ភាសាស៊ី

ភាសាស៊ី ឬ C (ភាសាកម្មវិធីស៊ី) ជាភាសាសម្រាប់សរសេរកម្មវិធីព័ត៌មានវិទ្យាដែលមានលទ្ធភាពអាចគ្រប់គ្រង និងដាក់ដំណើរការលើប្រព័ន្ធគណនូបករណ៍រួមទាំងប្រព័ន្ធអស្យាណូបានទៀតផង។ **ភាសា C ត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយលោកដេនីស រីឈី (Dennis Ritchie) នៅចន្លោះឆ្នាំ១៩៦៩ និង ១៩៧៣ នៅបន្ទប់ពិសោធរបស់Bell Telephone ។ ភាសា C ដំបូងឡើយត្រូវបានបង្កើតឡើងដើម្បីបង្កើតប្រព័ន្ធប្រតិបត្តិការយូនិក (Unix)ហើយក៏ត្រូវបានប្រើប្រាស់ដើម្បីបង្កើតកម្មវិធីជាច្រើនដែលដំណើរការនៅលើប្រព័ន្ធប្រតិបត្តិការយូនិក រួមទាំងកម្មវិធីបម្លែងកូដ(Compiler) ផងដែរ។ ដូច្នេះហើយ ភាសា C ក៏ត្រូវបានគេទទួលស្គាល់ថាជាភាសាសម្រាប់បង្កើតប្រព័ន្ធប្រតិបត្តិការ (system programming language )។

ប្រវត្តិ

ភាសា C បានបង្កើតឡើងដោយលោកដេនីស រីឈី (Dennis Ritchie) នៅចន្លោះឆ្នាំ ១៩៦៩ និង ១៩៧៣ នៅបន្ទប់ពិសោធរបស់Bell Telephone នឹងមានសន្ទុះខ្លាំងនៅឆ្នាំ ១៩៧២ នេះបើតាមសំដីរបស់លោកដេនីស រីឈី។ គេបានដាក់ឈ្មោះភាសានេះថាជា "ភាសា C" ព្រោះវាត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយប្រើប្រាស់លក្ខណៈរបស់ភាសា B បង្កើតឡើងដោយលោក Ken Thompson។ ភាសា B គឺត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយពឹងផ្អែកលើលក្ខណៈរបស់ភាសា BCPL ដែលបានបង្កើតឡើងដោយលោក ម៉ាធីន រីឆាត (Martin Richards)។ ដូច្នេះ ភាសា C ទទួលលក្ខណៈដោយប្រយោលអំពីភាសា BCPL តាមរយៈភាសា B។

ភាសា C ត្រូវបានបង្កើតដោយមានលក្ខណៈជិតស្និតនឹងការបង្កើតប្រព័ន្ធប្រតិបត្តិការយូនិក (Unix) ដែលតំបូងឡើយប្រព័ន្ធប្រតិបត្តិការយូនិក (Unix)នេះបានបង្កើតដោយកូដបណ្ដុំ(assembly) ប៉ុណ្ណោះ សម្រាប់ដាក់ប្រតិបត្តិការម៉ាស៊ីន PDP-7 ហើយដែលក្រោយមកក៏ត្រូវបានប្រើប្រាស់ដើម្បីដាក់ប្រតិបត្តិការម៉ាស៊ីន PDP-11។ នៅឆ្នាំ ១៩៧៣ ភាសា C បានបន្ថែមនូវរចនាសម្ព័ន្ធ(struct type)និងត្រូវបានយកទៅប្រើប្រាស់សម្រាប់សរសេរស្នូលរបស់ប្រព័ន្ធប្រតិបត្តិការយូនិក (Unix Kenal) ហើយដែលបានក្លាយជាភាសាសរសេរកម្មវិធីព័ត៌មានវិទ្យាទីមួយដែលត្រូវបានគេយកទៅប្រើប្រាស់សម្រាប់បង្កើតប្រព័ន្ធប្រតិបត្តិការជំនួសការសរសេរបែបកូដបណ្ដុំ (assembly)។

នៅឆ្នាំ ១៩៧៨ លោក ប្រ៊ីយ៉ាន ឃ័រនីញ៉ាន (Brian Kernighan) និង ដេនីស រីឆាត (Dennis Ritchie) បានបោះពុម្ពសៀវភៅ The C Programming Language លើកទីមួយ ដែលក្រោយមកបានគេហៅថា "K&R"។

