ប្រវត្តិភាសាអ៊ីតាលី
| ភាសាដើម | អ៊ីតាលីណូ |
| ការបញ្ចេញសម្លេង | អ៊ីត តា លី ណូ |
| និយាយក្នុង | ប្រទេសអ៊ីតាលី
ស្វីស |
| តំបន់ | អឺរ៉ុបខាងត្បូង |
| សរុបអ្នកនិយាយ | ៧០ លាននាក់ |
| ចំណាត់ថ្នាក់ | ២០ |
| ភាសាគ្រូសារ | អ៊ីតាលី រ៉ូមុំាង |
| ប្រព័ន្ធការសសេរ | អក្សរក្រម ឡាតាំង |
| ភាសាជាផ្លូវការ | សហភាព អឺរ៉ុប ប្រទេសអ៊ីរតាលី |
ប្រវត្តិភាសាអ៊ីតាលី
ភាសាអ៊ីតាលី ជាភាសាមួយមកពីភាសា រ៉ូមុំាង ដែលត្រូវបាននិយាយដោយជនជាតិដើមប្រហែលមនុស្ស ៧០ លាននាក់នៅក្នុងប្រទេស អ៊ីតាលី ម៉ាលតា សាន់ ម៉ារីណូ និងផ្នែកនៃ ប្រទេសស្វីស ក្រូទៀ សូវៀត និង ប្រទេសបារំាង។ អ្នកនិយាយភាសាដើមមួយចំនួនគឺសុទ្ធតែជាទ្វិភាសាដើមនៃមាត្រដ្ឋានជនជាតិអ៊ីតាលីទាំងពីរប្រភេទ និង តំបន់ផ្សេងៗពីគ្នា។ នៅក្នុងប្រទេស ស្វីស ភាសាអ៊ីតាលីជាភាសាផ្លូវការមួយក្នុងភាសាជាផ្លូវការទាំងបួន ត្រូវបាននិយាយដោយជនជាតិស្វីសក្នុងតំបន់នៃ ហ្រ្គីហ្គីអូណី និង ទីស៊ីណូ។ ផងដែរនោះ វាគឺជាភាសាផ្លូវការនៃ តំបន់ សាន់ ម៉ារីណូ ប្រសើរជាង ភាសាដើមនៃទីក្រុង វ៉ាទីខខាន។ ភាសាអ៊ីតាលី ត្រូវបានចាត់ទុកជាភាសារបស់ខ្លួនដោយរដ្ឋ បន្ទាប់ពីប្រទេសអ៊ីតាលីបានបង្រួបបង្រួមមក ត្រូវបានគេជាមូលដ្ឋានទៅលើគ្រាមភាសា ទូសខាន ដែលទុកមុនគឺដែលអាចទទួលយកបាននៅក្នុងសាលា ថ្នាក់រៀន ក្នុងសង្គម ហ្លរ៉េទីន។ វាមានការរីកចម្រើនឡើងៗ គឺផងដែរនោះឈានទៅដល់មានឥទិ្ធពលដោយ ភាសាគ្រាមភាសាអ៊ីតាលី និង ដោយភាសាអាឡឺម៉ង់ នៃអ្នកឈ្លានពានពួករ៉ូមុំាង។
ភាសាអ៊ីតាលី ក្លាយចេញមកពី សញ្ញាភាសាឡាតាំង និង មានភាពយ៉ាងជិតស្និតរវាងភាសាជាតិ ទៅនឹង ភាសាឡាតំាង។ មិនដូចភាសារ៉ូមុំាងផេ្សងៗទាំងអស់នោះទេ ភាសាអ៊ីតាលីរក្សាទុកខុសគ្នារបស់ភាសា ឡាតំាង រវាង ព្យញ្ញានះខ្លី និងព្យញ្ញានះវែង។ ដូចនៅក្នុងភាសា រ៉ូមុំាង ការសង្កត់សម្លេង គឺជាកំណត់សំគាល់។ ជាពិសេស ការចូលរូមរបស់ភាសារ៉ូមុំាង អ៊ីតាលី គឺមានភាពយ៉ាងជិតស្អិតទៅនឹង ភាសាឡាតំាង ក្នុងក្រុមនៃ វេយ្យករណ៏។ សទ្ធានុក្រម សទិសភាព (ការអានដូចគ្នា) គឺមានទៅដល់ ៨៩% ជាមួយនឹងភាសាបារំាង ៨៧% ជាមួយភា សាន់ឌីណៀន ៨៥%ជាមួយភាសា កាតាឡាន់ ៨២%ជាមួយភាសាស្ប៉ាញ ៧៨%ជាមួយភាសា ហ៊េតូ រ៉ូមុំាង និង ៧៧%ជាមួយភាសា រ៉ូមុំាង។
