ទុក្ករបុគ្គល

ពីវិគីភីឌា

ទុក្ករបុគ្គល (អង់គ្លេស: Martyr) ជាមនុស្សដែលបានរងទុក្ខជាច្រើន ដោយត្រូវគេបៀតបៀន ឬត្រូវគេសម្លាប់ ដោយព្រោះតែជំនឿសាសនារបស់ខ្លួន។

នៅក្នុងសាសនាគ្រីស្ទ ទុក្ករបុគ្គលគឺសំដៅលើមនុស្សដែលប្ដូរជីវិតរបស់ខ្លួន ជាជាងចោលព្រះគ្រីស្ទ ដំណឹងល្អ ជំនឿ ឬគោលការណ៍ដ៏សុចរិតរបស់ខ្លួន។

ទុក្ករបុគ្គលគ្រីស្ទាននៅជប៉ុន រូបគំនូររបស់ជប៉ុន នៅសតវត្សទី ១៧។

ជាទូទៅ ទុក្ករបុគ្គលត្រូវបានបៀតបៀនដោយបក្សពួកដែលមានអំណាច ដោយត្រូវគេបង្ខំឲ្យគាំទ្រ ឬប្រកាសជាសាធារណៈគាំទ្រជំនឿរបស់ពួកមានអំណាចទាំងនោះ ឬត្រូវគេបង្ខំឲ្យបដិសេធជំនឿរបស់ខ្លួនជាសាធារណៈ។ ប្រសិនបើពួកគេមិនព្រមធ្វើតាមការបង្ខំរបស់ពួកទាំងនោះទេ នោះពួកគេនឹងមានទោស ឬត្រូវប្រហារជីវិត។ ពាក្យទុក្ករបុគ្គលនេះ ដើមដំបូងប្រើចំពោះតែអ្នកដែលរងទុក្ខ ដោយសារតែជំនឿសាសនារបស់ខ្លួនប៉ុណ្ណោះ ប៉ុន្តែក្រោយមកពាក្យនេះក៏ត្រូវបានប្រើចំពោះពួកអ្នកដែលត្រូវគេដាក់គុក ឬត្រូវគេសម្លាប់ ដោយសារតែការប្រកាន់យកបុព្វហេតុនយោបាយណាមួយដែរ។

ទុក្ករបុគ្គលភាគច្រើនត្រូវបានពួកអ្នកដែលដើរតាម ចាត់ទុកថាជាមនុស្សដ៏វិសុទ្ធ ឬគួរឲ្យគោរព ទាំងបានក្លាយជានិមិត្តរូបនៃភាពជាអ្នកដឹកនាំដ៏វិសេសអស្ចារ្យ និងមានវិរភាពក្នុងការប្រឈមមុខនឹងកាលៈទេសៈដ៏លំបាក។ ទុក្ករបុគ្គលដើរតួនាទីសំខាន់ នៅក្នុងសាសនា។

អត្ថន័យ[កែប្រែ]

នៅក្នុងអត្ថន័យដើម ពាក្យទុក្ករបុគ្គលមានន័យថា សាក្សី ហើយវាត្រូវបានប្រើនៅក្នុងពិភពលោកយើងនេះ ព្រមទាំងនៅក្នុងព្រះគម្ពីរសម្ពន្ធមេត្រីថ្មីផងដែរ។[១] ការធ្វើជាសាក្សីគឹមិនមែនក្នុងគោលបំណងឲ្យខ្លួនត្រូវគេសម្លាប់នោះទេ ទោះបីជាយើងធ្លាប់ដឹងតាមរយៈអ្នកនិពន្ធកាលពីសម័យបុរាណ ឬតាមរយៈព្រះគម្ពីរសម្ពន្ធមេត្រី ថាមានសាក្សីជាច្រើនបានស្លាប់ ដោយសារតែទីបន្ទាល់របស់ខ្លួនក៏ដោយ។

