ថេរគាថា

ឯកនិបាត

បឋមវគ្គ

អំពីគាថាសុភាសិតនៅក្នុងឯកនិបាតវគ្គ

[១] អ្នកទាំងឡាយ ចូរស្តាប់នូវគាថាទាំងឡាយ ប្រកបដោយប្រយោជន៍ របស់ព្រះថេរៈទាំងឡាយ អ្នកមានចិត្តចម្រើនហើយ កាលបន្លឺឡើង ដូចជាសីហៈ ជាសត្វមានចង្កូមដែលបន្លឺទៀបច្រកនៃភ្នំ ព្រះថេរៈទាំងឡាយតាមនាម តាមគោត្រ តាមវិហារធម៌ តាមអធ្យាស្រ័យ ប្រកបដោយប្រាជ្ញា ជាបុគ្គលមិនខ្ជិលច្រអូស ចម្រើនវិបស្សនា ក្នុងទីនោះៗ បានពាល់ត្រូវអច្ចុតបទ គឺព្រះនិព្វាន ពិចារណានូវគុណសម្បត្តិ ដែលលោកបានធ្វើស្រេចហើយ បានសំដែងហើយនូវសេចក្ដីដូចតទៅនេះ ។

សុភូតិត្ថេរ

[២] នែភ្លៀង ខ្ទមរបស់អាត្មា បានបិទបាំងហើយ ជាសុខ មិនមានខ្យល់ អ្នកចូរបង្អោរតាមសប្បាយចុះ ចិត្តរបស់អាត្មា ដម្កល់ទុកល្អហើយ ជាចិត្តរួចស្រឡះ (ចាកអាសវៈ) អាត្មាមានព្យាយាមដុតកំដៅកិលេសជាប្រក្រតី ម្នាលភ្លៀង អ្នកចូរបង្អោរមកចុះ ។

ឮថា ព្រះសុភូតិត្ថេរមានអាយុ បានពោលគាថាដោយប្រការដូច្នេះ ។

មហាកោដ្ឋិតត្ថេរ

[៣] បុគ្គលអ្នកស្ងប់រម្ងាប់ វៀរចាកបាប ពោលពាក្យដោយឧបាយប្រាជ្ញា ជាអ្នកមិនរវើររវាយ តែងកំចាត់បង់នូវបាបធម៌ (ចាកខន្ធសន្តាន) ដូចខ្យល់បក់ផ្តាច់ស្លឹកឈើ ។ ឮថា មហាកោដ្ឋិតត្ថេរមានអាយុ បានពោលគាថា ដោយប្រការដូច្នេះ ។

កង្ខារេវតត្ថេរ

[៤] អ្នកចូរមើលបញ្ញានេះ របស់ព្រះតថាគតទាំងឡាយ ដូចជាភ្លើងដែលរុងរឿងក្នុងរាត្រី ព្រះតថាគតទាំងឡាយ ជាអ្នកប្រទានពន្លឺចក្ខុ តែងកំចាត់បង់សេចក្ដីសង្ស័យរបស់វេនេយ្យជន ដែលមកហើយ ។

ឮថា កង្ខារេវតត្ថេរមានអាយុ បានពោលគាថាដោយប្រការដូច្នេះ ។

បុណ្ណត្ថេរ

[៥] បុគ្គលគប្បីនៅរួមជាមួយនឹងពួកសប្បុរសជាបណ្ឌិត អ្នកឃើញប្រយោជន៍ ព្រោះអ្នកប្រាជ្ញទាំងឡាយ អ្នកមានប្រាជ្ញាឈ្លាសវៃ មិនប្រមាទ តែងបានប្រយោជន៍ច្រើន ជ្រៅ ល្អិតម៉ត់ចត់ ដែលឃើញបានដោយក្រ ។

ឮថា បុណ្ណត្ថេរមានអាយុ ជាបុត្រនាងមន្តានី បានពោលគាថាដោយប្រការដូច្នេះ ។

ទព្វត្ថេរ

[៦] ភិក្ខុណា ឈ្មោះទព្វ ដែលគេទូន្មានបានដោយក្រ បានទូន្មានដោយការទូន្មាន (ឥន្ទ្រិយ) ជាព្រះថេរៈមានចិត្តសន្តោស ឆ្លងសេចក្ដីសង្ស័យ មានជ័យជំនះ ប្រាសចាកសេចក្ដីតក់ស្លុត ភិក្ខុទព្វមល្លបុត្តនោះ មានចិត្តខ្ជាប់ខ្ជួន បរិនិព្វានហើយ ។

ឮថា ទព្វត្ថេរមានអាយុ បានពោលគាថាដោយប្រការដូច្នេះ ។

សីតវនិយត្ថេរ

[៧] ភិក្ខុណា ជាបុគ្គលម្នាក់ឯង ចូលទៅកាន់ព្រៃត្រជាក់ ជាអ្នកសន្តោស មានចិត្តខ្ជាប់ខ្ជួន មានជ័យជំនះ ប្រាសចាកសេចក្ដីព្រឺរោម (ភិក្ខុនោះ ឈ្មោះថា) មានប្រាជ្ញា រក្សាកាយគតាសតិ ។ ឮថា សីតវនិយត្ថេរមានអាយុ (បានពោល) ដោយប្រការដូច្នេះ ។

ភល្លិយត្ថេរ

[៨] បុគ្គលណា កំចាត់បង់នូវសេនានៃមច្ចុរាជ ដូចជាជំនន់ដ៏ធំ កំចាត់បង់នូវស្ពានបបុស ដែលមានកម្លាំងថយ ជាអ្នកមានជ័យជំនះ ប្រាសចាកសេចក្ដីតក់ស្លុត បុគ្គលនោះ ឈ្មោះថាមានឥន្ទ្រិយទូន្មានហើយ មានចិត្តខ្ជាប់ខ្ជួន រំលត់ទុក្ខហើយ ។ ឮថា ភល្លិយត្ថេរមានអាយុ (បានពោល) ដោយប្រការដូច្នេះ ។

វីរត្ថេរ

[៩] ភិក្ខុណា ដែលគេទូន្មានបានដោយក្រ តែបានទូន្មានខ្លួនឯង ដោយការទូន្មាន (ឥន្ទ្រិយ) ជាអ្នកប្រាជ្ញ មានចិត្តសន្តោស ឆ្លងផុតសេចក្ដីសង្ស័យ មានជ័យជំនះ ប្រាសចាកសេចក្ដីព្រឺរោម ភិក្ខុនោះ ប្រាសចាករាគៈ មានចិត្តខ្ជាប់ខ្ជួន រំលត់ទុក្ខហើយ ។

បិលិន្ទវច្ឆត្ថេរ

[១០] ដំណើរនៃអាត្មាអញមកល្អហើយ មិនមែនប្រាសចាក (បញ្ញា) ទេ សេចក្ដីគិតរបស់អាត្មាអញនោះ មិនមែនជាការគិតខុសទេ ព្រោះអាត្មាអញ បានសម្រេចគុណដ៏ប្រសើរនោះ ក្នុងធម៌ទាំងឡាយ ដែលព្រះមានព្រះភាគ ទ្រង់ចែកទុកហើយ ។

បុណ្ណមាសត្ថេរ

[១១] បុគ្គលដែលបានដល់នូវវេទ ជាអ្នកសន្តោស មានខ្លួនសង្រួមហើយ មិនជាប់ចំពាក់ក្នុងធម៌ទាំងពួង គឺតណ្ហា ទិដ្ឋិទេ រមែងកំចាត់ចេញនូវសេចក្ដីអាល័យក្នុងលោកនេះ និងលោកខាងមុខបាន ព្រោះដឹងច្បាស់នូវទីកើត និងទីរលត់នៃលោក ។

ឧទ្ទាន និយាយអំពីសុភូតិត្ថេរ ១ មហាកោដ្ឋិតត្ថេរ ១ កង្ខារេវតត្ថេរ ១ បុណ្ណមន្តានីបុត្ត ១ ទព្វមល្លបុត្ត ១ សីតវនិយត្ថេរ ១ ភល្លិយត្ថេរ ១ វីរត្ថេរ ១ បិលិន្ទវច្ឆត្ថេរ ១ បុណ្ណមាសត្ថេរ អ្នកកំចាត់បង់ងងឹត ១ ។ ចប់ បឋមវគ្គ ។

ទុតិយវគ្គ

ចូឡវច្ឆត្ថេរ

[១២] ភិក្ខុអ្នកច្រើនដោយសេចក្ដីរីករាយក្នុងធម៌ ដែលព្រះពុទ្ធទ្រង់ប្រកាសហើយ រមែងបានសន្តិបទ គឺព្រះនិព្វាន ជាទីរម្ងាប់នូវសង្ខារ ជាគុណធម៌នាំមកនូវសេចក្ដីសុខ ។

មហាវច្ឆត្ថេរ

[១៣] ភិក្ខុមានប្រាជ្ញាជាកម្លាំង បរិបូណ៌ដោយសីល និងវ័ត មានចិត្តខ្ជាប់ខ្ជួន ត្រេកអរក្នុងឈាន មានស្មារតី បរិភោគភោជនតាមមាន ជាអ្នកប្រាសចាករាគៈ ក្នុងលោកនេះ តែងរង់ចំាកាលកិរិយាប៉ុណ្ណោះ ។

វនវច្ឆត្ថេរ

[១៤] ភ្នំជាវិការៈនៃថ្មទាំងឡាយនោះ មានពណ៌ខៀវដូចពពក ជាភ្នំដ៏រុងរឿង មានទឹកត្រជាក់ ទ្រទ្រង់នូវវត្ថុដ៏បរិសុទ្ធ ដ៏ដេរដាស ដោយសត្វអណ្តើកមាស តែងញ៉ាំងយើងឲ្យរីករាយ ។

សាមណេររបស់វនវច្ឆត្ថេរ

[១៥] ឧបជ្ឈាយ៍ និយាយនឹងខ្ញុំថា នែសីវកៈ យើងចេញទៅអំពីស្រុកនេះ កាយរបស់យើងនៅក្នុងស្រុក តែចិត្តរបស់យើងទៅកាន់ព្រៃ យើងសូម្បីដេក ក៏ឈ្មោះថាដើរ ការជាប់ចំពាក់របស់ជនអ្នកចេះដឹង មិនមានទេ ។

កុណ្ឌធានត្ថេរ

[១៦] ភិក្ខុគប្បីកាត់បង់សំយោជនៈខាងក្រោម ៥ គប្បីលះបង់សំយោជនៈខាងលើ ៥ គប្បីចម្រើនឥន្ទ្រិយ ៥ តទៅ ជាអ្នកកន្លងនូវគ្រឿងជាប់ចំពាក់ ៥ [គ្រឿងជាប់ចំពាក់ ៥យ៉ាង គឺរាគៈ១ ទោសៈ១ មោហៈ១ មានះ១ ទិដ្ឋិ១ ។] ទើបលោកហៅថា ឆ្លងឱឃៈបាន ។

ពេលដ្ឋសីសត្ថេរ

[១៧] អាជានេយ្យ [អាជានេយ្យ មាន៣យ៉ាង គឺគោអាជានេយ្យ១ សេះអាជានេយ្យ១ ដំរីអាជានេយ្យ១ ។ អដ្ឋកថា ។ ទីខ្លះថា មាន៤យ៉ាង រាប់យកបុរសអាជានេយ្យចូលផង ។] ដ៏ចម្រើន មាននង្គ័លជាទីប្រព្រឹត្តទៅមក ជាសត្វមានបូក តែងទៅបានដោយឥតលំបាក យ៉ាងណាមិញ កាលបើនិរាមិសសុខ ដែលខ្ញុំបានហើយ វេលាយប់ និងថ្ងៃទាំងឡាយរបស់ខ្ញុំ តែងប្រព្រឹត្តកន្លងទៅ ដោយឥតលំបាក ក៏យ៉ាងនោះដែរ ។

ទាសកត្ថេរ

[១៨] បុគ្គលណា មានថីនមិទ្ធៈផង ជាអ្នកបរិភោគច្រើនផង ល្មោភដេកផង ដេកប្រែប្រួលៗ ផង ដូចជ្រូកស្រុកធំ ដែលគេចិញ្ចឹមដោយចំណី ក្នុងកាលណា បុគ្គលនោះ ឈ្មោះថា ល្ងង់ខ្លៅ តែងចូលទៅកាន់គភ៌រឿយៗ ក្នុងកាលនោះ ។

សិង្គាលបិតុត្ថេរ

[១៩] ភិក្ខុជាអ្នកទទួលមរតករបស់ព្រះពុទ្ធ បានពិចារណានូវផែនដី គឺអត្តភាពនេះ ដោយសំគាល់ថាជារាងឆ្អឹងទាំងអស់ ក្នុងភេសកឡាវ័ន ភិក្ខុនោះ តែងលះបង់កាមរាគបាន ដោយឆាប់រហ័ស ទំនងដូចជាអាត្មាអញ (នេះ) ។

កុឡត្ថេរ

[២០] ពួកជនអ្នកបង្ហូរទឹក តែងបង្ហូរទឹក ពួកអ្នកធ្វើព្រួញ រមែងពត់ព្រួញ ពួកជាងចំាង រមែងចាំងឈើ (យ៉ាងណាមិញ) ពួកជនអ្នកមានវ័តល្អ រមែងទូន្មានខ្លួនឲ្យត្រង់ (ក៏យ៉ាងនោះដែរ) ។

អជិតត្ថេរ

[២១] ខ្ញុំមិនមានមរណភ័យទេ សេចក្ដីអាល័យក្នុងជីវិតក៏មិនមាន ខ្ញុំជាអ្នកនឹករឭកខ្ជាប់ ដឹងខ្លួនសព្វគ្រប់ នឹងដាក់ចោលរាងកាយបាន ។

ឧទ្ទាន និយាយអំពីចូឡវច្ឆត្ថេរ ១ មហាវច្ឆត្ថេរ ១ វនវច្ឆត្ថេរ ១ សីវកសាមណេរ ១ កុណ្ឌធានត្ថេរ ១ ពេលដ្ឋសីសត្ថេរ ១ ទាសកត្ថេរ ១ លំដាប់អំពីនោះទៅមុខទៀត គឺសិង្គាលបិតិកត្ថេរ ១ កុឡត្ថេរ ១ អជិតត្ថេរ ១ រួមជា ១០ ។ ចប់ ទុតិយវគ្គ ។

តតិយវគ្គ

និគ្រោធត្ថេរ

[២២] ខ្ញុំមិនខ្លាចមរណៈភ័យទេ ព្រះសាស្តាចារ្យរបស់យើងទាំងឡាយ ទ្រង់ឈ្លាសវៃ ក្នុងព្រះនិព្វាន ឈ្មោះអមតៈ ភ័យមិនឋិតនៅក្នុងព្រះនិព្វានណា ភិក្ខុទាំងឡាយ តែងដល់ (នូវព្រះនិព្វាននោះ) ដោយមគ្គនោះ ។

ចិត្តកត្ថេរ

[២៣] ពួកសត្វក្ងោក ជាសត្វមានសម្បុរខៀវ មានកល្អ មានសិរ្ស៍ តែងយំក្នុងព្រៃ ឈ្មោះការវី ក្ងោកទាំងនោះ លុះត្រូវខ្យល់ត្រជាក់បក់មក តែងញ៉ាំងបុគ្គលដែលដេកលក់ និងបុគ្គលអ្នកមានឈាន ឲ្យភ្ញាក់ឡើង ។

គោសាលត្ថេរ

[២៤] ខ្ញុំបរិភោគមធុបាយាស ជិតគុម្ពឫស្សី ហើយពិចារណានូវការកើតឡើង និងការសូន្យទៅនៃខន្ធទាំងឡាយ (ដោយការទទួល) យកឱវាទខាងស្តាំ ខ្ញុំនឹងត្រឡប់ទៅកាន់ច្រកភ្នំ ហើយចម្រើនវិវេកធម៌វិញ ។

សុគន្ធត្ថេរ

[២៥] អ្នកជាបព្វជិតនៅខ្ចីវស្សា ចូរពិចារណាភាពនៃធម៌ ជាធម៌ល្អ វិជ្ជាទាំង ៣ អ្នកបានសម្រេចហើយ ពុទ្ធសាសនា អ្នកក៏បានធ្វើហើយ ។

នន្ទិយត្ថេរ

[២៦] ផលចិត្តដ៏ប្រសើរ ដែលកើតដោយពន្លឺ (នៃវិញ្ញាណ) របស់ខីណាសវភិក្ខុណា អ្នកជាមារ មានចិត្តអាក្រក់ [ក្នុងបាលី ប្រើពាក្យថា កណ្ហៈ គឺជាឈ្មោះរបស់មារ ហេតុនោះ ក្នុងទីនេះ ទើបប្រែថា មារ មានចិត្តអាក្រក់ ឬចិត្តខ្មៅ ក៏បាន ។ អដ្ឋកថា ។] តែងជ្រែកនូវខីណាសវភិក្ខុនោះ ហើយដល់នូវសេចក្ដីទុក្ខរឿយៗ ។

អភយត្ថេរ

[២៧] ខ្ញុំបានស្តាប់ព្រះវាចា ជាសុភាសិតរបស់ព្រះពុទ្ធ ជាអាទិច្ចពន្ធុហើយ បានត្រាស់ដឹងនូវអរិយសច្ចធម៌ដ៏ល្អិត (ដូចខ្មាន់ធ្នូ ជាអ្នកឈ្លាស) បាញ់ចុងរោមកន្ទុយ (នៃចៀម) ដោយព្រួញបាន ។

លោមសកង្គិយត្ថេរ

[២៨] កាលខ្ញុំចម្រើនវិវេកធម៌ ក៏កំចាត់បង់ស្មៅចិញ្ចៀន ស្បូវ គុម្ពឈើមានបន្លា ស្បូវរណ្តាស ស្មៅដំណេកទន្សាយ និងស្មៅយ៉ាប្លង គឺកិលេសគ្រោតគ្រាត កណ្តាល ល្អិត ដោយទ្រូង គឺសេចក្ដីព្យាយាមបាន ។

ជម្ពុគាមិកបុត្តត្ថេរ

[២៩] អ្នកមិនខ្វល់ខ្វាយចំពោះសំពត់ទេឬ មិនត្រេកអរចំពោះការស្អិតស្អាងទេឬ អ្នកផ្សាយក្លិនសម្រេចអំពីសីលធម៌ឬ ដ្បិតពួកសត្វក្រៅអំពីនេះ មិនផ្សាយ (ក្លិនដូច្នោះទេ) ។

ហារិតត្ថេរ

[៣០] បុគ្គលកាលពត់ខ្លួន (ឲ្យត្រង់) ដូចជាងអ្នកធ្វើព្រួញ ពត់ព្រួញ លុះធ្វើចិត្តឲ្យត្រង់ហើយ ទើបទម្លាយ នាំចេញនូវអវិជ្ជាបាន ។

ឧត្តិយត្ថេរ

[៣១] កាលបើអាពាធកើតឡើងដល់ខ្ញុំ ស្មារតីកើតឡើងដល់ខ្ញុំថា អាពាធកើតឡើងដល់អញហើយ នេះជាកាលដែលអញមិនគួរប្រមាទ ។

ឧទ្ទាន និយាយអំពីនិគ្រោធត្ថេរ ១ ចិត្តកត្ថេរ ១ គោសាលត្ថេរ ១ សុគន្ធត្ថេរ ១ នន្ទិយត្ថេរ ១ អភយត្ថេរ ១ លោមសកង្គិយត្ថេរ ១ ជម្ពុគាមិកបុត្តត្ថេរ ១ ហារិតត្ថេរ ១ ឧត្តិយត្ថេរ ជាឥសី ១ ។ ចប់ តតិយវគ្គ ។

ចតុត្ថវគ្គ

គហុរតីរិយត្ថេរ

[៣២] បុគ្គលដែលត្រូវរបោម និងមូសខាំក្នុងព្រៃធំ គប្បីជាអ្នកមានសតិ អត់ធ្មត់ក្នុងព្រៃនោះ ដូចដំរីដែលនៅក្នុងចំណោមនៃសង្រ្គាម ។

សុប្បិយត្ថេរ

[៣៣] បុគ្គលអ្នកចាស់គ្រាំគ្រា បានដល់ព្រះនិព្វាន ជាគុណជាតមិនចាស់គ្រាំគ្រា អ្នកក្តៅក្រហាយ បានដល់ព្រះនិព្វានជាគុណជាតដ៏ត្រជាក់ ជានិរាមិសសុខ ជាគុណជាតស្ងប់រម្ងាប់ដ៏ក្រៃលែង ជាគុណដ៏ប្រសើរ ជាទីក្សេមចាកយោគៈ ។

សោបាកត្ថេរ

[៣៤] បុគ្គលមានសេចក្ដីល្អចំពោះបុត្រតែមួយ ជាទីស្រឡាញ់យ៉ាងណា បុគ្គលត្រូវមានសេចក្ដីក្សេមក្សាន្ត មានសោត្ថិភាពចំពោះសព្វសត្វក្នុងទិសទាំងពួង ក៏ដូច្នោះដែរ ។

បោសិយត្ថេរ

[៣៥] កាលខ្ញុំដឹងច្បាស់អស់កាលជានិច្ច ស្រីទាំងនុ៎ះ ដែលមិននៅជិត ប្រសើរ ខ្ញុំចេញអំពីស្រុក ទៅកាន់ព្រៃ ចេញអំពីព្រៃនោះមកកាន់ផ្ទះ ក្រោកចេញចាកផ្ទះនោះ ហើយចៀសចេញទៅ ម្នាលបោសិយៈ អ្នកកុំហៅរក (ស្រីទាំងនោះទៀតឡើយ) ។

សាមញ្ញកាមិត្ថេរ

[៣៦] បុគ្គលអ្នកត្រូវការដោយសេចក្ដីសុខ [សេចក្ដីសុខក្នុងគាថានេះ សំដៅយកនិរាមិសសុខ គឺព្រះនិព្វាន ។] កាលបើប្រតិបត្តិដើម្បីសេចក្ដីសុខនោះ រមែងបានសេចក្ដីសុខ (មិនត្រឹមតែប៉ុណ្ណោះ) បុគ្គលណា ចម្រើនអរិយមគ្គ ប្រកបដោយអង្គ ៨ ជាមគ្គដ៏ត្រង់ ដើម្បីដល់ព្រះនិព្វានឈ្មោះអមតៈ បុគ្គលនោះ រមែងបានកិត្តិគុណផង យសក៏ចម្រើនដល់បុគ្គលនោះផង ។

កុមាបុត្តត្ថេរ

[៣៧] ការស្តាប់ជាការល្អ ការប្រព្រឹត្តិជាការល្អ ការនៅដោយឥតអាល័យ (ក្នុងកាមគុណ) ជាការល្អគ្រប់កាល ការសួរអំពីប្រយោជន៍ [គឺប្រយោជន៍ក្នុងលោកនេះ លោកខាងមុខ និងប្រយោជន៍ដ៏ប្រសើរ គឺព្រះនិព្វាន ។ អដ្ឋកថា ។] អំពើខាងស្តាំ (ជាការល្អ) អំពើទាំងនោះ ឈ្មោះថាជាសាមញ្ញផលរបស់បុគ្គលអ្នកមិនមានកង្វល់ ។

ព្រះថេរៈជាសំឡាញ់របស់កុមាបុត្តត្ថេរ

[៣៨] ពួកភិក្ខុ កាលត្រាច់ចរ ដេរដាស ទៅកាន់ជនបទផ្សេងៗ ឈ្មោះថា ជាអ្នកមិនសង្រួមផង រមែងញ៉ាំងសមាធិឲ្យភ្លាត់ផង ការត្រាច់ទៅក្នុងដែន នឹងធ្វើប្រយោជន៍អ្វីកើត ។ ព្រោះហេតុនោះ បុគ្គលគប្បីបន្ទោបង់នូវសារម្ភកិ្កលេស គប្បីរំពឹង (ក្នុងកម្មដ្ឋាន) ធ្វើកុំឲ្យឧបក្កិលេសតាំងនៅជាប្រធានបានឡើយ ។

គវម្បតិត្ថេរ

[៣៩] ភិក្ខុណា បង្វិលទន្លេសរភូដោយឫទ្ធិបាន ភិក្ខុនោះ គឺគវម្បតិ ជាអ្នកមិនអាស្រ័យ មិនញាប់ញ័រ (ដោយតណ្ហា និងទិដ្ឋិ) ទេវតាទាំងឡាយ តែងនមស្ការនូវព្រះថេរៈនោះ ថាជាមហាមុនី ជាអ្នកកន្លងនូវសង្គធម៌ទាំងពួង ជាអ្នកដល់នូវត្រើយនៃភព ។

តិស្សតេ្ថរ

[៤០] ភិក្ខុអ្នកមានស្មារតី កាលបើក្តៅក្រហាយ (ដោយភ្លើងទុក្ខ ភ្លើងកិលេស) ដូចបុគ្គលដែលគេចាក់ដោយលំពែងត្រង់ក្បាល គប្បីវៀរស្រឡះ ដើម្បីលះបង់កាមរាគៈចេញ ។

វឌ្ឍមានត្ថេរ

[៤១] ភិក្ខុអ្នកមានស្មារតី កាលបើក្តៅក្រហាយ (ដោយភ្លើងទុក្ខ ភ្លើងកិលេស) ដូចបុគ្គលដែលគេចាក់ដោយលំពែងត្រង់ក្បាល គប្បីវៀរស្រឡះ ដើម្បីលះបង់ភវរាគៈចេញ ។

ឧទ្ទាន និយាយអំពីគហុរតីរិយត្ថេរ ១ សុប្បិយត្ថេរ ១ សោបាកត្ថេរ ១ បោសិយត្ថេរ ១ សាមញ្ញកាមិត្ថេរ ១ កុមាបុត្តត្ថេរ ១ កុមាបុត្តសហាយកត្ថេរ ១ គវម្បតិត្ថេរ ១ តិស្សត្ថេរ ១ វឌ្ឍមានត្ថេរ ជាអ្នកមានយសច្រើន ១ ។ ចប់ ចតុត្ថវគ្គ ។

បញ្ចមវគ្គ

សិរីវឌ្ឍត្ថេរ

[៤២] ផ្លេកបន្ទោរ តែងដាលច្រវាត់ទៅកាន់ចន្លោះភ្នំវេភារៈផង ភ្នំបណ្ឌវៈផង ចំណែកខាងភិក្ខុជាបុត្តរបស់ព្រះមានព្រះភាគ ព្រះអង្គជាបុគ្គលនឹងធឹង ឥតមានគូប្រៀប ក៏តែងចូលទៅកាន់ចន្លោះភ្នំ ចម្រើនឈាន ។

ខទិរវនិយត្ថេរ

[៤៣] ម្នាលនាងហលា ម្នាលនាងឧបហលា ម្នាលនាងសីសុបហលា នាងទាំងឡាយ [នាងសារីព្រាហ្មណី មានកូន ៧នាក់ គឺឧបតិស្សកុមារ (សារីបុត្ត) ១ ចុន្ទៈ ១ ឧបសេន ១ ខទិរវនិយត្ថេរ ១ នាងហលា ១ ឧបហលា ១ សីសុបហលា ១ ។ គម្ពីរខ្លះថា ចាលា ឧបចាលា សីសុបចាលា ។] ឈ្មោះហលា ឈ្មោះឧបហលា ឈ្មោះសីសុបហលា ចូរជាអ្នកមានសតិខ្ជាប់ខ្ជួនចុះ (ដ្បិតព្រះសារីបុត្តជាបង) របស់នាងទាំងឡាយ បានមកត្រង់ហើយ ដូចអ្នកបាញ់រោមកន្ទុយទ្រាយ ។

សុមង្គលត្ថេរ

[៤៤] អញរួចស្រឡះហើយ ផុតស្រឡះហើយដោយប្រពៃ អញរបូតស្រឡះហើយ ចាកអាការគម [ពាក្យថា អាការគមក្នុងទីនេះ សំដៅយកពាក្យចំអក ឬបន្តុះបង្អាប់ ព្រោះថា ការកាន់កណ្តៀវច្រូតស្រូវ កាន់យាមនង្គ័លភ្ជួរដី និងការដែលកាន់ចបកាប់ដីទាំងអស់នេះ សុទ្ធតែឱនបន្ទន់ខ្លួន ដូចមនុស្សគម ។ អដ្ឋកថា ។] ៣ យ៉ាង គឺ កាលអញកាន់កណ្តៀវ ១ កាលអញកាន់នង្គ័ល ១ កាលអញកាន់ចបតូច ១ ទោះការងារ (មានកាន់កណ្តៀវជាដើមនោះ) ក្នុងទីនេះៗ ក៏ដោយ ឬក៏ការងារ (មានកាន់កណ្តៀវជាដើម) ល្មមហើយ គួរហើយ នែសុមង្គល អ្នកចូររំពឹង (ដល់សមាបត្តិចុះ) នែសុមង្គល អ្នកចូររំពឹងចុះ នែសុមង្គល អ្នកចូរជាអ្នកកុំប្រមាទ ។