នៅឆ្នាំ ១៩៨៣ វិទ្យាស្ថានបទដ្ឋានជាតិនៃសហរដ្ឋអាមេរិច American National Standards Institute (ANSI) បានបង្កើតបទដ្ឋានថ្មីសម្រាប់ភាសា C ហើយនៅឆ្នាំ ១៩៨៩ ក៏ត្រូវបានទទួលស្គាល់ជាបទដ្ឋាន ANSI X3.159-1989 "Programming Language C" ដែលត្រូវបានហៅជាទូទៅថា ANSI C ឫបទដ្ឋាន C, ឫ C89។

នៅឆ្នាំ១៩៩០ បទដ្ឋាន ANSI C ត្រូវបានទទួលស្គាល់ដោយសហព័ន្ធបទដ្ឋានអន្តរជាតិ ISO ហើយដែលត្រូវបានគេហៅថា "C89" ឫ "C90"។

ក្រោយមកបទដ្ឋាន"C89" ក៏ត្រូវបានកែប្រែនិងបញ្ចូលបន្ថែមលក្ខណៈថ្មី និងត្រូវបានទទួលស្គាល់ដោយប្រព័ន្ធបទដ្ឋានអន្តរជាតិ ISO (ISO/IEC 9899:1999)នៅឆ្នាំ ១៩៩៩ដែលត្រូវបានស្គាល់ថា C99 ។

លក្ខណៈ

ភាសា C មានលក្ខណៈជាលំដាប់នៃប្រតិបត្តិការ (Procedural) និងត្រូវបានបង្កើតឡើងអោយមានជាបទដ្ឋាន ដែលអាចដាក់អោយប្រតិបត្តិការនៅលើគ្រប់ប្រព័ន្ធប្រតិបត្តិការទាំងអស់ (Linux, Mac, Window)។ ភាសា C ត្រូវការប្រើប្រាស់កម្មវិធីបម្លែងកូដ (compiler)អោយទៅជាកូដម៉ាស៊ីនដែលអាចដាក់អោយប្រតិបត្តិការលើម៉ាស៊ីនបាន។ ដូច្នេះ ភាសានេះត្រូវបានចាត់ចូលក្នុងជំពូកភាសាកូដបម្លែង (compiler) ដែលខុសពីជំពូកភាសាកូដបកប្រែ (Interpreter)។

ភាសាC មានលក្ខណៈពិសេសៗដូចជា

មិនប្រកាន់ប្រភេទទិន្នន័យរវាង characters និង Interger ដែលមានន័យថាប្រភេទទិន្នន័យទាំងពីរនេះអាចប្រើប្រាស់ជំនួសគ្នាបាន

អាចធ្វើការគណនាដោយផ្ទាល់ដល់អង្គចងចាំរបស់កុំព្យូទ័រ (computer memory) ដោយការប្រើប្រាស់ Pointer

ធ្វើការជាមួយនិងលក្ខណៈ Polymorphism

អាចបង្កើតបណ្ដុំទិន្នន័យ (array) ជំនួសការប្រើប្រាស់ pointer

មានប្រព័ន្ធប្រតិបត្តិដែលអាចគ្រប់គ្រងច្រកចេញចូល Standard Input Output (I/O)

មានប្រមាណវិធីសម្រាប់គណនាច្រើនដូចជា +=, -=, *=, ++ ។ល។និង។ល។

បណ្ដុំឯកសារនៅក្នុងភាសា C អាចបែងចែកជាពីរផ្នែក គឺផ្នែកនៅក្នុងបណ្ដុំឯកសារ .h និង បណ្ដុំឯកសារ .c។ បណ្ដុំឯកសារ .h គឺប្រើប្រាស់ដើម្បីសរសេរគ្រោងរបស់កម្មវិធីដែលមានដូចជាការប្រកាសអញ្ញាត(variable) ការបង្កើត សម្ព័ន្ធទិន្នន័យ (struct type) និងឈ្មោះរបស់ប្រតិបត្តិការ (Function) ។ល។ និង ។ល។ ក្រៅពីនេះ ការប្រើប្រាស់បណ្ដុំឯកសារ .h នេះ អាចផ្ដល់លទ្ធភាពក្នុងការបង្កើតជាប្រតិបត្តិការ (Function) ដែលមានលក្ខណៈជាបណ្ណាល័យមានស្រាប់ ឫ ការបង្កើតបណ្ណាល័យថ្មីសំរាប់ប្រើប្រាស់ក្នុងការបង្កើតកម្មវិធីឯទៀត។ បណ្ដុំឯកសារ .c គឺប្រើប្រាស់សម្រាប់សរសេរបញ្ចូលកូដទាំងអស់។ ផ្នែកខាងលើនៃកូដដែលសរសេរនៅក្នុងឯកសារ .c គឺប្រើប្រាស់សម្រាប់ភ្ជាប់ទៅបណ្ដុំឯកសារ .h ដើម្បីប្រើប្រាស់នូវរាល់គម្រោងទាំងអស់ដែលបានធ្វើស្រាប់នៅក្នុងបណ្ណាល័យនោះ។ ក្នុងភាសា c មានប្រតិបត្តិការចំណាប់ផ្ដើមមួយឈ្មោះ main ដែលជាចំណុចចាប់ផ្ដើមនែប្រតិបត្តិការនៅពេលដែលកម្មវិធីត្រូវបានដាក់អោយដំណើរការ។

ឧទាហរណ៍:
កម្មវិធី Hello world

#include <stdio.h>
int main( ) {
   printf("Hello, World!");  /*   បង្ហាញ Hello, World!*/
   return 0;
}

ក្នុងឧទាហរណ៍ខាងលើនេះ

#include <stdio.h>

ប្រើប្រាស់ដើម្បីភ្ជាប់ទៅបណ្ណាល័យដែលមានឈ្មោះ stdio(Standard Input/Output) ដែលមានស្រាប់នៅលើគ្រប់កំុព្យួទ័រ បណ្ណាល័យនេះមានអនុគមន៏មួយចំនួនដែលទាក់ទងនឹងការបញ្ចញបញ្ចូលតម្លៃ ។

printf("Hello, World!");

ជាអនុគមន៏មួយនៃអនុគមន៏ជាច្រើនទៀតដែលមានស្រាប់នៅក្នុង បណ្ណាល័យ(Library) Stdio ហើយមានមុខងារបង្ហាញនូវ តួអក្សរ(string) ។

លំហាត់ឧទាហរណ៍

(១). ចូរបង្កើតកម្មវិធីនៃប្រមាណវិធីបូក ដក គុណ ចែកនៃទិន្នន័យចំនួនពិត a និង b :
កម្មវិធី

#include <stdio.h>
void main (void)
{
   double a, b; /* តាង a និង b ជាអញ្ញតិនៃអថេរចំនួនពិត*/

   printf("input the value of a and b");
   scanf("%lf %lf",&a, &b); /*បញ្ជូលតំលៃ a និង b*/

   printf("Addition = %lf\n",a+b); /*ធ្វើប្រមាណវិធីបូករវាង a និង b*/
   printf("subtraction = %lf\n",a-b); /*ធ្វើប្រមាណវិធីដករវាង a និង b*/
   printf("multiplication = %lf\n",a*b); /*ធ្វើប្រមាណវិធីគុណរវាង a និង b*/
   printf("Division = %lf\n",a/b); /*ធ្វើប្រមាណវិធីចែករវាង a និង b*/
}

(២) សរសេរកូដដើម្បីរកមធ្យភាគពិន្ទុ សិស្សដែលរៀន៤មុខវិជ្ជា ហើយបង្ហាញលទ្ធផលជាប់ រឺធ្លាក់ :

#include<stdio.h>
#include<conio.h>
#include<math.h>
void main() {
   float a,b,c,d,average;/*ប្រកាសអថេរតាង a,b,c,d ជាប្រភេទមុខវិជ្ជានិមួយៗ និង average ជាមធ្យមភាគពិន្ទុ*/

   printf("please input a:\n b:\n c:\n d:\n");
   scanf("%f%f%f%f",&a,&b,&c,&d);

   average=a+b+c+d/4;
   if (average>=50) {
      printf("you are passed exam!!");
      printf("your score is %.2f:",average);
   } else {
      printf("you are failed exam!!");
      printf("your score is %.2f:",average);
   }
   getch();/*សំរាប់ទប់screen មិនអោយback មកវិញ*/
}

(៣) សរសេរកម្មវិធីដោះស្រាយសមីការដឺក្រទី២ មានមួយអញ្ញាត:

