គន្ថនិទ្ទេស

ពីវិគីភីឌា
គន្ថនិទ្ទេសនៅឯបណ្ណាល័យក្នុងសកលវិទ្យាល័យក្រាដ(Graz)

គន្ថនិទ្ទេស ឬ បីប្លីអូក្រាហ្វី (អង់គ្លេស: bibliography) ដែលដកស្រង់ចេញពីវីគីភីឌាប្រជុំដោយវិជ្ជាគ្រប់ប្រភេទសំរាប់បញ្ចី(ក្នុងការរាប់ប្រភេទការងារ) មើលគុណកថា។ បីប្លីអូក្រាហ្វីការប្ដូទិសនៅទីនេះ សំរាប់ការសិក្សាខាវទេវៈវិជ្ជា ព្រមទាំងគម្ពីសាសនាធម្មជាតិ មើលេវិជ្ជាទេវៈខាងសាសនា។ បីប្លីអូក្រាហ្វី នៅបណ្ណាល័យនៃសាកលវិទ្យាល័យ ក្រាដសឺរ។ បីប្លីអូក្រាហ្វី (មកពីភាសារក្រិច )βιβλιογραφία, បីប្លីអូក្រាហ្វី។ ទៅតាមព្យញ្ជានៈការសរសេសៀវភៅដូចជាការអនុវត្ត៏ គឺជាវីទ្យាល័យសក្សានៃសៀវភៅក្នុងធម្មជាតិ ជាការប្រឆាំង និង វប្បធម៌ ក្នុងអារម្មណ៏ វិញ្ញាណ វាត្រូវបានគេស្គាល់ថាជាគន្ថនិទ្ទេស[១] (ដែលមកពីភាសារក្រិច-λογία, -logia)គឺនៅក្នុងនោះទាំងអស់ គន្ថនិទ្ទេសមិនមែនទាក់ទងទៅនិង មាតិការនៃសៀវភៅអក្សរសាស្រ្តនោះទេ តែដូចជាធនធាននៃសៀវភៅ ថាតើពូកគេត្រូវកែប្រែដូចម្ដេច ពិនិត្យផ្ទៀងផ្ទាត់ បោះពុម្ព ការបញ្ជូនទៅមក ការបោះពុម្ពបន្ថែមនិង ប្រមូលផ្ដុំ[២] គន្ថនិទ្ទេស ការផលិតនិងប្រតិបត្តិនៃគន្ថនិទ្ទេស គឺជាប្រព័ន្ធបញ្ជីនៃសៀវភៅនិង ការងារដ៏ទៃទៀតដូចជា មាត្រានៃទនានុប្បវត្តិ។ គន្ថនិទ្ទេសជាលំដាប់ដែលមក(ពីធ្វើការធ្វើការរាប់ឈ្មោះបញ្ចូលគ្នា)បញ្ជីចុងក្រោយនៃសៀវភៅនិង មាត្រាដែលមានន័យពេញលេញ ការបោះផ្សាយ ដោយឯករាជ ដូចជាកិច្ចការដែលអាច បែកចេញពីគ្នាបាន ដែលពួកគេប្រហែលជាភ្ជាប់ទៅនិង អ្វីដែលបានបង្ហាញនូវសេចក្ដីពិត រឺ គន្ថនិទ្ទេសដែល បានកំណត់ចូលទៅក្នុងទិន្ន័យនៃកំព្យូទ័រ។ បណ្ណគារដែលមានលំដាប់លំដោយសំរាប់បង្រៀន នៅពេលដែលមិនបានឆ្ពោះទៅដូចជាគន្ថនិទ្ទេសធម្មតា។ អ្នកគន្ថនិទ្ទេសគឺធ្វើការភាគច្រើនតែងតែចាត់ទុកក្លាយ ជាមនុស្សទីបី ។ អ្នកគន្ថនិទ្ទេស គឺជាមានការងារប្លែកខុសៗគ្នាក្នុងផលរួមដែលលំអិតដោយពឹងផ្អែកលើគោលបំណង និងជាទូទៅវាអាចបែងចែកបានជាពីរប្រភេទ ដែលរៀបរាប់ពីគន្ថនិទ្ទេស (ដែលហៅថាការចងក្រង ឯកសារយោងរឺ ប្រព័ន្ធ ) ដែលលទ្ធផលមួយណាក្នុងទស្សនៈនៃការបោះពុម្ពផ្សាយក្នុងប្រភេទដែលល្អៗ ហើយនិងវិភាគ រឺ ការសម្រេចចិត្ត គន្ថនិទ្ទេស ថាតើយើងគួរសិក្សាទៅលើផលិតផលសៀវមួយណា[៣][៤]ក្នុងមុនដំបូង គន្ថនិទ្ទេសភាគច្រើនគឺសង្កត់ធ្ងន់លើសៀវភៅ។ ឥលូវប្រភេទទាំងពីរនៃគន្ថនិទ្ទេស គឺ ការងារល្មមក្នុងទ្រង់ទ្រាយដ៏ទៃទៀតរាប់បញ្ចូលទាំងការថតសម្លេងជាច្រើន រូបភាពចលនាជាច្រើន រួមនិង វីឌីអូ ស៊ីឌីរូម[៥] និង វេបសាយ ។