សានុត្ថេរ

[៤៥] បពិត្រមាតា ពួកញាតិតែងយំរកបុគ្គលដែលស្លាប់ហើយ ឬបុគ្គលដែលរស់នៅ តែមិនបានជួបប្រទះ បពិត្រមាតា ពួកញាតិឃើញអាត្មាកំពុងរស់នៅ បពិត្រមាតា ព្រោះហេតុអ្វី ទើបអ្នកមាតាយំរកអាត្មា ។

រមណីយវិហារិត្ថេរ

[៤៦] គោ អាជានេយ្យដ៏ប្រសើរ ទោះបីភ្លាត់ រមែងឈរស៊ប់វិញបានយ៉ាងណា (អ្នកទាំងឡាយ ចូរចំណាំខ្ញុំ) ថាជាសាវ័ករបស់ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ ដែលបរិបូណ៌ដោយទស្សនសម្បត្តិ (គ្រប់គ្រាន់ដោយការឃើញ) ក៏យ៉ាងនោះដែរ ។

សមិទ្ធិត្ថេរ

[៤៧] អាត្មាចេញចាកផ្ទះ ចូលកាន់ផ្នួស បួសដោយសទ្ធា សតិ និងបញ្ញារបស់ខ្ញុំចម្រើនហើយ ទាំងចិត្ត ក៏ខ្ញុំតម្កល់ទុកប្រពៃហើយ (នែមារចិត្តបាប) អ្នកចូរធ្វើអំពើដ៏គួរតាមប្រាថ្នាចុះ អ្នកនឹងបៀតបៀនអាត្មាមិនបានទេ ។

ឧជ្ជយត្ថេរ

[៤៨] បពិត្រព្រះពុទ្ធ ជាវីរបុគ្គល ខ្ញុំព្រះអង្គ សូមនមស្ការព្រះអង្គ ព្រះអង្គជាអ្នករួចស្រឡះចាកកិលេសទាំងពួង ខ្ញុំព្រះអង្គ ជាអ្នកមិនមានអាសវៈ តែងប្រព្រឹត្តទៅក្នុងស្នាមឱវាទនៃព្រះអង្គ ។

សញ្ជយត្ថេរ

[៤៩] ក្នុងកាលដែលខ្ញុំចេញចាកផ្ទះ ចូលកាន់ផ្នួស ខ្ញុំមិនធ្លាប់ដឹងនូវសេចក្ដីត្រិះរិះប្រកបដោយទោស ដែលមិនមែនជាអរិយធម៌ទេ ។

រាមណេយ្យកត្ថេរ

[៥០] ចិត្តរបស់ខ្ញុំនោះ មិនញាប់ញ័រ ព្រោះសម្រែកនៃសត្វរៃ ឬព្រោះសត្វព្រៃដែលគួរខ្លាចទេ ព្រោះថា ចិត្តរបស់ខ្ញុំ មានអារម្មណ៍មូលតែមួយ ត្រេកអរមិនដាច់ (ក្នុងព្រះនិព្វាន) ។

វិមលត្ថេរ

[៥១] ផែនដីតែងសើមជ្រាប (ដោយអាបោធាតុ) ខ្យល់ក៏រមែងបក់ ផ្លេកបន្ទោរ ក៏ដាលច្រវាត់ក្នុងអាកាស ឯវិតក្កៈទាំងឡាយ (មានកាមវិតក្កៈជាដើម) របស់ខ្ញុំ រមែងរម្ងាប់ ចិត្តរបស់ខ្ញុំក៏តម្កល់ទុកល្អហើយ ។

ឧទ្ទាន និយាយអំពីសិរីវឌ្ឍត្ថេរ ១ ខទិរវនិយរេវតត្ថេរ ១ សុមង្គលត្ថេរ ១ សានុត្ថេរ ១ រមណីយវិហារិត្ថេរ ១ សមិទិ្ធត្ថេរ ១ ឧជ្ជយត្ថេរ ១ សញ្ជយត្ថេរ ១ រាមណេយ្យកត្ថេរ ១ វិមលត្ថេរអ្នកលះបង់កិលេស ១ ។ ចប់ បញ្ចមវគ្គ ។

ឆដ្ឋវគ្គ

គោធិកត្ថេរ

[៥២] ភ្លៀង (មានផ្គរ) ដូចចម្រៀងដ៏ពីរោះ រមែងបង្អោរចុះ ខ្ទម គឺអត្តភាពខ្ញុំ ខ្ញុំបានបិទបាំងហើយ ឥតខ្យល់ចូលបានទេ តែងនំាមកនូវសេចក្ដីសុខ ទំាងចិត្តរបស់ខ្ញុំ ក៏តម្កល់ទុកល្អហើយ ម្នាលភ្លៀង បើអ្នកចង់ (បង្អោរទឹក) អ្នកចូរបង្អោរមកចុះ ។

សុពាហុត្ថេរ

[៥៣] ភ្លៀង (មានផ្គរ) ដូចចម្រៀងដ៏ពីរោះ រមែងបង្អោរចុះ ខ្ទម គឺអត្តភាពខ្ញុំ ខ្ញុំបានបិទបាំងហើយ ឥតខ្យល់ចូលបានទេ តែងនំាមកនូវសេចក្ដីសុខ ទំាងចិត្តរបស់ខ្ញុំ ក៏តម្កល់ទុកល្អហើយ ម្នាលភ្លៀង បើអ្នកចង់ (បង្អោរទឹក) ចូរបង្អោរមកចុះ ។

វល្លិយត្ថេរ

[៥៤] ភ្លៀង (មានផ្គរ) ដូចចម្រៀងដ៏ពីរោះ រមែងបង្អោរចុះ ខ្ទម គឺអត្តភាពខ្ញុំ ខ្ញុំបានបិទបាំងហើយ ឥតមានខ្យល់ចូលបានទេ តែងនាំមកនូវសេចក្ដីសុខ ខ្ញុំជាអ្នកមិនប្រមាទនៅក្នុងខ្ទមនោះ ម្នាលភ្លៀង បើអ្នកចង់ (បង្អោរទឹក) ចូរបង្អោរមកចុះ ។

ឧត្តិយត្ថេរ

[៥៥] ភ្លៀង (មានផ្គរ) ដូចចម្រៀងដ៏ពីរោះ រមែងបង្អោរចុះ ខ្ទម គឺអត្តភាពខ្ញុំ ខ្ញុំបានបិទបាំងហើយ ខ្ញុំឥតមានបុគ្គលគំរប់ពីរនៅក្នុងខ្ទមនោះទេ ម្នាលភ្លៀង បើអ្នកចង់ (បង្អោរទឹក) ចូរបង្អោរមកចុះ ។

អញ្ជនាវនិយត្ថេរ

[៥៦] ខ្ញុំបានចូលទៅកាន់ព្រៃអព័ា្ជន ហើយធ្វើខ្ទមប៉ុនគ្រែអាសន្ទិ [គ្រែមានជ្រុង ៤ មានជើងដ៏ខ្ពស់ហួសប្រមាណ គឺតាំងអំពី ១ហត្ថកន្លះឡើងទៅ ដែលភិក្ខុអាចអង្គុយបាន តែដេកមិនគួរ ។ អដ្ឋកថា ។] (ហើយអង្គុយ) ខ្ញុំបានដល់ត្រៃវិជ្ជា ពុទ្ធសាសនា ខ្ញុំក៏បានធ្វើហើយ ។

កុដិវិហារិត្ថេរ

[៥៧] (ខេត្តបាល សួរថា) នរណា (អង្គុយនៅ) ក្នុងខ្ទម (ព្រះថេរៈតបថា) ភិក្ខុអ្នកប្រាសចាករាគៈ មានចិត្តតម្កល់ទុកល្អហើយ (អង្គុយនៅ) ក្នុងខ្ទម ម្នាលអាវុសោ អ្នកចូរដឹងយ៉ាងនេះថា ខ្ទមដែលអ្នកធ្វើហើយ មិនឥតប្រយោជន៍ទេ ។

កុដិវិហារិត្ថេរ

[៥៨] ខ្ទមនេះជារបស់ចាស់ កាលបើអ្នកប្រាថ្នាខ្ទមថ្មីឯទៀត អ្នកចូរបណ្តេញនូវសេចក្ដីប្រាថ្នាចំពោះខ្ទមចាស់ចេញ ម្នាលភិក្ខុ ខ្ទមថ្មីទៀត តែងនាំមកនូវទុក្ខ ។

រមណីយកុដិកត្ថេរ

[៥៩] ខ្ទមរបស់ខ្ញុំដែលគេឲ្យដោយសទ្ធា ជាខ្ទមគួររីករាយ ជាទីត្រេកអរនៃចិត្ត ខ្ញុំមិនមានសេចក្ដីត្រូវការដោយកុមារីទាំងឡាយទេ ពួកជនណា មានសេចក្ដីត្រូវការ ចូរនារីទាំងឡាយ ទៅក្នុងទីនោះ (របស់ពួកជននោះ) ចុះ ។

កោសល្លវិហារិត្ថេរ

[៦០] ខ្ញុំបួសដោយសទ្ធា ខ្ទមតូច ខ្ញុំបានធ្វើទុកក្នុងព្រៃហើយ ខ្ញុំមិនប្រមាទ មានព្យាយាមដ៏តឹងរ៉ឹង មានសតិខ្ជាប់ខ្ជួន មានការដឹងខ្លួនជាក់លាក់ ។

សីវលិត្ថេរ

[៦១] សង្កប្បធម៌ទំាំងនោះ (មាននេក្ខម្មសង្កប្បៈជាដើម) សម្រេចហើយដល់ខ្ញុំ ខ្ញុំមានសេចក្ដីត្រូវការនឹងចូលទៅកាន់ខ្ទម ដែលជាខ្ទមនាំឲ្យខ្ញុំបានដល់នូវវិជ្ជា និងវិមុត្តិ លះបង់នូវមានានុស័យ ។

ឧទ្ទាន និយាយអំពីគោធិកត្ថេរ ១ សុពាហុត្ថេរ ១ វល្លិយត្ថេរ ១ ឧត្តិយត្ថេរជាឥសី ១ អពា្ជនាវនិយត្ថេរ ១ កុដិវិហារិត្ថេរ ២ លើក រមណីយកុដិកត្ថេរ ១ កោសល្លវិហារិត្ថេរ ១ សីវលិត្ថេរ ១ ។ ចប់ ឆដ្ឋវគ្គ ។

សត្តមវគ្គ

វប្បត្ថេរ

[៦២] បណ្ឌិតអ្នកឃើញ រមែងឃើញនូវបណ្ឌិតអ្នកឃើញ (ផងគ្នា) ផង ឃើញពាល អ្នកមិនឃើញផង ឯពាលអ្នកមិនឃើញ រមែងមិនឃើញពាល ដែលមិនឃើញ (ផងគ្នា) ផង នូវបណ្ឌិតអ្នកឃើញផង ។

វជ្ជិបុត្តកត្ថេរ

[៦៣] យើងម្នាក់ឯងនៅក្នុងព្រៃ ដូចកំណាត់ឈើដែលគេចោលក្នុងព្រៃ ពួកកុលបុត្តជាច្រើនរូប រមែងស្រឡាញ់យើងដូចពួកសត្វនរកស្រឡាញ់អ្នកដែលទៅកាន់ឋានសួគ៌ ។

បក្ខត្ថេរ

[៦៤] ពួកសត្វ (ឃ្លាតចាកកុសលធម៌) ធ្លាក់ចុះហើយ រមែងធ្លាក់ចុះ ឯពួកសត្វដែលជាប់ចំពាក់ (ក្នុងកាម) តែងមកវិញ សោឡសកិច្ច ដែលអាត្មាអញធ្វើហើយ ជាតម្រេកដែលគួរត្រេកអរ ព្រះនិព្វានជាសុខដែលមូលមិត្តដោយសេចក្ដីសុខ ។

វិមលកោណ្ឌញ្ញត្ថេរ

[៦៥] វិមលកោណ្ឌញ្ញៈ កើតអំពីស្រី មានដើមឈើជាឈ្មោះ (អម្ពបាលី) កើតដោយស្តេច ដូចជាទង់ពណ៌ស (ព្រះបាទពិម្ពិសារ) លះបង់នូវទង់ គឺមានះ កំចាត់បង់នូវទង់ធំ គឺមានះ ដោយប្រាជា្ញដូចជាទង់ ។

ឧក្ខេបកដវច្ឆត្ថេរ

[៦៦] ពុទ្ធវចនៈ ដែលបុគ្គលរៀនក្នុងសំណាក់នៃឧក្ខេបកដវច្ឆត្ថេរ ព្រះថេរៈនោះ រមែងសំដែងនូវពុទ្ធវចនៈនោះ ដល់គ្រហស្ថទាំងឡាយបាន អស់ឆ្នាំជាច្រើន លោកជាអ្នកមានសេចក្ដីរីករាយដ៏លើសលុប អង្គុយនៅដ៏ស្ងប់ស្ងៀម ។

មេឃិយត្ថេរ

[៦៧] ព្រះសម្ពុទ្ធ ជាមហាវីរបុរស ព្រះអង្គដល់នូវត្រើយនៃធម៌ទំាងពួង ទ្រង់ប្រៀនប្រដៅហើយ ខ្ញុំបានស្តាប់ធម៌របស់ព្រះអង្គ ជាអ្នកត្រេកអរនៅក្នុងសំណាក់ (ព្រះអង្គ) ត្រៃវិជ្ជា ខ្ញុំបានដល់ហើយ ពុទ្ធសាសនា ខ្ញុំក៏បានធើ្វហើយ ។

ឯកធម្មសវនិយត្ថេរ

[៦៨] កិលេសទាំងឡាយ ខ្ញុំដុតបំផ្លាញហើយ ភពទំាងអស់ ខ្ញុំបានដកចោលហើយ ជាតិសំសារ ក៏អស់ហើយ ភពថ្មីទៀត មិនមានក្នុងកាលឥឡូវនេះទេ ។

ឯកុទានិយត្ថេរ

[៦៩] សេចក្ដីសោក រមែងមិនមានដល់អ្នកប្រាជ្ញ មានចិត្តដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់ ជាអ្នកមិនប្រមាទ សិក្សាក្នុងធម៌ ជាគន្លងនៃការចេះដឹង មានតាទិគុណ ជាអ្នកស្ងប់រម្ងាប់ មានសតិគ្រប់កាល ។

ឆន្នត្ថេរ

[៧០] ខ្ញុំបានស្តាប់សច្ចធម៌ មានរសដ៏ប្រសើរ របស់ព្រះមានព្រះភាគ ជាបុគ្គលប្រសើរ ដែលព្រះពុទ្ធមានសព្វញ្ញុតញ្ញាណប្រសើរ សំដែងហើយ ប្រតិបត្តិចំពោះអដ្ឋង្គិកមគ្គ ដើម្បីដល់ព្រះនិព្វាន ឈ្មោះអមតៈ ព្រះមានព្រះភាគនោះ ព្រះអង្គជាបុគ្គលឈ្លាសវៃក្នុងគន្លងនៃព្រះនិព្វានដ៏ក្សេមចាកយោគៈ ។

បុណ្ណត្ថេរ

[៧១] សីលហ្នឹងឯង ជាកំពូលក្នុងសាសនានេះ ចំណែកបុគ្គលមានប្រាជ្ញា ជាបុគ្គលប្រសើរ ជ័យជំនះក្នុងមនុស្ស និងទេវតាទំាងឡាយ រមែងមាន ព្រោះសីល និងប្រាជ្ញា ។

ឧទ្ទាន និយាយអំពីវប្បត្ថេរ ១ វជ្ជិបុត្តកត្ថេរ ១ បក្ខត្ថេរ ១ វិមលកោណ្ឌញ្ញត្ថេរ ១ ឧក្ខេបកដវច្ឆត្ថេរ ១ មេឃិយត្ថេរ ១ ឯកធម្មសវនិយត្ថេរ ១ ឯកុទានត្ថេរ ១ ឆន្នត្ថេរ ១ បុណ្ណត្ថេរ ជាអ្នកមានកម្លាំងច្រើន ១ ។ ចប់ សត្តមវគ្គ ។

អដ្ឋមវគ្គ

វច្ឆបាលត្ថេរ

[៧២] បុគ្គលអ្នកយល់ឃើញប្រយោជន៍ដ៏ល្អិតសុខុមក្រៃលែង ជាអ្នកឈ្លាសវៃដោយប្រាជ្ញា មានកិរិយាប្រព្រឹត្តឱនលំទោន ជាអ្នកសេពល្អហើយនូវសីលនៃព្រះពុទ្ធនោះ មិនមែនបានព្រះនិព្វានដោយក្រទេ ។

អាតុមត្ថេរ

[៧៣] ទំពំាងឫសីនៅខ្ចី មានចុងលូតលាស់ បែកដៃចេញហើយ បុគ្គលបោចរោចចេញបានដោយក្រ យ៉ាងណាមិញ អាត្មា កាលបើមាតានំាភរិយាមកឲ្យ ក៏យ៉ាងនោះដែរ សូមញោមយល់តាមអាត្មាចុះ ព្រោះឥឡូវនេះ អាត្មាបួសហើយ ។

មាណវត្ថេរ

[៧៤] ខ្ញុំឃើញមនុស្សចាស់ជរា ឈឺចាប់ ប្រកបដោយទុក្ខ ទំាងឃើញមនុស្សដល់នូវការអស់ទៅនៃអាយុ ស្លាប់ហើយ ហេតុនោះ ខ្ញុំលះបង់កាមជាទីត្រេកអរនៃចិត្ត ហើយចេញបួស ។

សុយាមនត្ថេរ

[៧៥] កាមច្ឆន្ទៈ ព្យាបាទៈ ថីនមិទ្ធៈ ឧទ្ធច្ចកុក្កុច្ចៈ វិចិកិច្ឆា រមែងមិនមានដល់ភិក្ខុដោយ សព្វគ្រប់ ។

សុសារទត្ថេរ

[៧៦] ការឃើញនូវព្រះអរិយទំាងឡាយ មានអត្តភាពរៀបចំល្អហើយ ជាការប្រពៃ (ព្រោះថា) សេចក្ដីសង្ស័យ រមែងដាច់ បញ្ញារមែងចម្រើនឡើង ព្រះអរិយៈទំាំងនោះ រមែងធ្វើសូម្បីនូវជនពាល ឲ្យជាបណ្ឌិតបាន ព្រោះហេតុនោះ ការសមាគមនៃសប្បុរសទាំងឡាយ ជាការប្រពៃ ។

បិយពា្ជហត្ថេរ

[៧៧] កាលពួកសត្វកំពុងប៉ោងឡើង បណ្ឌិតតែងឱនលំទោន កាលពួកសត្វធ្លាក់ចុះ (ដោយអំណាចកោសជ្ជៈ) បណ្ឌិតតែងប្រឹងឡើង កាលពួកសត្វមិនបានអប់រំ (ព្រហ្មចរិយធម៌) បណ្ឌិតតែងអប់រំ កាលពួកសត្វត្រេកអរ (ក្នុងកាមគុណ) បណ្ឌិតមិនត្រេកអរទេ ។

ហត្ថារោហបុត្តត្ថេរ

[៧៨] ចិត្តនេះ ក្នុងកាលមុន បានត្រាច់ទៅកាន់ចារិក តាមសេចក្ដីប្រាថ្នា តាមចំណង់ តាមសេចក្ដីស្រួល ថ្ងៃនេះ ខ្ញុំនឹងផ្ទញ់ផ្ទាល់ចិត្តនោះដោយឧបាយ ដូចជាហ្មដំរីអ្នកកាន់កង្វេរ សង្កត់សង្កិនដំរីដែលចុះប្រេង ។

មេណ្ឌសិរត្ថេរ

[៧៩] កាលខ្ញុំមិនទាន់បាន (ញាណ) តែងអន្ទោលទៅកាន់សំសារអស់ជាតិមិនតែមួយទេ គំនរនៃសេចក្ដីទុក្ខរបស់ខ្ញុំ ដែលទទួលរងហើយនោះ ជាគំនរទុក្ខប្រាសចេញទៅហើយ ។

រក្ខិតត្ថេរ

[៨០] រាគៈទំាំងពួង ខ្ញុំលះចោលហើយ ទោសៈទំាំងពួង ខ្ញុំក៏ដកចោលហើយ មោហៈទំាំងពួងរបស់ខ្ញុំ ក៏ប្រាសចេញហើយ ខ្ញុំជាបុគ្គលត្រជាក់ រលត់ទុក្ខហើយ ។

ឧគ្គត្ថេរ [៨១] អំពើណា ទោះបីតិច ឬច្រើន ដែលខ្ញុំធ្វើហើយ អំពើទំាំងអស់នុ៎ះ ក៏អស់រលីងហើយ ឥឡូវនេះ ភពថ្មីទៀត មិនមានឡើយ ។

ឧទ្ទាន និយាយអំពីវច្ឆបាលត្ថេរ ១ អាតុមត្ថេរ ១ មាណវត្ថេរជាឥសី ១ សុយាមនត្ថេរ ១ សុសារទត្ថេរ ១ បិយពា្ជហត្ថេរ ១ ហត្ថារោហបុត្តត្ថេរ ១ មេណ្ឌសិរត្ថេរ ១ រក្ខិតត្ថេរ ១ ព្រះថេរឈ្មោះឧគ្គៈ ១ ។ ចប់ អដ្ឋមវគ្គ ។

នវមវគ្គ

សមិតិគុត្តត្ថេរ

[៨២] អំពើលាមកណា ដែលខ្ញុំបានធ្វើហើយ ក្នុងជាតិទាំងឡាយដទៃ ក្នុងភពមុន អំពើលាមកនោះ ខ្ញុំគប្បីទទួលតែក្នុងជាតិនេះទេ វត្ថុដទៃ មិនមានឡើយ ។

កស្សបត្ថេរ

[៨៣] ទីមានភិក្ខាហារដ៏សម្បូណ៌ផង ទីដ៏ក្សេមក្សាន្ត មិនមានភ័យផង មានក្នុងទិសណាៗ ម្នាលកូន អ្នកចូរទៅក្នុងទិសនោះៗ ចុះ សូមកុំឲ្យអ្នកមានសេចក្ដីសោកបៀតបៀនបានឡើយ ។

សីហត្ថេរ

[៨៤] ម្នាលភិក្ខុឈ្មោះសីហៈ ចូរអ្នកកុំប្រមាទ កុំខ្ជិលច្រអូសអស់យប់ និងថ្ងៃ ចូរអ្នកចម្រើនកុសលធម៌ចុះ ចូរអ្នកលះបង់នូវគ្រោងកាយ គឺអត្តភាពដោយឆាប់ចុះ ។

នីតត្ថេរ

[៨៥] បុគ្គលដេកលក់រហូតរាត្រីទំាំងអស់ ត្រេកអរក្នុងពួកគណៈក្នុងវេលាថ្ងៃ ជាអ្នកអ័ប្បបញ្ញា កាលណានឹងធ្វើនូវទីបំផុតនៃទុក្ខបាន ។

សុនាគត្ថេរ

[៨៦] បុគ្គលឈ្លាសវៃ ក្នុងនិមិត្តរបស់ចិត្ត ដឹងច្បាស់នូវរសនៃវិវេក ដុតកំដៅកិលេស ជាអ្នកមានប្រាជ្ញារក្សាខ្លួន មានស្មារតីតំកល់មាំ គប្បីបាននូវនិរាមិសសុខ គឺព្រះនិព្វាន ។

នាគិតត្ថេរ

[៨៧] ព្រះមានព្រះភាគ ជាសាសា្តចារ្យ កាលសំដែងដោយព្រះអង្គឯង (ដូចផ្លែកន្ទួតព្រៃ) ក្នុងបាតដៃ តែងប្រៀនប្រដៅសង្ឃយ៉ាងនេះថា ផ្លូវដ៏ប្រសើរនេះ ជាផ្លូវទៅកាន់ព្រះនិព្វាន មិនមែនដូចផ្លូវរបស់តិរិ្ថយអ្នកពោលផ្សេងៗ ខាងក្រៅសាសនានេះទេ ។

បវិដ្ឋត្ថេរ

[៨៨] ខន្ធទាំងឡាយ ខ្ញុំឃើញច្បាស់ហើយ តាមសេចក្ដីពិត ភពទំាំងពួង ខ្ញុំទម្លាយហើយ ជាតិសង្សារអស់ហើយ ឥឡូវនេះ ភពថ្មីមិនមានទេ ។

អជ្ជុនត្ថេរ

[៨៩] ខ្ញុំកាលយល់ច្បាស់នូវសច្ចធម៌ទាំងឡាយ ទើបអាចនឹងរើខ្លួនឡើងចាកទឹក គឺសំសារ ឡើងកាន់ទីគោក គឺព្រះនិព្វាន ដូចជាជំនន់ធំកាលបន្សាត់ទៅ ។

ទេវសភត្ថេរ

[៩០] ខ្ញុំឆ្លងឡើងផុត ចាកភក់ ចាកល្បាប់ គឺកិលេសហើយ វៀរស្រឡះហើយចាកបាតាល (ទំនាប) គឺយោគៈ រួចផុតហើយចាកឱឃៈផង គន្ថៈផង មានះទំាំងពួង ខ្ញុំកំចាត់បង់ហើយ ។

សាមិទត្តត្ថេរ

[៩១] ខន្ធ ៥ ខ្ញុំកំណត់ដឹងហើយ ខន្ធ៥ មានឫសគល់ដាច់ហើយ ជាតិសំសារអស់ហើយ ភពថ្មីទៀត (របស់ខ្ញុំ )មិនមានក្នុងកាលឥឡូវនេះ ។

ឧទ្ទាន និយាយអំពីសមិតិគុត្តត្ថេរ ១ កស្សបត្ថេរ ១ សីហត្ថេរ ១ នីតត្ថេរ ១ សុនាគត្ថេរ ១ នាគិតត្ថេរ ១ បវិដ្ឋត្ថេរ ១ អជ្ជុនៈជាឥសី ១ ទេវសភត្ថេរ ១ សាមិទត្តត្ថេរ មានកម្លាំងច្រើន ១ ។ ចប់ នវមវគ្គ ។

ទសមវគ្គ

បរិបុណ្ណកត្ថេរ

[៩២] សុធាភោជន មានរសទំាងរយ អាត្មាអញ មិនសរសើរដូចភោជន គឺនិព្វានសុខ ដែលអាត្មាអញបរិភោគហើយក្នុងថ្ងៃនេះទេ ធម៌ដែលព្រះពុទ្ធគោតម ព្រះអង្គឃើញដោយបញ្ញារាប់មិនបាន ទ្រង់សំដែងហើយ (ទើបជាធម៌មានរសច្រើន) ។

វិជយត្ថេរ

[៩៣] ភិក្ខុណា មានអាសវៈអស់ហើយ មិនជ្រប់ក្នុងអាហារ ភិក្ខុណា មានសុញ្ញតវិមោក្ខ អនិមិត្តវិមោក្ខ (អប្បណិហិតវិមោក្ខ) ជាអារម្មណ៍ ស្នាមជើងរបស់ភិក្ខុនោះៗ បុគ្គលតាមរកឃើញបានដោយក្រ ដូចស្នាមជើងនៃសត្វស្លាបក្នុងអាកាស ។

ឯរកត្ថេរ

[៩៤] ម្នាលឯរកៈ កាមទំាងឡាយ ជាទុក្ខ ម្នាលឯរកៈ កាមទាំងឡាយ មិនមែនជាសុខទេ ម្នាលឯរកៈ បុគ្គលណា ប្រាថ្នារកកាម បុគ្គលនោះ ឈ្មោះថាប្រាថ្នាទុក្ខ ម្នាលឯរកៈ បុគ្គលណា មិនប្រាថ្នារកកាម បុគ្គលនោះ ឈ្មោះថាមិនប្រាថ្នាទុក្ខទេ ។

មេត្តជិត្ថេរ

[៩៥] សូមនមស្ការ ព្រះមានព្រះភាគអង្គនោះ ព្រះអង្គជាសក្យបុត្តមានសិរី ព្រះធម៌ដ៏ប្រសើរនេះ ព្រះពុទ្ធដល់នូវធម៌ដ៏ប្រសើរនោះ ទ្រង់សំដែងទុកល្អហើយ ។

ចក្ខុបាលត្ថេរ

[៩៦] ខ្ញុំជាមនុស្សខ្វាក់ មានភ្នែកដែលទោសកំចាត់បង់ហើយ ទៅកាន់ផ្លូវឆ្ងាយដាច់ស្រយាល ទោះបីកាលដេក ក៏ខ្ញុំមិនទៅជាមួយនឹងសំឡាញ់ជាបាបមិត្តទេ ។

ខណ្ឌសុមនត្ថេរ

[៩៧] ខ្ញុំបានបូជាផ្កាមួយ រួចក៏បានឲ្យគេបំរើក្នុងឋានសួគ៌អស់ ៨០ កោដិឆ្នាំ (រាប់ដោយឆ្នាំមនុស្ស) ខ្ញុំរលត់ទុក្ខដោយផលនៃកម្មដ៏សេសសល់ ។