ក្នុងអំឡុងសតវត្សគ្រីស្ទានមុនដំបូង ពាក្យនេះទទួលបានអត្ថន័យពីពួកអ្នកជឿដែលព្រះបានត្រាស់ហៅឲ្យធ្វើជាសាក្សី សម្រាប់ជំនឿសាសនារបស់ខ្លួន ហើយដោយសារតែការធ្វើសាក្សីនេះឯង ដែលពួកគេត្រូវទ្រាំក្នុងទុក្ខវេទនា ឬក៏ត្រូវគេសម្លាប់។

គ្រីស្ទានមុនៗបានចាប់ផ្ដើមប្រើពាក្យទុក្ករបុគ្គលមុនដំបូង ចំពោះព្រះយេស៊ូវ ដោយចាត់ទុកព្រះអង្គថាជាទុក្ករបុគ្គលដ៏អស្ចារ្យបំផុត ដោយសារតែព្រះអង្គត្រូវគេឆ្កាង។[២][៣][៤][៥][៦]

សាសនាគ្រីស្ទ[កែប្រែ]

រូបចម្លាក់ទុក្ករបុក្គលសតវត្សទី២០ នៅ Westminster Abbey—ពីឆ្វេងទៅស្ដាំ: Mother Elizabeth of Russia, Rev. Martin Luther King, Archbishop Oscar Romero and Pastor Dietrich Bonhoeffer

នៅក្នុងសាសនាគ្រីស្ទ យោងតាមអត្ថន័យដើមនៃភាសាក្រិក martys ក្នុងព្រះគម្ពីរសម្ពន្ធមេត្រីថ្មី ទុក្ករបុគ្គលគឺជាអ្នកដែលនាំទីបន្ទាល់ ជាធម្មតាជាទីបន្ទាល់តាមរយៈការសរសេរ ឬទីបន្ទាល់ផ្ទាល់មាត់។ ជាធម្មតាទីបន្ទាល់គឺជាអ្វីដែលស្ដីអំពីដំណឹងល្អខាងគ្រីស្ទាន ឬទីបន្ទាល់ស្ដីអំពីព្រះបន្ទូលរបស់ព្រះ។[៧] ទីបន្ទាល់គ្រីស្ទានជាច្រើនត្រូវបានគេបដិសេធ ហើយអ្នកដែលធ្វើបន្ទាល់នោះក៏ត្រូវគេសម្លាប់ រីឯពាក្យទុក្ករបុគ្គលក៏កាន់តែមានគេយល់ដឹងរឹតតែច្រើនឡើងថែមទៀត។ ទោះបីជាត្រូវស្លាប់ក៏ដោយ ក៏មានសាក្សីជាច្រើនសុខចិត្តតាមព្រះយេស៊ូវ ដោយបូជាជីវិតរបស់ខ្លួន ដើម្បីសេចក្ដីពិត។

ទុក្ករបុគ្គលគ្រីស្ទានជាច្រើនត្រូវគេដុត។ គូរដោយ Ranavalona I នៅ Madagascar

ថ្មីៗនេះគំនិតដែលថាព្រះយេស៊ូវគឺជាទុក្ករបុគ្គល ទទួលបាននូវការចាប់អារម្មណ៍យ៉ាងខ្លាំង។ [៨][៩][១០] មានពួកអ្នកប្រាជ្ញជាច្រើនបានសន្និដ្ឋានថា សាវ័កប៉ូលយល់ថាការសុគតរបស់ព្រះយេស៊ូវ គឺជាការសុគតដោយត្រូវគេធ្វើទុក្ករកិរិយា។[១១][១២][១៣][១៤][១៥][១៦] ផ្អែកលើសេចក្ដីសន្និដ្ឋានទាំងនេះ មានអ្នកខ្លះបដិសេធថាគ្រីស្ទានពីរបីសតវត្សដំបូងបានបកស្រាយអំពីការឆ្កាងព្រះយេស៊ូវថាជាការធ្វើទុក្ករកិរិយា។[៥][១៧]