និរុត្តិសាស្រ្ត[កែប្រែ]

ពាក្យថា គន្ថនិទ្ទេស(βιβλιογραφία)គឺបង្កើតដោយអ្នកនិពន្ធជនជាតិក្រិចក្នុងទសវត្សទីបីលើកដំបូង មានន័យថាអ្នកដែលបានចំលងសៀវភៅដោយដៃផ្ទាល់។ ក្នុងទសវត្សទី ២១ ពាក្យថាចាប់ផ្ដើមត្រូវបានគេប្រើសំរាបរាល់សកម្មភាពរបស់បញ្ញវន្តដោយការផ្សំឡើងនៅសៀវភៅ. ក្នុងទសវត្សទី១៧បន្ទាប់ពីបានយល់ការលិចឡើងនូវអត្តន័យថ្មី បានជាគេពិព៌ណរពីសៀវភៅជាច្រើន[៦]

រៀបរាប់ឈ្មោះគន្ថនិទ្ទេស[កែប្រែ]

គន្ថនិទ្ទេសគឺជាបញ្ជីនៃការសរសេរដែលចែករំលែកកត្តាដែលសាមញ្ញ នេះប្រហែលជាប្រធានបទ ភាសា ប្រវត្តិកាល រឺ វិទ្យានិពន្ធដ៏ទៃខ្លះទៀត បញ្ជីប្រហែលមានភាពទូលំទូលាយ រឺ ត្រូវបានគេជ្រើសរើស ការកើតឡើងពិសេសមួយគឺជាបញ្ជី នៃការប្រើប្រាស់ប្រភពររឺ ចាត់ទុកជាការរៀបចំការងារ ពេលខ្លះហៅថា បញ្ជីឯកសារយោង។


គុណកថារបៀបផ្លាស់ប្ដូរ ប៉ុន្តែការកំណត់ចូលសៀវភៅបើក្នុងគន្ថនិទ្ទេសជាធម្មតាមានចំណុះស្របតាមពត៌ិរមាន៖

  • អ្នកនិពន្ធ
  • ចំណងជើង
  • អ្នកបោះពុម្ពផ្សាយ
  • ថ្ងៃនៃការបោះពុម្ពផ្សាយ

ការកំណត់ចូលជាសារព៌តិមាន រឺ ទស្សនាវដ្ដីដែលគេបោះពុម្ពផ្សាយតាមពេលកំណត់ដែលអត្ថបទមាន៖

  • អ្នកនិពន្
  • ចំណងជើងអត្ថបទ
  • ចំណងជើងព៌តិមាន
  • សំលេង
  • ទំព័រ
  • ថ្ងៃដែលបោះពុម្ពផ្សាយ