តិស្សត្ថេរ

[៩៨] ខ្ញុំលះភាជន៍សំរិទ្ធិដែលមានក្បាច់ ១០០ស្រទាប់ និងភាជន៍មាស មានចម្លាក់ ១០០ ជាន់ ហើយត្រឡប់មកកាន់យកបាត្រដីវិញ ការចូលកាន់ផ្នួសរបស់ខ្ញុំនេះ ឈ្មោះថាជាការអភិសេកទីពីរ ។

អភយត្ថេរ

[៩៩] បុគ្គលកាលឃើញរូប ហើយធ្វើទុកក្នុងចិត្តនូវនិមិត្តជាទីស្រឡាញ់ សតិរមែងភ្លាំងភ្លាត់ បុគ្គលនោះ មានចិត្តត្រេកអរ ទទួលយក លេបយកនូវអារម្មណ៍នោះ អាសវៈទំាងឡាយ ដែលជាគ្រឿងនាំចូលទៅកាន់ឫសគល់នៃភព រមែងចម្រើនដល់បុគ្គលនោះ ។

ឧត្ថិយត្ថេរ

[១០០] បុគ្គលកាលស្តាប់សំឡេង ហើយធ្វើទុកក្នុងចិត្តនូវនិមិត្តជាទីស្រឡាញ់ សតិរមែងភ្លាំងភ្លាត់ បុគ្គលនោះ មានចិត្តត្រេកអរ ទទួលយក លេបយកនូវអារម្មណ៍នោះ អាសវៈទាំងឡាយ ដែលជាគ្រឿងនំាចូលទៅកាន់សង្សារ រមែងចម្រើនដល់បុគ្គលនោះ ។

ទេវសភត្ថេរ

[១០១] បុគ្គលប្រកបដោយសម្មប្បធាន មានសតិប្បដ្ឋានជាអារម្មណ៍ដ៏ដេរដាសដោយផ្កា គឺវិមុត្តិ ជាអ្នកមិនមានអាសវៈ នឹងបរិនិព្វាន ។

ឧទ្ទាន និយាយអំពីបរិបុណ្ណត្ថេរ ១ វិជយត្ថេរ ១ ឯរកត្ថេរ ១ មេត្តជិត្ថេរ ជាអ្នកប្រាជ្ញ ១ ចក្ខុបាលត្ថេរ ១ ខណ្ឌសុមនត្ថេរ ១ តិស្សត្ថេរ ១ អភយត្ថេរ ១ ឧត្តិយត្ថេរមានបញ្ញាច្រើន ១ ទេវសភត្ថេរ ១ ។ ចប់ ទសមវគ្គ ។

ឯកាទសមវគ្គ

ពេលដ្ឋកានិត្ថេរ

[១០២] បុរសបុគ្គលល្ងង់ខ្លៅ លះបង់សភាពជាគ្រហស្ថ (ចូលកាន់ផ្នួស) ជាអ្នកមិនបានអប់រំខ្លួន ជាអ្នកមានមាត់ដូចជានង្គ័ល ខ្ជិលច្រអូស បានតែខាងចិញ្ចឹមពោះ ដូចជ្រូកស្រុកធំ ដែលគេបំប៉នដោយចំណី តែងចូលទៅកាន់គភ៌រឿយៗ ។

សេតុច្ឆត្ថេរ

[១០៣] ជនទំាងឡាយ ដែលត្រូវមានះបញ្ឆោត សៅហ្មងក្នុងសង្ខារ ត្រូវលាភៈ អលាភៈ ញាំញីហើយ រមែងមិនបាននូវសមាធិ ។

ពន្ធុរត្ថេរ

[១០៤] ខ្ញុំមិនត្រូវការដោយលាភនុ៎ះទេ ខ្ញុំបានសេចក្ដីសុខ ឆ្អែតដោយធម្មរស ក្រេបផឹករសដ៏ប្រសើរថ្លៃថ្លា មិនធ្វើនូវការជាប់ដោយរសទេ ។

ខិតកត្ថេរ

[១០៥] ឱហ្ន៎ កាយរបស់ខ្ញុំស្រាល កាលខ្ញុំត្រូវបីតិ និងសុខដ៏ទូលាយពាល់ត្រូវហើយ កាយរបស់ខ្ញុំ រមែងអណ្តែតឡើងបានដូចប៉ុយដែលប៉ើងដោយខ្យល់ ។

មលិតវម្ភត្ថេរ

[១០៦] បុគ្គលអ្នកឈ្លាសវៃ ទោះបីអផ្សុក រមែងមិននៅ (ក្នុងអាវាសដែលមិនសប្បាយ) សូម្បីកាលត្រេកអរក៏ចៀសចេញ មិនគប្បីនៅគ្រប់គ្រងលំនៅ ដែលប្រកបដោយអំពើមិនជាប្រយោជន៍ទេ ។

សុហេមន្តត្ថេរ

[១០៧] អត្ថមានអាថ៌កំបំាងច្រើន ទ្រទ្រង់លក្ខណៈដ៏ច្រើន ជនឥតប្រាជ្ញា ឃើញអង្គនៃអត្ថតែមួយ ចំណែកបណ្ឌិតជាអ្នកឃើញអត្ថដ៏ច្រើន ។

ធម្មសំវរត្ថេរ

[១០៨] ខ្ញុំរំពឹងឃើញហើយ ទើបចេញចាកផ្ទះ ចូលកាន់ផ្នួស ត្រៃវិជ្ជា ខ្ញុំបានហើយ ពុទ្ធសាសនា ខ្ញុំក៏បានធ្វើហើយ ។

ធម្មសដបិតុត្ថេរ

[១០៩] ខ្ញុំមានអាយុប្រកបដោយឆ្នាំ ១២០ ទើបចេញចាកផ្ទះ ចូលកាន់ផ្នួស ត្រៃវិជ្ជា ខ្ញុំបានហើយ ពុទ្ធសាសនា ខ្ញុំក៏បានធ្វើហើយ ។

សង្ឃរក្ខិតត្ថេរ

[១១០] ភិក្ខុនេះត្រេកអរក្នុងទីស្ងាត់ហើយ តែក្រែងមិនអើពើនឹងសាសនារបស់ព្រះមានព្រះភាគ ព្រះអង្គជាអ្នកអនុគ្រោះដោយប្រយោជន៍ដ៏ក្រៃលែងទេឬ ភិក្ខុនេះ ជាអ្នកមានឥន្ទ្រិយតំាងនៅជាប្រក្រតី នៅក្នុងទីស្ងាត់ដូច្នោះ ដូចជាម្រឹគញី ប្រកបដោយជាតិនៅក្មេង ដែលនៅក្នុងព្រៃ ។

ឧសភត្ថេរ

[១១១] ឈើទាំងឡាយ លូតលាស់ឡើងឰដ៏កំពូលភ្នំ ត្រូវទឹកភ្លៀងបង្អោរចុះថ្មីៗ ស្រោចស្រប់ហើយ រមែងញុំាងចិត្តគួរដល់ភាវនាកម្មឲ្យកើតឡើងដោយក្រៃលែងដល់ភិក្ខុឈ្មោះឧសភៈ អ្នកប្រាថ្នាវិវេកធម៌ អ្នកមានសេចក្ដីសំគាល់ក្នុងព្រៃ ។

ឧទ្ទាន និយាយអំពីពេលដ្ឋកានិត្ថេរ ១ សេតុច្ឆត្ថេរ ១ ពន្ធុរត្ថេរ ១ ខិតកត្ថេរ ជាឥសី ១ មលិតវម្ភត្ថេរ ១ សុហេមន្តត្ថេរ ១ ធម្មសំវរត្ថេរ ១ ធម្មសដបិតុត្ថេរ ១ សង្ឃរក្ខិតត្ថេរ ១ ឧសភត្ថេរ ជាមហាមុនី ១ ។ ចប់ ឯកាទសមវគ្គ ។

ទ្វាទសមវគ្គ

ជេន្តត្ថេរ

[១១២] ការបួសជាការក្រពិត គ្រឹះស្ថានបុគ្គលគ្រប់គ្រងបានដោយក្រ ព្រះធម៌ ជាសភាពជ្រាលជ្រៅ ភោគៈទាំងឡាយ រកបានដោយក្រ ការប្រព្រឹត្តិ (ចិញ្ចឹមជិវិត) របស់យើង ដោយបច្ច័យតាមមាន តាមបាន ក៏ជាការក្រ យើងគួរគិតនូវអនិច្ចតាធម៌ឲ្យរឿយៗ វិញ ។

វច្ឆគោតត្ថេរ

[១១៣] ខ្ញុំមានវិជ្ជា ៣ មានការដុតកិលេសច្រើន ជាអ្នកឈ្លាសវៃក្នុងចេតោសមថៈ (ការស្ងប់រម្ងាប់ចិត្ត) ប្រយោជន៍របស់ខ្លួន ខ្ញុំបានដល់ហើយ ពុទ្ធសាសនា ខ្ញុំក៏បានធ្វើហើយ ។

វនវច្ឆត្ថេរ

[១១៤] ភ្នំថ្មទំាំងនោះ មានទឹកថ្លា មានថ្មដ៏ក្រាស់ ដែលប្រកបដោយម្រឹគ មានកន្ទុយដូចគោ (ស្វាខ្មៅ) ដ៏ដេរដាសដោយសារាយក្នុងទឹក តែងញុំាងខ្ញុំឲ្យត្រេកអរ (សុខចិត្តនៅបាន) ។

អធិមុត្តត្ថេរ

[១១៥] កាលបើជីវិតសូន្យថយទៅ សេចក្ដីល្អរបស់សមណៈ នឹងមានមកក្នុងទីណា ដល់បុគ្គលអ្នកធ្ងន់ក្នុងកាយដ៏អាក្រក់ ជាប់ដោយសេចក្ដីសុខក្នុងសរីរៈ ។

មហានាមត្ថេរ

[១១៦] អ្នកនុ៎ះ នឹងសាបសូន្យចាកភ្នំឈ្មោះនេសាទកៈ (ទីនៅនៃអ្នកនេសាទ) ជាភ្នំមានយស បិទបាំងដោយដើមខ្លែងគង់ នឹងដើមពោនស្វាជាច្រើន ។

បារាបរិយត្ថេរ

[១១៧] បុគ្គលគ្រប់គ្រងទ្វារ សង្រួមដោយល្អ ខ្ជាក់ចោលនូវឫសគល់នៃសេចក្ដីទុក្ខ ព្រោះលះបង់ផស្សាយតនៈទំាង ៦ ប្រការ ការអស់ទៅនៃអាសវៈ ខ្ញុំក៏បានដល់ហើយ ។

យសត្ថេរ

[១១៨] ខ្ញុំមានខ្លួនប្រោះព្រំល្អ ស្លៀកពាក់ល្អ ស្អិតស្អាងដោយគ្រឿងប្រដាប់គ្រប់យ៉ាង បាននូវវិជ្ជា ៣ ប្រការ ពុទ្ធសាសនា ខ្ញុំក៏បានធ្វើហើយ ។

កិម្ពិលត្ថេរ

[១១៩] វ័យ (របស់សត្វ) រមែងធ្លាក់ចុះ ហាក់ដូចជាត្រូវទេវតាបណ្តេញ រូប (របស់យើង) កាលមាននៅ ដោយប្រការដូច្នោះ តែហាក់ដូចជារូបអ្នកដទៃ ខ្លួនខ្ញុំនោះ កាលមានពិត តែហាក់ដូចជាមិនមាន ខ្ញុំរឭកឃើញខ្លួន (របស់ខ្ញុំ) ហាក់ដូចជារឭកឃើញខ្លួនរបស់អ្នកដទៃដែរ ។

វជ្ជីបុត្តត្ថេរ

[១២០] អ្នកចូលទៅកាន់គល់ឈើ និងព្រៃញាតស្បាត ហើយក្រសោបយកព្រះនិព្វាន (មកដាក់) ក្នុងហឫទ័យបាន នែគោតម អ្នកចូរពិនិត្យចុះ កុំមានសេចក្ដីប្រមាទឡើយ សេចក្ដីរាយមាយចិត្ត នឹងធ្វើអ្វីដល់អ្នកកើត ។

ឥសិទត្តត្ថេរ

[១២១] ខន្ធទំាំង ៥ មានឫសគល់ដាច់ ដែលខ្ញុំកំណត់ដឹងច្បាស់ហើយ ការអស់ទៅនៃទុក្ខ ខ្ញុំបានដល់ហើយ ការអស់ទៅនៃអាសវៈ ខ្ញុំក៏បានដល់ហើយដែរ ។

ឧទ្ទាន និយាយអំពីជេន្តត្ថេរ ១ វច្ឆគោត្តត្ថេរ ១ វនវច្ឆត្ថេរ អ្នកមាននាមដ៏ប្រសើរ ១ អធិមុត្តត្ថេរ ១ មហានាមត្ថេរ ១ បារាបរិយត្ថេរ ១ យសត្ថេរ ១ កិម្ពិលត្ថេរ ១ វជ្ជីបុត្តត្ថេរ ១ ឥសិទត្តត្ថេរ ជាអ្នកមានយសធំ ១ ។ ចប់ ទ្វាទសមវគ្គ ។

ឧទ្ទាន ក្នុងឯកនិបាតនោះ គឺ ព្រះថេរៈ ១២០ អង្គ មានសោឡសកិច្ចធ្វើរួចហើយ ជាអ្នកមិនមានអាសវៈ ដែលព្រះសង្គីតិកាចារ្យ អ្នកស្វែងរកនូវគុណធំ បានរួបរួមទុកដោយល្អ ក្នុងឯកនិបាត ។ ចប់ ឯកនិបាត ។

ទុកនិបាត

បឋមវគ្គ

ឧត្តរត្ថេរ

[១២២] ភពនីមួយ ជាសភាពទៀងទាត់មិនមានទេ សូម្បីសង្ខារទំាងឡាយ ជាសភាពទៀងទាត់ ក៏មិនមាន ខន្ធទាំងឡាយនោះ រមែងកើតឡើង ច្យុតទៅមកៗ ។ ខ្ញុំបានដឹងច្បាស់នូវទោសនុ៎ះហើយ ជាអ្នកមិនត្រូវការដោយភពទេ បានរលាស់ចាកកាមទំាងពួងហើយ ការអស់ទៅនៃអាសវៈ ខ្ញុំក៏បានដល់ហើយ ។ ឮថា ឧត្តរត្ថេរមានអាយុ បានសំដែងនូវគាថាទំាងឡាយដោយប្រការដូច្នេះ ។

បិណ្ឌោលភារទ្វាជត្ថេរ

[១២៣] ជីវិត (របស់ខ្ញុំ)នេះ រមែងមិនមាន ព្រោះការមិនប្រព្រឹត្តិទៅ អាហារមិនមែនធ្វើឲ្យស្ងប់ដល់ហឫទ័យបានទេ គ្រោងកាយ តំាងនៅបានដោយអាហារ ខ្ញុំប្រព្រឹត្តនូវការស្វែងរក ព្រោះឃើញដូច្នេះ ។ ការសំពះ និងការបូជាណា ដែលមានក្នុងត្រកូលទាំងឡាយ បណ្ឌិតទាំងឡាយ បានពោលនូវការសំពះ និងបូជានោះ ថាដូចជាភក់ សរ គឺកិលេសដ៏ល្អិត គេដកបានដោយក្រ សក្ការៈ ក៏បុរសអាក្រក់លះបានដោយក្រ ។ ឮថា បិណ្ឌោលភារទ្វាជត្ថេរដ៏មានអាយុ បានសំដែងនូវគាថាទំាងឡាយដោយប្រការដូច្នេះ ។

វល្លិយត្ថេរ

[១២៤] ស្វា គឺចិត្ត តែងចូលទៅក្នុងខ្ទម គឺអន្តភាព មានទ្វារ ៥ កាលញាប់ញ័រស្ទុះចុះឡើង តែងត្រាច់ទៅតាមទ្វារ ។ នែស្វា អ្នកចូរឈប់ អ្នកកុំស្ទុះទៅឡើយ ខ្ទមរបស់អ្នកនោះ មិនមានដូចក្នុងកាលមុនទៀតទេ អ្នកត្រូវខ្ញុំសង្កត់សង្កិនដោយបញ្ញា អ្នកនឹងទៅកាន់ទីឆ្ងាយមិនបានទេ ។

គង្គាតិរិយត្ថេរ

[១២៥] ខ្ទមដែលខ្ញុំធ្វើទៀបឆ្នេរទន្លេគង្គា ដោយស្លឹកត្នោត ៣ ធាង ក៏មាន បាត្ររបស់ខ្ញុំ ដូចជាឆ្នាំងស្រោចទឹកដោះស្រស់ឲ្យខ្មោច ក៏មាន សំពត់បង្សុកូលក៏មាន ។ ក្នុងរវាងពីរឆ្នាំ ខ្ញុំនិយាយវាចាតែ ១ មាត់ ក្នុងរវាងឆ្នាំទី ៣ គំនរនៃងងឹត (អវិជ្ជា) ខ្ញុំក៏បានទម្លាយហើយ ។

អជិនត្ថេរ

[១២៦] បើទុកជាបុគ្គលមានវិជ្ជា ៣ លះបង់មច្ចុបាន មិនមានអាសវៈ ពួកជនពាល អ្នកមិនចេះដឹង រមែងមើលងាយបុគ្គលនោះ ថាជាអ្នកមិនមានកេរ្តិ៍ឈ្មោះល្បីល្បាញទៅវិញ ។ បុគ្គលណា ក្នុងលោកនេះ លុះតែជាអ្នកស្វាក់លាភចំពោះបាយ ទឹក ទោះបីមានធម៌ដ៏លាមក បុគ្គលនោះ ទើបពួកជនពាលទំាំងនោះធ្វើសក្ការៈ ។

មេឡជិនត្ថេរ

[១២៧] កាលណាខ្ញុំបានស្តាប់សច្ចធម៌របស់ព្រះសាស្តា កាលទ្រង់សំដែង (កាលនោះ) ខ្ញុំមិនដឹងនូវសេចក្ដីសង្ស័យ ជាបុគ្គលដឹងសព្វ ចំពោះព្រះសាស្តា ព្រះអង្គជាអ្នកឈ្នះមារ ជាអ្នកដឹកនាំពួក ជាមហាវីរបុរស ជាសារថីដ៏ប្រសើរខ្ពង់ខ្ពស់ជាងសារថីទាំងឡាយ ឬសេចក្ដីសង្ស័យក្នុងអរិយមគ្គ និងបដិបទា ក៏មិនមានដល់ខ្ញុំដែរ ។

រាធត្ថេរ

[១២៨] ភ្លៀង រមែងលេចធ្លុះនូវផ្ទះដែលប្រក់មិនល្អ យ៉ាងណាមិញ រាគៈ រមែងចាក់ធ្លុះចិត្តដែលមិនបានអប់រំល្អ ក៏យ៉ាងនោះដែរ ។ ភ្លៀង រមែងមិនលេចធ្លុះនូវផ្ទះដែលប្រក់ល្អ យ៉ាងណាមិញ រាគៈ រមែងមិនចាក់ធ្លុះចិត្តដែលបានអប់រំល្អ ក៏យ៉ាងនោះដែរ ។

សុរាធត្ថេរ

[១២៩] ជាតិរបស់ខ្ញុំអស់ហើយ សាសនាព្រះជិនស្រី ខ្ញុំបានប្រព្រឹត្តចប់ហើយ ឃ្នាប (បណ្តាញនៃទិដ្ឋិ) ខ្ញុំបានលះបង់ហើយ តណ្ហាគ្រឿងនាំទៅកាន់ភព ខ្ញុំក៏ដកចោលហើយ កុលបុត្ត ចេញចាកផ្ទះ ចូលកាន់ផ្នួស ដើម្បីប្រយោជន៍ដល់គុណវិសេសណា ប្រយោជន៍ គឺការអស់ទៅនៃសញ្ញោជនៈទំាំងអស់នោះ ខ្ញុំក៏បានដល់ហើយ ។

គោតមត្ថេរ

[១៣០] ពាក្យសច្ចៈ ចំពោះស្ត្រីណា ដែលគេគប្បីរក្សាគ្រប់កាលទំាំងពួង ជាពាក្យដែលគេរកបានដោយក្រក្រៃលែង ពួកជនណា មិនជាប់ចំពាក់ចំពោះស្ត្រីទំាំងនោះ ពួកជននោះ ឈ្មោះថាមុនី រមែងដេកនៅជាសុខ ។ នែកាម យើងបានប្រព្រឹត្តនូវការសម្លាប់អ្នកហើយ ឥឡូវនេះ យើងមិនជាប់បំណុលនឹងអ្នកទេ យើងនឹងទៅកាន់ព្រះនិព្វានឥឡូវនេះ ដែលជាទីទៅ ហើយមិនសោយសោក ។

វសភត្ថេរ

[១៣១] កុហក បុគ្គលនោះសម្លាប់ខ្លួនឯង (ដោយការប្រព្រឹត្តិលាមក) មុន សម្លាប់បុគ្គលដទៃក្រោយ បុគ្គលបំផ្លាញខ្លួនឯង បំផ្លាញបានដោយងាយ ដូចព្រានបក្សីសម្លាប់ (សត្វស្លាប) ដោយធ្នាក់ ។ បុគ្គលមានតែវណ្ណៈខាងក្រៅ [វណ្ណៈខាងក្រៅ សំដៅការរៀបចំដោយឥរិយាបថឲ្យស្រគត់ស្រគំជាដើម ។] មិនឈ្មោះថាព្រាហ្មណ៍ទេ លុះតែមានវណ្ណៈខាងក្នុង [វណ្ណៈខាងក្នុង សំដៅយកគុណសម្បត្តិ មានសីលជាដើម ។ អដ្ឋកថា ។] ទើបឈ្មោះថាព្រាហ្មណ៍ បពិត្រសុជម្បតិ បាបកម្មមានក្នុងបុគ្គលណា បុគ្គលនោះ ឈ្មោះថាបុគ្គលខ្មៅ ។

ឧទ្ទាន និយាយអំពីឧត្តរត្ថេរ ១ បិណ្ឌោលភារទ្វាជត្ថេរ ១ វល្លិយត្ថេរ ១ គង្គាតីរិយត្ថេរ ជាឥសី ១ អជិនត្ថេរ ១ មេឡជិនត្ថេរ ១ រាធត្ថេរ ១ សុរាធត្ថេរ ១ គោតមត្ថេរ ១ វសភត្ថេរ ១ ព្រះថេរៈទំាំង ១០ នេះ ជាអ្នកមានឫទ្ធិច្រើន ។ ចប់ បឋមវគ្គ ។

ទុតិយវគ្គ

មហាចុន្ទត្ថេរ

[១៣២] ការស្តាប់ដោយល្អ ជាការចម្រើននៃអ្នកស្តាប់ ការស្តាប់ ជាការចម្រើននៃបញ្ញា (ព្រោះ) បុគ្គល រមែងយល់សេចក្ដីបានដោយសារបញ្ញា សេចក្ដីដែលយល់ហើយ រមែងនាំសុខមកឲ្យ ។ បុគ្គលគួរសេពសេនាសនៈស្ងាត់ គួរប្រព្រឹត្តធម៌ ដែលជាហេតុរួចស្រឡះចាកសំយោជនៈ បើមិនបានសេចក្ដីត្រេកអរក្នុងទីស្ងាត់នោះទេ គប្បីជាអ្នកមានសតិ រក្សាខ្លួននៅក្នុងពួកចុះ ។

ជោតិទាសត្ថេរ

[១៣៣] ពួកជនណា បៀតបៀនពួកមនុស្ស ដោយកម្ម ដែលច្រឡំដោយកម្មក្លាក្លាំងផង ដោយកម្មផ្សេងៗ ផង ពួកជនទំាំងនោះ ឈ្មោះថាមានព្យាយាមអាក្រក់ ជនទាំងនោះ តែងត្រូវជន (ឯទៀត) ធ្វើ (ឲ្យដល់នូវសេចក្ដីទុក្ខ) តាមដំណើរដូច្នោះ ព្រោះថា កម្ម (របស់ជននោះ) មិនចេះវិនាសទេ ។ ជនធ្វើនូវកម្មណា ទោះបីល្អ ឬអាក្រក់ ធ្វើនូវកម្មណាៗ រមែងជាទាយាទ (ទទួលផល) នៃកម្មនោះៗ ។

ហេរញ្ញកានិត្ថេរ

[១៣៤] ថ្ងៃ និងយប់ តែងកន្លងទៅ ជីវិត រមែងរលត់ទៅ អាយុរបស់សត្វទាំងឡាយ រមែងអស់ទៅ ដូចទឹកស្ទឹងតូច ។ ជនពាលដែលកំពុងធ្វើកម្មដ៏លាមក ក៏មិនភ្ញាក់រលឹក (រហូតដល់) ផលដ៏ក្តៅក្រហាយមានដល់គេក្នុងកាលជាខាងក្រោយ ព្រោះថាវិបាករបស់កម្មនោះ ជាវិបាកដ៏លាមក ។

សោមមិត្តត្ថេរ

[១៣៥] បុគ្គលតោងកំណាត់ឈើតូច រមែងលិចចុះក្នុងជំនន់ធំ យ៉ាងណាមិញ បុគ្គលអាស្រ័យមនុស្សខ្ជិល ទុកជាមានការរស់នៅដោយល្អ ក៏រមែងលិចចុះ (ក្នុងសង្សារវដ្ត) យ៉ាងនោះដែរ ។ ព្រោះហេតុនោះ បុគ្គលគប្បីវៀរបុគ្គលខ្ជិល អ្នកមានព្យាយាមថោកទាបនោះចេញ គប្បីនៅរួមជាមួយនឹងពួកអរិយៈ ជាបុគ្គលស្ងប់ស្ងាត់ មានឈាន មានចិត្តស្លុង (ទៅកាន់ព្រះនិព្វាន) ជាបណ្ឌិត មានព្យាយាមតឹងរឹងអស់កាលជានិច្ច ។

សព្វមិត្តត្ថេរ

[១៣៦] ជន [ពាក្យថាជន ក្នុងគាថានេះ សំដៅយកមនុស្សអន្ធពាល ។ អដ្ឋកថា ។] ទាក់ទងនឹងជន ជនអាស្រ័យនូវជន ជនត្រូវជនបៀតបៀនផង ជនបៀតបៀនជនផង ។ ព្រោះថាប្រយោជន៍អ្វី ដោយជនរបស់ជននោះ ឬដោយជនដែលឲ្យកើតហើយ អាត្មាអញ គប្បីលះនូវជន ដែលបៀតបៀនជនច្រើន ហើយទៅ ។

មហាកាឡត្ថេរ

[១៣៧] ស្រីឈ្មោះនាងកាឡី មានសរីៈធំ មានរូបខ្មៅដូចក្អែក បំបាក់ភ្លៅម្ខាង ហើយបំបាក់ភ្លៅម្ខាងទៀត បំបាក់ដៃម្ខាង ហើយបំបាក់ដៃម្ខាងទៀត ទម្លាយនូវក្បាល (របស់មនុស្សស្លាប់ ធ្វើឲ្យមានខួរហូរចេញ ) ដូចឆ្នាំងទធិ ស្រីនុ៎ះអង្គុយរៀបចំ (សរីរៈសពនោះ) បុគ្គលណា អ្នកមិនឈ្លាសវៃ តែងធ្វើនូវឧបធិកិ្កលេស បុគ្គលនោះ ជាមនុស្សល្ងង់ រមែងដល់នូវសេចក្ដីទុក្ខរឿយៗ ព្រោះហេតុនោះ បុគ្គលកាលដឹង មិនគួរធ្វើឧបធិឡើយ អាត្មាអញ សូមកុំឲ្យមានក្បាលបែកធ្លាយ ដេក (ស្តូកស្តឹង) ទៀតឡើយ ។

តិស្សត្ថេរ

[១៣៨] បុគ្គលអ្នកមានក្បាលត្រងោល ដណ្តប់សង្ឃាដី ជាអ្នកបានបាយ ទឹក សំពត់ និងទីដេក ឈ្មោះថាបានវត្ថុជាសត្រូវច្រើន ។ ភិក្ខុអ្នកមានសតិ លុះដឹងទោសនុ៎ះ ថាជាភ័យធំ ក្នុងសក្ការៈទាំងឡាយហើយ គួរជាអ្នកមានលាភតិច មិនឈ្លក់ដោយលាភ វៀរឲ្យស្រឡះ ។

កម្ពិលត្ថេរ

[១៣៩] សក្យបុត្តទំាងឡាយ ជាសំឡាញ់នឹងគ្នា បានលះបង់នូវភោគសម្បត្តិជាច្រើន (ទៅនៅ) ក្នុងព្រៃឈ្មោះបាចីនវង្សទាយៈ ត្រេកអរចំពោះវត្ថុដែលតំាងនៅក្នុងបាត្រ ដោយការស្វែងរក មានព្យាយាមខ្ជាប់ខ្ជួន មានចិត្តស្លុង មានការខ្មីឃ្មាតមាំ អស់កាលជានិច្ច លះបង់នូវតម្រេកក្នុងផ្លូវលោក ហើយត្រេកអរដោយតម្រេកក្នុងផ្លូវធម៌ ។

នន្ទត្ថេរ

[១៤០] ខ្ញុំកាលប្រកបនូវគ្រឿងប្រដាប់ (កាយ) ជាបុគ្គលអណ្តែតអណ្តូង ឃ្លេងឃ្លោង ត្រូវកាមរាគបៀតបៀន ព្រោះមិនមានយោនិសោមនសិការៈ ។ (ឥឡូវនេះ) ខ្ញុំដកចិត្តក្នុងភពបានហើយ ព្រោះប្រតិបត្តិដោយយោនិសោមនសិការៈ តាមព្រះពុទ្ធ ជាអាទិច្ចពន្ធុ ព្រះអង្គមានកុសលោបាយ (ឧបាយល្អ) ។

សិរិមន្តុត្ថេរ

[១៤១] បើពួកបរេជន (មនុស្សផ្តេសផ្តាស) សរសើរនូវបុគ្គលដែលមិនតំកល់ខ្លួនខ្ជាប់ខ្ជួន ពួកបរេជន សរសើរនូវបុគ្គលដែលមិនតំកល់ខ្លួនខ្ជាប់ខ្ជួននោះឯង ជាការណ៍ឥតអំពើ ។ បើពួកបរេជន តិះដៀលនូវបុគ្គលដែលតំកល់ខ្លួនខ្ជាប់ខ្ជួនល្អ ពួកបរេជនតិះដៀលនូវបុគ្គលដែលតំកល់ខ្លួនខ្ជាប់ខ្ជួនល្អនោះឯង ជាការណ៍ឥតអំពើ ។

ឧទ្ទាន និយាយអំពីមហាចុន្ទត្ថេរ ១ ជោតិទាសត្ថេរ ១ ហេរញ្ញកានិត្ថេរ ១ សោមមិត្តត្ថេរ ១ សព្វមិត្តត្ថេរ ១ មហាកាឡត្ថេរ ១ តិស្សត្ថេរ ១ កិម្ពិលត្ថេរ ១ នន្ទត្ថេរ ១ សិរិមត្ថេរ ១ រួមជាថេរៈ ១០ អង្គ មានឫទ្ធិច្រើន ។ ចប់ ទុតិយវគ្គ ។

តតិយវគ្គ

ឧត្ដរត្ថេរ

[១៤២] ខន្ធទាំងឡាយ ខ្ញុំកំណត់ដឹងហើយ តណ្ហា ខ្ញុំដកចេញស្រឡះហើយ ពោជ្ឈង្គ ខ្ញុំបានចម្រើនហើយ ការក្ស័យទៅនៃអាសវៈ ខ្ញុំក៏បានដល់ហើយ ។ ខ្ញុំនោះ លុះកំណត់ដឹងខន្ធហើយ លុះដកចេញនូវបណ្ដាញ គឺតណ្ហាហើយ លុះចម្រើនពោជ្ឈង្គហើយ ក៏ទៅជាអ្នកមិនមានអាសវៈ នឹងបរិនិព្វាន ។

ភទ្ទជីត្ថេរ

[១៤៣] ប្រាសាទមាស ខាងទទឹង មានសន្ទុះនៃសរ ១៦ [សន្ទុះសរ ១៦នោះ បើគិតជាយោជន៍ ត្រូវកន្លះយោជន៍ ។] ខាងកំពស់ មានសន្ទុះនៃសរ ១ ពាន់ [សន្ទុះសរ ១ពាន់ បើគិតជាយោជន៍ បាន ៥យោជន៍ ។ អដ្ឋកថា ។] របស់ព្រះរាជាអង្គណា ព្រះរាជាអង្គនោះ ទ្រង់ព្រះនាមថា បនាទៈ ។ ប្រាសាទនោះ មានសន្ទុះនៃសរ ១ពាន់ មានជាន់ជាច្រើន មានទង់ជ័យជាច្រើន សម្រេចដោយកែវមណីខៀវ អ្នករបាំ ក៏បានរាំលើប្រាសាទនោះ អ្នករបាំ ៦០០០ នាក់ (តែងរាំ) ក្នុងជាន់ទី៧ ។

សោភិតត្ថេរ

[១៤៤] ខ្ញុំជាភិក្ខុមានស្មារតី មានបញ្ញា មានកម្លាំងព្យាយាមម៉ឺងម៉ាត់ បានរលឹកឃើញអស់ ៥០០កប្ប ដូចមួយរាត្រី ។ ខ្ញុំកាលចម្រើនសតិប្បដ្ឋាន៤ ពោជ្ឈង្គ៧ និងមគ្គ៨ បានរលឹកឃើញអស់ ៥០០កប្ប ដូចមួយរាត្រី ។

វល្លិយត្ថេរ

[១៤៥] អំពើណាដែលបុគ្គលគួរធ្វើ ដោយព្យាយាមដ៏មាំ អំពើណាដែលបុគ្គលប្រាថ្នាដើម្បីត្រាស់ដឹងគប្បីធ្វើ ខ្ញុំនឹងធ្វើអំពើនោះៗ មិននឿយណាយទេ អ្នកចូរមើលសេចក្ដីព្យាយាម សេចក្ដីប្រឹងប្រែងចុះ អ្នកចូរប្រាប់ផ្លូវ ដែលជាផ្លូវឈមទៅកាន់ព្រះនិព្វាន ឈ្មោះអមតៈដល់ខ្ញុំ ខ្ញុំនឹងដឹងបានដោយញាណជាគ្រឿងដឹងដូចខ្សែទឹកទន្លេគង្គា (មិននឿយណាយ) នឹងសាគរ ។

វីតសោកត្ថេរ

[១៤៦] កាលកប្បកបុរស ចូលមកនិយាយថា ខ្ញុំនឹងកោរសក់របស់ខ្ញុំ (លំដាប់នោះ) ខ្ញុំទាញយកកញ្ចក់អំពីដៃកប្បកបុរសនោះ ហើយឆ្លុះមើលសរីរៈ ។ រាងកាយប្រាកដជារបស់ទទេ ងងឹតក្នុងទីងងឹត គឺអវិជ្ជាក៏ប្រាសចេញហើយ កិលេសដូចជាកំណាត់សំពត់ទាំងអស់ ខ្ញុំបានផ្ដាច់ចោលអស់ហើយ ឥឡូវនេះ ភពថ្មីមិនមានទេ ។

បុណ្ណមាសត្ថេរ

[១៤៧] ខ្ញុំលះបង់នីវរណៈទាំង ៥ ដើម្បីដល់ព្រះនិព្វានដ៏ក្សេមចាកយោគៈ កាន់យកកញ្ចក់គឺធម៌ ជាញាណទស្សនៈរបស់ខ្លួន ឆ្លុះមើលរាងកាយនេះទាំងអស់ ទាំងខាងក្នុង ទាំងខាងក្រៅ កាយប្រាកដជារបស់ទទេ ទាំងខាងក្នុង ទាំងខាងក្រៅ ។

នន្ទកត្ថេរ

[១៤៨] គោអាជានេយ្យដ៏ចម្រើន ភ្លាត់ហើយ រមែងឈរស៊ប់ឡើងវិញ ទោះបីបាននូវសេចក្ដីតក់ស្លុត ក៏ជាសត្វមានចិត្តមិនរួញរា រមែងនាំនូវធុរៈទៅបាន យ៉ាងណាមិញ អ្នកទាំងឡាយ សូមជ្រាបនូវខ្ញុំ ថាជាអាជានេយ្យ បរិបូណ៌ដោយទស្សនៈ ជាសាវ័ករបស់ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធជាបុត្ត ជាឱរសរបស់ព្រះពុទ្ធ ក៏យ៉ាងនោះដែរ ។

ភារតត្ថេរ

[១៤៩] ម្នាលនន្ទកៈ អ្នកចូរមក យើងនឹងទៅកាន់សំណាក់នៃព្រះឧបជ្ឈាយ៍ នឹងបន្លឺឡើងនូវសីហនាទ ក្នុងទីចំពោះព្រះភក្រ្ដនៃព្រះពុទ្ធដ៏ប្រសើរ ។ ព្រះពុទ្ធជាមុនី ទ្រង់បំបួសយើងដោយសេចក្ដីអនុគ្រោះយើង ដើម្បីប្រយោជន៍ណា ប្រយោជន៍នោះ យើងបានដល់ហើយ ការអស់ទៅនៃសំយោជនៈទាំងពួង (យើងក៏បានដល់ហើយ) ។

ភារទ្វាជត្ថេរ

[១៥០] ពួកអ្នកប្រាជ្ញប្រកបដោយប្រាជ្ញា ជាអ្នកឈ្នះសង្គ្រាម គឺកិលេស ឈ្នះមារ ព្រមទាំងវាហនៈរបស់មារ តែងបន្លឺឡើងយ៉ាងនេះ ដូចជាសីហៈបន្លឺលើកំពូលភ្នំ ។ ព្រះសាស្ដា ខ្ញុំបានគោរពហើយ ព្រះធម៌ និងព្រះសង្ឃ ខ្ញុំបានបូជាហើយ មួយទៀត ខ្ញុំមានចិត្តត្រេកអររីករាយ ព្រោះឃើញកូនជាអ្នកមិនមានអាសវៈ ។

កណ្ហទិន្នត្ថេរ

[១៥១] ពួកសប្បុរស ខ្ញុំបានគប់រកហើយ ធម៌ ខ្ញុំក៏បានស្តាប់ហើយរឿយៗ លុះខ្ញុំស្តាប់ហើយ ក៏ដើរតាមផ្លូវធម៌ ដែលឈមទៅកាន់ព្រះនិព្វានឈ្មោះអមតៈ ។ ខ្ញុំត្រូវភវរាគៈបៀតបៀន (ឥឡូវនេះ) ភវរាគៈមិនមានដល់ខ្ញុំទៀតទេ ភវរាគៈ (ក្នុងអតីតកាល) មិនមានហើយដល់ខ្ញុំ (ក្នុងអនាគត) ក៏នឹងមិនមានទេ ក្នុងបច្ចុប្បន្ននេះទៀត ក៏មិនមានដល់ខ្ញុំដែរ ។

ឧទ្ទាន និយាយអំពីឧត្តរត្ថេរ ១ ភទ្ទជិត្ថេរ ១ សោភិតត្ថេរ ១ វល្លិយត្ថេរ ជាឥសី ១ វីតសោកត្ថេរ ១ បុណ្ណមាសត្ថេរ ១ នន្ទកត្ថេរ ១ ភារតត្ថេរ ១ ភារទ្វាជត្ថេរ ១ កណ្ហទិន្នត្ថេរ ជាមហាមុនី ១ ។ ចប់ តតិយវគ្គ ។

ចតុត្ថវគ្គ

មិគសិរត្ថេរ

[១៥២] កាលដែលខ្ញុំបួសក្នុងសាសនានៃព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ ក៏បានរួចស្រឡះ (ចាកកិលេស) បានកន្លងកាមធាតុ កាលព្រះពុទ្ធជាបុគ្គលប្រសើរ កំពុងពិនិត្យពិចារណា ចិត្តរបស់ខ្ញុំ ក៏បានរួចផុតចាកកិលេស វិមុត្តិរបស់ខ្ញុំ លែងកំរើក ព្រោះអស់ទៅនៃសំយោជនៈទាំងពួង ។

សិវកត្ថេរ

[បានជាឈ្មោះថា មិគសិរត្ថេរ ព្រោះលោកកើតក្នុងខែមិគសិរ ។ អដ្ឋកថា ។] ។

[១៥៣] ផ្ទះ គឺអត្តភាពទាំងឡាយ (ដែលកើត) រឿយៗ ក្នុងភពនោះៗ ជារបស់មិនទៀង ឥឡូវនេះ អាត្មាអញ កំពុងតែខំស្វែងរកជាង គឺតណ្ហា អ្នកធ្វើផ្ទះ គឺអត្តភាព ការកើតរឿយៗ ជាហេតុនាំមកនូវសេចក្ដីទុក្ខ ។ នែជាងផ្ទះ អ្នក គឺយើងបានឃើញច្បាស់ហើយ អ្នកនឹងធ្វើផ្ទះទៀតមិនបានឡើយ ឆ្អឹងជំនីរ គឺកិលេសទាំងអស់របស់អ្នក យើងបានបំបាក់អស់ហើយ ទាំងហោជាង គឺអវិជ្ជាទៀតសោត យើងបានរុះរើចោលអស់ហើយ ចិត្តដែលយើងធ្វើឲ្យរីងស្ងួត ក៏នឹងរលត់ក្នុងភពនេះឯង ។

ឧបវាណត្ថេរ

[១៥៤] ព្រះមុនី ជាព្រះអរហន្ត មានព្រះដំណើរល្អ ក្នុងលោក ទ្រង់អាពាធព្រោះខ្យល់ ម្នាលព្រាហ្មណ៍ ប្រសិនបើអ្នកមានទឹកក្ដៅ ចូរអ្នកថ្វាយដល់ព្រះមុនី ។ (ព្រោះថា) ព្រះពុទ្ធ ត្រូវពួក​បូជនេយ្យបុគ្គលបូជាហើយ ត្រូវពួកសក្ករេយ្យបុគ្គល (បុគ្គលដែលគេគប្បីធ្វើសក្ការៈ) ធ្វើសក្ការៈហើយ ត្រូវពួកអបចិនេយ្យបុគ្គល (បុគ្គលដែលគេគប្បីកោតក្រែង) កោតក្រែងហើយ អាត្មាប្រាថ្នានឹងនាំទឹកក្ដៅទៅថ្វាយព្រះអង្គ ។

ឥសិទិន្នត្ថេរ

[១៥៥] ពួកឧបាសក អ្នកទ្រទ្រង់ព្រះបរិយត្តិធម៌ដែលខ្ញុំជួបហើយ បាននិយាយថា កាមទាំងឡាយ ជារបស់មិនទៀង តែពួកឧបាសកនោះ នៅត្រេកអរក្រៃពេក ក្នុងកែវមណី និងកណ្ឌលទាំងឡាយផង ជាអ្នកអាឡោះអាល័យក្នុងកូន និងប្រពន្ធផង ។ ពួកឧបាសកទាំងនោះ មិនទាន់ដឹងធម៌ពិតទេ គ្រាន់តែចេះនិយាយថា កាមទាំងឡាយជារបស់មិនទៀង ឧបាសកទាំងនោះ មិនទាន់មានកម្លាំងញាណដើម្បីកាត់ផ្ដាច់នូវរាគៈទេ ព្រោះហេតុនោះ បានជានៅជាប់ស្អិតចំពោះកូន ប្រពន្ធ និងទ្រព្យសម្បត្តិ ។

សម្ពហុលកច្ចានត្ថេរ

[១៥៦] ភ្លៀងបង្អុរចុះផង មេឃគ្រហឹមលាន់គ្អឹលៗ ផង (ក្នុងពេលនោះ) អាត្មាអញនៅតែម្នាក់ឯងក្នុងរូងភ្នំដែលគួរខ្លាច កាលដែលអាត្មាអញនោះ នៅក្នុងរូងភ្នំដែលគួរខ្លាចតែម្នាក់ឯង ភ័យក្ដី សេចក្ដីតក់ស្លុតក្ដី សេចក្ដីព្រឺរោមក្ដី មិនមានទេ ។ កាលអាត្មាអញនៅម្នាក់ឯងក្នុងរូងភ្នំដែលគួរខ្លាច ភ័យក្ដី សេចក្ដីតក់ស្លុតក្ដី សេចក្ដីព្រឺរោមក្ដី មិនមានឡើយ នេះជាធម្មតារបស់អាត្មាអញ ។

ខិតណត្ថេរ

[១៥៧] ចិត្តរបស់ភិក្ខុណាមួយ មានឧបមាដោយដុំថ្ម តាំនៅស៊ប់ រមែងមិនញាប់ញ័រ (ដោយលោកធម៌) ចិត្តដែលប្រាសចាកសេចក្ដីត្រេកអរក្នុងវត្ថុទាំងឡាយ ដែលគួរត្រេកអរ រមែងមិនប្រទូស្ដក្នុងវត្ថុដែលគួរប្រទូស្ដ ។ បុគ្គលណា អប់រំចិត្តបានយ៉ាងនេះ បុគ្គលនោះ នឹងដល់នូវសេចក្ដីទុក្ខអំពីណាបាន ។ ចិត្តរបស់អាត្មាអញ មានឧបមាដោយភ្នំថ្ម តាំងនៅស៊ប់ រមែងមិនញាប់ញ័រ ចិត្តអាត្មាអញ ប្រាសចាកសេចក្ដីត្រេកអរក្នុងវត្ថុទាំងឡាយ ដែលគួរត្រេកអរ រមែងមិនប្រទូស្ដក្នុងវត្ថុដែលគួរប្រទូស្ដ ។ អាត្មាអញ អប់រំចិត្តបានយ៉ាងនេះ អាត្មាអញនឹងដល់នូវសេចក្ដីទុក្ខអំពីណាបាន ។

សោណបោដិរិយបុត្តត្ថេរ

[១៥៨] រាត្រី ជារបៀបនៃនក្ខត្តឫក្ស (មានដរាបណា) វិញ្ញូជនមិនគួរដេកលក់ដរាបនោះទេ រាត្រីនុ៎ះ វិញ្ញូជនគួរប្រាថ្នាដើម្បីប្រតិបត្តិ ។ ប្រសិនបើដំរីជាន់អញ ដែលធ្លាក់ចុះចាកកនៃដំរី សេចក្ដីស្លាប់របស់អញ ក្នុងសង្គ្រាម (យ៉ាងនេះ) ប្រសើរជាង អាត្មាអញដែលចាញ់ហើយរស់នៅ មិនប្រសើរសោះឡើយ ។

និសភត្ថេរ

[១៥៩] វិញ្ញូជន គប្បីលះបង់កាមគុណទាំង ៥ ដែលមានសភាពគួរស្រឡាញ់ គួររីករាយនៃចិត្ត ហើយចេញអំពីផ្ទះ (ទៅបួស) ដោយសទ្ធា ហើយធ្វើនូវទីបំផុតនៃទុក្ខ ។ ខ្ញុំមិនត្រេកអរនឹងសេចក្ដីស្លាប់ ខ្ញុំមិនត្រេកអរនឹងការរស់នៅទេ ខ្ញុំ (គ្រាន់តែ) ជាអ្នកដឹងខ្លួន មានស្មារតី រង់ចាំតែកាល (បរិនិព្វាន) ប៉ុណ្ណោះ ។

ឧសភត្ថេរ

[១៦០] ខ្ញុំធ្វើចីវរ មានពណ៌ដូចជាពណ៌នៃត្រួយស្វាយលើស្មាហើយ ជិះលើ ក នៃដំរី ចូលទៅកាន់ស្រុកដើម្បីបិណ្ឌបាត ។ ខ្ញុំចុះពីកដំរី ក៏បាននូវសេចក្ដីសង្វេគក្នុងកាលណោះ តែខ្ញុំនោះ ជាមនុស្សកំពុងស្រវឹង (ដោយជាតិជាដើម) ហើយខ្ញុំបានដល់នូវធម៌ជាគ្រឿងអស់ទៅនៃអាសវៈ ក្នុងកាលណោះដែរ ។

កប្បដកុរត្ថេរ

[១៦១] កប្បដកុរៈ (មានសេចក្ដីត្រិះរិះខុសកើតឡើងយ៉ាងនេះ) ថា នេះជាកន្ទបរបស់អាត្មាអញ កាលបើក្អមសម្រាប់ដាក់ទឹកអម្រឹត (របស់តថាគត) ពេញហើយក្រៃពេក (តថាគតសំដែងធម៌ដើម្បីឲ្យបាននូវទឹកអម្រឹត) កប្បដកុរភិក្ខុ ក៏ដល់នូវការឃ្វាងអំពីធម៌ (របស់តថាគត) នេះជាសាសនារបស់តថាគត ជាផ្លូវភាវនាផ្សេងៗ ប្រព្រឹត្ដទៅដើម្បីចម្រើននូវឈានទាំងឡាយ ។ ម្នាលកប្បដកុរៈ អ្នកកុំងោកងក់ តថាគតមិនបានវាយត្រូវអ្នកក្នុងទីជិតត្រចៀកទេ ម្នាលកប្បដកុរៈ ព្រោះថា អ្នកមិនស្គាល់ប្រមាណ បានជាអ្នកចេះតែងោកងក់ក្នុងកណ្ដាលសង្ឃ ។

ឧទ្ទាន និយាយអំពីមិគសិរត្ថេរ ១ សិវកត្ថេរ ១ ឧបវាណបណ្ឌិតត្ថេរ ១ ឥសិទិន្នត្ថេរ ១ សម្ពុលកច្ចានត្ថេរ ១ ខិតកត្ថេរមានវសីធំ ១ សោណបោដិរិយបុត្តត្ថេរ ១ និសភត្ថេរ ១ ឧសភត្ថេរ ១ កប្បដកុរត្ថេរ ១ ។ ចប់ វគ្គ ទី៤ ។

បញ្ចមវគ្គ

កុមារកស្សបត្ថេរ

[១៦២] ឱ! ព្រះពុទ្ធ ឱ! ព្រះធម៌ ឱ! សម្បទារបស់ព្រះសាស្ដានៃយើងទាំងឡាយ ដែលសាវ័កនឹងធ្វើឲ្យជាក់ច្បាស់នូវធម៌ប្រាកដដូច្នោះ ។ សក្កាយ គឺបញ្ចុបាទានក្ខន្ធ អាត្មាអញបានហើយក្នុងកប្បទាំងឡាយរាប់មិនបាន រាងកាយនេះ ជាទីបំផុតរបស់បញ្ចុបាទានក្ខន្ធទាំងនោះ រាងកាយនេះ ជាខាងក្រោយរបស់បញ្ចុបាទានក្ខន្ធទាំងនោះ សង្សារប្រកបដោយជាតិ និងមរណៈ ឥឡូវនេះ ភពថ្មីមិនមានទេ ។

ធម្មបាលត្ថេរ

[១៦៣] ភិក្ខុណានៅក្មេង ប្រកបព្យាយាមក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនា នាកាលពួកសត្វកំពុងដេកលក់ ភិក្ខុនោះ ជាអ្នកភ្ញាក់រលឹក ជីវិតរបស់ភិក្ខុនោះ មិនសោះសូន្យទេ ។ ហេតុនោះ អ្នកមានប្រាជ្ញា កាលរលឹកឃើញនូវសាសនានៃព្រះពុទ្ធទាំងឡាយហើយ គួរប្រកបរឿយៗ នូវសទ្ធា សីល សេចក្ដីជ្រះថ្លា និងការឃើញធម៌ ។

ព្រហ្មាលិត្ថេរ

[១៦៤] ភិក្ខុណាមួយបានលះបង់មានះ ជាអ្នកមិនមានអាសវៈ មានឥន្ទ្រិយដល់នូវសេចក្ដីស្ងប់រម្ងាប់ ដូចសេះដែលសារថីបង្ហាត់ល្អហើយ ទុកជាពួកទេវតា ក៏ស្រឡាញ់ភិក្ខុអ្នកមិនញាប់ញ័រនោះ ។ អាត្មាអញបានលះបង់មានះ មិនមានអាសវៈ មានឥន្ទ្រិយដល់នូវសេចក្ដីស្ងប់រម្ងាប់ ដូចសេះដែលនាយសារថីបង្ហាត់ល្អហើយ ទុកជាទេវតាទាំងឡាយ ក៏ស្រឡាញ់អាត្មាអញអ្នកមិនញាប់ញ័រដែរ ។

មោឃរាជត្ថេរ

[១៦៥] (ព្រះសាស្ដាទ្រង់សួរថា) ម្នាលមោឃរាជ ជាអ្នកមានសម្បុរអាក្រក់ តែមានចិត្តល្អ អ្នកជាភិក្ខុមានចិត្តដំកល់មាំរឿយៗ អស់រាត្រីទាំងឡាយ ក្នុងកាលត្រជាក់ ប្រកបដោយហេមន្ដរដូវ តើអ្នកនឹងធ្វើដោយបការដូចម្ដេច ។ (មោឃរាជត្ថេរ ក្រាបទូលថា) ខ្ញុំព្រះអង្គបានឮដូច្នេះថា ដែនមគធៈទាំងមូល ជាដែនមានសន្ទូងបរិបូណ៌ ពួកភិក្ខុដទៃ មានការរស់នៅជាសុខ (ដោយកម្រាល និងគ្រឿងស្លៀកដណ្ដប់ដ៏ល្អ) យ៉ាងណា ខ្ញុំព្រះអង្គ (ក្រាល) បិទបាំងស្លឹកឈើ សម្រេចនូវការដេក (យ៉ាងនោះដែរ) ។

វិសាខបញ្ចាលីបុត្តត្ថេរ

[១៦៦] បុគ្គលមិនគប្បីលើកដំកើងខ្លួន មិនគប្បីបង្អាប់គេ មិនគប្បីថ្កោលទោសនៃពួកបុគ្គលដទៃ មិនគប្បីបៀតបៀនបុគ្គលអ្នកដល់នូវត្រើយ គឺព្រះនិព្វាន មិនគប្បីអួតគុណរបស់ខ្លួនក្នុងកណ្ដាលពួកបរិសទ្យ គប្បីជាអ្នកប្រាសចាកឧទ្ធច្ចៈ ជាអ្នកពោលពាក្យល្មមកំណត់ ជាអ្នកមានវត្តល្អចុះ ។ ព្រោះថា បុគ្គលមានប្រាជ្ញាវាងវៃ បានឃើញអត្ថដ៏សុខុមក្រៃលែង បានប្រព្រឹត្តបន្ទាបបន្ទន់ខ្លួន សេពនូវសីលដ៏ចម្រើន មិនមែនបានព្រះនិព្វានដោយក្រឡើយ ។

ចូឡកត្ថេរ

[១៦៧] ពួកក្ងោកជាសត្វមានកំប៉ោយល្អ មានសំណុំកន្ទុយល្អ មានកខៀវល្អ មានមុខល្អ មានសម្រែកពីរោះ តែងបន្លឺឡើងផង ទេសភាពធំនេះ មានស្មៅខៀវល្អ មានទឹកជ្រួតជ្រាបល្អផង អាកាសមានពពកល្អផង ។ អ្នកជាបុគ្គលមានសភាពគួរសមដោយប្រពៃ (ចូរចម្រើន) នូវឈានរបស់ព្រះយោគាវចរអ្នកមានចិត្តល្អ ចូរមានព្យាយាមល្អ ក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាដោយប្រពៃ ចូរបាននូវព្រះនិព្វាន ជាបទដ៏ទៀងឧត្ដម ជាធម៌មានពណ៌សល្អក្រៃពេក ជាធម៌ល្អិត ជាធម៌ដែលគេកម្រឃើញដោយងាយ ។

អនូបមត្ថេរ

[១៦៨] ចិត្តមកកាន់សេចក្ដីត្រេកត្រអាល ដែលកម្មក្កិលេសលើកឡើងហើយ កាន់ដែកស្រួច គឺភព ដែកស្រួចគឺភព និងកំណាត់ឈើ គឺកាមគុណ មាននៅក្នុងទីណា អ្នកតែងទៅក្នុងទីនោះៗ ។ នែចិត្តចង្រៃ អញប្រាប់ឯង នែចិត្តកំណាច អញប្រាប់ឯង ព្រះសាស្ដាដែលគេបានដោយក្រ (ឥឡូវនេះ) អ្នកបានហើយ អ្នកកុំដឹកនាំអញទៅក្នុងអំពើឥតប្រយោជន៍ឡើយ ។

វជ្ជិតត្ថេរ

[១៦៩] អាត្មាអញ កាលនៅជាបុថុជ្ជន មានងងឹត គឺអវិជ្ជាកើតហើយ មិនបានឃើញអរិយសច្ចទាំងឡាយ ក៏អន្ទោលទៅអស់កាលជាអង្វែង តែងវិលទៅក្នុងគតិទាំងឡាយ ។ អាត្មាអញនោះ ជាអ្នកមិនប្រមាទ បានធ្វើសង្សារទាំងឡាយ ឲ្យវិនាសហើយ បានកាត់ផ្ដាច់គតិទាំងពួងអស់ហើយ ឥឡូវនេះ ភពថ្មីមិនមានឡើយ ។

