតឡើងក្រោយពិព្រះយេស៊ូវយាងឡើងទៅស្ថានសួគ៌) តំណាងឲ្យកំណើតនៃក្រុមជំនុំ [៧][៨][៩] និងការយាងចុះមកនៃព្រះវិញ្ញាណដ៏វិសុទ្ធលើពួកសាវ័កដែលព្រះយេស៊ូវបានត្រាស់ហៅ។[១០] ភាពដឹកនាំនៃក្រុមជំនុំគ្រីស្ទានបានចាប់ផ្ដើមដោយពួកសាវ័ក។[១១][១២]

ក្រុមជំនុំបានរីកសុសសាយបន្តិចម្ដងៗទូទាំងចក្រភពរ៉ូម និងតំបន់ផ្សេងៗទៀត ដោយទទួលបាននូវការសម្រេចបានយ៉ាងច្រើន ដូចជានៅយេរូសាឡិម អាន់ទីយ៉ូក និងអ៊ីដេសសា។[១៣][១៤][១៥]។ ក្រុមជំនុំគ្រីស្ទានត្រូវបានគេបៀតបៀនជាខ្លាំង។ ក្រុមជំនុំគ្រីស្ទានត្រូវបានអាជ្ញាធរយូដាថ្កោលទោសថាជាក្រុមខុសឆ្គង (ពួកយូដាដែលបដិសេធព្រះយេស៊ូវ)។[១៦] ក្រុមជំនុំបានរីកចំរើនបន្តិចម្ដងៗ រហូតបានក្លាយជាក្រុមស្របច្បាប់ ហើយបន្ទាប់មកត្រូវបានលើកកម្ពស់ដោយអធិរាជConstantine និង Theodosius I ក្នុងសតវត្សទី៤។

[១៧][១៨][១៩][២០][១៩][២១][២២][២៣][២០][១៩][២៤][២៥][២៦] [២៧][២៨][២៩][៣០][៣១][៣២][៣២][៣៣][៣៤][៣៥][៣៦][៣២][៣៧][៣៨][៣៩][៤០][៤១][៤២][៤៣][៤៤][៤៥][១៨][៤៦][៤៧][៤៨][៤៩][៥០][៤៩][៥១][៥២][៥៣][៥៤] [៥៥][៥៦][៥៧][៥៨][៥៩]

ពិធីលៀងព្រះអម្ចាស់ មានព្រះយេស៊ូវ និងសាវ័កទាំង១២របស់ព្រះអង្គ គូរដោយ Leonardo da Vinci។

ក្រុមជំនុំដែលយើងអាចមើលឃើញ និងក្រុមជំនុំដែលយើងមិនអាចមើលឃើញ

[កែប្រែ]
"... ក្រុមជំនុំដ៏វិសុទ្ធមួយ នឹងនៅស្ថិតស្ថេរជារៀងរហូត។ ក្រុមជំនុំគឺជាក្រុមវិសុទ្ធជន ដែលត្រូវបានបង្រៀនយ៉ាងត្រឹមត្រូវដោយព្រះបន្ទូលរបស់ព្រះ ហើយមានពិធីសាសនាដែលត្រូវបានគ្រប់គ្រងយ៉ាងត្រឹមត្រូវ" – ពាក្យអះអាងរបស់ Augsburg[៦០]

ដូចដែលបានពិពណ៌នានៅក្នុងព្រះគម្ពីរ ប្រូតេស្តង់ជាច្រើនជឿថាក្រុមជំនុំគ្រីស្ទាន មានចរិតលក្ខណៈពីរយ៉ាងដែលត្រូវបានគេពិពណ៌នាថាជាក្រុមជំនុំដែលយើងអាចមើលឃើញ និងជាក្រុមជំនុំដែលយើងមិនអាចមើលឃើញ។