ប្រវិត្តភាសាអ៊ីតាលី
[កែប្រែ]ភាសាអ៊ីតាលីមានប្រវត្តិយូរយាណាស់មកហើយ ប៉ុន្តែជាភាសាដ៏ពេញនិយមនៃភាសាគឺភាគច្រើនត្រូវបានអោយចេញជារូបរាង អោយប្រើប្រាស់ ដោយប្រៀបធៀបមកដល់បច្ចុប្បន្ននេះ។ មុនពេល ដែលអក្សរមានអនុភាពដែលអាចមានអត្ថន័យអាចហៅបានថា ភាសាអ៊ីតាលី ( ដោយត្រឹមត្រូវ ភាសាក្នុងស្រុក ដូចជាមានការសំគាល់ពី បុព្វាធិការី ឡាតាំងសាមញ្ញ) គំរូលិខិតនីត្យានុកូលមកពីតំបន់ ប៊ីណីវ៉េនតូ ដែលមាននៅឆ្នាំ ចាប់ពីឆ្នាំ ៩៦០ ដល់ ៩៦៣។ អ្វីដែលចង់អោយមានអាចគិតអំពី ភាសាអ៊ីតាលី គឺបានយល់ព្រមជាលើកដំបូងក្នុងឆ្នាំដំបូង ក្នុងសតវត្សរ៏ទី១៤ តាមរយះការងារនៃ ដាន់ទី អាលីហ្គីអេរី ដែលលាយជាមួយភាសាអ៊ីតាលីខាងត្បូង ជាពិសេស ភាសា ស៊ីសីលៀន ជាមួយជនជាតិដើម ហ្លរ៉េនទីន នៅក្នុងបទកាព្យនិយាយអំពីព្រឹត្តការណ៏របស់អ្នកចម្បាំង ដ៏ល្បីល្បាញ ដោយរួបរួម ដូចជា ខាមមីឌា ជាមួយ ហ្គីអូវានី បូស្កាហ្សីអូ ទាក់ទងគ្នានឹងអត្ថបទ ឌីវីណា។ សេចក្តីស្រលាញ់ការងារយ៉ាងខ្លាំងរបស់លោក ដាត ត្រូវបានគេអានពាសពេញប្រទេសអ៊ីតាលី និង អត្ថបទភាសាគ្រាមភាសារបស់គាត់ បានក្លាយទៅជា " ត្រូវតាមសាសនប្បញ្ញត្តិ " ដែលសម្រាប់ការអប់រំទៅដល់ជនជាតិអ៊ីតាលីទាំងអស់ អាចនិងងាយយល់ ដឹងកាន់តែច្បាស់។ ដាត គឺនៅតែមានជំនឿជឿជាក់ មានកិត្តិយសជាមួយនឹងបមាណីយកម្ម ភាសាអ៊ីតាលីនិង ដូចនេះ គ្រាមភាសានៃ ភាសាហ្លរ៉េន ក្លាយទៅជាមូលដ្ឋានគ្រឹះសម្រាប់អ្វីដែលចង់ក្លាយទៅជាភាសាជាផ្លូវការនៃភាសាអ៊ីតាលី។ ភាសាអ៊ីតាលីជារឿយៗគឺភាសាជាផ្លូវការផ្សេងពីរដ្ឋអ៊ីតាលី គឺសសេរថ្ងៃខែមុន ដណើ្តមយកភាសាឡាតាំងបន្តិចម្តងៗ នៅពេលដែលមានឥទ្ធិពលពីបរទេស (ដូចជា ភាសាស្ប៉ាញនៅក្នុង អាណាចក្រ ណេប៉ល ឬ ភាសាអូស្រ្តាលី នៅក្នុងអាណាចក្រ ឡំាមប៉ាឌី វីណេទៀ) សូម្បីតែ ទីប្រជុំជនក៏បាននិយាយភាសាក្នុងស្រុក និងគ្រាមភាសា។ ភាសាអ៊ីតាលី ផងដែរគឺជាភាសាមួយ ក្នុងចំណោមភាសាជា ច្រើនដែលទទួលស្គាល់ភាសានៅក្នុង ពាក់កណ្តាល ចក្រភពអូស្រ្តាលី និង ចក្រភពហ៊ុងគ្រី។ ប្រទេសអ៊ីតាលីជារឿយៗបានសំគាល់ដោយភាសាគ្រាមភាសាសម្រាប់ទីក្រុងតាំងពីទីក្រុងពីមុន រហូតដល់ថ្មីៗនេះ គិតនៃទីក្រុងរដ្ឋ។ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ គ្រាមភាសាទាំងនោះ សព្វថ្ងៃនេះ មានយ៉ាងច្រើនដោយខុសប្លែកពីគ្នា បន្តិចបន្តួច។ ដូច ទាញយកភាសាអ៊ីតាលីមកអោយប្រើប្រាស់ពាសពេញប្រទេសអ៊ីតាលី ជាការពិត ការនិយាយតាមតំបន់គឺរក្សាទុកយ៉ាងត្រឹមត្រូវ តាមធម្មជាតិ ការបង្កើតផ្សេងមួយទៀតនៃ តំបន់ភាសាអ៊ីតាលី។ ភាពខុសគ្នាចំពោះអត្តចរិតសំខាន់ សម្រាប់ជំនួស រវាង ភាសាអ៊ីតាលី រ៉ូមុំាង និង មីឡានីសអ៊ីតាលី គឺជាករផ្គួបចូលគ្នាទាំងពីរ នៃព្យញ្ញានះខាងដើម និងការបញ្ចេញសម្លេងនៃការអាន " អ៊ី ""e" និង " អេស ""s" ក្នុងករណីខ្លះ (ឧទាហរណ៏ va bene "all right" " " ) ភាពខុសគ្នាទៅនឹង ភាសាអ៊ីតាលីខាងជើង គ្រាមភាសា និងភាសា អ៊ីតាលីខាងត្បូងជារឿយៗត្រូវបានមិនបានពិភាក្សាដោយ ហ្រាន់កូ អូសីតាន មានឥទិ្ធពលនាំអោយប្រើប្រាស់នៅប្រទេសអ៊ីតាលី។ យ៉ាងសំខាន់នោះដោយ កវី ពាក្យកាព្យឃ្លោង មកពីប្រទេសបារាំង។ ក្នុងអំឡុងពេលពាក់កណ្តាលអាយុ ប៉ុន្តែបន្ទាប់ពីទទួលជោគជ័យជំនះនៃអ៊ីតាលីខាងត្បូង ស៊ីស៊ីលី ក្លាយជាទឹកដីប្រទេសអ៊ីតាលីជា លើកដំបូងដើម្បីរក្សាទុក អូសីតាន លីរី អារម្មណ៏ ឬ វិធីនៅក្នុង កំណាព្យកវីនិពន្ធ។ សូម្បីតែនៅក្នុងករណីភាសាអ៊ីតាលីខាងជើង ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ អ្នកប្រាជ្ញជាច្រើនគឺមានការប្រុងប្រយ័ត្តដោយមិនបំផ្លើសមានអនុភាព ប្រសិទ្ធភាពនៃអ្នកខាងក្រៅលើ រីកចម្រើនភាសាក្នុងស្រុក។ ឥទិ្ធពលសេដ្ឋកិច្ច និង ដោយប្រៀធៀបភាពជឿនលឿននៃ ទូសសាណី នៅសម័យ (ចុងពាក់កណ្តាលសម័យកាល) អោយគ្រាមភាសាមានរឹងមាំ គិតអំពីភាសា វ៉េណីទៀន