នៅក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រក្រុមជំនុំ ចាប់តាំងពីមានការបៀតបៀនគ្រីស្ទានសម័យមុន ក្នុងចក្រភពរ៉ូម ទុក្ករបុគ្គលត្រូវបានគេឲ្យនិយមន័យថាជាអ្នកដែលត្រូវគេសម្លាប់ ដោយសារតែការរក្សាជំនឿសាសនា។ និយមន័យនៃពាក្យ martyr នេះ មិនមែនសំដៅទៅលើតែជំនឿខាងគ្រីស្ទានប៉ុណ្ណោះទេ។[១៨]

នៅក្នុងសាសនាគ្រីស្ទ ការស្លាប់ដោយសារតែការបៀតបៀនដោយព្រោះតែការប្រកាន់និកាយ អាចត្រូវបានគេមើលឃើញថាជាការធ្វើទុក្ករកិរិយា។ ជាឧទាហរណ៍ មានទុក្ករបុគ្គលជាច្រើនបានទទួលស្គាល់ថា ការបែងចែកបក្សពួករវាងក្រុមជំនុំរ៉ូមែនកាតូលិច និងក្រុមជំនុំនៃប្រទេសអង់គ្លេស ក្រោយឆ្នាំ ១៥៣៤ ធ្វើឲ្យគ្រីស្ទាន២៨០នាក់ ត្រូវបានគេធ្វើទុក្ករកិរិយា ដោយសារតែជំនឿរបស់ខ្លួន។ គេបានដុតគ្រីស្ទានទាំងនោះនៅកន្លែងសាធារណៈ នៅចន្លោះឆ្នាំ ១៥៥៣ និងឆ្នាំ ១៥៥៨ ក្រោមការបញ្ជារបស់ម្ចាស់ក្សត្រីយ៍ម៉ារីទី១ដែលកាន់សាសនារ៉ូមែនកាតូលិច នៅអង់គ្លេស ជាហេតុនាំទៅរកការផ្លាស់ប្ដូរទៅជាក្រុមជំនុំនៃប្រទេសអង់គ្លេស ដែលស្ថិតនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ម្ចាស់ក្សត្រីយ៍អេលីហ្សាបិតទី១ ក្នុងឆ្នាំ១៥៥៩ ហើយបន្ទាប់មកទៀតអ្នកកាន់សាសនារ៉ូមែនកាតូលិច៣០០នាក់ ត្រូវបានធ្វើទុក្ករកិរិយា ដោយអំណាចក្រុមជំនុំនៃប្រទេសអង់គ្លេស ក្នុងសតវត្សទី១៦ និងទី១៧ បន្ថែមពីលើអ្នកដែលត្រូវបានគេធ្វើទុក្ករកិរិយា១៥០នាក់ កាលពីមុន។[១៩][២០][២១][២២][២៣][២៤][២៥]

ឯកសារយោង[កែប្រែ]