នៅក្នុងទស្សនៈបែបនេះ ក្រុមជំនុំដែលយើងមិនអាចមើលឃើញ មានមនុស្សទាំងអស់ពីគ្រប់សម័យកាល និងពីគ្រប់ទីកន្លែង ដែលមនុស្សទាំងនោះបានរួមជីវិតជាមួយព្រះគ្រីស្ទតាមរយៈការកើតជាថ្មី និងតាមរយៈសេចក្ដីសង្គ្រោះ ហើយជាអ្នកដែលនឹងរួមអស់កល្បជានិច្ចជាមួយព្រះគ្រីស្ទក្នុងជីវិតដ៏អស់កល្បជានិច្ច។ ជាសាកល ក្រុមជំនុំដែលយើងមិនអាចមើលឃើញគឺសំដៅទៅលើរូបកាយដែលយើងមិនអាចមើលឃើញ របស់ពួកអ្នកដែលព្រះបានជ្រើសរើស ផ្ទុយពីក្រុមជំនុំដែលយើងមើលឃើញ ដែលសំដៅទៅលើស្ថាប័នណាមួយដែលប្រកាសដំណឹងល្អ និងបម្រើពិធីសាសនាផ្សេងៗ។ សមាជិកគ្រប់គ្នារបស់ក្រុមជំនុំដែលយើងមិនអាចមើលឃើញត្រូវបានចាត់ទុកថាបានទទួលសេចក្ដីសង្គ្រោះ ខណៈដែលក្រុមជំនុំដែលយើងអាចមើលឃើញ មានអ្នកខ្លះបានទទួលសេចក្ដីសង្គ្រោះ និងអ្នកខ្លះទៀតមិនបានទទួលសេចក្ដីសង្គ្រោះទេ។[៦១][៦២]

ក្នុងទស្សនៈដូចគ្នានេះដែរ ក្រុមជំនុំដែលយើងអាចមើលឃើញ មានពួកអ្នកដែលចូលរួមប្រកាសជំនឿ និងប្រមូលគ្នាដើម្បីស្គាល់ និងបម្រើព្រះយេស៊ូវគ្រីស្ទដែលជាក្បាលនៃក្រុមជំនុំ។ ក្រុមជំនុំបែបនេះ មានទូទាំងសាកលលោកក្នុងពួកអ្នកដែលគិតថាខ្លួនជាគ្រីស្ទាន ហើយមានក្នុងតំបន់ផងដែរ គឺក្នុងទីកន្លែងជាក់លាក់មួយ ដែលពួកអ្នកជឿជាច្រើនប្រមូលគ្នាដើម្បីថ្វាយបង្គំព្រះ។ ក្រុមជំនុំដែលយើងអាចមើលឃើញ អាចសំដៅទៅលើសមាគមមួយនៃក្រុមជំនុំជាក់លាក់ជាច្រើនពីតំបន់ផ្សេងៗ ដែលរួមគ្នាក្រោមធម្មនុញមួយ និងគោលការណ៍គ្រប់គ្រងដែលគេបានកំណត់។ ក្រុមជំនុំដែលយើងមើលឃើញ ជាធម្មតាត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយអ្នកកាន់ការិយាល័យ ដែលមានងារជាអ្នកបម្រើ គ្រូគង្វាល គ្រូបង្រៀន ចាស់ទុំ និងជាអ្នកដឹកនាំ។

[៦៣][៦៤][៦៥][៦៦][៦៧][៦៨][៦៩][៧០][៧១][៧២][៧៣][៧៤][៧៥][៧៦]

ឯកសារយោង

[កែប្រែ]
  1. ↑ The four traditional notes of the Christian Church Google Link
  2. ↑ Liddell and Scott:ἐκκλησία
  3. ↑ "Ekklesia: A Word Study". Acu.edu. Archived from the original on 3 កញ្ញា 2006. Retrieved 3 September 2013.
  4. ↑ McKim, Donald K., Westminster Dictionary of Theological Terms, Westminster John Knox Press, 1996
  5. ↑ Harper, Douglas (2001). "church". Online Etymology Dictionary. Retrieved 2008-01-18. O.E. cirice "church," from W.Gmc. *kirika, from Gk. kyriake (oikia) "Lord's (house)," from kyrios "ruler, lord."
  6. ↑ Harper, Douglas (2001). "church". Online Etymology Dictionary. Retrieved 2008-01-18. Gk. kyriakon (adj.) "of the Lord" was used of houses of Christian worship since c. 300, especially in the East, though it was less common in this sense than ekklesia or basilike.
  7. ↑ The Editors of Encyclopædia Britannica. "Pentecost | Christianity". Encyclopædia Britannica. Retrieved 4 November 2016. {{cite web}}: |author= has generic name (help)
  8. ↑ "Religions - Christianity: Pentecost". bbc.co.uk. British Broadcasting Corporation (BBC). Retrieved 4 November 2016.
  9. ↑ Milavec, Aaron (2007) (ជាen). Salvation is from the Jews (John 4:22): Saving Grace in Judaism and Messianic Hope in Christianity. Liturgical Press. p. 90. ល.ស.ប.អ. 9780814659892. https://books.google.co.uk/books?id=7z7zojoOo94C&pg=PA90។ បានយកមក 4 November 2016. 
  10. ↑ "Pentecost (Whitsunday)". Catholic Encyclopedia. Accessed on 4 November 2016.
  11. ↑ "Church as an Institution", Dictionary of the History of Ideas, University of Virginia Library [១] Archived 2006-10-24 at the វេយប៊ែខ ម៉ាស៊ីន.
  12. ↑ An Overview of Christian History, Catholic Resources for Bible, Liturgy, and More [២]
  13. ↑ ទំព័រគំរូ:CathEncy
  14. ↑ Donald H. Frew, Harran: Last Refuge of Classical Paganism Colorado State University Pueblo [៣] Archived 2004-08-26 at Archive.is
  15. ↑ From Jesus to Christ: Maps, Archaeology, and Sources: Chronology, PBS, retrieved May 19, 2007 [៤]
  16. ↑ Sophie Lunn-Rockliffe, Christianity and the Roman Empire: Reasons for persecution, Ancient History: Romans, BBC Home, retrieved May 10, 2007 [៥]
  17. ↑ Michael DiMaio, Jr., Robert Frakes, Constantius II (337-361 A.D.), De Imperatoribus Romanis: An Online Encyclopedia of Roman Rulers and their Families [៦]
  18. ↑ ១៨,០ ១៨,១ Michael Hines, Constantine and the Christian State, Church History for the Masses [៧]
  19. ↑ ១៩,០ ១៩,១ ១៩,២ François Louvel, "Naissance d'un vocabulaire chrétien" in Les Pères Apostoliques (Paris, Cerf, 2006ISBN 978-2-204-06872-7), pp. 517-518
  20. ↑ ២០,០ ២០,១ Xavier Léon-Dufour (editor), Vocabulaire de théologie biblique (Paris, Cerf, 1981ISBN 2-204-01720-5), pp. 323-335.
  21. ↑ Matthew 16:18
  22. ↑ Matthew 18:17
  23. ↑ Julienne Côté, Cent mots-clés de la théologie de Paul (ISBN 2-204-06446-7), pp. 157ff
  24. ↑ http://www.earlychristianwritings.com/text/ignatius-smyrnaeans-longer.html
  25. ↑ Halsall, Paul (June 1997). "Theodosian Code XVI.i.2". Medieval Sourcebook: Banning of Other Religions. Fordham University. Archived from the original on 2007-02-27. Retrieved 2006-11-23.
  26. ↑ ទំព័រគំរូ:CathEncy
  27. ↑ Ramsay MacMullen, Christianity and Paganism in the Fourth to Eighth Centuries, Yale University Press, September 23, 1997
  28. ↑ Christianity Missions and monasticism, Encyclopædia Britannica Online [៨]
  29. ↑ Deno Geanakoplos, A short history of the ecumenical patriarchate of Constantinople, Archons of the Ecumenical Patriarch, retrieved May 20, 2007 [៩] Archived 2018-06-08 at the វេយប៊ែខ ម៉ាស៊ីន.
  30. ↑ MSN Encarta: Orthodox Church, retrieved May 12, 2007. Archived from the original on 2009-10-31. {{cite encyclopedia}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (help)
  31. ↑ Arias of Study: Western Art, Department of Art History, University of Wisconsin, retrieved May 17, 2007 [១០]
  32. ↑ ៣២,០ ៣២,១ ៣២,២ CHRISTIANITY IN HISTORY, Dictionary of the History of Ideas, University of Virginia Library [១១] Archived 2006-09-09 at the វេយប៊ែខ ម៉ាស៊ីន.
  33. ↑ "The Byzantine Empire, byzantinos.com". Archived from the original on 2007-09-28. Retrieved 2017-08-01.
  34. ↑ BYZANTINE ICONOCLASM AND POLITICAL EARTHQUAKE OF ARAB CONQUESTS – AN EMOTIONAL ‘GUST’, This Century's Review, retrieved May 24, 2007 [១២] Archived 2020-12-01 at the វេយប៊ែខ ម៉ាស៊ីន.
  35. ↑ The History of the Copts, California Academy of Sciences "Archived copy". Archived from the original on 2007-10-13. Retrieved 2007-10-28. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (help)CS1 maint: archived copy as title (link), retrieved May 24, 2007
  36. ↑ History of the Maronite Patriarchate, Opus Libani, retrieved May 24, 2007 [១៣] Archived 2007-10-13 at the វេយប៊ែខ ម៉ាស៊ីន.
  37. ↑ Autocephalous Russian Church
  38. ↑ Aristeides Papadakis, John Meyendorff , The Christian East and the Rise of the Papacy: The Church 1071-1453 A.D., St. Vladimir's Seminary Press, August 1994,ISBN 0-88141-057-8,ISBN 978-0-88141-057-0