បានរលឹកត្រូវបានផ្សព្វផ្សាយពាសពេញក្នុងតំបន់ជិតសមុទ្រ វិជ្ជាជីវះនៅជិត សមុទ្រម៉េឌីទែរ៉ាណេ។ ផងដែរនោះ ការកើតឡើង នៃនយោបាយមានភាពទាក់ទងនៃ ហ្លរ៉េន ក្នុងអំឡុងពេលសម័យកាសកើតឡើងនៃច្រាំង មីឌីស៊ី មនុស្សនិយម និងដំណើរមានសកម្មភាពជាថ្មីនៃអក្សរសាស្ត្រកើតឡើង វិញភាសាគ្រាមភាសា ឬ ដូចជាធ្វើអោយប្រសើរឡើង តាមនិយាម ក្នុងសិល្បះ។
ដំណើរមានសកម្មភាពជាថ្មីនៃអក្សរសាស្ត្រ
[កែប្រែ]របកគំហើញសារជាថ្មី នៃដាត និងបានបន្តអោយចំនាប់អារម្មណ៏នៅ ក្នុងភាសាវិទ្យា ក្នុងសតវត្សរ៏ទី១៦ បានពិភាក្សាគ្នាយ៉ាងរស់រវើកដែលអសុក្រឹត្តពាសពេញប្រទេសអ៊ីតាលី ការទុកព្រួយ ខ្វល់ខា្វយ ការវិនិច្ឆ័យដែលគួរតែគ្រប់គ្រងគ្រឹះស្ថានសម្រាប់នៃអក្សរសាស្ត្រ អ៊ីតាលី និងត្រូវបាននិយាយភាសា។អ្នកប្រាជ្ញមួយចំនួនបានបែង ចែកក្នុងនោះជាបីក្រុម ១ អ្នកសុទ្ធនិយម ដឹកនាំដោយ ភីតត្រូ ប៊េមប៉ូ (ទាមទារភាសាអោយ មានអនុភាពតែមួយត្រូវបានដាក់ជាមូលដ្ឋាន ទៅលើអក្សរសាស្ត្រ សំខាន់ ដូចជា ភីត្រាច និងប៉ូស្កាស៊ីអូ)។ ២ ណីកូឡូ ម៉ាឈីវីលី និង ហ្លរ៉េទីនីស ចូលចិត្តកំណែថ្មីត្រូវបាន និយាយដោយមនុស្សធម្មតាជាងក្នុងសម័យកាលរបស់ពួកគេ។ ៣ អ្នកអែបអប ដូចជា បាលដាសារី កាសទីឡីអូនី និង ហ្គែន ហ្គីអូហ្គីអូ ទ្រីសសីណូ ទទូចថាតំបន់នីមួយៗ មានភាសាក្នុងស្រុក ជួយអោយទៅជាភាសាជានិយាមថ្មី (ជាស្តង់ដាថ្មី)។ ការធ្វើទាមទារមួយភាគបួនជនជាតិអ៊ីតាលីគឺ តុលាការបានយល់ព្រម។ តាមយថាហេតុ គំនិតរបស់ ប៊េមប៉ូមានជ័យជំនះ និងការអាន ដើម្បីបោះពុម្ភនៃវចនានុក្រមអ៊ីតាលី ក្នុង១៦១២ និងស្ថាបនានៃ អាស្កាឌីមី ដីឡា គ្រូស្កា ក្នុងហ្លរ៉េន (១១៥៨២ ដល់ ១៥៨៣) នីតិបញ្ញត្តិជាផ្លូវការទំាងមូលនៃភាសាអ៊ីតាលី។
សម័យទំនើប
[កែប្រែ]អត្ថន័យគួអោយកត់សំគាល់ពីរបច្ចុប្បន្នក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្តភាសា អ៊ីតាលីបានកើតឡើរវាងឆ្នាំ១៥០០ និង១៨៥០។ ព្រឹត្តការណ៏ទាំងពីរ គឺមានការផ្សព្វផ្សាយយ៉ាងរហ័ស។ អ្នកគ្រប់គ្រង អ្នកច្បាប់ នៃជនជាតិស្ប៉ាញបានផ្សាយ និង