សិទ្ធិកុមារ
សិទ្ធិកុមារ គឺជាសិទ្ធិមនុស្ស របស់កុមារដែរ ជាមួយនឹងការយកចិត្តដាក់ជាពិសេសទៅលើសិទ្ធិជា ពិសេសទៅលើការការពារ ហើយនិង ការថែរក្សាអោយបានត្រឹមត្រូវ ,រួមបញ្ចូលទាំងសិទ្ធិក្នុងការចូលរួមក្នុងសហគមន៍ ជាមួយការថែទាំពីឪពុកម្ដាយ, មនុស្សទាំងអស់គឺត្រូវការអាហារជាចាំបាច់ ,ជាទូទៅត្រូវការអប់រំ ,ការថែទាំសុខភាព និងការការពារច្បាប់ការរំលោភបំពានលើកុមារ ការពារអាយុជីវិត និងការអភិវឌ្ឍន៍ របស់កុមារ។ការបកស្រាយពី សិទ្ធិកុមារ ត្រូវអនុវត្តទៅតាម សមត្ថភាព សំរាប់ភាពឯករាជ្យ មិនមានការបង្ខំ ទាំងផ្លូវកាយ ទាំងបញ្ញានិងផ្លូវចិត្ត ,ច្បាប់កំណត់ ការរំលោភជា បញ្ហានៃការពិភាក្សា ។គោលបំណងមួយផ្សេងទៀតបានរួមបញ្ចូល ទាំងសិទ្ធិក្នុងការពារនិងការចិញ្ចឹមបីបាច់ថែរក្សា។
កុមារ ជាមនុស្សដែលមានអាយុក្រោម១៨ ឆ្នាំ ,យ៉ាងហោចណាស់ក៏ត្រូវនៅក្រោមការគាំពារ នៃច្បាប់កុមារ,អានីតិភាពបានសំរេចយ៉ាងលឿនបំផុត ។យោងទៅតាមសាកលវិទ្យាល័យខណែល ,កុមារជាមនុស្សពេញលេញ,មិនមែនបន្ទាប់រឺជាមនុស្សរងនោះទេ,ហើយឪពុកម្ដាយរបស់ពួកគេគួរតែយកចិត្តទុកដាក់និងថែរក្សាការពារពួកគេ,តែនៅអាមេរិចវាជារឿងសំខាន់បំផុតសំរាប់ពួកគេ។កុមារមិនមែនសំខាន់តែវាមានន័យថា អានីតិជនប៉ុន្តែអាចរួមបញ្ចួលទាំងកុមារពេញវ័យក៏ដូចជាកុមារនៅក្រៅបន្ទុកដែរ។គ្មាននិយមន័យណាផ្សេងទៀតដែលអាច ប្រើដើម្បីពិពណ៌នាពី កុមារវ័យក្មេងក៏ដូចជា "មនុស្សពេញវ័យ" """"""" យុវវ័យ រឺ"ក៏យុវជន"ក្នុងច្បាប់អន្តរជាតិ,ប៉ុន្តែសិទ្ធិរបស់កុមារ អាចចាត់ចូលជា សិទ្ធិរបស់យុវជនដែរ ។
មាតិកា
សនិទានភាព[កែប្រែ]
ជាអនីតិជន តាមច្បាប់កុមារមិនអាចមានភាពស្វ័យឯករាជ រឺក៏មានសិទ្ធិដើម្បីធ្វើការ សំរេចការងារដោយខ្លួនឯងបានទេក្នុងសាលក្ដីផ្សេងៗ ក្នុងពិភពលោកទាំងមូល។ជំនួសអោយភាពជាយុវវ័យរបស់ពួកទាំងឪពុកម្ដាយ ,សង្គមការងារ ,គ្រូបង្រៀន ,កម្មករ និងផ្សេងៗទៀត,នៅនៅក្រោមអាជ្ញាធរ,អាស្រ័យលើកាលៈទេសៈ។មានជំនឿជាក់ខ្លះថា