គន្ថនិទ្ទេសប្រហែលជារៀបចំដោយ អ្នកនិពន្ធ ប្រធានបទ រឺ គ្រោងការណ៏ដ៏ទៃខ្លះទៀត ដែលពន្យល់ពីគន្ថនិទ្ទេសផ្ដល់ការពន្យល់អំពីប្រភពដូចម្ដេចមួយណាដែលមាន សារៈប្រយោជន៏ ដល់អ្នកនិពន្ធក្នុងការស្ថាបនារបស់អ្នកនិពន្ង រឺ ការជជែក ការពិព៌ណរនាទាំងនេះ ជាធម្មតាប្រយោគវែងពីរបី បែងចែកជាការសង្ខេបខ្លី នៃប្រភព ហើយនិង ព៌ណរនាពីភាពទាក់ទងរបស់ វា អ្នកគ្រប់គ្រងឯកសារយោងក្នុងសូហ្វែប្រហែលជាប្រើដើម្បីរក្សាឯកសារយោងដែលត្រឹមត្រូវ ហើយ បង្កើតគន្ថនិទ្ទេសតាមដែលត្រូវការ។

គន្ថនិទ្ទេសប្លែកៗពីគ្នាពីបញ្ជីបណ្ណាល័យដោយការរាប់បញ្ចូលទាំងការទាក់ទងចំនុចជាជាងចំនុចបច្ចុប្បន្នក្នុងបណ្ណាល័យ។ ទោះបីជាយ៉ាងណា បញ្ជីខ្លះនៃបណ្ណល័យអន្ថរជាតិប្រើសំរាប់ប្រតិបត្តិ ទៅតាមគន្ថនិទ្ទេសអន្ថរជាតិ ដូចជាបណ្ណាល័យអន្ថរជាតិផ្ទាល់ស្ទើតែគ្រប់ប្រទេសទាំងអស់ ដែលបានបោះពុម្ពផ្សាយ។

ការផ្ទៀងផ្ទាត់គន្ថនិទ្ទេស[កែប្រែ]

សារៈសំខាន់នៃការសិក្សានៃគន្ថនិទ្ទេសអាចមានការចូលរួមបែកចែកនៅក្នុងការពីព៌ណរនា ដែលជាប្រវត្តិសាស្រ្ត ហើយត្រឹមត្រូវតាមអត្ថគន្ថនិទ្ទេស ការពីព៌ណរនាពីគន្ថនិទ្ទេសគឺវាមានភាពជិតទៅនិង វិញ្ញាសារ នៃសៀវភៅ ដូចជាវិជ្ជាហាត់ប្រាណ ការថតនៅទំហំរបស់វា ដូចជាទ្រង់ទ្រាយ ការចង និង មានបន្តទៀត នៅពេលដែលអ្វីដែលជាប្រវត្តិសាស្រ្តនៃគន្ថនិទ្ទេសបាននាំយកនៅការពង្រីកយោបល់ នៃបរិបទនៅពេលដែលសៀវភៅបានផលិត តាមចំនុច ការបោះពុម្ពផ្សាយនិង ការលក់សៀវភៅគន្ថនិទ្ទេសដែលត្រឹមត្រូវគឺឈ្មោះដ៏ទៃទៀតសំរាប់ការរិះគន់ដែលត្រឹមត្រូវ។

មិនមែនរូបធាតុសៀវភៅ[កែប្រែ]

ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយនៃបញ្ជីយថាក្រមដ៏ទៃទៀតបន្ទាប់ពីសៀវភៅអាចបញ្ជូនទៅពាក្យវចកៈដែលយកតាមគំរូ​គន្ថនិទ្ទេស

គន្ថនិទ្ទេសប្រៀបដូចជាស្រែនៃការសិក្សា[កែប្រែ]