#include<stdio.h>
#include<conio.h>
#include<math.h>
void main(){
   float a,b,c,delta,x1,x2;

   printf("Please input value of a: "); scanf("%f",&a);
   printf("Please input value of b: "); scanf("%f",&b);
   printf("please input value of c: "); scanf("%f",&c);

   delta =(b*b)-(4*a*c);
   if (delta>0) {
      x1=-b-sqrt(delta)/2*a;   //sqrt()ជាអនុគមន៍រឹសការេ
      x2=-b+sqrt(delta)/2*a;
      printf("result of x1 :%f\n",x1);
      printf("result of x2 : %f\n",x2);
   } else if (delta==o){
      x1=-b/2*a;
      printf("result of x1=x2=%f",x1);
   } else {
      printf("no answer");
   }
   getch();
}

LOOP

Loop ត្រូវបានគេប្រើដើម្បីអនុវត្តនូវកិច្ចការដដែលៗតាមលក្ខខណ្ឌដែលគេបានកំនត់។
ទំរង់ទូទៅរបស់ for loop គឺ:

for (initial; condition; update)

for (តំលៃចាប់ផ្តើម; លក្ខខណ្ឌ; ការប្រែប្រួលតំលែ)
ឧទាហរណ៍ដូចជា:

for (i=1; i<5; i++)

មានន័យថាតំលៃចាប់ផ្តើមរបស់i គឺ់i=1ហើយi នឹងកើនតំលៃរហុតដល់4។
ដោយសារi++ វាកើនតំលៃម្តង1ៗ iមិនអាចស្មើ 5 បានទេ ព្រោះi<5។
ឧទាហរណ៍ :

#include<stdio.h>
#include<conio.h>
void main(){
   clrscr();
   int i;
   for (i=1; i<5; i++)
      printf("%d ",i);
   getch();
}

លទ្ធផលដែលទទួបានគឺ
1 2 3 4
សរសេរកម្មវិធីបង្ហាញតំលៃy ដោយy=x * 2ដោយបង្ហាញចាប់ពី០ដល់8ដោយប្រើfor loop:

#include<stdio.h>
#include<conio.h>
void main() {
   clrscr();
   int x,y;
   for(x=0; x<5; x++)        //x++ មានន័យថាxបញ្ចេញតំលៃហើយទើបកើនតំលៃ
      printf("y= %d ",x*2);  //យើងអាចដាក់រូបមន្ត(x*2)ដោយមិនចាំបាច់សរសេរstatement(x=x*2)
   getch();   //wait for input
}

លទ្ធផលដែលទទួលបាន
y=0 y=2 y=4 y=6 y=8

សរសេរកម្មវិធីបញ្ចេញតំលៃដោយប្រើ while loop:

#include<stdio.h>
#include<conio.h>

void main() {
   int count;
   int answer;
   count=1;

   while (count<=5) {
      answer=count*2;
      printf("%d*2 =%d;",count,answer);
      count=count+1;
   }
   getch();
}

លទ្ទផលដែលទទួលបានគឺ
1*2=2;2*2=4;3*2=6;4*2=8;5*2=10;

ការប្រើប្រាស់ switch

switch ត្រូវបានគេប្រើ ដើម្បីជាជម្រើសក្នុងការជ្រើសយកមធ្យោបាយណាមួយ។
ទំរង់ទូទៅរបស់ switch គឺ៖

   switch (variable) {
      case  const1: statement; break;
      case  const2: statement; break;
      ...
      case  constn: statement; break;
      default: statement;
   }

ឧទាហរណ៍ៈ កម្មវិធីដែលអាចឲ្យអ្នកវាយបញ្ចូលពិន្ទុ បន្ទាប់មកវានឹងបង្ហាញនិទ្ទេស:

#include<stdio.h>
#include<conio.h>

void main() {
   clrscr();
   float score;
   char grade;

   printf("Input your score:");
   scanf("%f",&score);
   switch(score/10) {    /*(score/10) យកពិន្ទុសរុបចែកនឹង១០ */
      case 10:
      case  9: grade='A'; break;    /* 90-100   បង្ហាញនិទ្ទេសA ដោយមិនចាំបាច់ដាក់លក្ខខណ្ឌ នៅក្នុង case 10 ឡើយ*/
      case  8: grade='B'; break;    /* 80-89.99 បង្ហាញនិទ្ទេសB */
      case  7: grade='C'; break;    /* 70-79.99 បង្ហាញនិទ្ទេសC */
      case  6: grade='D'; break;    /* 60-69.99 បង្ហាញនិទ្ទេសD */
      case  5: grade='E'; break;    /* 50-59.99 បង្ហាញនិទ្ទេសE */
      default: grade='F';
   }
   printf("Your score is %f\n",score);
   printf("Your grade is %c",grade);
   getch();
}