ការងារប្រភេទនេះអាចធ្វើអោយកុមារគ្មានសមត្ថភាពក្នុងការគ្រប់គ្រង ជីវិតផ្ទាល់ខ្លួនរបស់ពួកគេហើយអាចបណ្ដាលអោយពួកគេ មានភេទនីយ៍ភាពផងដែរ។ ឡូអៀស អាល់ដាស់ស៊ើ បានទៅកន្លែងដ៏ឆ្ងាយជាការពិពណ៌នាពីច្បាប់យន្យការ,វាជាការសុំដើម្បីអោយកុមារ, ដើម្បីបង្ក្រាបបទផ្សេងៗ។ រចនាសម្ព័ន្ធនយោបាយរដ្ឋាភិបាលបានគិតគូរដោយអ្នកអត្ថាធិប្បាយជាច្រើន ដើម្បីបំបិទការធ្វើអាជីវកម្មលើកុមារនិងយុវជន,ដោយសារកុមារក្រីក្រ ខ្វះការអប់រំ,ហើយនិងពលកម្មកុមារ។លើទិដ្ឋភាពនេះ,កុមារអាចអោយគេមើលឃើញថាជាក្រុមអានីតិភាពសំខាន់សំរាប់សង្គមជាតិដើម្បីពិចារណាម្ដងទៀត។ទោះបីជាគ្មានភស្តុតាងថាជា រូបភាពដ៏ធំសំរាប់ចែករំលែកក្នុងសង្គមក៏ដោយ។អ្នកស្រាវជ្រាវបានប្រកាសថាកុមារត្រូវការអោយទទួលស្គាល់អោយចូលរួមក្នុងសង្គម មានសិទ្ធិនិងទំនួលខុសត្រូវ លើការទទួលស្គាល់ដល់កុមារគ្រប់អាយុទាំងអស់។
និយមន័យនៃប្រវត្តិសិទ្ធិកុមារ[កែប្រែ]
មតិទូទៅលើការអោយនិយមន័យនៃសិទ្ធិកុមារ បានពន្យល់អោយដឹងច្បាស់នៅ៥០ឆ្នាំ ចុងក្រោយនេះ ។នៅ១៩៧៣ ការបោះពុម្ពដោយ អ្នកស្រីហ៊ីលលើរីឃ្លីនតុន(ពេលនោះជា មេធាវីម្នាក់)បានចាប់ផ្ដើមថាសិទ្ធិកុមារ ជា"ពាក្យស្លោកជាតំរូវការនិយមន័យ"។យោងទៅតាមអ្នកស្រាវជ្រាវមួយចំនួន ការកត់សំគាល់នៃសិទ្ធិកុមារគឺនៅតែមិនទាន់មានអត្ថន័យល្អដដែល,ចំបោះមុខនយមន័យមិនបានយល់ព្រមតែមួយឡើយ រឺក៏ទ្រឹស្ដីនៃសិទ្ធិបានគោឬបតាមដោយកុមារ។
ច្បាប់ពីសិទ្ធិកុមារគឺត្រូវបានកំនត់ច្បាស់លាស់ថាជាទិសដៅដ៏សំខាន់ដែលជាច្បាប់ដែលចាប់អារម្មណ៍ពីជីវិតរបស់កុមារ។ការរួមបញ្ចូលបទល្មើសយុវវ័យភាព[[
,ភាពនៅកុមារសំរាប់កុមារដែលជាប់ទាក់ទងនឹងបទឧក្រិដ្ឋផ្សេងៗដែលទាក់ទងនឹងតុលាការដោះស្រាយ,ការដោះស្រាយនិងបង្ហាញដ៏ត្រឹមត្រូវ,និងធ្វើអោយមានកាយសម្បទាល្អរឹងមាំ,ការពារគ្រប់ស្ថានភាពទាំងអស់,អោយមានការអប់រំពិតប្រាកដ សំរាប់កុមារទាំងអស់ មិនប្រកាន់ប្រភពពីណា ពូជសាសន៍ ភេទ ,អសមត្ថភាពរឺក៏មានសមត្ថភាពក៏ដោយនិងការទទួលបាននូវការថែទាំសុខភាព។