គន្ថនិទ្ទេសអាចប្រើអោយក្លាយជាផ្នែកដែលសំខាន់បំផុតបណ្ណាល័យវិទ្យាសាស្ត្រ(រឺបណ្ណាល័យហើយនិងពិត៌មានវិទ្យាសាស្ត្រ,LIS)ហើយ​ឯកសារវិទ្យាសាស្ត្រ។ អ្នករកឃើញនៃការផ្ដល់នូវឯកសារ,ប៉ូល អតលែតសរសេរអំពីវិទ្យាសាស្ត្រនៃគន្ថនិទ្ទេស[៧]. [៨] However, there have recently been voices claiming that "the bibliographical paradigm" is obsolete, and it is not today common in LIS. A defence of the bibliographical paradigm was provided

by Hjørland (2007). [៩].

បរិមាណនៃការសិក្សាគន្ថនិទ្ទេសគឺត្រូវបានគេដឹងថាគម្ពីប្រើម៉ែតជាមូលដ្ធានដែលបច្ចុប្បន្នមានឥទ្ធពលពាសពេញក្នុងអិលអាយអេស(LIS)

យល់ផងដែរ[កែប្រែ]

  • កន្លែងផ្ទុកទិន្ន័យរបស់គន្ថនិទ្ទេស
  • តារាងអក្សររៀបរាងនៃសៀវភៅគន្ថនិទ្ទេស
  • គុណកថា
  • អ្នកបង្កើតគុណកថា
  • ក្នុងសៀវភៅដដែល.]] /[ក្នុងសៀវភៅដដែល
  • ការធ្វើតារាងអក្សររៀបរាងនៃសៀវភៅហើយ បំព្រួញពីការបម្រើand
  • តារាងរបស់គន្ថនិទ្ទេស(ក្នុងវិគីភីឌា)
  • មេតាបីប្លីអូក្រាហ្វី(Metabibliography) (bibliography of bibliographies)
  • តារាងឯកសារយោង

ឯកសារយោង[កែប្រែ]

  1. "bibliology". The Oxford English Dictionary (2nd ed.). 1989.
  2. Philip Gaskell, A New Introduction to Bibliography (2000)
  3. Belanger, Terry. "Descriptive Bibliography Archived 2011-12-04 at the វេយប៊ែខ ម៉ាស៊ីន." Bibliographical Society of America, 2003. Excerpted from Jean Peters, ed., Book Collecting: A Modern Guide (New York and London: R. R. Bowker, 1977), 97–101.
  4. Harris, Neil. Analytical bibliography: an alternative prospectus. Chapter 1. Definitions of bibliography, and in particular of the variety called analytical Archived 2007-10-12 at the វេយប៊ែខ ម៉ាស៊ីន.. Institut d'histoire du livre, 2004.
  5. Harmon, Robert B. Elements of bibliography: a simplified approach. Rev. ed. Metuchen , N.J.: Scarecrow Press, 1989. p. 4. ISBN 0810822180.
  6. Blum, Rudolf. Bibliographia, an inquiry into its definition and designations. Translated by Mathilde V. Rovelstad. Chicago, Ill.: American Library Association; Folkestone, Kent, England: Dawson, 1980. p. 12. ISBN 0838901468.
  7. Otlet, P. (1903). Les sciences bibliographiques et la documentation. Bruxelles, Institut international de bibliographie.
  8. Otlet, P. (1903). Thescience of bibliography and documentation. In Rayward, W.B. (trans. and ed.) (1990): International organisation and dissimination of knowledge : Selected essays of Paul Otlet. FID, Amsterdam : Elsevier.
  9. Hjørland, B. (2007). "Arguments for 'the bibliographical paradigm'. Some thoughts inspired by the new English edition of the UDC" Information Research, 12(4) paper colis06. [Available at http://InformationR.net/ir/12-4/colis06.html]

តំណភ្ជាប់ខាងក្រៅ[កែប្រែ]

វិគីនានុក្រមខ្មែរ
វិគីនានុក្រមខ្មែរ
វិគីនានុក្រមខ្មែរមានអត្ថន័យពាក្យ ​អំពី: