ខេត្តទីម័រខាងកើត

ចំពោះប្រទេសបច្ចុប្បន្ន សូមមើល ទីម័រខាងកើត ។

 

ទីម័រខាងកើត ( ឥណ្ឌូនេស៊ី: Timor Timur អានថា: ទីម័រទីមួរ ) គឺជា​ខេត្ត​មួយរបស់ ឥណ្ឌូណេស៊ី ​ដែល​មាន​ចន្លោះ​ឆ្នាំ ១៩៧៦ ដល់ ១៩៩៩ ក្នុង​អំឡុង​ពេល​ដែល ​ឥណ្ឌូនេស៊ី​កាន់កាប់ទីម័រ​ខាង​កើត ។ ទឹកដី​របស់​ខ្លួន​ត្រូវ​នឹងទីម័រ​ព័រទុយហ្គាល់ពីមុន និង​ប្រទេស​ឯករាជ្យ​បច្ចុប្បន្នគឺ​ទីម័រខាងកើត ។

ពី​ឆ្នាំ ១៧០២ ដល់​ឆ្នាំ ១៩៧៥ ទីម័រ​ខាង​កើត​គឺ​ជា ​ទឹក​ដី​ក្រៅ​ប្រទេស ​របស់​ពួកព័រទុយហ្គាល់​ដែល​មាន​ឈ្មោះ​ថា " ព័រទុយហ្គាល់​ទីម័រ "។ នៅឆ្នាំ ១៩៧៤ ព័រទុយហ្គាល់បានផ្តួចផ្តើមដំណើរការធ្វើ អាណានិគម បន្តិចម្តងៗនៃទឹកដីបរទេសដែលនៅសេសសល់របស់ខ្លួន រួមទាំងទីម័រព័រទុយហ្គាល់ផងដែរ។ ក្នុងអំឡុងពេលដំណើរការនេះ ជម្លោះស៊ីវិលរវាងភាគីទីម័រផ្សេងគ្នាបានផ្ទុះឡើង។ នៅឆ្នាំ ១៩៧៥ ឥណ្ឌូណេស៊ីបានចូលឈ្លានពានទីម័រខាងកើត ហើយនៅឆ្នាំ ១៩៧៦ វាត្រូវបានបញ្ចូលទឹកដីជាផ្លូវការដោយប្រកាសថាជាខេត្តទី ២៧ របស់ខ្លួន ហើយប្តូរឈ្មោះទៅជាទីម័រទីមួរ ។ យ៉ាង​ណា​ក៏​ដោយ អង្គការ​សហ​ប្រជាជាតិ​មិន​ទទួល​ស្គាល់​ការ​បញ្ចូល​នេះ​ទេ ដោយ​បន្ត​ចាត់​ទុក​ព័រទុយហ្គាល់​ជា​អំណាច​គ្រប់គ្រង​ស្រប​ច្បាប់​របស់​ទីម័រ​ខាង​កើត។ បន្ទាប់ពីការបញ្ចប់នៃការកាន់កាប់របស់ឥណ្ឌូនេស៊ីក្នុងឆ្នាំ ១៩៩៩ និង រយៈពេលអន្តរកាលរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិគ្រប់គ្រង ទីម័រខាងកើតបានក្លាយជាឯករាជ្យជាផ្លូវការពីព័រទុយហ្គាល់នៅឆ្នាំ ២០០២ ហើយបានអនុម័តឈ្មោះផ្លូវការរបស់ ទីម័រខាងកើត ។

ផ្ទៃក្នុង

ស្ត្រីជនជាតិទីម័ររួមជាមួយ ទង់ជាតិឥណ្ឌូនេស៊ី

ពីឆ្នាំ ១៧០២ ដល់ឆ្នាំ ១៩៧៥ ទីម័រខាងកើតគឺជា ទឹកដីក្រៅប្រទេស របស់ពួកព័រទុយហ្គាល់ ដែលថ្មីៗនេះជាខេត្តនៅក្រៅប្រទេសរបស់ព័រទុយហ្គាល់នៃទីម័រ ដែលជាធម្មតាគេហៅថា "ទីម័រព័រទុយហ្គាល់"។ បន្ទាប់ពី " បដិវត្តន៍ពណ៌ "(Carnation Revolution) នៃឆ្នាំ ១៩៧៤ រដ្ឋាភិបាលថ្មីនៃប្រទេសព័រទុយហ្គាល់ បានផ្តួចផ្តើមដំណើរការធ្វើអាណានិគមបន្តិចម្តងៗនៃទឹកដីក្រៅប្រទេសរបស់ខ្លួន រួមទាំងទីម័រព័រទុយហ្គាល់ផងដែរ។ ក្នុងអំឡុងពេលដំណើរការនេះ ជម្លោះស៊ីវិលរវាងគណបក្សនយោបាយទីម័រជាច្រើនបានផ្ទុះឡើង ដោយ រណសិរ្សបដិវត្តន៍ឆ្វេងនិយមសម្រាប់ទីម័រខាងកើតឯករាជ្យ (ហ្វ្រេទីលីន) បានគ្រប់គ្រង និងអាចគ្រប់គ្រងរដ្ឋធានី ឌីលី ដោយបង្ខំឱ្យអភិបាលព័រទុយហ្គាល់ និងបុគ្គលិករបស់គាត់ផ្លាស់ទីកន្លែងអាសនៈនៅ កោះអាតូរ៉ូ ។