  1. See e.g. Alison A. Trites, The New Testament Concept of Witness,ISBN 0-521-60934-8andISBN 978-0-521-60934-0.
  2. Frances M. Young, The Use of Sacrificial Ideas in Greek Christian Writers from the New Testament to John Chrysostom (Eugene, OR: Wipf & Stock, 2004), pp. 107.
  3. Eusebius wrote of the early Christians: "They were so eager to imitate Christ ... they gladly yielded the title of martyr to Christ, the true Martyr and Firstborn from the dead." Eusebius, Church History 5.1.2.
  4. Scholars believe that Revelation was written during the period when the word for witness was gaining its meaning of martyr. Revelation describes several Christian reh with the term martyr (Rev 17:6, 12:11, 2:10-13), and describes Jesus in the same way ("Jesus Christ, the faithful witness/martyr" in Rev 1:5, and see also Rev 3:14).
  5. ៥,០ ៥,១ A. J. Wallace and R. D. Rusk, Moral Transformation: The Original Christian Paradigm of Salvation (New Zealand: Bridgehead, 2011), pp. 217-229.
  6. Winters, Jonah (1997-09-19). "Conclusion". Dying for God: Martyrdom in the Shi'i and Babi Religions. M.A. Thesis. http://bahai-library.com/theses/dying/dying8.conclusion.html។ បានយកមក 2007-01-23.  Archived 2020-02-18 at the វេយប៊ែខ ម៉ាស៊ីន.
  7. See Davis, R."Martyr, or Witness?" Archived 2011-05-11 at the វេយប៊ែខ ម៉ាស៊ីន., New Matthew Bible Project
  8. J. W. van Henten, "Jewish Martyrdom and Jesus' Death" in Jörg Frey & Jens Schröter (eds.), Deutungen des Todes Jesu im Neuen Testament (Tübingen: Mohr Siebeck, 2005) pp. 157 – 168.
  9. Donald W. Riddle, "The Martyr Motif in the Gospel According to Mark." The Journal of Religion, IV.4 (1924), pp. 397 – 410.
  10. M. E. Vines, M. E. Vines, "The 'Trial Scene' Chronotype in Mark and the Jewish Novel", in G. van Oyen and T. Shepherd (eds.), The Trial and Death of Jesus: Essays on the Passion Narrative in Mark (Leuven: Peeters, 2006), pp. 189 – 203.
  11. Stephen Finlan, The Background and Content of Paul's Cultic Atonement Metaphors (Atlanta, GA: SBL, 2004), pp. 193 – 210
  12. Sam K. Williams, Death as Saving Event: The Background and Origin of a Concept (Missoula, MT: Scholars Press for Harvard Theological Review, 1975), pp. 38 – 41.
  13. David Seeley, The Noble Death (Sheffield: JSOT Press, 1990), pp. 83 – 112.
  14. Stanley Stowers, A Rereading of Romans: Justice, Jews, and Gentiles (Ann Arbor: Yale University Press, 1997), p. 212f.
  15. Jarvis J. Williams, Maccabean Martyr Traditions in Paul's Theology of Atonement (Eugene, OR: Wipf and Stock, 2010)
  16. S. A. Cummins, Paul and the Crucified Christ in Antioch (Cambridge: Cambridge University Press, 2001).
  17. Stephen J. Patterson, Beyond the Passion: Rethinking the Death and Life of Jesus (Minneapolis, MN: Fortress, 2004).
  18. Arena, Saints, directed by Paul Tickell, 2006
  19. Alexander, Ruth (2013-11-12). "Are there really 100,000 new Christian martyrs every year?". BBC News. Retrieved 2014-08-22.
  20. Stephen Knapp (2006) The Power of the Dharma: An Introduction to Hinduism and Vedic Culture [១]
  21. Muhammad Saed Abdul-Rahman Islam: Questions and Answers - Jurisprudence and Islamic Rulings: General and Transactions -, Teil 1 MSA Publication Limited 2004ISBN 978-1-861-79411-6page 18
  22. A. Ezzati (1986). The Concept Of Martyrdom In Islam. Tehran University.
  23. "The Concept of Martyrdom and Sikhism" (PDF). globalsikhstudies.net. Archived from the original (PDF) on 2021-02-25. Retrieved 2017-11-08.
  24. Sandeep Singh Bajwa (2000-02-11). "Biographies of Great Sikh Martyrs". Sikh-history.com. Archived from the original on 2019-04-03. Retrieved 2014-08-22. {{cite web}}: More than one of |archivedate= and |archive-date= specified (help); More than one of |archiveurl= and |archive-url= specified (help)
  25. "Sacrifice and Martyrdom - Gateway to Sikhism". Allaboutsikhs.com. Retrieved 2014-08-22.