  39. ↑ Christianity and world religions, Encyclopædia Britannica
  40. ↑ South America:Religion, Encyclopædia Britannica
  41. ↑ Major Religions of the World Ranked by Number of Adherents, Adherents.com [១៤] Archived 2010-01-29 at the វេយប៊ែខ ម៉ាស៊ីន.
  42. ↑ Lumen gentium Archived September 6, 2014, at the វេយប៊ែខ ម៉ាស៊ីន., 8
  43. ↑ In The Catholicity of the Church, p. 132, Avery Dulles noted that this document avoided explicitly calling the Church the "Roman" Catholic Church, replacing this term with the equivalent "which is governed by the successor of Peter and by the Bishops in communion with him" and giving in a footnote a reference to two earlier documents in which the word "Roman" is used explicitly.
  44. ↑ Catholic Book of Prayers, Pg. 236, Large-Print Edition; Nihil Obstat and Impramatur. 2005 copyright. Catholic Book Publishing Corp., New Jersey.
  45. ↑ Responses to Some Questions Regarding Certain Aspects of the Doctrine on the Church Archived August 13, 2013, at the វេយប៊ែខ ម៉ាស៊ីន.
  46. ↑ "Paul, the Apostle: The body of Christ", Encyclopædia Britannica
  47. ↑ Karl Adam, The Spirit of Catholicism, Eternal Word Television Network, retrieved May 24, 2007 [១៥]
  48. ↑ "communion of saints", Encyclopædia Britannica.
  49. ↑ ៤៩,០ ៤៩,១ Apostolic Succession, The Columbia Encyclopedia, Sixth Edition. 2001-07.[១៦]
  50. ↑ "Successors of the Apostles". Archived from the original on 2009-05-23. Retrieved 2017-08-01.
  51. ↑ Nicene Creed, The Seven Ecumenical Councils, Christian Classics Ethereal Library [១៧]
  52. ↑ Apostle's Creed, Christian Classics Ethereal Library
  53. ↑ Kenneth D. Whitehead, Four Marks of the Church, EWTN Global Catholic Network [១៨]
  54. ↑ Tufts University: Perseus Digital Library: A Greek-English Lexicon
  55. ↑ Compendium of the Catechism of the Catholic Church, 162
  56. ↑ Note that it does not say, "Only through this Church can one obtain salvation"—it says, "Only through this Church can one obtain the fullness of the means of salvation", i.e., all the "helps" individual believers need to nurture, protect, cultivate, and grow to fruitful maturity the gift of salvation that has been given to them. —see Matthew 25:13-30, John 15:4-8, Acts 2:42, Romans 12:4-8, 1 Corinthians 1:10, 1 Cor. 12:7, 1 Cor. 12:20-21, 1 Cor. 12:25-28, 1 Cor. 14:12, 1 Cor. 14:26-33, Ephesians 2:19-22, Revelation 21:14, Ephesians 4:4-16, Philippians 2:12-15, Colossians 2:18-19, Hebrews 6:4-12, Hebrews 10:25, Heb. 13:17, 1 Peter 2:2-3, 2 Peter 3:9-18, Revelation 21:22-27, Rev. 21:6-8, Rev. 22:14-15.
  57. ↑ "What is the Orthodox Church?". Archived from the original on 2008-09-15. Retrieved 2017-08-01.
  58. ↑ "The expression sister Churches in the proper sense, as attested by the common Tradition of East and West, may only be used for those ecclesial communities that have preserved a valid Episcopate and Eucharist" (Note on the expression "sister Churches") Archived April 1, 2015, at the វេយប៊ែខ ម៉ាស៊ីន..
  59. ↑ Robert G. Stephanopoulos. "The Greek (Eastern) Orthodox Church in America". www.goarch.org. Greek Orthodox Archdiocese of America. Archived from the original on 2007-08-04. Retrieved 2007-08-01.
  60. ↑ See Augsburg Confession, Article 7, Of the Church
  61. ↑ Justo L. Gonzalez (1970–1975). A History of Christian Thought: Volume 2 (From Augustine to the eve of the Reformation). Abingdon Press. 
  62. ↑ Patrick Barnes, The Non-Orthodox: The Orthodox Teaching on Christians Outside of the Church
  63. ↑ Vladimir Lossky, The mystical theology of the Eastern Church (St Vladimir's Seminary Press, 1976ISBN 0-913836-31-1) p. 186
  64. ↑ Mystici corporis Christi Archived March 17, 2009, at the វេយប៊ែខ ម៉ាស៊ីន.
  65. ↑ [១៩]John Hardon, Definition of the Catholic Church
  66. ↑ Heribert Mühlen, Una Mystica Persona, München, 1967, p. 51
  67. ↑ Pius XII, Mystici corporis Christi, 63
  68. ↑ S Tromp, Caput influit sensum et motum, Gregorianum, 1958, pp. 353-366
  69. ↑ 1689 London Baptist Confession
  70. ↑ "Savoy Declaration". Archived from the original on 2023-03-26. Retrieved 2017-08-01.
  71. ↑ http://www.lcms.org/doctrine/doctrinalposition A Brief Statement of the Doctrinal Position of the Missouri Synod]
  72. ↑ Andrew F. Walls (1996). Missionary Movement in Christian History: Studies in the Transmission of Faith. Orbis Books. ល.ស.ប.អ. 978-1-60833-106-2. https://books.google.com/books?id=hNq6BwAAQBAJ. 
  73. ↑ Robert, Dana L. (April 2000). "Shifting Southward: Global Christianity Since 1945". International Bulletin of Missionary Research 24 (2): 50-58.
  74. ↑ Jenkins, Philip (2011). The Next Christendom: The Coming of Global Christianity. New York: Oxford University Press. ល.ស.ប.អ. 9780199767465. https://books.google.com/books?id=b-hUWm88QGkC. 
  75. ↑ Christianity as a World Religion. London: Continuum. 2008. p. 2. 
  76. ↑ Jehu Hanciles (2008). Beyond Christendom: Globalization, African Migration, and the Transformation of the West. Orbis Books. ល.ស.ប.អ. 978-1-60833-103-1. https://books.google.com/books?id=vmCDAwAAQBAJ. 