ប្រភេទសិទ្ធិ[កែប្រែ]
សិទ្ធិកុមារត្រូវបានកំនត់យ៉ាងច្រើនប្រភេទ,រួមបញ្ចូលទាំងភាពធំទូលាយនៃសង្គម,វប្បធម៌,សេដ្ឋកិច្ច,សង្គមនិងសិទ្ធិនយោបាយ។សិទ្ធិលំអៀងទៅរកការបែងចែកជាពីរប្រភេទៈកុមារដែលនៅក្រោមការឧបត្ថម្ភនិងកុមារដែល ស្វ័យឯករាជ ជាមនុស្សនៅក្រោមច្បាប់និងដាក់អោយប្ដឹងតវ៉ាទៅលើសង្គម សំរាប់ការការពារ ពីការប្រើអំពើហិង្សា លើកុមារគ្រប់បែបយ៉ាង។ អង្គការ មួយនៅកាណាដាបែងចែកសិទ្ធិកុមារជាបីប្រភេទៈ
- សិទ្ធិរស់រានមានជីវិត:កុមារទាំងអស់មានសិទ្ធិគ្រប់គ្រាន់ក្នុងការរស់នៅ,ថែទាំសុខភាព ,ទទួលការអប់រំនិងសេវាកម្ម និងអាចលេងនៅពេលវិស្សមកាល។ទាំងនេះរួមបញ្ចូលទាំងតុល្យភាពរបបអាហារ,មានពេលសំរាកគ្រប់គ្រាន់និងការចូលរួមក្នុងសាលា។
- ការការពារ:កុមារមានសិទ្ធិក្នុងការការពារពីការរំលោភបំពាន,ការប្រមាថ ការមិនយកចិត្តទុកដាក់,ការធ្វើអាជីវកម្ម,ការរើសអើងជាដើម។នេះអាចរាប់បញ្ចួលទាំងសិទ្ធិសុវត្ថិភាពកន្លែងដែលកុមារលេង,ដែលមានប្រយោជន៍អោយកុមារមានឥរិយាបថត្រឹមត្រូវ,ហើយនិងការធ្វើការតែស្តសមត្ថភាពលើកុមារ។ឮ
- ការចូលរួម:កុមារមានសិទ្ធិចូលរួមក្នុងសង្គម និងកម្មវិធីផ្សេងៗដោយខ្លួនឯង ។ក្នុងការរួមបញ្ខូលនេះការភ្ជាប់ទាក់់ទងរបស់កុមារ ក្នុងបណ្ណាល័យនិងក្នុងកម្មវិធីដែលទាក់ទងនិងសង្គម,សកម្មភាពសំលេងយុវជន និងការជាប់ទាក់ទងនិងការអប់រំដល់កុមារ។
ក្នុងទំរង់ស្រដៀងគ្នានេះ ,បណ្ដាញពត៌មានសិទ្ធិកុមារ,រឹក៏ស៊ី អ អាយ អ៊ែន សំរាប់ទំរង់ខ្លី,ការបែងចែកសិទ្ធិជាពីរក្រុម:សេដ្ឋកិច្ច,សិទ្ធិសង្គមវប្បធម៌ ,ទាក់ទងទៅនឹងលក្ខខណ្ឌសំខាន់ៗ អាហារជាមួលដ្ឋានដ៏សំខាន់សំរាប់មនុស្សយើង ទីជំរក,ការអប់រំ,តំហែទាំសុខភាព,និងរបស់របរមានតំលៃផ្សេងៗទៀត។សិទ្ធិក្នុងការអប់រំ,មានទីជំរកសមរម្យ,មានអាហារគ្រប់គ្រាន់និងទឹកគ្រប់គ្រាន់ ការថែទាំសុខភាពតាមបែបអន្តជាតិ,សិទ្ធិក្នុងការទទួលការងារធ្វើនិងសិទ្ធិនៅកន្លែងធ្វើការ ក៏ដូចជាសិទ្ធិវប្បធម៌នៃ អានីយភាពនិង មនុស្សដែលកើតក្នុងស្រុក។កុមារមានសិទ្ធិការពារបរិស្ថាន វប្បធម៌និងសិទ្ធិក្នុងការអភិវឌ្ឍសង្គមជាតិ។ពេលខ្លះគេអាចហៅថា ជាសិទ្ធិទី៣ ,ហើយកុមារក៏អាចរស់នៅដោយមានសុវត្ថិភាព ហើយក៏សំអាតបរិស្ថានដើម្បីសុខភាព,ហើយក៏សិទ្ធិក្នុងការនិយាយពីមនុស្សដែលមានអំណាចក្នុងនយោបាយ និងអាចនិយាយពីការអភិវឌ្ឍន៍សេដ្ឋកិច្ចជាតិផងដែរ។ ការលើកលែងដល់កុមារក្នុងករណីពិសេស៤យ៉ាងក្នុងសិទ្ធិរបស់កុមារ,រួមបញ្ចូលទាំងការបញ្ចប់ការដាក់គុកក្មេងដោយគ្មាការលើកលែងក្នុងករណីផ្សេង,ហើយកុមារក៏មិនអាចជ្រើសរើសជាទាហានបានដែរ,មិនមានទោសធ្ងន់សំរាប់មនុស្សមានអាយុក្រោម២១ឆ្នាំនិងមនុស្សដែលដឹងពីកំហុសរបស់ខ្លួនក្នុងសាលជំនុំជំរះ។ អង្គការគាំពារនិងឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សអន្តជាតិបានជួយកុមារជាច្រើន រួមទាំងពលកម្មកុមារ ,ភាពយុត្តិធម៌សំរាប់កុមារ,ជួយដល់កុមារកំព្រានិង កុមារដែលគេបោះបង់ចោល ,ជនភៀសខ្លួន ,កុមារតាមផ្លូវ និង,ការពាមិនអោយមានអំពើហិង្សាលើកុមារទាំងរាងកាយនិង ផ្លូវចិត្ត។អ្នកប្រាជ្ញសិក្សាជាទូទៅលើសិទ្ធិកុមារដោយប្រកាសថា ជាសិទ្ធិបុគ្គល។ការអនុវត្តតាមច្បាប់ ស្របទៅតាមកុមារដែលមានលូតលាស់មានសុខភាពល្អនិងសេរីភាពៈ
- សេរីភាពក្នុការគិត
- សេរីភាពក្នុងការនិយាយ
- សេរីភាពពីការភ័យខ្លាច
- សេរីភាពក្នុងការជ្រើសរើសនិងសិទ្ធិក្នុងការសំរេចចិត្ត
- សេរីភាពក្នុងការកាន់កាប់ទ្រព្យសម្បត្តិផ្ទាល់ខ្លួន
ភាពខុសគ្នារវាងសិទ្ធិកុមារនិងសិទ្ធិយុវជន[កែប្រែ]
នៅក្នុងអានីយភាពនៃសាលាក្ដី សំរាប់ កុមារមិនអនុញ្ញាតិអោយបោះឆ្នោត,អោយរៀបការ ,បើកសាលាបង្រៀនផ្ទាល់,អោយមានការរួមភេទឡើយ រឺក៏ការភ្ជាប់ពាក្យឡើយ។ជាមួយនឹងសិទ្ធិកុមារផងដែរ វាអាច ជឿថាជាគន្លិះនៃភាពខុសគ្នារវាងសិទ្ធិកុមារនិង សិទ្ធិយុវជន ,គឺសិទ្ធិកុមារ គាំទ្រជាទូទៅវាជាមួលដ្ឋាននិងការបញ្ជារអោយមានការការពារលើកុមារនិង យុវជន។