សន្ធិតត្ថេរ

[១៧០] ខ្ញុំជាបុគ្គលមានសតិដំកល់ខ្ជាប់ ក៏បាននូវសញ្ញាមួយ ដែលប្រព្រឹត្តទៅក្នុងពុទ្ធគុណ ជិតដើមអស្សត្ថព្រឹក្ស [បានជាហៅថា ដើមអស្សត្ថ ព្រោះជាកន្លែងធ្វើនូវការដកដង្ហើមស្រួលរបស់ពួកសត្វឲ្យកើត ។ អដ្ឋកថា ។] ជាឈើមានពន្លឺខៀវ លូតលាស់ត្រសាយត្រសុំល្អ ។ ក្នុងកប្ប ៣១ អំពីភទ្រកប្បនេះទៅ កាលនោះ ខ្ញុំបាននូវសញ្ញាណា ខ្ញុំបានដល់នូវការអស់ទៅនៃអាសវៈ ព្រោះនាំមកនូវសញ្ញានោះ ។

ឧទ្ទាន និយាយអំពីកុមារកស្សបត្ថេរ ១ ធម្មបាលត្ថេរ ១ ព្រហ្មាលិត្ថេរ ១ មោឃរាជត្ថេរ ១ វិសាខត្ថេរ ១ ចូឡកត្ថេរ ១ អនូបមត្ថេរ ១ វជ្ជិតត្ថេរ ១ សន្ធិតត្ថេរ កំចាត់បង់នូវធូលី គឺកិលេស ១ ។ ចប់ វគ្គទី៥ ។

គាថាក្នុងទុកនិបាត មាន៩៨ ព្រះថេរៈ ៤៩អង្គ អ្នកឈ្លាសក្នុងន័យ បានពោលហើយ ។ ចប់ ទុកនិបាត ។

តិកនិបាត

អង្គណិកភារទ្វាជត្ថេរ

[១៧១] កាលខ្ញុំស្វែងរកសេចក្ដីបរិសុទ្ធិ ដោយខុសទំនង បានបំរើភ្លើងក្នុងព្រៃ មិនទាន់ដឹងនូវផ្លូវនៃសេចក្ដីបរិសុទ្ធិ ហើយក៏ធ្វើនូវតបៈដទៃ (ដែលញ៉ាំងខ្លួនឲ្យលំបាក) ។ និព្វានសុខនោះ អាត្មាអញបានដោយស្រួលហើយ អ្នកចូរមើលនូវភាពនៃធម៌ដ៏ល្អចុះ វិជ្ជា ៣ អាត្មាអញបានដល់ហើយដោយលំដាប់ សាសនារបស់ព្រះពុទ្ធ អាត្មាអញបានធ្វើហើយ ។ ពីដើម អាត្មាអញ ជាផៅពង្សនៃព្រហ្ម (ជាព្រាហ្មណ៍ ដោយសម្មតិ) ឥឡូវនេះ អាត្មាជាព្រាហ្មណ៍មែន ព្រោះអាត្មាអញ ជាអ្នកបានវិជ្ជា ៣ ផង មានមន្ទិល គឺកិលេសបានលាងហើយផង ជាអ្នកមានសួស្ដីផង ដល់នូវវេទផង ។

បច្ចយត្ថេរ

[១៧២] ខ្ញុំបួសបាន ៥ ថ្ងៃ នៅជាសេក្ខបុគ្គល មិនទាន់សម្រេចព្រះអរហត្តនៅឡើយ កាលខ្ញុំចូលទៅក្នុងកុដិ មានចិត្តតាំងមាំថា អាត្មាអញនឹងមិនបរិភោគ នឹងមិនផឹក មិនចេញអំពីកុដិ កាលបើសរ គឺតណ្ហា អាត្មាអញមិនទាន់ដកចេញទេ អាត្មាអញ នឹងមិនប្រែបង្អៀងឡើយ ។ អ្នកចូរមើលសេចក្ដីព្យាយាមប្រឹងប្រែងរបស់ខ្ញុំនោះ កាលនៅយ៉ាងនេះចុះ វិជ្ជា ៣ អាត្មាអញ បានដល់ដោយលំដាប់ហើយ ទាំងសាសនារបស់ព្រះពុទ្ធ អាត្មាអញក៏បានធ្វើហើយ ។

ពាកុលត្ថេរ

[១៧៣] បុគ្គលណា (មិនធ្វើ) នូវអំពើដែលគួរធ្វើក្នុងកាលមុន ហើយចង់ធ្វើក្នុងកាលក្រោយវិញ បុគ្គលនោះ រមែងឃ្លាតចាកឋានៈជាសុខផង តែងក្ដៅក្រហាយរឿយៗ ក្នុងកាលជាខាងក្រោយផង ។ បុគ្គលធ្វើអំពើណា ត្រូវនិយាយតែអំពើនោះ មិនធ្វើអំពើណា មិនត្រូវនិយាយអំពើនោះឡើយ បណ្ឌិតទាំងឡាយ តែងកំណត់ដឹងច្បាស់នូវបុគ្គលកាលមិនធ្វើ បានតែនិយាយ ។ សេចក្ដីទុក្ខរលត់ទៅក្នុងព្រះនិព្វានណា ព្រះនិព្វាននោះ ដែលព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធទ្រង់សំដែងហើយ ជាគុណជាតមិនមានសេចក្ដីសោក ប្រាសចាកធូលី ជាទីក្សេមក្សាន្ដ នាំមកនូវសេចក្ដីសុខ ដោយប្រពៃមែនពិត ។

ធនិយត្ថេរ

[១៧៤] បើបុគ្គលស្រឡាញ់ក្នុងភាពជាសមណៈ ប្រាថ្នាដើម្បីរស់នៅស្រួល មិនគប្បីមើលងាយចីវរ ទឹក និងភោជនជារបស់សង្ឃទេ ។ បើបុគ្គលស្រឡាញ់ក្នុងភាពជាសមណៈ ប្រាថ្នាដើម្បីរស់នៅស្រួល គប្បីសេពទីដេក និងទីអង្គុយ ដូចជាពស់សេពនូវរន្ធរបស់កណ្ដុរ ។ បើបុគ្គលស្រឡាញ់ក្នុងភាពជាសមណៈ ប្រាថ្នាដើម្បីរស់នៅស្រួល គប្បីត្រេកអរដោយបច្ច័យតាមមានតាមបានផង គប្បីចម្រើនធម៌ឯកផង ។

មាតង្គបុត្តត្ថេរ

[១៧៥] ខណៈរមែងប្រព្រឹត្តកន្លងនូវមាណពទាំងឡាយ ដែលមានការងារលះចោល (ដោយគិតអាងថា) ត្រជាក់ពេក ក្ដៅពេក ល្ងាចពេក ។ បុគ្គលណាមួយ កាលធ្វើនូវកិច្ចរបស់បុរស មិនអើពើចំពោះត្រជាក់ និងក្ដៅឲ្យក្រៃលែងជាងស្មៅ បុគ្គលនោះ រមែងមិនសាបសូន្យចាកសេចក្ដីសុខឡើយ ។ អាត្មាអញ កាលចម្រើននូវវិវេក នឹងកំចាត់បង់បាននូវស្មៅចិញ្ចៀន ស្បូវ គុម្ពឈើមានបន្លា ស្បូវរណ្ដាស ស្មៅដំណេកទន្សាយ និងស្មៅយាប្ល៉ង (កិលេសគ្រោតគ្រាត កណ្ដាល ល្អិត) ដោយទ្រូង (សេចក្ដីព្យាយាម) ។

ខុជ្ជសោភិតត្ថេរ

[១៧៦] ពួកសមណៈណា ជាអ្នកមានសំដីដ៏វិចិត្រ ជាពហុស្សូត នៅក្នុងក្រុងបាតលិបុត្តជាប្រក្រតី បណ្ដាពួកសមណៈទាំងនោះ ខុជ្ជសោភិតត្ថេរមានអាយុនេះ ជាសមណៈមួយរូបដែរ ឈរជិតទ្វារ ។ ពួកសមណៈណា ជាអ្នកមានសំដីដ៏វិចិត្រ ជាពហុស្សូត នៅក្នុងក្រុងបាតលិបុត្តជាប្រក្រតី បណ្ដាសមណៈទាំងនោះ ខុជ្ជសោភិតត្ថេរមានអាយុនេះ ជាសមណៈមួយរូបដែរ ជាអ្នកមកដោយខ្យល់ គឺមកដោយកម្លាំងនៃឫទ្ធិ ហើយឈរជិតទ្វារ ។ ខុជ្ជសោភិតត្ថេរនេះ បានដល់នូវសេចក្ដីសុខ ដោយការច្បាំង (នឹងពួកកិលេស) ផង ដោយបូជាល្អផង ដោយការឈ្នះសង្គ្រាមផង ដោយការសន្សំនូវព្រហ្មចរិយធម៌ផង ។

វារណត្ថេរ

[១៧៧] បណ្ដាពួកមនុស្សក្នុងលោកនេះ ជនណាមួយបៀតបៀនសត្វដទៃ ជននោះ រមែងសាបសូន្យ ចាកប្រយោជន៍ និងសេចក្ដីសុខក្នុងលោកទាំងពីរ គឺលោកនេះ និងលោកខាងមុខ ។ លុះតែជនណា អនុគ្រោះដល់សត្វទាំងពួង ដោយចិត្តប្រកបដោយមេត្តា ជនប្រាកដដូច្នោះនោះ ទើបទទួលបុណ្យដ៏ច្រើន ។ បុគ្គលគប្បីសិក្សាសុភាសិតផង នូវការចូលទៅរកសមណៈផង នូវការអង្គុយតែម្នាក់ឯងក្នុងទីស្ងាត់ផង នូវការញ៉ាំងចិត្តឲ្យស្ងប់រម្ងាប់ផង ។

បស្សិកត្ថេរ

[១៧៨] បុគ្គលអ្នកមានសទ្ធា មានប្រាជ្ញា ឋិតនៅក្នុងធម៌ បរិបូណ៌ដោយសីល សូម្បីតែម្នាក់ឯង ក៏រមែងប្រព្រឹត្តទៅ ដើម្បីប្រយោជន៍ដល់ពួកញាតិ និងផៅពង្ស ដែលជាអ្នកមិនមានសទ្ធា ។ ញាតិទាំងឡាយ ដែលខ្ញុំផ្ទញ់ផ្ទាល់ រំឭកដាស់តឿន ដោយសេចក្ដីអនុគ្រោះ ក៏បានធ្វើសក្ការៈចំពោះពួកភិក្ខុ ដោយសេចក្ដីស្រឡាញ់ ថាជាញាតិ ជាផៅពង្ស ។ ពួកញាតិទាំងនោះ លុះធ្វើមរណកាលកន្លងលោកនេះទៅហើយ ក៏បានដល់នូវសេចក្ដីសុខក្នុងទេវលោក ទាំងបងប្អូន និងមាតារបស់ខ្ញុំ ក៏ជាអ្នកបរិបូណ៌ដោយកាមគុណ រមែងត្រេកអរដែរ ។

យសោជត្ថេរ

[១៧៩] (ព្រះមានព្រះភាគ ទ្រង់ត្រាស់ថា) នរៈ គឺយសោជត្ថេរនេះ មានអវយវៈប្រាកដស្មើដោយថ្នាំងនៃវល្លិ៍ មានខ្លួនស្គមរវីមរវាមដោយសរសៃ ដឹងប្រមាណក្នុងបាយ និងទឹក ជាអ្នកមានចិត្តមិនរួញរា ។ យសោជត្ថេរពោលថា ភិក្ខុ (នៅ) ក្នុងព្រៃតូច ឬព្រៃធំ បើទុកជាសត្វរបោម និងមូសខាំហើយ ក៏គប្បីជាអ្នកមានស្មារតី អត់ទ្រាំចំពោះអន្ដរាយ មានរបោមជាដើម ក្នុងព្រៃនោះ ដូចដំរីដ៏ប្រសើរ អត់ទ្រាំក្នុងទីជាប្រធាននៃសង្គ្រាម ។ ភិក្ខុតែម្នាក់ឯង (រមែងនៅជាសុខ) ដូចគ្នានឹងព្រហ្ម ភិក្ខុនៅរួមគ្នាពីររូប (រមែងមានសេចក្ដីខ្ទាំងខ្ទប់) ដូចគ្នានឹងទេវតា ភិក្ខុ (នៅរួមគ្នា) ៣ រូប ដូចគ្នានឹងជនអ្នកស្រុក ភិក្ខុមានចំនួនច្រើនរូបលើសពីនោះទៅ ជាហេតុនាំឲ្យជ្រួលជ្រើម (ដូចគ្នានឹងពួកមហាជនដែលប្រជុំគ្នា) ។

សាដិមត្តិយត្ថេរ

[១៨០] សទ្ធារបស់អ្នក មានក្នុងកាលមុន ប៉ុន្ដែក្នុងថ្ងៃនេះ សទ្ធានោះ បែរជាមិនមានដល់អ្នកវិញ បច្ច័យណា ដែលជារបស់អ្នក បច្ច័យនោះ ចូរជារបស់អ្នកវិញចុះ ទុច្ចរិត មិនមានដល់អាត្មាទេ ។ ព្រោះថា សទ្ធា (របស់បុថុជ្ជន) ជាធម្មជាតិឃ្លេងឃ្លោង មិនទៀង សទ្ធាយ៉ាងនេះ អាត្មាបានឃើញជាក់ច្បាស់ហើយ សត្វទាំងឡាយ ជួនកាលត្រេកអរ ជួនកាលប្រាសចាកសេចក្ដីត្រេកអរ (ព្រោះហេតុនោះ) អ្នកប្រាជ្ញនឹងឈ្នះចំពោះការត្រេកអរ និងមិនត្រេកអរនោះ ដូចម្ដេចកើត ។ ភត្តដែលគេចំអិនបំរុងអ្នកប្រាជ្ញបន្ដិចៗ រាល់ៗ ត្រកូល អាត្មានឹងត្រាច់ទៅ ដើម្បីដុំបាយ (ព្រោះ) កម្លាំងស្មងរបស់អាត្មា មាននៅឡើយ ។

ឧបាលិត្ថេរ

[១៨១] កុលបុត្ត ចេញ (ចាកឃរាវាស) ដោយសទ្ធា ហើយបួសថ្មី ជានវភិក្ខុ គប្បីគប់រកកល្យាណមិត្រទាំងឡាយ ដែលជាអ្នកមានការចិញ្ចឹមជីវិតដោយបរិសុទ្ធិ អ្នកមិនខ្ជិលច្រអូស ។ កុលបុត្ត ចេញ (ចាកឃរាវាស) ដោយសទ្ធា បួសថ្មី ជានវភិក្ខុ អ្នកមានប្រាជ្ញា កាលនៅក្នុងពួក គប្បីសិក្សានូវវិន័យ ។ កុលបុត្ត ចេញ (ចាកឃរាវាស) ដោយសទ្ធា បួសថ្មី ជានវភិក្ខុ ជាអ្នកឈ្លាសក្នុងហេតុដែលគួរ និងមិនគួរទាំងឡាយ គប្បីប្រព្រឹត្ត កុំឲ្យ (ពួកកិលេស មានតណ្ហាជាដើម) ប្រព្រឹត្តទៅក្នុងខាងមុខបាន ។

ឧត្តរបាលត្ថេរ

[១៨២] ឱហ្ន៎ កាមគុណទាំង ៥ ញ៉ាំងអាត្មាអញជាបណ្ឌិតមានសមត្ថភាព គិតនូវប្រយោជន៍ ឲ្យធ្លាក់ចុះក្នុងលោក ព្រោះតែសេចក្ដីវង្វេងទេតើ ។ អាត្មាអញ ចូលទៅក្នុងវិស័យនៃកិលេសមារ ត្រូវសរ គឺរាគៈមុតជាប់ហើយ តែអាចស្ទុះរួចចាកអន្ទាក់នៃមច្ចុរាជបាន ។ កាមទាំងពួង អាត្មាអញបានលះបង់ហើយ ភពទាំងពួង អាត្មាអញបានទម្លាយចោលហើយ ជាតិសង្សារអស់ហើយ ឥឡូវនេះ ភពថ្មីមិនមាន ។

អភិភូតត្ថេរ

[១៨៣] នែពួកញាតិទាំងអស់ ដែលមកជួបជុំក្នុងទីនេះ អ្នកទាំងឡាយ ចូរប្រុងស្ដាប់ចុះ អាត្មាសូមសំដែងធម៌ដល់អ្នកទាំងឡាយថា ការកើតរឿយៗ ជាហេតុនាំមកនូវទុក្ខ ។ អ្នកទាំងឡាយ ចូរប្រារព្ធព្យាយាម ចូរគេចចេញ (ចាកសេចក្ដីខ្ជិល) ចូរប្រកប (នូវសិក្ខា មានអធិសីលសិក្ខាជាដើម) ក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនា ចូរកំចាត់បង់នូវសេនានៃមច្ចុ ឲ្យដូចជាដំរីកំចាត់បង់នូវផ្ទះ ដែលធ្វើដោយដើមបបុសដូច្នោះចុះ ។ បុគ្គលណា ជាអ្នកមិនមានសេចក្ដីប្រមាទក្នុងធម្មវិន័យនេះ បុគ្គលនោះ នឹងលះបង់នូវជាតិសង្សារ ធ្វើនូវទីបំផុតនៃទុក្ខបាន ។

គោតមត្ថេរ

[១៨៤] អាត្មាអញ កាលអន្ទោលទៅ (ក្នុងសង្សារ) បានទៅកាន់នរកញយៗ ផង ទៅកាន់ប្រេតវិស័យញយៗ ផង បានកើតក្នុងកំណើតតិរច្ឆានរងទុក្ខជាញយៗ ផង ហើយអាត្មាអញនៅ (រងទុក្ខ) អស់កាលយូរអនេក ។ ម្យ៉ាងទៀត ភពជារបស់មនុស្ស អាត្មាអញ ធ្លាប់បានហើយ ចួនកាល អាត្មាអញបានទៅកើតក្នុងពួកនៃទេវតាក្នុងឋានសួគ៌ ចួនកាលអាត្មាអញឋិតនៅក្នុងរូបភព ក្នុងអរូបភព ក្នុងនេវសញ្ញីភព ក្នុងអសញ្ញីភព (និងនេវសញ្ញីនាសញ្ញីភព) ។ ភពទាំងឡាយ ដែលប្រកបដោយបច្ច័យ អាត្មាបានដឹងច្បាស់ហើយ ថាជារបស់ឥតខ្លឹម ជារបស់បច្ច័យតាក់តែងហើយ ជារបស់ឃ្លេងឃ្លោង (ដោយអំណាចជរា ជាដើម) ជារបស់ប្រព្រឹត្តទៅ ដោយការបែកធ្លាយសព្វៗ កាល អាត្មាអញ ដឹងច្បាស់នូវសភាវៈនៃសង្ខតធម៌នោះ ជាសភាវៈកកើតក្នុងខ្លួន ហើយជាអ្នកមានស្មារតី បាននូវសេចក្ដីស្ងប់រម្ងាប់មែនពិត ។

ហារិតត្ថេរ

[១៨៥] បុគ្គលណា មិនធ្វើនូវកិច្ចដែលគួរធ្វើក្នុងកាលមុន ហើយចង់ធ្វើក្នុងកាលក្រោយវិញ បុគ្គលនោះ រមែងឃ្លាតចាកឋានៈជាសុខផង ក្ដៅក្រហាយរឿយៗ ក្នុងកាលជាខាងក្រោយផង ។ បុគ្គលធ្វើអំពើណា ត្រូវនិយាយចំពោះតែអំពើនោះ មិនធ្វើអំពើណា មិនត្រូវនិយាយចំពោះអំពើនោះទេ បណ្ឌិតទាំងឡាយ តែងកំណត់ដឹងច្បាស់នូវបុគ្គលមិនធ្វើ បានតែនិយាយ ។ សេចក្ដីទុក្ខរលត់ទៅក្នុងព្រះនិព្វានណា ព្រះនិព្វាននោះ ដែលព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធទ្រង់សំដែងហើយ ជាគុណជាតមិនមានសេចក្ដីសោក ប្រាសចាកធូលី ជាទីក្សេមក្សាន្ដ នាំមកនូវសុខដោយប្រពៃមែនពិត ។

វិមលត្ថេរ

[១៨៦] កុលបុត្រ កាលប្រាថ្នាសេចក្ដីសុខមិនកម្រើក គប្បីចៀសវាងនូវបាបមិត្តទាំងឡាយ ហើយគប់រកនូវបុគ្គលខ្ពង់ខ្ពស់ទាំងឡាយផង គប្បីតាំងនៅក្នុងឱវាទរបស់កល្យាណមិត្តនោះផង ។ បុគ្គលតោងកំណាត់ឈើតូច រមែងលិចចុះក្នុងសមុទ្រធំយ៉ាងណា កុលបុត្តអាស្រ័យនូវបុគ្គលខ្ជិលច្រអូសហើយ ទោះជារស់នៅស្រួល ក៏រមែងលិចចុះ យ៉ាងនោះដែរ ។ ព្រោះហេតុនោះ បុគ្គលគប្បីចៀសវាងនូវបុគ្គលអ្នកខ្ជិលច្រអូស មានព្យាយាមថោកទាបនោះចេញ ។ កុលបុត្រ គប្បីនៅរួមជាមួយនឹងពួកអរិយៈ អ្នកមានចិត្តស្ងប់ស្ងាត់ អ្នកចម្រើនឈាន មានចិត្តបញ្ជូនទៅកាន់ព្រះនិព្វាន ជាបណ្ឌិត មានព្យាយាមតឹងរឹងជានិច្ច ។

ឧទ្ទាន និយាយអំពីលោកអ្នកស្វែងរកគុណ គឺអង្គណិកភារទ្វាជត្ថេរ ១ បច្ចយត្ថេរ ១ ពាកុលត្ថេរ ១ ធនិយត្ថេរ ១ មាតង្គបុត្តត្ថេរ ១ ខុជ្ជសោភិតត្ថេរ ១ វារណត្ថេរ ១ ម្យ៉ាងទៀត លោកអ្នកធ្វើឲ្យជាក់ច្បាស់នូវព្រះនិព្វាន គឺបស្សិកត្ថេរ ១ យសោជត្ថេរ ១ សាដិមត្តិយត្ថេរ ១ ឧបាលិត្ថេរ ១ ឧត្តរបាលត្ថេរ ១ អភិភូតត្ថេរ ១ គោតមត្ថេរ ១ ហារិតត្ថេរ ១ វិមលត្ថេរ ១ ព្រះថេរៈទាំងឡាយ ១៦ អង្គ បានសំដែងនូវគាថា ៤៨ ដែលមកក្នុងតិកនិបាត ។ ចប់ តិកនិបាត ។

ចតុក្កនិបាត

នាគសមាលត្ថេរ

[១៨៧] ស្ត្រីរបាំម្នាក់ មានខ្លួនស្អិតស្អាងហើយ មានសំពត់ស្លៀកល្អ ទ្រទ្រង់ផ្កាកម្រង ប្រោះព្រំដោយខ្លឹមចន្ទន៍ រាំក្នុងតូរ្យតន្ដ្រី ត្រង់កណ្ដាលផ្លូវធំ ។ អាត្មាអញកំពុងដើរចូលទៅ (កាន់ក្រុង) ដើម្បីបិណ្ឌបាត ហើយក្រឡេកមើលទៅឃើញស្ដ្រីរបាំនោះ ដែលមានខ្លួនស្អិតស្អាងហើយ មានសំពត់ស្លៀកល្អ ហាក់ដូចជាអន្ទាក់នៃមច្ចុដែលមច្ចុដំឡើងហើយ ។ លំដាប់នោះ ការធ្វើទុកក្នុងចិត្តដោយឧបាយនៃប្រាជ្ញា ក៏កើតឡើងដល់អាត្មាអញ ទោសក៏កើតឡើងប្រាកដដល់អាត្មាអញ និព្វិទាញាណក៏តាំងនៅព្រម ។ ចិត្តរបស់អាត្មាអញ ក៏រួចស្រឡះ (ចាកកិលេស) ព្រោះវិបស្សនាញាណនោះ អ្នកចូរមើលនូវភាពនៃធម៌ ជាធម៌ល្អ វិជ្ជា ៣ អាត្មាអញ បានដល់ដោយលំដាប់ហើយ សាសនានៃព្រះពុទ្ធ អាត្មាអញបានធ្វើហើយ ។

ភគុត្ថេរ

[១៨៨] ខ្ញុំព្រះអង្គត្រូវមិទ្ធៈគ្របសង្កត់ហើយ ចេញអំពីវត្ត ឡើងកាន់ទីចង្ក្រម ក៏ដួលចុះលើផែនដីក្នុងទីចង្ក្រមនោះឯង ។ ខ្ញុំព្រះអង្គ មានចិត្តដំកល់មាំល្អខាងក្នុង ហើយបោសសំអាតខ្លួន ឡើងកាន់ទីចង្ក្រម ដើរចង្ក្រមក្នុងទីចង្ក្រមម្ដងទៀត ។ លំដាប់នោះ ការធ្វើទុកក្នុងចិត្តដោយឧបាយនៃប្រាជ្ញា ក៏កើតឡើងដល់ខ្ញុំព្រះអង្គ ទោសក៏កើតប្រាកដ និព្វិទាញាណក៏តាំងនៅព្រម ។ ចិត្តរបស់ខ្ញុំព្រះអង្គ ក៏រួចស្រឡះ (ចាកកិលេស) ព្រោះវិបស្សនាញាណនោះ អ្នកចូរមើលនូវភាពនៃធម៌ ជាធម៌ល្អ វិជ្ជា ៣ ខ្ញុំព្រះអង្គ បានដល់ដោយលំដាប់ហើយ សាសនានៃព្រះពុទ្ធ ខ្ញុំព្រះអង្គបានធ្វើហើយ ។

សភិយត្ថេរ

[១៨៩] បរេជនទាំងឡាយ រមែងមិនដឹងថា យើងទាំងឡាយ នឹងវិនាសក្នុងកណ្ដាលនៃពួកនេះ ដូច្នេះឡើយ ចំណែកឯជនទាំងឡាយណា ជាបណ្ឌិតក្នុងពួកនោះ រមែងដឹងច្បាស់ ឯការឈ្លោះប្រកែក តែងស្ងប់រម្ងាប់អំពីសំណាក់នៃជនទាំងឡាយជាបណ្ឌិតនោះ ។ កាលណាបើជនទាំងឡាយមិនដឹង (នូវឧបាយនៃការស្ងប់រម្ងាប់នៃវិវាទ) រមែងប្រព្រឹត្តទៅ ហាក់ដូចជាមិនស្លាប់ (កាលនោះ វិវាទក៏មិនស្ងប់រម្ងាប់ឡើយ) ចំណែកជនទាំងឡាយណា ដឹងច្បាស់ធម៌ (ជនទាំងឡាយនោះ) កាលបើពួកសត្វមានសេចក្ដីក្ដៅក្រហាយ ខ្លួនជាអ្នកមិនមានសេចក្ដីក្ដៅក្រហាយឡើយ ។ កម្មណាមួយធូរថយក្ដី វ័តណាមួយសៅហ្មងក្ដី ព្រហ្មចរិយៈណាមួយដែលបុគ្គលរលឹក ដោយសេចក្ដីរង្កៀសក្ដី កម្ម ៣ យ៉ាងនោះ ជារបស់មិនមានផលច្រើនឡើយ ។ បុគ្គលណា មិនមានសេចក្ដីគោរពក្នុងព្រហ្មចារីបុគ្គលទាំងឡាយ (បុគ្គលនោះ) រមែងជាអ្នកឆ្ងាយចាកព្រះសទ្ធម្ម ដូចជាមេឃឆ្ងាយអំពីផែនដី ។

នន្ទកត្ថេរ

[១៩០] ថ្វឺយ! នែនាងជាស្រីពេញ (ដោយរបស់មិនស្អាត) មានក្លិនស្អុយ ជាពួកនៃមារ មានកាយទទឹក (ដោយកិលេស) រន្ធទាំង ៩ ក្នុងកាយរបស់នាង តែងហូរហៀរសព្វៗ កាល ។ នាងកុំសំគាល់រឿងចាស់ កុំញ៉ាំងព្រះតថាគតទាំងឡាយ ឲ្យត្រេកអរឡើយ សូម្បីក្នុងឋានសួគ៌ម្តេច ព្រះតថាគតទាំងឡាយនោះ ក៏មិនត្រេកអរទៅហើយ នឹងបាច់និយាយទៅថ្វី ក្នុងឋានមនុស្ស ។ ចំណែកបុគ្គលទាំងឡាយណា ជាមនុស្សល្ងង់ខ្លៅ ឥតប្រាជ្ញា មានគំនិតអាក្រក់ ដែលមោហៈបិទបាំងហើយ ពួកបុគ្គលប្រាកដដូច្នោះ ទើបត្រេកអរក្នុងអន្ទាក់ដែលមារដំឡើងហើយនោះ ។ រាគៈ ទោសៈ និងអវិជ្ជា ជនទាំងឡាយណា លះបង់បានហើយ ជនទាំងឡាយនោះ ឈ្មោះថា មានខ្សែនៃតណ្ហាកាត់ផ្តាច់ហើយ ឈ្មោះថា មិនមានចំណង រមែងមិនត្រេកអរក្នុងអន្ទាក់នៃមារនោះឡើយ ។