បញ្ជីឈ្មោះសៀវភៅ

[កែប្រែ]
  • University of Virginia: Dictionary of the History of Ideas: Christianity in History, retrieved May 10, 2007 [២០] Archived 2006-09-09 at the វេយប៊ែខ ម៉ាស៊ីន.
  • University of Virginia: Dictionary of the History of Ideas: Church as an Institution, retrieved May 10, 2007 [២១] Archived 2006-10-24 at the វេយប៊ែខ ម៉ាស៊ីន.
  • Christianity and the Roman Empire, Ancient History Romans, BBC Home, retrieved May 10, 2007 [២២]
  • Orthodox Church, MSN Encarta, retrieved May 10, 2007Orthodox Church - MSN Encarta. Archived from the original on 2009-10-31. {{cite encyclopedia}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (help)
  • Catechism of the Catholic Church [២៣]
  • Mark Gstohl, Theological Perspectives of the Reformation, The Magisterial Reformation, retrieved May 10, 2007 [២៤]
  • J. Faber, The Catholicity of the Belgic Confession, Spindle Works, The Canadian Reformed Magazine 18 (Sept. 20-27, Oct. 4-11, 18, Nov. 1, 8, 1969)-[២៥]
  • Boise State University: History of the Crusades: The Fourth Crusade[២៦]
  • United States Conference of Catholic Bishops: ARTICLE 9 "I BELIEVE IN THE HOLY CATHOLIC CHURCH": 830-831 [២៧] Archived 2008-07-17 at the វេយប៊ែខ ម៉ាស៊ីន.: Provides Catholic interpretations of the term catholic
  • Kenneth D. Whitehead, Four Marks of the Church, EWTN Global Catholic Network [២៨]
  • ទំព័រគំរូ:CathEncy
  • Apostolic Succession, The Columbia Encyclopedia, Sixth Edition. 2001-05.[២៩]
  • Gerd Ludemann, Heretics: The Other Side of Early Christianity, Westminster John Knox Press, 1st American ed edition (August 1996),ISBN 0-664-22085-1,ISBN 978-0-664-22085-3
  • From Jesus to Christ: Maps, Archaeology, and Sources: Chronology, PBS, retrieved May 19, 2007 [៣០]
  • Bannerman, James, The Church of Christ: A treatise on the nature, powers, ordinances, discipline and government of the Christian Church', Still Waters Revival Books, Edmonton, Reprint Edition May 1991, First Edition 1869.
  • Grudem, Wayne, Systematic Theology: An Introduction to Biblical Doctrine, Inter-Varsity Press, Leicester, England, 1994.
  • Kuiper, R.B., The Glorious Body of Christ, The Banner of Truth Trust, Edinburgh, 1967
  • Mannion, Gerard and Mudge, Lewis (eds.), The Routledge Companion to the Christian Church, 2007
បានពី "https://km.wikipedia.org/w/index.php?title=ក្រុមជំនុំ&oldid=306102"