សាន គឹមស៊ាន
សាន គឹមស៊ាន កើតថ្ងៃទី 24 ខែមីនា ឆ្នាំ 1945 គឺជាមេក្បាច់គុន ល្បុក្កតោ ទំនើប ហើយត្រូវបានទទួលស្គាល់យ៉ាងទូលំទូលាយជាមួយនឹងសិល្បៈក្បាច់គុនខ្មែរដែលរស់ឡើងវិញ។ លោក សាន គឹមស៊ាន ជាស្ថាបនិកសហព័ន្ធក្បាច់គុនល្បុក្កតោកម្ពុជា និងសាលាល្បុក្កតោកម្ពុជា។
ពាក្យល្បុក្កតោប្រែថា «វាយតោ» ពាក្យ«បូកា» មានន័យថាទះកំផ្លៀង និងទូមានន័យថាសិង្ហ ។ ក្នុងរបប ប៉ុល ពត (១៩៧៥ - ១៩៧៩) អ្នកដែលហាត់ក្បាច់គុនបុរាណនឹងត្រូវខ្មែរក្រហមសម្លាប់ចោល ភៀសខ្លួន រស់នៅនិរទេសខ្លួនជាជនភៀសខ្លួន ឬឈប់បង្រៀន។ បន្ទាប់ពីរបបខ្មែរក្រហម យោធភូមិភាគយោធាវៀតណាមបានចាប់ផ្តើមនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ហើយសិល្បៈក្បាច់គុនបុរាណត្រូវបានហាមឃាត់ទាំងស្រុងពីការអនុវត្ត។
ក្រោយរបប ប៉ុល ពត លោក សាន គឹមស៊ាន ត្រូវភៀសខ្លួនពីប្រទេសកម្ពុជាទៅសហរដ្ឋអាមេរិក ក្រោមការចោទប្រកាន់របស់ជនជាតិវៀតណាម ថាបង្រៀនហាប់គីដូ និងល្បុក្កតោ។ កាលនៅសហរដ្ឋអាមេរិក សាន គឹមស៊ាន បានចាប់ផ្តើមបង្រៀនហាប់គីដូនៅ YMCA ក្នុងស្រុកមួយក្នុងទីក្រុងហ៊ូស្តុន រដ្ឋតិចសាស់ ហើយក្រោយមកបានផ្លាស់ទៅទីក្រុងឡុងប៊ិច រដ្ឋកាលីហ្វ័រញ៉ា។ បន្ទាប់ពីរស់នៅសហរដ្ឋអាមេរិក និងបង្រៀន និងផ្សព្វផ្សាយកីឡាហាប់គីដូ លោក សាន គឹមស៊ាន បានសម្រេចចិត្តត្រឡប់មកកម្ពុជាវិញ ដើម្បីស្តារក្បាច់គុនល្បុក្កតោ។ លោក សាន គឹមស៊ាន បានចាកចេញពីសហរដ្ឋអាមេរិកក្នុងឆ្នាំ ១៩៩២ ហើយបានវិលត្រឡប់មកប្រទេសកំណើតវិញ ដើម្បីយកក្បាច់គុនល្បុក្កតោជូនប្រជាពលរដ្ឋរបស់លោក។
នៅឆ្នាំ ២០០១ លោក សាន គឹមស៊ាន បានផ្លាស់ទៅរស់នៅទីក្រុងភ្នំពេញ ហើយបន្ទាប់ពីទទួលបានការអនុញ្ញាតពីព្រះបាទនរោត្តមសីហនុ ឱ្យចាប់ផ្តើមបង្រៀនយុវជនក្នុងស្រុក។ នៅឆ្នាំដដែលនោះ ក្នុងក្តីសង្ឃឹមនៃការនាំយកគ្រូដែលនៅរស់ទាំងអស់រួមគ្នាដើម្បីស្តារក្បាច់គុន សាន គឹមស៊ាន បានចាប់ផ្តើមធ្វើដំណើរទូទាំងប្រទេសដើម្បីស្វែងរកក្បាច់គុនល្បុក្កតោ ឬគ្រូបង្ហាត់ដែលធ្លាប់រស់នៅក្រោយរបបខ្មែរក្រហម។ ចាស់ទុំមួយចំនួនដែលលោក សាន គឹមស៊ាន រកឃើញមានវ័យចំណាស់ចាប់ពីហុកសិបដល់កៅសិបឆ្នាំ។ មនុស្សជាច្រើនភ័យខ្លាចក្នុងការបង្រៀនក្បាច់គុនល្បុក្កតោដោយបើកចំហ។ បន្ទាប់ពីការបញ្ចុះបញ្ចូលជាច្រើន និងការយល់ព្រមពីរដ្ឋាភិបាល លោក សាន គឹមស៊ាន បានស្តារឡើងវិញនូវក្បាច់គុនល្បុក្កតោដល់ប្រជាជនកម្ពុជា។