ជម្ពុកត្ថេរ

[១៩១] ខ្ញុំព្រះអង្គទ្រទ្រង់នូវក្អែល បរិភោគភត្ត ១ ខែម្ដង បានដកសក់ និងពុកមាត់អស់ ៥៥ ឆ្នាំ ។ ខ្ញុំបានឈរដោយជើងតែម្ខាង វៀរការអង្គុយ ស៊ីលាមកក្រៀម មិនត្រេកអរនឹងការនិមន្ដន៍ចំពោះ ។ ខ្ញុំបានធ្វើបាបកម្មដ៏ច្រើន ដែលជាអំពើនាំទៅកាន់ទុគ្គតិប្រាកដដូច្នេះ ក៏ត្រូវជំនន់ធំ គឺទិដ្ឋិបន្សាត់ទៅហើយ បានដល់នូវព្រះពុទ្ធជាទីពឹង ។ អ្នកចូរមើលនូវការដល់សរណៈ ចូរមើលភាពនៃធម៌ ជាធម៌ល្អ វិជ្ជា ៣ ខ្ញុំបានដល់ដោយលំដាប់ហើយ សាសនានៃព្រះពុទ្ធ ខ្ញុំក៏បានធ្វើហើយ ។

សេនកត្ថេរ

[១៩២] ឱ អាត្មាអញមកល្អហើយ ដើម្បីគយផគ្គុមហោស្រព [ជាឈ្មោះមហោស្រព ១ ដែលលេងខាងចុងខែផគ្គុណ នៅកំពង់គយារាល់ឆ្នាំ ។ អដ្ឋកថា ។] ជិតកំពង់ឈ្មោះគយា អាត្មាអញ បានឃើញព្រះសម្ពុទ្ធកំពុងតែសំដែងធម៌ដ៏ឧត្ដម ព្រះអង្គមានពន្លឺច្រើន ជាគណាចារ្យ ដល់នូវឋានៈដ៏ប្រសើរ ដឹកនាំសត្វលោក ទ្រង់ឈ្នះមនុស្សលោក ព្រមទាំងទេវលោក ទ្រង់មានការឃើញថ្លឹងមិនបាន ជាមហានាគ មានព្យាយាមធំ មានសេចក្ដីរុងរឿងធំ មិនមានអាសវៈ មានអាសវៈទាំងពួងអស់រលីងហើយ ជាសាស្ដា មិនមានភ័យអំពីណាឡើយ ។ ព្រះមានព្រះភាគអង្គនោះ បានញ៉ាំងអាត្មាអញឈ្មោះសេនកៈ អ្នកមានសេចក្ដីសៅហ្មងអស់កាលយូរ ដែលចំណង គឺទិដ្ឋិចងទុកហើយ ឲ្យរួចស្រឡះចាកកិលេសគ្រឿងចាក់ស្រែះទាំងពួងបាន ។

សម្ភូតត្ថេរ

[១៩៣] បុគ្គលណា ប្រញាប់ប្រញាល់ក្នុងកាលដែលគួរសន្សឹម បែរជាសន្សឹមក្នុងកាលដែលគួរប្រញាប់ប្រញាល់ បុគ្គលនោះ ឈ្មោះថាពាល រមែងបាននូវទុក្ខ ព្រោះការចាត់ចែងមិនមែនដោយឧបាយនៃប្រាជ្ញា ។ ប្រយោជន៍ទាំងឡាយរបស់បុគ្គលនោះ រមែងសាបសូន្យ ដូចព្រះចន្ទ្រក្នុងកាឡបក្ខ បុគ្គលនោះ រមែងដល់នូវភាពជាអ្នកមិនមានយសផង បែកចាកពួកមិត្រផង ។ បុគ្គលណា សន្សឹមក្នុងកាលដែលគួរសន្សឹម ប្រញាប់ប្រញាល់ក្នុងកាលដែលគួរប្រញាប់ប្រញាល់ បុគ្គលនោះ ឈ្មោះថាបណ្ឌិត រមែងបានសេចក្ដីសុខ ព្រោះការចាត់ចែងដោយឧបាយនៃប្រាជ្ញា ។ ប្រយោជន៍របស់បុគ្គលនោះ រមែងពេញបរិបូណ៌ ដូចជាព្រះចន្ទ្រក្នុងសុក្កបក្ខ បុគ្គលនោះ រមែងដល់នូវយស និងកេរ្ដិ៍ឈ្មោះផង មិនបែកចាកពួកមិត្រផង ។

រាហុលត្ថេរ

[១៩៤] សព្រហ្មចារីបុគ្គលទាំងឡាយ ស្គាល់ច្បាស់នូវអាត្មាអញ ថារាហុលដ៏ចម្រើន ជាអ្នកប្រកបដោយគុណទាំងពីរយ៉ាងគឺ ជាតិ និងប្រតិបត្តិ ព្រោះអាត្មាអញ ជាកូននៃព្រះពុទ្ធផង ជាអ្នកមានបញ្ញាចក្ខុក្នុងធម៌ទាំងឡាយផង អាសវៈរបស់អាត្មាអញអស់ហើយផង ភពថ្មីទៀត អាត្មាអញមិនមានផង អាត្មាអញ ជាព្រះអរហន្ត គួរដល់ទក្ខិណា មានវិជ្ជា ៣ ឃើញព្រះនិព្វានឈ្មោះអមតៈ ។ សត្វទាំងឡាយ ជាអ្នកងងឹតព្រោះកាម ត្រូវបណ្ដាញរួបរឹតហើយ ត្រូវដំបូល គឺតណ្ហាបិទបាំងហើយ ត្រូវមារចងហើយ ដូចត្រីជាប់នៅក្នុងមាត់លបដូច្នោះ ។ អាត្មាអញ លះបង់កាមនោះហើយ បានកាត់នូវចំណងនៃមារ ដកតណ្ហា ព្រមទាំងឫសចេញហើយ ជាអ្នកមានសេចក្ដីត្រជាក់កើតហើយ មានទុក្ខរលត់ហើយ ។

ចន្ទនត្ថេរ

[១៩៥] ប្រពន្ធ (របស់ខ្ញុំ) ស្អិតស្អាងដោយមាស មានពួកទាសីដើរចោមរោម ពកូនដោយចង្កេះ ចូលមករកខ្ញុំ ។ លុះខ្ញុំឃើញមាតារបស់កូនខ្លួននោះ ប្រដាប់ដោយគ្រឿងអាភរណៈ មានការស្លៀកពាក់ល្អ ហើយដើរមក ហាក់ដូចជាអន្ទាក់នៃមច្ចុដែលមារដំឡើងហើយ ។ លំដាប់នោះ ការធ្វើទុកក្នុងចិត្តដោយឧបាយនៃប្រាជ្ញា ក៏កើតឡើងដល់ខ្ញុំ ទោសក៏កើតឡើងប្រាកដ សេចក្ដីទ្រាន់ណាស់ ក៏តាំងនៅមាំ ។ តពីនោះមក ចិត្តរបស់ខ្ញុំរួចស្រឡះ អ្នកចូរមើលនូវភាពនៃធម៌ ជាធម៌ល្អ ត្រៃវិជ្ជា ខ្ញុំបានដល់ដោយលំដាប់ហើយ សាសនានៃព្រះពុទ្ធ ខ្ញុំក៏បានធ្វើហើយ ។

ធម្មិកត្ថេរ

[១៩៦] ធម៌ រមែងរក្សាបុគ្គលអ្នកប្រព្រឹត្តធម៌ដោយពិត ធម៌ដែលបុគ្គលសន្សំល្អហើយ រមែងនាំមកនូវសេចក្ដីសុខ នេះជាអានិសង្សក្នុងធម៌ដែលបុគ្គលសន្សំល្អហើយ បុគ្គលអ្នកប្រព្រឹត្តធម៌ រមែងមិនទៅកាន់ទុគ្គតិ ។ សភាវៈទាំងពីរ គឺកុសលធម៌ ១ អកុសលធម៌ ១ មិនមែនមានផលស្មើគ្នាទេ អកុសលធម៌ នាំសត្វទៅកាន់នរក កុសលធម៌ញ៉ាំងសត្វឲ្យដល់នូវសុគតិ ។ ព្រោះហេតុនោះ បុគ្គលកាលមានចិត្តរីករាយចំពោះព្រះសុគត ជាតាទិបុគ្គលយ៉ាងនេះ គប្បីធ្វើសេចក្ដីពេញចិត្តក្នុងធម៌ទាំងឡាយ សាវ័កទាំងឡាយរបស់ព្រះសុគតដ៏ប្រសើរ ឋិតនៅក្នុងធម៌ ជាអ្នកប្រាជ្ញ បានដល់នូវទីពឹងដ៏ប្រសើរលើស រមែងនាំខ្លួនចេញ (ចាកវដ្ដទុក្ខបាន) ។ ឫសគល់នៃបូស គឺអវិជ្ជា ខ្ញុំព្រះអង្គបានកំចាត់បង់ហើយ បណ្ដាញ គឺតណ្ហា ខ្ញុំព្រះអង្គបានដកចោលហើយ ។ ខ្ញុំព្រះអង្គនោះ មានសង្សារអស់ហើយ កិលេសជាគ្រឿងខ្វល់ មិនមានដល់ខ្ញុំព្រះអង្គឡើយ ដូចជាព្រះចន្ទ្រក្នុងថ្ងៃពេញបូណ៌មី ដែលប្រាសចាកទោស គឺពពកជាដើម ។

សប្បកត្ថេរ

[១៩៧] កុកមានស្លាបសស្អាត ត្រូវភ័យអំពីមេឃខ្មៅគម្រាមហើយ ក៏ស្វែងរកសំបុក ហើរទៅកាន់សំបុកក្នុងកាលណា កាលណោះ ទន្លេឈ្មោះអជករណី ក៏ញ៉ាំងអាត្មាអញឲ្យត្រេកអរ ។ កុកមានស្លាបសស្អាត ត្រូវភ័យអំពីមេឃខ្មៅគម្រាមហើយ មិនឃើញទីពួន ក៏ស្វែងរកទីពួនក្នុងកាលណា កាលណោះ ទន្លេឈ្មោះអជករណី ញ៉ាំងអាត្មាអញឲ្យត្រេកអរ ។ ដើមព្រីងទាំងឡាយ ញ៉ាំងច្រាំងនៃទន្លេទាំងពីរ ក្នុងទីនោះ (ដែលឋិតនៅ) ខាងក្រោយនៃគុហារធំឲ្យល្អ មិនមែនញ៉ាំងសត្វណាមួយក្នុងទីនោះឲ្យត្រេកអរបានទេ ។ កង្កែបទាំងឡាយ មានសំឡេងពីរោះ ប្រាសចាកពួកនៃពស់ រមែងយំកងរំពង ។ ថ្ងៃនេះ មិនមែនជាសម័យនៅប្រាសចាកភ្នំ និងទន្លេទេ ព្រោះទន្លេអជករណី ជាទីក្សេមសប្បាយរីករាយដោយប្រពៃ ។

មុទិតត្ថេរ

[១៩៨] ខ្ញុំត្រូវការចិញ្ចឹមជីវិត បព្វជ្ជា បានឧបសម្បទាហើយ តែតពីនោះមក ក៏ត្រឡប់បាននូវសទ្ធា មានព្យាយាមមាំ ខំប្រឹងប្រែងមាំ ។ កាយនេះ ចូរបែកធ្លាយចុះ ដុំនៃសាច់ទាំងឡាយ ចូរខ្ចាត់ខ្ចាយទៅចុះ ស្មងទាំងឡាយរបស់ខ្ញុំ ចូររបូតធ្លាក់ចាកតំណនៃជង្គង់ទាំងពីរចុះ ។ កាលបើសរ គឺតណ្ហា មិនទាន់ខ្ចាត់ចេញទេ ខ្ញុំនឹងមិនស៊ី មិនផឹក និងមិនចេញអំពីកុដិ ទាំងមិនទម្រេត សូម្បីតែមួយបង្អៀងឡើយ ។ អ្នកចូរមើលសេចក្ដីព្យាយាម ប្រឹងប្រែងដ៏មាំរបស់ខ្ញុំនោះ កាលនៅយ៉ាងនេះ វិជ្ជា ៣ ខ្ញុំបានដល់ដោយលំដាប់ហើយ សាសនានៃព្រះពុទ្ធ ខ្ញុំក៏បានធ្វើហើយ ។

ឧទ្ទាន និយាយអំពីព្រះថេរៈទាំងឡាយ ជាសាវ័កនៃព្រះពុទ្ធ ១០ [ចំនួនព្រះថេរៈក្នុងឧទ្ទាននេះ ដែលថា ១០អង្គនោះ ឃើញតែ ៩ទេ ។] អង្គនេះ គឺនាគសមាលត្ថេរ ១ ភគុត្ថេរ ១ សភិយត្ថេរ ១ នន្ទកត្ថេរ ១ ជម្ពុកត្ថេរ ១ សេនកត្ថេរ ១ សម្ភូតត្ថេរ ១ រាហុលត្ថេរ ១ ចន្ទនត្ថេរ ១ ។ ព្រះថេរៈ ៣ អង្គទៀតគឺ ធម្មិកត្ថេរ ១ សប្បកត្ថេរ ១ មុទិតត្ថេរ ១ ឯគាថាមាន ៥២ [ឃើញតែ ៥០គាថាទេ ។] ចំណែកខាងព្រះថេរៈទាំងអស់ មាន ១៣ [ដែលរួមជា ១៣អង្គនោះ ឃើញតែ១២អង្គទេ ។] អង្គ ។ ចប់ ចតុក្កនិបាត ។

បញ្ចកនិបាត

រាជទត្តត្ថេរ

[១៩៩] ភិក្ខុទៅកាន់ទីស្មសាន បានឃើញសាកសពស្ត្រីដែលគេលះបង់ចោលក្នុងព្រៃស្មសាន ត្រូវពួកដង្កូវរុកជញ្ជែងស៊ីធ្លុះធ្លាយ ។ ពួកជនខ្លះដែលឃើញសាកសពស្លាប់ដ៏លាមក ក៏ខ្ពើមរអើម តែកាមរាគៈកើតឡើងប្រាកដ (ក្នុងសាកសពនោះ) ដូចជាបុគ្គលខ្វាក់ អសុចិហូរហៀរ (តាមទ្វារទាំង៩) ។ តែអាត្មាអញចៀសចេញអំពីទីនោះ ថយជាងមួយចំអិនបាយ ជាអ្នកមានស្មារតីដឹងខ្លួន ចូលទៅកាន់ទីសមគួរ ។ លំដាប់នោះ ការធ្វើទុកក្នុងចិត្តដោយឧបាយប្រាជ្ញា ក៏កើតឡើងដល់អាត្មាអញ ទោសក៏កើតប្រាកដ (ដល់អាត្មាអញ) សេចក្ដីនឿយណាយ ក៏តាំងនៅព្រម (ក្នុងហឫទ័យនៃអាត្មាអញ) លំដាប់នោះ ចិត្តរបស់អាត្មាអញក៏រួចស្រឡះ (ចាកកិលេស) អ្នកចូរមើលនូវភាពនៃធម៌ ជាធម៌ល្អ វិជ្ជាទាំង ៣ អាត្មាអញបានដល់ដោយលំដាប់ហើយ សាសនានៃព្រះពុទ្ធ អាត្មាអញ ក៏បានធ្វើហើយ ។

សុភូតត្ថេរ

[២០០] បុរសអ្នកប្រាថ្នានូវកិច្ច ប្រកបខ្លួនក្នុងអំពើដែលមិនគួរប្រកប ប្រសិនបើត្រាច់ទៅ មិនគប្បីបាន (នូវប្រយោជន៍នោះទេ) នោះឯង ជាលក្ខណៈនៃចំណែកខាងអាក្រក់ ។ ការដែលរស់នៅដោយលំបាក អាត្មាអញបានដកចោលហើយ បើបុគ្គលណា លះបង់ធម៌យ៉ាងឯក គឺអប្បមាទ បុគ្គលនោះ ទុកដូចជាមនុស្សចង្រៃ ម្យ៉ាងទៀត បើបុគ្គលណា លះបង់នូវឥន្ទ្រិយទាំងអស់ (សទ្ធា វីរិយៈ សតិ សមាធិ បញ្ញា) បុគ្គលនោះ ទុកដូចជាមនុស្សខ្វាក់ ព្រោះមិនឃើញនូវរបស់ដែលស្មើគ្នា និងមិនស្មើគ្នា ។ ពិតណាស់ បុគ្គលធ្វើអំពើណា ត្រូវនិយាយចំពោះតែអំពើនោះ មិនធ្វើនូវអំពើណា មិនត្រូវនិយាយចំពោះអំពើនោះទេ បណ្ឌិតទាំងឡាយ តែងកំណត់ដឹងនូវបុគ្គលអ្នកមិនធ្វើ បានតែនិយាយ ។ ផ្កាដ៏រុងរឿង មានពណ៌ល្អ តែមិនមានក្លិនក្រអូបយ៉ាងណា វាចាជាសុភាសិត រមែងឥតផល ដល់បុគ្គលអ្នកមិនធ្វើតាម ក៏យ៉ាងនោះដែរ ។ ផ្កាដ៏រុងរឿង មានពណ៌ល្អ ប្រកបដោយក្លិនក្រអូប យ៉ាងណា វាចាជាសុភាសិត រមែងមានផលដល់បុគ្គលអ្នកធ្វើតាម ក៏យ៉ាងនោះដែរ ។

គិរិមានន្ទត្ថេរ

[២០១] ភ្លៀងបង្អុរចុះតាមសមគួរដល់ការគ្រហឹមនៃមេឃដ៏ពីរោះ កុដិអាត្មាប្រក់ស្រួលហើយ ឥតមានខ្យល់ចេញចូលបានទេ អាត្មាមានចិត្តស្ងប់រម្ងាប់ នៅក្នុងកុដិនោះ ម្នាលមេឃ ម្ដេចហ៎ បើអ្នកប្រាថ្នា ចូរបង្អុរភ្លៀងមកចុះ ។ ភ្លៀងបង្អុរចុះតាមសមគួរដល់ការគ្រហឹមនៃមេឃដ៏ពីរោះ កុដិអាត្មាប្រក់ស្រួលហើយ ឥតមានខ្យល់ចេញចូលបានទេ អាត្មាមានចិត្តស្ងប់រម្ងាប់ នៅក្នុងកុដិនោះ ម្នាលមេឃ ម្ដេចហ៎ បើអ្នកប្រាថ្នា ចូរបង្អុរភ្លៀងមកចុះ ។បេ ។ អាត្មាជាអ្នកប្រាសចាករាគៈ នៅក្នុងកុដិនោះ ។បេ ។ អាត្មាជាអ្នកប្រាសចាកទោសៈ នៅក្នុងកុដិនោះ ។បេ ។ អាត្មាជាអ្នកប្រាសចាកមោហៈ នៅក្នុងកុដិនោះ ម្នាលមេឃ ម្ដេចហ៎ បើអ្នកប្រាថ្នា ចូរបង្អុរភ្លៀងមកចុះ ។

សុមនត្ថេរ

[២០២] បណ្ដាធម៌ទាំងឡាយ ព្រះឧបជ្ឈាយ៍ប្រាថ្នាចំពោះធម៌ណា អនុគ្រោះខ្ញុំ អ្នកប្រាថ្នាព្រះនិព្វានឈ្មោះអមតៈ សោឡសកិច្ចដែលគួរធ្វើ ខ្ញុំក៏បានធ្វើហើយ ។ មគ្គធម៌ ជាធម៌មិនមានអន្ដរាយ ខ្ញុំបានដល់ដោយលំដាប់ហើយ បានធ្វើឲ្យជាក់ច្បាស់ហើយដោយខ្លួនឯង ខ្ញុំមានញាណដ៏បរិសុទ្ធឥតសង្ស័យ បានធ្វើឲ្យជាក់ច្បាស់ក្នុងសំណាក់នៃលោក ។ ខ្ញុំដឹងនូវបុព្វេនិវាស ទិព្វចក្ខុ ខ្ញុំបានជំរះស្អាតហើយ ប្រយោជន៍របស់ខ្លួន គឺព្រះអរហត្ដ ខ្ញុំបានដល់ដោយលំដាប់ហើយ សាសនារបស់ព្រះពុទ្ធ ខ្ញុំបានធ្វើហើយ ។ ខ្ញុំជាអ្នកមិនប្រមាទ បានស្ដាប់ បានរៀនល្អនូវសិក្ខា ក្នុងពាក្យប្រៀនប្រដៅរបស់លោក អាសវៈទាំងពួងរបស់ខ្ញុំអស់ហើយ ឥឡូវភពថ្មីមិនមានទេ ។ លោកប្រៀនប្រដៅខ្ញុំដោយវ័តដ៏ប្រសើរ ជាអ្នកអនុគ្រោះ ទំនុកបម្រុង (នូវខ្ញុំ) ឱវាទរបស់លោកមិនឥតអំពើឡើយ ខ្ញុំជាសិស្សបានរៀនសូត្រហើយ ។

វឌ្ឍត្ថេរ

[២០៣] មានសេចក្ដីដំណាលថា ឱហ្ន៎ មាតាបានបង្ហាញនូវជន្លួន (ឱវាទ) ដល់អាត្មាអញ អាត្មាអញដែលមាតាប្រៀនប្រដៅ បានស្ដាប់ពាក្យរបស់លោកហើយ ជាអ្នកមានព្យាយាមមុតមាំហើយ មានចិត្តបញ្ជូនទៅកាន់ព្រះនិព្វាន បានដល់នូវសម្ពោធិដ៏ឧត្ដម ។ អាត្មាអញជាអរហន្ដ ទក្ខិណេយ្យបុគ្គល មានត្រៃវិជ្ជា ឃើញព្រះនិព្វានឈ្មោះអមតៈ អាត្មាអញឈ្នះសេនានៃមារ ជាអ្នកមិនមានអាសវៈ ។ អាសវៈទាំងឡាយណារបស់អាត្មាអញ ខាងក្នុងក្ដី ខាងក្រៅក្ដី អាសវៈទាំងអស់នោះ អាត្មាអញកាត់ផ្ដាច់ហើយ ឥតមានសេសសល់ ទាំងមិនកើតទៀតទេ ។ បងស្រីមានសេចក្ដីក្លៀវក្លា បានពោលនូវសេចក្ដីនេះ នាងទំនងជាមិនមានសេចក្ដីស្រឡាញ់ចំពោះអាត្មាដោយពិត ព្រៃ (មានអវិជ្ជាជាដើម) មិនមាន (ក្នុងសន្ដានរបស់នាង) ទេ ។ សេចក្ដីទុក្ខ មានទីបំផុតជុំវិញ អាត្មាបានធ្វើហើយ រាងកាយនេះ ជាទីបំផុត (របស់អាត្មា) សង្សារ គឺជាតិ និងមរណៈមិនមាន ឥឡូវនេះ ភពថ្មីមិនមានទេ ។

នទីកស្សបត្ថេរ

[២០៤] អាត្មាអញបានស្ដាប់ធម៌របស់ព្រះពុទ្ធណា ហើយវៀរបង់មិច្ឆាទិដ្ឋិ ព្រះពុទ្ធនោះ យាងមកហើយកាន់ស្ទឹងនេរញ្ជរា ដើម្បីប្រយោជន៍ដល់អញមែនពិត ។ អាត្មាអញ បានបូជាយ័ញ្ញទាំងឡាយខ្ពស់ និងទាប បានបូជាភ្លើង កាលនៅជាបុថុជ្ជន ងងឹតងងល់ សំគាល់ថា ការបូជានេះឯង ជាសេចក្ដីបរិសុទ្ធិ ។ អាត្មាអញ ស្ទុះទៅកាន់ព្រៃស្បាត គឺទិដ្ឋិ ត្រូវសេចក្ដីស្ទាបអង្អែល (ខុស) ឲ្យដល់នូវសេចក្ដីវង្វេង ងងឹតមិនដឹង សំគាល់ផ្លូវមិនបរិសុទ្ធ ថាជាផ្លូវបរិសុទ្ធ ។ មិច្ឆាទិដ្ឋិ អាត្មាអញបានលះបង់ហើយ ភពទាំងពួង អាត្មាអញបានទំលុះទម្លាយហើយ អាត្មាអញបូជាភ្លើង គឺព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ ជាទក្ខិណេយ្យបុគ្គល ថ្វាយបង្គំនូវព្រះតថាគត ។ មោហៈទាំងពួង អាត្មាអញបានលះបង់ហើយ ភវតណ្ហា អាត្មាអញបានទំលុះទម្លាយចេញហើយ ជាតិសង្សារអស់រលីងហើយ ឥឡូវនេះ ភពថ្មីទៀតនៃអាត្មាអញមិនមានទេ ។

គយាកស្សបត្ថេរ

[២០៥] អាត្មាអញចុះទឹកក្នុងកំពង់ឈ្មោះគយា ក្នុងមួយថ្ងៃ ៣ ដង គឺពេលព្រឹក ថ្ងៃត្រង់ ល្ងាច ក្នុងកាលមហោស្រពឈ្មោះគយផគ្គុ បាបណា ដែលអាត្មាអញធ្វើហើយ ក្នុងជាតិទាំងឡាយដទៃ អំពីកាលមុន ឥឡូវនេះ អាត្មាអញបណ្ដែតចោលនូវបាបនោះ ក្នុងកំពង់ឈ្មោះគយានេះ ទិដ្ឋិយ៉ាងនេះ មានហើយក្នុងកាលមុន ។ អាត្មាអញ ស្ដាប់វាចាជាសុភាសិត ជាបទប្រកបដោយធម៌ និងអត្ថ ហើយពិចារណានូវសេចក្ដីតាមគួរដល់ការពិត ដោយឧបាយនៃប្រាជ្ញា ។ អាត្មាអញ មានបាបទាំងពួងលាងចេញហើយ មិនមានមន្ទិល មានកិលេសលាងចេញហើយ ជាអ្នកស្អាតបរិសុទ្ធ ជាពុទ្ធទាយាទ (អ្នកគួរទទួលនូវមត៌កនៃព្រះពុទ្ធ) ជាកូនកើតអំពីព្រះឧរៈនៃព្រះពុទ្ធ ។ អាត្មាអញ ចុះកាន់ខ្សែនៃមគ្គ ប្រកបដោយអង្គ ៨ ហើយ បណ្ដែតចោលនូវបាបទាំងពួង ដល់នូវវិជ្ជា ៣ ហើយ សាសនារបស់ព្រះពុទ្ធ អាត្មាអញ បានធ្វើហើយ ។

វក្កលិត្ថេរ

[២០៦] (ព្រះមានព្រះភាគ ត្រាស់សួរថា) ម្នាលភិក្ខុ អ្នកត្រូវរោគដែលកើតអំពីខ្យល់គ្របសង្កត់ហើយ នៅក្នុងព្រៃធំ មានគោចរលះបង់ហើយ (ក្រចតុប្បច្ច័យ) ជាទីសៅហ្មង តើនឹងធ្វើដូចម្ដេច ។ (ព្រះវក្កលិត្ថេរ ក្រាបបង្គំទូលថា) ខ្ញុំព្រះអង្គ ផ្សាយចិត្តទៅកាន់កាយទាំងមូល ដោយសុខៈ ដែលកើតអំពីបីតិដ៏លើសលុប អត់ទ្រាំនូវបច្ច័យដ៏សៅហ្មងនៅក្នុងព្រៃធំ ។ ខ្ញុំព្រះអង្គចម្រើនសតិប្បដ្ឋានទាំងឡាយផង សម្មប្បធានផង ឥទ្ធិបាទផង ឥន្ទ្រិយផង ពលៈផង ចម្រើនពោជ្ឈង្គផង អដ្ឋង្គិកមគ្គផង នៅក្នុងព្រៃធំ ។ ខ្ញុំព្រះអង្គឃើញ (នូវសព្រហ្មចារីបុគ្គលទាំងឡាយ) អ្នកមានព្យាយាមតឹងតែងហើយ មានចិត្តបញ្ជូនទៅកាន់ព្រះនិព្វាន មានព្យាយាមប្រឹងប្រែងដ៏មាំអស់កាលជានិច្ច មានសេចក្ដីព្រមព្រៀងគ្នា ប្រកបដោយភាពជាសមណៈនៅក្នុងព្រៃធំ ។ ខ្ញុំព្រះអង្គនឹករឿយៗ នូវព្រះសម្ពុទ្ធ ព្រះអង្គមានខ្លួនទូន្មានបានហើយ មានព្រះទ័យតាំងមាំហើយ មិនខ្ជិលច្រអូសអស់យប់ និងថ្ងៃ នៅក្នុងព្រៃធំ ។