នៅថ្ងៃទី ២៨ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ ១៩៧៥ ហ្វ្រេទីលីនបានប្រកាសជាឯកតោភាគីនូវឯករាជ្យភាពរបស់ទីម័រព័រទុយហ្គាល់នៅពេលនោះ ដោយហៅខ្លួនឯងថា República Democrática de Timor-Leste (ព័រទុយហ្គាល់សម្រាប់ "សាធារណរដ្ឋប្រជាធិបតេយ្យទីម័រខាងកើត") ។ ព័រទុយហ្កាល់មិនទទួលស្គាល់ឯករាជ្យនោះទេ ដោយអភិបាលព័រទុយហ្គាល់បន្តមានវត្តមាន និងគ្រប់គ្រងខេត្តជាផ្លូវការពី អាតូរ៉ូ ទោះបីជាមានសិទ្ធិអំណាច ជាក់ស្តែង មានកម្រិតលើទឹកដីដែលនៅសេសសល់នៃទីម័រខាងកើតក៏ដោយ។

ប្រាំបួន​ថ្ងៃ​ក្រោយ​មក ឥណ្ឌូណេស៊ី​បាន​ចាប់​ផ្តើម​ការ​ឈ្លាន​ពាន​លើ​ទឹក​ដី​ភាគ​ច្រើន​នៃ​ទីម័រ​ខាង​កើត។ បន្ទាប់ពីការលុកលុយ អភិបាលព័រទុយហ្គាល់ និងបុគ្គលិករបស់លោកបានចាកចេញពី អាតូរ៉ូ នៅលើនាវាចម្បាំងព័រទុយហ្គាល់ពីរ។ ក្នុងនាមជាសេចក្តីថ្លែងការណ៍នៃអធិបតេយ្យភាពរបស់ព័រទុយហ្គាល់ ព័រទុយហ្គាល់បានរក្សានាវាចម្បាំងទាំងនោះដែលល្បាតដែនទឹកនៅជុំវិញទីម័រខាងកើតរហូតដល់ខែឧសភា ឆ្នាំ ១៩៧៦ ។

នៅថ្ងៃទី ១៧ ខែកក្កដា ឆ្នាំ ១៩៧៦ ឥណ្ឌូណេស៊ីបានដាក់បញ្ចូលទីម័រខាងកើតជាផ្លូវការជាខេត្តទី ២៧ របស់ខ្លួន ហើយបានប្តូរឈ្មោះជាផ្លូវការទៅជា ទីម័រទីមួរ ដែលជាការបកប្រែភាសាឥណ្ឌូនេស៊ីថា "ទីម័រខាងកើត" ។ ការប្រើប្រាស់ ភាសាព័រទុយហ្គាល់ នៅពេលនោះត្រូវបានហាមឃាត់ព្រោះវាត្រូវបានគេមើលឃើញថាជាវត្ថុបុរាណនៃអាណានិគម។

ឧបសម្ព័ន្ធនេះត្រូវបានទទួលស្គាល់ដោយប្រទេសមួយចំនួន ដែលពាក់ព័ន្ធបំផុតគឺសហរដ្ឋអាមេរិក និងអូស្ត្រាលី ប៉ុន្តែមិនត្រូវបានទទួលស្គាល់ដោយប្រទេសព័រទុយហ្គាល់ ដែលភាគច្រើននៃប្រទេសផ្សេងទៀត និងអង្គការសហប្រជាជាតិ។ អង្គការសហប្រជាជាតិបានបន្តទទួលស្គាល់ព័រទុយហ្គាល់ថាជាអំណាចគ្រប់គ្រងស្របច្បាប់របស់ទីម័រខាងកើត។

ជនជាតិឥណ្ឌូនេស៊ីបានចាកចេញនៅឆ្នាំ ១៩៩៩ ហើយទីម័រខាងកើតបានស្ថិតនៅក្រោម ការគ្រប់គ្រងរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ ។

បន្ទាប់ពីការបង្កើតឯករាជ្យឡើងវិញនៃទីម័រខាងកើតក្នុងឆ្នាំ ២០០២ រដ្ឋាភិបាលទីម័រខាងកើតបានស្នើសុំឱ្យប្រើឈ្មោះ ទីម័រខាងកើត ជំនួស "ទីម័រខាងកើត" ។ នេះ​គឺ​ដើម្បី​បញ្ចៀស​ពាក្យ​ឥណ្ឌូណេស៊ី និង​ការ​រំលឹក​ពី​ការ​កាន់កាប់​របស់​ឥណ្ឌូនេស៊ី។ទំព័រគំរូ:Clear left