វិជិតសេនត្ថេរ

[២០៧] ម្នាលចិត្ត អញនឹងហាមឃាត់ឯង ដូចជាគេបង្ខាំងដំរីទុកក្នុងក្រោល មានទ្វារប្រកបដោយរនុក ទាំងមិនបណ្ដោយឯង ដែលជាបណ្ដាញនៃកាម ដែលកើតអំពីសរីរៈឲ្យទៅក្នុងបាបធម៌ទេ ។ ឯង អញហាមឃាត់ហើយ នឹងទៅណាមិនបានទេ ដូចជាដំរីដែលមិនបាននូវចន្លោះទ្វារ (ដើម្បីចេញ) ម្នាលចិត្តខិលខូច ឯងនឹងប្រព្រឹត្តឈ្លានពាន ត្រេកអរក្នុងបាបធម៌រឿយៗ ទៀតមិនបានទេ ។ ហ្មដំរី អ្នកមានកម្លាំង ធ្វើដំរីដែលមិនទាន់ពង្រាបទើបចាប់បានថ្មី ជាសត្វមិនប្រាថ្នាឲ្យត្រឡប់វិលបានយ៉ាងណា អញនឹងឲ្យឯងវិលត្រឡប់យ៉ាងនោះដែរ ។ នាយសារថីដ៏ប្រសើរ ជាអ្នកឈ្លាសក្នុងការបង្ហាត់សេះដ៏ប្រសើរ បង្ហាត់សេះអាជានេយ្យយ៉ាងណា អញនឹងតាំងនៅក្នុងពលធម៌ ៥ ហើយទូន្មានឯងយ៉ាងនោះដែរ ។ អញនឹងចងឯងដោយសតិ អញមានខ្លួនប្រុងប្រយ័ត្នហើយ នឹងទូន្មានឯង ម្នាលចិត្ត ឯង អញសង្កត់សង្កិនក្នុងធុរៈ គឺព្យាយាម កុំទៅឆ្ងាយអំពីទីនេះឡើយ ។

យសទត្តត្ថេរ

[២០៨] បុគ្គលអ័ប្បឥតប្រាជ្ញា មានចិត្តប្រកួតប្រណាំង ទុកជាស្ដាប់ពាក្យប្រៀនប្រដៅរបស់ព្រះជិនស្រី គង់ជាអ្នកឆ្ងាយអំពីព្រះសទ្ធម្ម ដូចផែនដីឆ្ងាយអំពីមេឃ ។ បុគ្គលអ័ប្បឥតប្រាជ្ញា មានចិត្តប្រកួតប្រណាំង ទុកជាស្ដាប់ពាក្យប្រៀនប្រដៅរបស់ព្រះជិនស្រី ក៏គង់សាបសូន្យចាកព្រះសទ្ធម្ម ដូចព្រះចន្ទ្រក្នុងកាឡប័ក្ខ (រនោច) ។ បុគ្គលអ័ប្បឥតប្រាជ្ញា មានចិត្តប្រកួតប្រណាំង ទុកជាស្ដាប់ពាក្យប្រៀនប្រដៅរបស់ព្រះជិនស្រី ក៏គង់រីងស្ងួតក្នុងព្រះសទ្ធម្ម ដូចជាត្រីរីងស្ងួតក្នុងទីមានទឹកតិច ។ បុគ្គលអ័ប្បឥតប្រាជ្ញា មានចិត្តប្រកួតប្រណាំង ទុកជាស្ដាប់ពាក្យប្រៀនប្រដៅរបស់ព្រះជិនស្រី គង់មិនលូតលាស់ក្នុងព្រះសទ្ធម្ម ដូចជាពូជស្អុយមិនដុះក្នុងស្រែ ។ លុះតែបុគ្គលណា មានចិត្តគ្រប់គ្រងហើយ ស្ដាប់ពាក្យប្រៀនប្រដៅរបស់ព្រះជិនស្រី បុគ្គលនោះ ទើបញ៉ាំងអាសវៈទាំងពួងឲ្យអស់ទៅ ធ្វើឲ្យជាក់ច្បាស់នូវធម៌ មិនកំរើក (អរហត្តផល) ដល់នូវសេចក្ដីស្ងប់ដ៏ឧត្តម គឺអនុបាទិសេសនិព្វាន ជាអ្នកមិនមានអាសវៈ រមែងបរិនិព្វាន ។

សោណកុដិកណ្ណត្ថេរ

[២០៩] ខ្ញុំបានឧបសម្បទាផង បានផុតស្រឡះ ជាអ្នកមិនមានអាសវៈផង ខ្ញុំបានឃើញព្រះមានព្រះភាគអង្គនោះផង ទាំងបាននៅជាមួយក្នុងកុដិផង ។ ព្រះមានព្រះភាគ ទ្រង់ធ្វើរាត្រីជាច្រើន (យប់ជ្រៅ) ឲ្យកន្លងទៅក្នុងទីវាល ព្រះសាស្ដាឈ្លាសក្នុងការនៅ បានស្ដេចចូលទៅកាន់កុដិក្នុងពេលនោះ ។ ព្រះគោតមទ្រង់ក្រាលសង្ឃាដិ ហើយសម្រេចសីហសេយ្យា ដូចជាសត្វសីហៈ ដែលលះបង់សេចក្ដីភ័យស្ញប់ស្ញែង ដេកក្នុងគុហាថ្មកែវ ។ លំដាប់នោះ ព្រះសោណៈ ជាសាវ័កនៃព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ អ្នកពោលពាក្យពីរោះ បានពោលនូវព្រះសទ្ធម្មចំពោះព្រះភក្ដ្រព្រះពុទ្ធដ៏ប្រសើរ ។ បានកំណត់ដឹងនូវបញ្ចក្ខន្ធ បានចម្រើននូវមគ្គដ៏ប្រសើរ ហើយដល់នូវទីស្ងប់ដ៏ឧត្តម ជាបុគ្គលមិនមានអាសវៈ នឹងបរិនិព្វាន ។

កោសិយត្ថេរ

[២១០] បុគ្គលណាជាអ្នកប្រាជ្ញ អ្នកដឹងឱវាទរបស់គ្រូទាំងឡាយ គប្បីនៅក្នុងឱវាទរបស់គ្រូនោះផង គប្បីញ៉ាំងសេចក្ដីស្រឡាញ់ឲ្យកើតផង បុគ្គលនោះ ឈ្មោះថាជាអ្នកមានភក្ដីផង ឈ្មោះថាជាអ្នកប្រាជ្ញផង ទាំងបុគ្គលនោះ មុខជានឹងមានសេចក្ដីវិសេសក្នុងធម៌ទាំងឡាយ ព្រោះដឹង (នូវសច្ចធម៌) ។ អន្ដរាយទាំងឡាយដ៏ខ្លាំងក្លា កើតឡើងហើយ តែមិនបានគ្របសង្កត់នូវបុគ្គលណា ជាអ្នកពិចារណា បុគ្គលនោះ ឈ្មោះថាជាអ្នកមានកម្លាំងផង ឈ្មោះថាជាអ្នកមានប្រាជ្ញាផង ទាំងជាអ្នកវិសេសក្នុងធម៌ទាំងឡាយ ព្រោះដឹង (នូវសច្ចធម៌) ។ បុគ្គលណា នឹងធឹងមិនញាប់ញ័រ ជាអ្នកមានបញ្ញាជ្រៅដូចសមុទ្រ ឃើញនូវសេចក្ដីដ៏ល្អិត បុគ្គលនោះ ឈ្មោះថាជាអ្នកដែលកិលេសដឹកនាំមិនបានផង ជាអ្នកប្រាជ្ញផង ទាំងជាអ្នកវិសេសក្នុងធម៌ទាំងឡាយ ព្រោះដឹង (នូវសច្ចធម៌) ។ បុគ្គលណា ជាអ្នកចេះដឹងច្រើន ជាអ្នកចងចាំនូវធម៌ ទាំងជាអ្នកប្រព្រឹត្តនូវធម៌ដ៏សមគួរដល់ធម៌ បុគ្គលនោះ ឈ្មោះថាជាអ្នកប្រាកដស្មើដោយគ្រូនោះផង ជាអ្នកប្រាជ្ញផង ទាំងជាអ្នកវិសេសក្នុងធម៌ទាំងឡាយ ព្រោះដឹង (នូវសច្ចធម៌) ។ បុគ្គលណា ដឹងនូវសេចក្ដីនៃភាសិតផង លុះដឹងនូវសេចក្ដីនៃភាសិតហើយ ធ្វើតាមផង បុគ្គលនោះ ឈ្មោះថាជាអ្នកឆ្លងផុតនូវសេចក្ដីសង្ស័យផង ជាអ្នកប្រាជ្ញផង ទាំងជាអ្នកវិសេសក្នុងធម៌ទាំងឡាយ ព្រោះដឹង (នូវសច្ចធម៌) ។

ឧទ្ទាន គាថា ៦៥ ក្នុងគាថាទាំងនោះ ព្រះថេរៈ ១២ អង្គ សំដែង គឺ រាជទត្តត្ថេរ ១ សុភូតត្ថេរ ១ គិរិមានន្ទត្ថេរ ១ សុមនត្ថេរ ១ វឌ្ឍត្ថេរ ១ នទីកស្សបត្ថេរ ១ គយាកស្សបត្ថេរ ១ វក្កលិត្ថេរ ១ វិជិតសេនត្ថេរ ១ យសទត្តត្ថេរ ១ សោណកុដិកណ្ណត្ថេរ ១ កោសិយត្ថេរ ១ ។ ចប់ បញ្ចកនិបាត ។

ឆក្កនិបាត

ឧរុវេលកស្សបត្ថេរ

[២១១] ខ្ញុំឃើញបាដិហារ្យរបស់ព្រះគោតម ព្រះអង្គមានយសដល់ម្ល៉ោះ ក៏នៅតែមិនក្រាបសំពះ ព្រោះតែសេចក្ដីច្រណែន និងសេចក្ដីប្រកាន់ឲ្យភាន់ច្រឡំ ។ ព្រះសាស្តា ជាសារថីរបស់ជន ទ្រង់ជ្រាបសេចក្ដីត្រិះរិះរបស់ខ្ញុំហើយ បានដាស់តឿន លំដាប់នោះ ខ្ញុំមានសេចក្ដីសង្វេគ និងសេចក្ដីព្រឺរោម ដែលមិនធ្លាប់កើតៗ ហើយ ។ កាលខ្ញុំនៅជាជដិលក្នុងកាលមុន ការសម្រេចលាភសក្ការៈណាតិចតួច គ្រានោះ ខ្ញុំលះបង់នូវការសម្រេច គឺលាភសក្ការៈនោះហើយ មកបួសក្នុងសាសនាព្រះជិនស្រី ។ កាលពីដើម ខ្ញុំជាអ្នកត្រេកអរដោយការបូជា ធ្វើកាមធាតុជាប្រធាន កាលខាងក្រោយមក ខ្ញុំបានដករាគៈ ទោសៈ និងមោហៈ ចោលហើយ ។ ខ្ញុំដឹងខន្ធដែលធ្លាប់អាស្រ័យនៅក្នុងកាលពីដើម បានជម្រះទិព្វចក្ខុឲ្យស្អាត ជាអ្នកមានឫទ្ធិ ដឹងចិត្តអ្នកដទៃ ទំាំងបានសម្រេចទិព្វសោត ។ មួយទៀត កុលបុត្រចេញចាកផ្ទះ មកបួសក្នុងធម្មវិន័យ ដើម្បីប្រយោជន៍ណា ប្រយោជន៍នោះ ខ្ញុំបានដល់ហើយតាមលំដាប់ ទំាំងធ្វើឲ្យអស់សំយោជនធម៌ទាំងពួង ។

តេកិច្ឆកានិត្ថេរ

[២១២] (មារនិយាយថា) ស្រូវគេនាំទៅទុកដាក់ហើយ ស្រូវគេគរទុកក្នុងលានហើយ ខ្ញុំនៅតែមិនបានដុំបាយ តើខ្ញុំនឹងធ្វើដូចម្តេច ។ (ព្រះថេរៈនិយាយថា) អ្នកចូរជ្រះថ្លារព្ញកចំពោះព្រះពុទ្ធមានគុណមិនមានប្រមាណ អ្នកនឹងជាបុគ្គលមានសរីរៈដែលបីតិពាល់ត្រូវ មានចិត្តរីករាយរឿយៗ មិនខាន ។ ចំពោះធម៌មានគុណមិនមានប្រមាណ ។បេ ។ ចំពោះសង្ឃមានគុណមិនមានប្រមាណ ។បេ ។ (មារនិយាយថា) លោកនៅក្នុងទីវាលល្ហល្ហេវផង រាត្រីនេះត្រជាក់ មានសន្សើមធ្លាក់ ចុះផង ។ លោកកុំបណ្តោយឲ្យត្រជាក់គ្របសង្កត់ឲ្យលំបាកឡើយ ចូរលោកចូលទៅក្នុងកុដិ ដែលមានទ្វារគន្លឹះជាប់មាំ ។ (ព្រះថេរៈតបថា) អាត្មាពាល់ត្រូវអប្បមញ្ញាទាំង ៤ ដល់នូវសេចក្ដីសុខដោយសារអប្បមញ្ញាទាំងនោះ មិនញាប់ញ័រ មិនលំបាកដោយត្រជាក់ទេ ។

មហានាគត្ថេរ

[២១៣] បុគ្គលដែលមិនមានសេចក្ដីគោរពក្នុងពួកសព្រហ្មចារី រមែងសាបសូន្យចាកព្រះសទ្ធម្ម ដូចត្រីក្នុងទីមានទឹកតិច ។ បុគ្គលដែលមិនមានសេចក្ដីគោរពក្នុងពួកសព្រហ្មចារី រមែងមិនលូតលាស់ក្នុងព្រះសទ្ធម្ម ដូចពូជស្អុយ (ដែលមិនលូតលាស់) ក្នុងស្រែ ។ បុគ្គលដែលមិនមានសេចក្ដីគោរព ក្នុងពួកសព្រហ្មចារី រមែងឆ្ងាយអំពីព្រះនិព្វាន ក្នុងសាសនានៃព្រះពុទ្ធជាស្តេចហេតុធម៌ ។ បុគ្គលដែលមានសេចក្ដីគោរព ក្នុងពួកសព្រហ្មចារី រមែងមិនសាបសូន្យចាកព្រះសទ្ធម្ម ដូចត្រីនៅក្នុងទីមានទឹកច្រើន ។ បុគ្គលដែលមានសេចក្ដីគោរព ក្នុងពួកសព្រហ្មចារី ទើបដុះដាលក្នុងព្រះសទ្ធម្ម ដូចពូជដ៏ល្អ (លូតលាស់) ក្នុងស្រែ ។ បុគ្គលដែលមានសេចក្ដីគោរពក្នុងពួកសព្រហ្មចារី រមែងឋិតនៅក្នុងទីជិតព្រះនិព្វាន ក្នុងសាសនានៃព្រះពុទ្ធជាស្តេចហេតុធម៌ ។

កុល្លត្ថេរ [២១៤] កុល្លភិក្ខុ ទៅកាន់ព្រៃខ្មោច បានឃើញខ្មោចស្រីដែលគេចោលបោះបង់ក្នុងព្រៃស្មសាន មានដង្កូវកំពុងតែប្រជែងគ្នាស៊ីដេរដាស ។ (ព្រះសាស្តាត្រាស់ថា) ម្នាលកុល្លៈ អ្នកចូរមើលសរីរៈដែលក្តៅរោលរាលមិនស្អាត មានក្លិនស្អុយ មានវត្ថុមិនស្អាត ដែលហូរឡើង ហូរចុះ ជាសរីរៈដែលពួកមនុស្សពាល តែងត្រេកអរក្រៃពេក ។ (ព្រះកុល្លត្ថេរពោលថា) ខ្ញុំកាន់កពា្ចក់ គឺធម៌ ឆ្លុះមើលកាយនេះ ជារបស់អសារឥតការទាំងខាងក្នុងខាងក្រៅ ព្រោះបានសម្រចដោយញាណទស្សនៈ ។ សរីរៈនៃខ្ញុំនេះយ៉ាងណា សរីរៈនៃស្រីនុ៎ះយ៉ាងនោះដែរ សរីរៈស្រីនុ៎ះយ៉ាងណា សរីរៈនៃខ្ញុំនេះ ក៏យ៉ាងនោះដែរ សភាវៈខាងក្រោមយ៉ាងណា សភាវៈខាងលើយ៉ាងនោះ សភាវៈខាងលើយ៉ាងណា សភាវៈខាងក្រោមយ៉ាងនោះដែរ ។ វេលាថ្ងៃយ៉ាងណា វេលាយប់យ៉ាងនោះដែរ វេលាយប់យ៉ាងណា វេលាថ្ងៃយ៉ាងនោះដែរ ខាងមុខយ៉ាងណា ខាងក្រោយយ៉ាងនោះដែរ ខាងក្រោយយ៉ាងណា ខាងមុខយ៉ាងនោះដែរ ។ សេចក្ដីត្រេកអរដោយតុរិយតន្រ្តីប្រកបដោយអង្គ ៥ បា្រកដដូច្នោះ ក៏មិនដូចសេចក្ដីត្រេកអររបស់អ្នកមានចិត្តមូលតែមួយ ឃើញច្បាស់នូវធម៌ដោយប្រពៃទេ ។

មាលុង្ក្យបុត្តត្ថេរ

[២១៥] តណ្ហាតែងចម្រើនដល់មនុស្ស អ្នកប្រព្រឹត្តប្រមាទជាប្រក្រតី ដូចពួជ្រៃ បុគ្គលនោះ តែងស្ទុះទៅកាន់ភពតូចភពធំ ដូចស្វាកាលប្រាថ្នាផ្លែឈើ ស្ទុះទៅក្នុងព្រៃដូច្នោះ ។ តណ្ហានុ៎ះ ជាទោសជាតិដ៏លាមក ផ្សាយទៅក្នុងអារម្មណ៍ផ្សេងៗ ក្នុងលោក គ្របសង្កត់បុគ្គលណា សេចក្ដីសោក តែងចម្រើនដល់បុគ្គលនោះ ដូចស្បូវរណ្តាសដែលត្រូវភ្លៀងធ្លាក់ចុះជញ្ជ្រំហើយ តែងចម្រើនឡើងដូច្នោះ ។ ចំណែកជនណា គ្របសង្កត់តណ្ហាដ៏លាមកក្នុងលោក ដែលឆ្លងដោយកម្រនុ៎ះបាន សេចក្ដីសោក តែងធ្លាក់ចេញចាកជននោះឯង ដូចដំណក់ទឹក ធ្លាក់ចុះចាកស្លឹកឈូក ។ ហេតុនោះ បានជាតថាគតប្រាប់ដល់អ្នកទាំងឡាយ អ្នកទាំងឡាយ មានប៉ុន្មានរូប ដែលមកប្រជុំក្នុងទីនេះ សេចក្ដីចម្រើន ចូរមានដល់អ្នកទាំងឡាយទាំងប៉ុណ្ណោះរូបចុះ អ្នកទាំងឡាយ ចូររំលើងឫសនៃតណ្ហាចោលចេញ ដូចបុគ្គលដែលត្រូវការដោយស្បូវភ្លាំង ជីកស្បូវរណា្តសចោលចេញ មារកុំរុករានអ្នកទាំងឡាយរឿយៗ ដូចខ្សែទឹកកាច់បំបាក់ដើមបបុសដូច្នោះឡើយ ។ អ្នកទាំងឡាយ ចូរធ្វើតាមនូវពុទ្ធវចនៈ កុំឲ្យខណៈកន្លងនូវអ្នកទាំងឡាយបាន ព្រោះថា បុគ្គលទាំងឡាយ ដែលខណៈកន្លងហើយ តែងសោកសៅពេញបន្ទុកក្នុងនរក ។ សេចក្ដីប្រមាទទុកជាធូលី ធូលីកើតឡើង ព្រោះសេចក្ដីប្រមាទ (ព្រោះហេតុនោះ) បុគ្គលគួរតែដកនូវសរ គឺសេចក្ដីប្រមាទរបស់ខ្លួនចេញ ដោយសេចក្ដីមិនប្រមាទដោយវិជ្ជា ។

សប្បទាសត្ថេរ

[២១៦] ចាប់ដើមតំាងពីខ្ញុំបួសមក ២៥ ឆ្នំា មិនដែលបានសេចក្ដីស្ងប់ចិត្តអស់កាលសូម្បីត្រឹមតែ ១ ផ្ទាត់ម្រាមដៃសោះ ។ ខ្ញុំត្រូវកាមរាគគ្របសង្កត់ មិនបាននូវឯកគ្គតាចិត្ត ផ្គងដៃកន្ទក់កន្ទេញ ហើយចេញពីលំនៅទៅ ។ អាត្មាអញ (នឹងទម្លាក់ខ្លួនអំពីដើមឈើ) ឬនឹងយកកាំបិតមក (ចាក់សម្លាប់) ប្រយោជន៍អ្វី ដោយការរស់នៅរបស់អញ មនុស្សប្រហែលយ៉ាងអញ មិនសមបើធ្វើមរណកាលដោយការលាសិក្ខាទេ ។ គ្រានោះ ខ្ញុំយកកំាបិតកោរ ចូលទៅអង្គុយលើគ្រែ ផ្ទាប់កាំបិតកោរ (ត្រង់បំពង់ក) ដើម្បីអារសរសៃបំពង់ក របស់ខ្លួន ។ លំដាប់នោះ ខ្ញុំមានការធ្វើទុកក្នុងចិត្ត ដោយឧបាយប្រាជ្ញា ទោសកើតឡើងប្រាកដ សេចក្ដីនឿយណាយ ក៏តំាងឡើងព្រម ។ តពីនោះមក ចិត្តខ្ញុំក៏ផុតស្រឡះ អ្នកចូរឃើញធម៌ជាធម៌ល្អ វិជ្ជា ៣ អាត្មាអញបានសម្រេចហើយ សាសនារបស់ព្រះពុទ្ធ អាត្មាអញបានធ្វើស្រេចហើយ ។

កាតិយានត្ថេរ

[២១៧] (ព្រះសាស្តា ត្រាស់ថា) ម្នាលកាតិយាន ចូរអ្នកក្រោកអង្គុយឡើង កុំដេកច្រើនពេក ចូរភ្ញាក់រលឹកឡើង មច្ចុរាជជាមារ ចូរកុំឈ្នះអ្នកជាបុគ្គលខ្ជិលច្រអូស ដូចជានាយនេសាទ ប្រហារសត្វដោយញញួរ ។ ជាតិ និងជរា តែងប្រព្រឹត្តកន្លងអ្នក ដូចជាកម្លាំងមហាសមុទ្រ អ្នកនោះ ចូរធ្វើនូវទីពឹងដ៏ល្អដល់ខ្លួន ព្រោះថា គ្រឿងការពារដទៃរបស់អ្នកក្នុងលោកនេះ មិនមានទេ ។ ដ្បិតព្រះសាស្តា ទ្រង់ចង្អុលប្រាប់អរិយមគ្គនុ៎ះ ថាជាផ្លូវកន្លងចាកគ្រឿងជាប់ ចាកភ័យ គឺជាតិ និងជរា ចូរអ្នកកុំប្រមាទអស់រាត្រីខាងដើម និងខាងចុង ចូរប្រឹងធ្វើព្យាយាមឲ្យមាំមួន ។ ខ្លួនអ្នកជាអ្នកទ្រទ្រង់សង្ឃាដិ កោរសក់ដោយកំាំបិតកោរ និងបរិភោគភិក្ខាហារ ចូរលះបង់កាមគុណ ដែលជាចំណងក្នុងកាលមុនចេញ ម្នាលកាតិយាន អ្នកកុំប្រកបការត្រេកអរក្នុងល្បែងផង កុំប្រកបការលក់ផង ចូរចម្រើនឈាន ។ ម្នាលកាតិយាន អ្នកចូរដុត ចូរឈ្នះ (នូវកិលេស) អ្នកជាមនុស្សឈ្លាសវៃ ក្នុងផ្លូវជាទីក្សេមចាកយោគៈ នឹងដល់នូវព្រះនិព្វានដ៏បរិសុទ្ធក្រៃលែង ហើយរលត់ដូចជាគំនរភ្លើងដែលរលត់ដោយទឹក ។ ម្នាលឥន្ទសគោត្រ កាលបើអ្នកមិនប្រកាន់យ៉ាងនេះ ចូរកំចាត់បង់មារឲ្យអស់ចេញ ដូចប្រទីបដែលមានពន្លឺតិច ឬដូចវល្លិ៍តូច ដែលខ្យល់កំចាត់បង់បានដូច្នោះ ។ អ្នកនោះប្រាសចាកតម្រេកក្នុងវេទនាទាំងឡាយ ដែលខ្លួនទទួលហើយ មានសេចក្ដីត្រជាក់ ចូររង់ចាំនិព្វានកាល ក្នុងទីនេះចុះ ។

មិគជាលត្ថេរ

[២១៨] មគ្គប្រកបដោយអង្គ ៨ ដ៏ប្រសើរ ដែលព្រះពុទ្ធជាអាទិច្ចពន្ធុ មានចក្ខុ ទ្រង់សំដែងហើយដោយប្រពៃ ជាធម៌កន្លងចាកសំយោជនៈទាំងអស់ ញុំាងវដ្តៈទាំងអស់ឲ្យវិនាសនាំសត្វចេញចាកវដ្តៈ ញុំាងសត្វឲ្យឆ្លងចាកឱឃៈ ញុំាងឫសគល់នៃទុក្ខ គឺតណ្ហាឲ្យរីងស្ងួត ទម្លាយនូវតណ្ហា មានឫសជាពិស ជាគ្រឿងបៀតបៀន ញុំាងសត្វឱ្យដល់នូវទីរំលត់ទុក្ខ ជាគ្រឿងកំចាត់បង់នូវយន្ត គឺអត្តភាពដែលកើតអំពីកម្ម ព្រោះទម្លាយនូវឫសគល់នៃអវិជ្ជាបាន ជាទីធ្លាក់ចុះនៃញាណដ៏មុត ដូចកែវវជីរ ក្នុងកិរិយាកំណត់នូវវិញ្ញាណ ញុំាងសត្វឲ្យដឹងនូវវេទនាទាំងឡាយ ដោះសត្វឱ្យរួចចេញចាកឧបាទាន ជាគ្រឿងឃើញភពដូចជារណ្តៅរងើកភ្លើង ដោយបញ្ញាញាណ ជាធម៌មានរសដ៏ប្រសើរ ជាធម៌ជ្រៅ ជាធម៌ហាមឃាត់នូវជរា និងមច្ចុ ជាធម៌រម្ងាប់បង់នូវកងទុក្ខ ជាធម៌ដ៏ក្សេម ជាទីឃើញនូវពន្លឺតាមពិត ព្រោះដឹងនូវកម្ម ថាជាកម្ម នូវផលថាជាផលនៃធម៌ទំាងឡាយ អាស្រ័យបច្ច័យកើត តៗ គ្នា រមែងជាធម៌ដល់នូវទីដ៏ក្សេមប្រសើរ ជាធម៌ស្ងប់ចាកកិលេស ជាធម៌ចម្រើនក្នុងទីបំផុត ។

ជេន្តបុរោហិតបុត្តត្ថេរ

[២១៩] ខ្ញុំស្រវឹងដោយសេចក្ដីស្រវឹងព្រោះជាតិផង ដោយភោគៈ និងឥស្សរិយយសផង ដោយសណ្ឋានវណ្ណៈ និងរូប (ល្អ) ផង ខ្ញុំជាបុគ្គលប្រព្រឹត្តស្រវឹងជ្រប់ហើយ ។ ខ្ញុំត្រូវអតិមានះកំចាត់បង់ហើយ ជាមនុស្សពាល ជាអ្នករឹងរូស មានមានះដូចជាទង់ជ័យ ដែលគេលើកឡើងហើយ មិនបានសំគាល់អ្នកណាមួយ ថាជាបុគ្គលស្មើនឹងខ្លួនផង ថាជាបុគ្គលក្រៃលែងជាងខ្លួនផង ។ ខ្ញុំជាអ្នកមានមានះរឹងរូស មិនអើពើ មិនក្រាបសំពះអ្នកណាមួយ ទោះជាមាតាក្ដី បិតាក្ដី ឬអ្នកដទៃដែលសន្មតថាគួរគោរព ។ ខ្ញុំបានឃើញព្រះសាស្ដា ជាអ្នកទូន្មានសត្វប្រសើរខ្ពង់ខ្ពស់ជាងនាយសារថីទាំងឡាយ ព្រះអង្គរុងរឿងដូចព្រះអាទិត្យ មានភិក្ខុសង្ឃចោមរោម ក៏មានចិត្តជ្រះថ្លា បានលះមានះ និងសេចក្ដីស្រវឹងចេញអស់ហើយ ទើបថ្វាយបង្គំព្រះសាស្ដា ព្រះអង្គខ្ពង់ខ្ពស់ជាងសព្វសត្វដោយត្បូង ។ ខ្ញុំបានលះបង់ គាស់រំលើងនូវសេចក្ដីប្រកាន់ថា វិសេសជាងគេផង នូវសេចក្ដីប្រកាន់ថា ថោកទាបជាងគេផង បានផ្ដាច់ផ្ដិលអស្មិមានះចោលអស់ហើយ ទាំងមានះផ្សេងៗ ទាំងអស់ ខ្ញុំក៏បានកំចាត់បង់ស្រឡះហើយ ។

សុមនត្ថេរ

[២២០] ខ្ញុំមានអាយុ ៧ ឆ្នាំ អំពីកំណើត ទើបនឹងបួសថ្មីៗ បានសង្កត់សង្កិននាគរាជមានឫទ្ធិច្រើន ដោយឫទ្ធិ ហើយដងយកទឹកពីស្រះធំ ឈ្មោះអនោតត្ត មកប្រគេនព្រះឧបជ្ឈាយ៍ក្នុងគ្រាណា គ្រានោះ ព្រះសាស្ដាទ្រង់ទតឃើញខ្ញុំហើយ បានត្រាស់ព្រះពុទ្ធដីកានេះថា ម្នាលសារីបុត្ត អ្នកចូរមើលកុមារតូចនេះ កំពុងនាំយកនូវក្អមទឹកមក មានចិត្តតាំងខ្ជាប់ខ្ជួនខាងក្នុង ។ សាមណេររបស់ព្រះអនុរុទ្ធ មានវត្តគួរជ្រះថ្លា មានឥរិយាបថបរិបូណ៌ និងជាអ្នកក្លៀវក្លាដោយឫទ្ធិ ជាបុរសអាជានេយ្យ ដែលព្រះអនុរុទ្ធ ជាបុរសអាជានេយ្យ ជាសប្បុរស ឲ្យធ្វើតែអំពើល្អ ណែនាំតែខាងផ្លូវល្អ មានកិច្ចធ្វើរួចហើយ មានសិក្ខាឲ្យសិក្សាហើយ សុមនសាមណេរនោះ បានដល់នូវព្រះនិព្វាន ជាទីស្ងប់រម្ងាប់ក្រៃលែង បានធ្វើឲ្យជាក់ច្បាស់នូវអរហត្តផល ជាធម៌មិនកម្រើក ប្រាថ្នាថា សូមកុំឲ្យជនណាមួយស្គាល់អញឡើយ ។

ន្ហាតកមុនិត្ថេរ

[២២១] (ព្រះសាស្ដាត្រាស់សួរថា) ម្នាលភិក្ខុ អ្នកត្រូវរោគខ្យល់គ្របសង្កត់ហើយ កាលនៅក្នុងព្រៃធំ មានគោចរលះបង់ហើយ ជាព្រៃសៅហ្មង នឹងធ្វើដូចម្ដេចកើត ។ (ព្រះន្ហាតកមុនិត្ថេរទូលថា) ខ្ញុំព្រះអង្គមានបីតិ និងសុខៈបរិបូណ៌ផ្សាយទៅកាន់រាងកាយ ហើយអត់សង្កត់នូវអារម្មណ៍ដ៏សៅហ្មង ទាំងនៅក្នុងព្រៃធំ ។ ខ្ញុំព្រះអង្គចម្រើនពោជ្ឈង្គ ៧ ផង ឥន្ទ្រិយផង ពលៈផង បរិបូណ៌ដោយឈានដ៏សុខុម ជាអ្នកមិនមានអាសវៈ ។ ខ្ញុំព្រះអង្គបានពិចារណាឃើញចិត្តដ៏ស្អាត ផុតស្រឡះចាកកិលេស ជាចិត្តមិនល្អក់រឿយៗ ជាអ្នកមិនមានអាសវៈ ។ អាសវៈទាំងឡាយណា ខាងក្នុងក្ដី ខាងក្រៅក្ដី ចាក់ដោតហើយដល់ខ្ញុំព្រះអង្គ អាសវៈទាំងអស់នោះ ខ្ញុំព្រះអង្គបានផ្ដាច់ផ្ដិលមិនឲ្យសេសសល់ មិនកើតទៅទៀតបានទេ ។ បញ្ចក្ខន្ធ ខ្ញុំព្រះអង្គកំណត់ដឹងហើយ ខ្ញុំព្រះអង្គកាត់ឫសគល់ដាច់ហើយ ខ្ញុំព្រះអង្គបានដល់នូវការអស់ទុក្ខហើយ ឥឡូវនេះ ភពថ្មី មិនមានទៀតទេ ។

ព្រហ្មទត្តត្ថេរ

[២២២] បុគ្គលមិនមានសេចក្ដីក្រោធ បានទូន្មានចិត្ត ចិញ្ចឹមជីវិតស្មើ (ត្រូវ) មានចិត្តរួចចាកអាសវៈ ព្រោះដឹងដោយប្រពៃ មានចិត្តស្ងប់ចាកកិលេល មិនញាប់ញ័រ ដោយលោកធម៌ នឹងមានសេចក្ដីក្រោធពីណា ។ បុគ្គលណាខឹងតបចំពោះបុគ្គលដែលខឹង បុគ្គលនោះ នឹងមានសេចក្ដីអាក្រក់ ព្រោះតែការខឹងតបនោះ បុគ្គលមិនខឹងតបនឹងបុគ្គលដែលខឹង ឈ្មោះថា ឈ្នះសង្រ្គាមដែលគេឈ្នះបានដោយក្រ ។ បុគ្គលណាដឹងថា បុគ្គលដទៃខឹងហើយ មានស្មារតីខំអត់សង្កត់ បុគ្គលនោះ ឈ្មោះថាប្រព្រឹត្តនូវប្រយោជន៍ ដើម្បីជនទាំងពីរ គឺដើម្បីខ្លួន ១ ដើម្បីអ្នកដទៃ ១ ។ ពួកជនមិនឈ្លាសក្នុងធម៌ រមែងសំគាល់ជនទាំងពីរ គឺខ្លួន ១ អ្នកដទៃ ១ ដែលជាអ្នកព្យាបាលព្យាធិ គឺក្រោធបាន ថាជាមនុស្សពាល ។ បើសេចក្ដីក្រោធកើតឡើងដល់អ្នក ចូរអ្នកពិចារណានូវឱវាទ ដែលឧបមាដោយរណារ បើចំណង់ក្នុងរសកើតឡើងដល់អ្នក ចូរអ្នករលឹកនូវឱវាទ ដែលឧបមាដោយការបរិភោគសាច់កូន ។ បើចិត្តរបស់អ្នកស្ទុះទៅក្នុងកាមទាំងឡាយក្ដី ក្នុងភពទាំងឡាយក្ដី ចូរអ្នកប្រញាប់សង្កត់សង្កិនចិត្តនោះដោយសតិ ដូចជាបុរសសង្កត់សង្កិនគោកាចដែលស៊ីសំណាប ។

សិរិមណ្ឌត្ថេរ

[២២៣] ភ្លៀង គឺអាបត្តិ តែងធ្លាក់ស្រោចនូវបុគ្គលអ្នកបិទបាំងអាបត្តិទុក មិនធ្លាក់ស្រោចនូវបុគ្គលអ្នកបើកអាបត្តិ ព្រោះហេតុនោះ បុគ្គលត្រូវបើកអាបត្តិ ដែលខ្លួនបិទបាំងហើយ កាលបើធ្វើយ៉ាងនេះ ទើបភ្លៀង គឺអាបត្តិ មិនធ្លាក់ស្រោចនូវបុគ្គលនោះ ។ សត្វលោកត្រូវមច្ចុកំចាត់បង់ហើយ ត្រូវជរាចោមរោមហើយ ត្រូវសរ គឺតណ្ហាមុតហើយ ត្រូវឥច្ឆា ឲ្យក្ដៅក្រហាយហើយសព្វកាល ។ សត្វលោកត្រូវមច្ចុកំចាត់បង់ហើយ ត្រូវជរាបិទបាំងហើយ ជាសត្វឥតមានទីពឹង តែងលំបាកជានិច្ច ដូចជាមនុស្សអ្នកធ្វើកំហុសនោះដែលមានអាជ្ញាសម្រេចហើយ ។ មច្ចុ ព្យាធិ និងជរា ទាំង ៣ នេះ ដូចជាគំនរភ្លើងកំពុងរាលមក កម្លាំងដើម្បីទប់ទល់មិនមាន សន្ទុះសម្រាប់រត់ចេញ ក៏មិនមាន ។ បុគ្គលគប្បីធ្វើថ្ងៃ កុំឲ្យឥតអំពើ ដោយកិច្ចតិចក្ដី ច្រើនក្ដី រាត្រីរមែងអស់ទៅយ៉ាងណាៗ ជីវិតរបស់បុគ្គលនោះ រមែងថយទៅយ៉ាងនោះៗ ដែរ ។ រាត្រីខាងក្រោយរបស់បុគ្គលអ្នកដើរក្ដី ឈរក្ដី អង្គុយក្ដី ដេកក្ដី រមែងកង្ខើញចូលមកជិត កាលនេះ មិនមែនជាកាលគួរអ្នកប្រមាទទេ ។

សព្វកាមត្ថេរ

[២២៤] កាយមានជើងពីរនេះ មិនស្អាត មានក្លិនស្អុយ ពេញដោយសាកសពផ្សេងៗ បង្ហូរ (នូវវត្ថុមិនស្អាត) ចេញតាមទ្វារនោះៗ ដែលមនុស្សខំរក្សាថែទាំ (ជានិច្ច) ។ រូប សំឡេង ក្លិន រស និងផោដ្ឋព្វៈ ជាទីត្រេកអរនៃចិត្ត តែងបៀតបៀនបុថុជ្ជន ដូចអ្នកនេសាទធ្វើវត្ថុឲ្យកំបាំងហើយ (ចាប់) ម្រឹគដោយគ្រឿងចង [មានអន្ទាក់ និងបង្កាត់ជាដើម ។] (ចាប់) ត្រីដោយសន្ទូច (ចាប់) ស្វាដោយជ័រ កាមគុណទាំង ៥ នេះឯង តែងប្រាកដក្នុងរូបនៃស្រី ។ ពួកបុថុជ្ជនណា មានចិត្តត្រេកអរ ហើយចូលទៅគប់រកស្រីទាំងនុ៎ះ ពួកបុថុជ្ជននោះ ឈ្មោះថា ធ្វើសង្សារវដ្ដ ដែលមានទុក្ខដ៏ពន្លឹក ឲ្យចម្រើនឡើង ទាំងឈ្មោះថា សន្សំនូវភពថ្មី ។ មួយទៀត បុគ្គលណា វៀរចេញចាកស្រីទាំងនុ៎ះបាន ដូចគេជៀសវាងក្បាលពស់ដោយជើង បុគ្គលនោះ ឈ្មោះថា ជាអ្នកមានស្មារតី ប្រព្រឹត្តកន្លងនូវតណ្ហាជាគ្រឿងផ្សាយទៅក្នុងលោកនេះបាន ។ ខ្ញុំឃើញទោសក្នុងកាមទាំងឡាយ ឃើញការចាកចេញកាម ដោយក្សេមក្សាន្ដ រលាស់ចេញចាកកាមទាំងអស់ បានដល់នូវការអស់អាសវៈហើយ ។ ឧទ្ទាន និយាយអំពីឧរុវេលកស្សបត្ថេរ ១ តិកិច្ឆកានិត្ថេរ ១ មហានាគត្ថេរ ១ កុល្លត្ថេរ ១ មាលុង្ក្យបុត្តត្ថេរ ១ សប្បទាសត្ថេរ ១ កាតិយានត្ថេរ ១ មិគជាលត្ថេរ ១ ជេន្តបុរោហិតបុត្តត្ថេរ ១ សុមនត្ថេរ ១ ន្ហាតកមុនិត្ថេរ ១ ព្រហ្មទត្តត្ថេរ ១ សិរិមណ្ឌលត្ថេរ ១ សព្វកាមត្ថេរ ១ ក្នុងឆក្កនិបាតនេះ ព្រះថេរៈ ១៤ អង្គ (បានពោល) គាថា ៨៤ ។ ចប់ ឆក្កនិបាត ។

សត្តកនិបាត

សុន្ទរសមុទ្ទត្ថេរ

[២២៥] ​ស្រី​ផ្កា​មាស​តាក់​តែង​ ស្លៀក​ពាក់​ល្អ​ ទ្រទ្រង់​កម្រង​ផ្កា​ ស្អិតស្អាង​ហើយ មាន​ជើង​ស្រឡាប​ដោយ​ទឹក​ល័ខ ​ពាក់​ស្បែក​ជើង​ លុះដោះ​ស្បែក​ជើង​ចេញ​ហើយ ក៏​ធ្វើ​អព្ជាលី​ចំពោះ​មុខ ​ស្រី​ផ្កា​មាស​នោះ​ និយាយ​នូវ​ពាក្យ​ជាប្រធាន​នៃ​មិត្ត [ពាក្យ​ចែចង់ ។] ​នឹង​ខ្ញុំ ដោយ​សំដី​ដ៏​ទន់​ពីរោះថា លោកនៅ​កំលោះ​ហើយ​បួស លោក​ចូរ​ឋិតនៅ​ក្នុង​ពាក្យ​ប្រដៅ​របស់​ខ្ញុំ​ លោក​ចូរ​បរិភោគ​កាម​ជារបស់​មនុស្ស​ចុះ ខ្ញុំ​នឹង​ឲ្យ​សម្បត្តិ​ដ៏​ពេញ​ចិត្ត​ដល់​លោក ។ ​ខ្ញុំ​ប្តេជ្ញា​ពាក្យ​ពិត​ដល់​លោក ​ឬ​នឹង​នាំ​ភ្លើង​ដល់​លោក [ស្បថ​នឹង​ភ្លើង] ។ កាល​ណា​យើង​ទាំង​ពីរ​នាក់ ជា​មនុស្ស​ចាស់​កាន់​ឈើ​ច្រត់​ហើយ​ យើង​នឹង​បួស​ទាំង​ពីរ​នាក់ ​នឹង​កាន់​យក​នូវ​ជ័យជំនះ​ក្នុង​លោក​ទាំង​ពីរ​ ។ ​ខ្ញុំ​បាន​ឃើញ​ស្រី​ផ្កា​មាស​នោះ មក​ធើ្វ​អព្ជាលី ​តាក់​តែង​ ស្លៀក​ពាក់​ល្អ ដូច​ជា​ជាប់​អន្ទាក់​មច្ចុ ​លំដាប់​នុ៎ះ ​ខ្ញុំ​ក៏​បាន​ធើ្វ​ទុក​ក្នុង​ចិត្ត​ដោយ​ឧបាយ​នៃ​បញ្ញា ។បេ។ [​គប្បី​មើល​ក្នុង​ចតុក្កនិបាត ។]

លកុណ្តកត្ថេរ

[២២៦] ​ព្រះ​ភទ្ទិយត្ថេរ នៅ​ក្នុង​អម្ពាដការាម​ដ៏​ប្រសើរ ​ក្បែរ​ដងព្រៃ ​បាន​ដក​តណ្ហា ព្រម​ទាំង​ឫស​ចោល​អស់​ហើយ​ ជា​អ្នក​ប្រសើរ ​ចម្រើន​ឈាន​ក្នុង​អារាម​នោះ​ ។

ជន​ពួក​ខ្លះ ត្រេកអរ​ដោយ​សម្ភោរ ​ដោយ​ពិណ ​ដោយ​ស្គរ​ជ័យ​ក៏​មាន​ ចំណែក​ខ្ញុំ​នៅ​ទៀប​គល់​ឈើ​ ត្រេកអរ​តែ​ក្នុង​ពុទ្ធសាសនា ។ ​មួយ​ទៀត ​ព្រះ​ពុទ្ធ​ទ្រង់​ប្រទាន​ពរ​ដល់​ខ្ញុំ​ៗ ​បាន​នូវ​ពរ​នោះ ខ្ញុំ​កាន់​យក​នូវ​កាយគតាសតិ​ជានិច្ច ​ដើម្បី​លោក​ទាំង​អស់​ ។ ​ពួក​ជន​ណា​ មើលងាយ​ខ្ញុំ​ដោយ​រូប​ក្តី ​ពួក​ជន​ណា តាម​ខ្ញុំ​ទៅ​ដោយ​សំឡេង [ឃោសនា ។] ​ក្តី ​ពួក​ជន​ទាំង​នុ៎ះ សុទ្ធ​តែលុះ​អំ​ណា​ច​នៃ​ឆន្ទរាគ ​មិន​ស្គាល់​ខ្ញុំ​ទេ ។ ​បុគ្គល​ណា មិន​ដឹង​ធម៌​ខាង​ក្នុង ទាំង​មិន​ឃើញ​ធម៌​ខាង​ក្រៅ បុគ្គល​នោះ​ឯង ជា​មនុស្ស​ពាល ​មាន​ធម៌​ជា​គ្រឿង​រាំងរា​ជុំវិញ តែង​ត្រូវ​សំឡេងនាំ​បន្សាត់​ទៅ​ ។ ​បុគ្គល​ណា មិន​ដឹង​ធម៌​ខាង​ក្នុង​ ប៉ុន្តែ​ឃើញ​ច្បាស់​នូវ​ធម៌​ខាង​ក្រៅ ​បុគ្គល​នោះ ឈ្មោះ​ថា ​ឃើញ​ផល​ខាង​ក្រៅ ​ក៏​ត្រូវ​សំឡេង​បន្សាត់​ទៅ​ដែរ​ ។ ​បុគ្គល​ណា ដឹង​ច្បាស់​នូវ​ធម៌​ខាង​ក្នុង ទាំង​ឃើញ​ច្បាស់​នូវ​ធម៌​ខាង​ក្រៅ ​បុគ្គល​នោះ ឈ្មោះ​ថា ជា​អ្នក​ឃើញ​ធម៌​ដែល​គ្មាន​អ្វី​រាំងរា ​តែង​មិន​ត្រូវ​សំឡេង​បន្សាត់​ទៅ​ឡើយ​ ។

ភទ្ទត្ថេរ

[២២៧] ​ខ្ញុំ​ជា​កូន​ប្រុស​តែ​មួយ​ ជា​ទី​ស្រឡាញ់​របស់​មាតា ជា​ទី​ស្រឡាញ់​របស់​បិតា ​ដែល​មាតាបិតា​បាន​ហើយ ដោយ​ការ​ប្រព្រឹត្តិ​វ័ត​ដ៏​ច្រើន​ផង ដោយ​ការ​បន់​ស្រន់​ផង​ ។ ឯ​មាតា ​និង​បិតា​ទាំង​ពីរ​នោះ​ ជា​អ្នក​ប្រាថ្នា​សេចក្ដី​ចម្រើន​ ស្វែងរក​ប្រយោជន៍ ​ទើប​នាំ​ខ្ញុំ​ទៅ​ថ្វាយ​ព្រះ​ពុទ្ធ ​ព្រោះ​សេចក្ដី​អនុគ្រោះ ​(​ដោយ​ពាក្យ​ថា​) ​កូន​នេះ ធ្លាប់សុខ ​ចម្រើន​ដោយ​សេចក្ដី​សុខ ​ខ្ញុំ​ព្រះ​អង្គ​បាន​ដោយ​លំបាក​ បពិត្រ​ព្រះ​លោកនាថ យើង​ខ្ញុំ​សូម​ថ្វាយ​កូន​នេះ ឲ្យ​ជា​អ្នក​បម្រើ​ព្រះ​អង្គ ​អ្នក​ទ្រង់​ឈ្នះមារ ។ ​ទើប​ព្រះ​សាស្តា​ទទួល​ខ្ញុំ ហើយ​ត្រាស់​ពាក្យ​នេះ​នឹង​ព្រះ​អានន្ទ​ថា ​អ្នក​ចូរ​បំបួស​កុមារ​នេះ​ឲ្យ​ឆាប់ កុមារ​នេះ​នឹង​បាន​ជា​បុរស​អាជានេយ្យ ។ លុះ​ព្រះ​សាស្តា​អ្នក​ឈ្នះមារ ទ្រង់​ឲ្យ​បំបួស​ខ្ញុំ​រួច​ហើយ ក៏​ស្តេច​ចូល​ទៅ​កាន់​វិហារ នាកាល​ព្រះ​អាទិត្យ​មិន​ទាន់​លិច លំដាប់​នោះ ចិត្ត​របស់​ខ្ញុំ​ក៏​ផុត​ចាក​អាសវៈ​ ។ តពី​នោះ​មក ព្រះ​សាស្តា ទ្រង់​ចេញ​ចាក​ទី​សម្ងំ ​លះបង់​ហើយ​ ត្រាស់​នឹង​ខ្ញុំ​ថា ​ម្នាល​ភទ្ទៈ ​អ្នក​ចូរ​មក ព្រះ​វាចា​នោះ បាន​ជាឧបសម្បទា​របស់​ខ្ញុំ​ ។ ​ខ្ញុំ​បាន​ឧបសម្បទា ​ក្នុង​អាយុ ៧ ឆ្នាំ ​អំពី​កំណើត ​ខ្ញុំ​បាន​សម្រេច​វិជ្ជា ៣ ​ហើយ​ ឱ! ​ព្រះ​ធម៌​ល្អ​ណាស់​តើ​ ។​

សោបាកត្ថេរ

[២២៨] ​ខ្ញុំ​បាន​ឃើញ​ព្រះ​សាស្តា ​ព្រះ​អង្គឧត្តម​ជាង​ជន ​ដែល​កំពុង​ចង្ក្រម ឰ​ដ៏​ម្លប់​ប្រាសាទ ​គឺ​គន្ធកុដិ ​ក៏​បាន​ចូល​ទៅ​គាល់​ព្រះ​សាស្តា​នោះ​ក្នុង​ទី​នោះ ហើយ​ថ្វាយ​បង្គំ​នូវ​ព្រះ​អង្គ​ជា​បុរស​ដ៏​ឧត្តម ។ ​ខ្ញុំ​ធើ្វ​នូវ​ចីវរ​ឆៀងស្មាម្ខាង ​ហើយ​ផ្គុំដៃ ​បាន​ដើរ​ចង្ក្រម​តាម​ព្រះ​ពុទ្ធ ​ព្រះ​អង្គ​ប្រាសចាក​ធូលី ​គឺ​រាគៈ ឧត្តម​ជាង​សព្វ​សត្វ​ ។ ​លំដាប់​នោះ ព្រះ​សាស្តា ​ព្រះ​អង្គ​ទ្រង់​ឈ្លាសវៃ ជ្រាប​នូវ​ប្រស្នា ​បាន​សួរ​ប្រស្នា​ចំពោះ​ខ្ញុំ​ៗ ​ក៏​មិន​តក់ស្លុត ​មិន​ភិត​ភ័យ ​បាន​ឆ្លើយ​ប្រស្នា​ថ្វាយ​ព្រះ​សាស្តា ។ កាល​ដែល​ខ្ញុំ​ឆ្លើយ​ប្រស្នា​ចប់​ហើយ ព្រះ​តថាគត ក៏​ទ្រង់​អនុមោទនា ​ហើយ​ទ្រង់​ទតមើល​ភិក្ខុ​សង្ឃ ​បាន​ត្រាស់​សេចក្ដី​នេះ​ថា ។ សោបាកៈ​នេះ​ ប្រើប្រាស់​បច្ច័យ គឺ​ចីវរ បិណ្ឌបាត ​ទី​ដេក និង​ទី​អង្គុយ ​របស់​ពួក​អ្នក​ដែន​អង្គៈ មគធៈ​ណា ​ពួក​ជន​អ្នក​ដែន​អង្គៈ មគធៈ​នោះ​ ហៅពេញ​ជា​មាន​លាភ ។ ​មួយ​ទៀត ​ព្រះ​សាស្តា ​ត្រាស់​នូវ​ការ​ក្រោក​ទទួល និង​ការ​ប្រព្រឹត្តិ​សម​គួរ ថា​ជា​លាភ​របស់​ពួក​ជន​អ្នក​ដែន​អង្គៈ មគធៈ​នោះ​ ។ ​(​ព្រះ​សាស្តាត្រាស់ថា​) ​ម្នាល​សោបាកៈ ​តាំង​ពី​ថ្ងៃ​នេះ​ជា​ដើម​ទៅ អ្នក​ចូរ​មក​ចួប​នឹង​តថាគត​ចុះ ម្នាល​សោបាកៈ ការ​ដោះស្រាយ​ប្រស្នា​នេះ​ឯង ​ចូរ​ជាឧបសម្បទា​របស់​អ្នក​ចុះ​ ។ ​ខ្ញុំ​មាន​អាយុ ៧ ឆ្នាំ ​អំពី​កំណើត ​ក៏​បាន​ឧបសម្បទា​ ទ្រទ្រង់​រាងកាយ​ជា​ទី​បំ​ផុត​ ឱ! ​ព្រះ​ធម៌​ល្អ​ណាស់​តើ​ ។

សរភង្គត្ថេរ

[២២៩] ​ខ្ញុំ (​កាលនៅ​ជាតាបស​) ​បាន​ច្រូត​ស្បូវ​ដោយ​ដៃឯង ធើ្វកុដិ​សម្រាប់​នៅ ព្រោះ​ហេតុ​នោះ បាន​ជា​ឈ្មោះ​របស់​ខ្ញុំ​ថា សរភង្គ ​ដោយ​សម្មតិ ។ ការ​ច្រូត​ស្បូវ​ដោយ​ដៃ ​មិន​គួរ​ដល់​ខ្ញុំ​ក្នុង​ថ្ងៃ​នេះ​ទេ ​ព្រោះ​សិក្ខាបទ​ទាំងឡាយ ព្រះ​គោតម​ដ៏​មាន​យស ​បាន​បញ្ញត្ត​ហើយ​ដល់​យើង ។ ​ខ្ញុំ​ឈ្មោះ​សរភង្គ ​មិន​បាន​ឃើញ​រោគ ​ដែល​ពេញ​ពោរ​ទាំង​អស់ ក្នុង​កាលមុន រោគ​នោះ ដែល​សរភង្គ ​អ្នក​ធើ្វ​តាម​ឱវាទ​នៃ​ព្រះ​សម្មាសម្ពុទ្ធ ជាទេវតា​ដ៏​ប្រសើរ ​បាន​ឃើញ​ហើយ​ ។

ព្រះ​វិបស្សី ទ្រង់​យាង​ទៅ​ហើយ​តាម​ផ្លូវ​ណា ព្រះ​សិខី ​ព្រះ​វេស្សភូ ​ព្រះ​កកុសន្ធៈ ​ព្រះ​កោនាគមនៈ ​និង​ព្រះ​កស្សបៈ ទ្រង់​យាង​ទៅ​តាម​ផ្លូវ​ណា ព្រះ​គោតម ទ្រង់​យាង​ទៅ​តាម​ផ្លូវ​នោះ​ដែរ​ ។

ព្រះ​ពុទ្ធ​ទាំងឡាយ​ ៧ ​ព្រះ​អង្គ ប្រាសចាក​តណ្ហា ​មិន​មាន​សេចក្ដី​ប្រកាន់​ យាង​ចុះ​កាន់​ព្រះ​និព្វាន ព្រះ​អង្គ​មាន​ធម្មកាយ​កើត​ហើយ ប្រកប​ដោយ​តាទិគុណ ទ្រង់​សំដែង​នូវ​ធម៌​នេះ គឺ​អរិយសច្ចៈ ៤ ​បាន​ដល់​ទុក្ខ សមុទ័យ មគ្គ និរោធ ជា​ទី​អស់​ទៅ​នៃ​ទុក្ខ ​ដើម្បី​អនុគ្រោះ​ដល់​ពួក​សត្វ​ ។ ទុក្ខ​ក្នុង​សង្សារ ​មិន​មាន​ទី​បំ​ផុត​ ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​ក្នុង​កាយ​ណា អំពី​ការ​បែកធ្លាយ​នៃ​កាយ​នេះ​ក្តី​ ការ​អស់​ទៅ​នៃ​ជីវិត​ក្តី ភពថ្មី​ដទៃទៀត​មិន​មាន ខ្ញុំ​ផុត​ស្រឡះ​ហើយ​ចាក​កិលេស​ទាំង​អស់​ ។

ឧទ្ទាន

ព្រះ​ថេរៈ ៥ អង្គ ​គឺ​សុន្ទរសមុទ្ទត្ថេរ ១ លកុណ្តកភទ្ទិយត្ថេរ ១ ភទ្ទត្ថេរ ១ សោបាកត្ថេរ ១ សរភង្គមហាឥសី ១ ​ពោល​នូវ​គាថា ៣៥ ​ក្នុង​សត្តកនិបាត ។

ចប់ សត្តកនិបាត ។

អដ្ឋកនិបាត

មហាកច្ចាយនត្ថេរ

[២៣០] ​បព្វជិត​មិន​គប្បី​ធើ្វ​នូវ​កម្ម​ច្រើន​ទេ ​គប្បី​លះបង់​ជន ​(​បាប​មិត្ត​) ​មិន​គប្បី​ខ្វល់ខ្វាយ ​(​ដើម្បី​លាភទេ​) ​ព្រោះ​បព្វជិត​អ្នក​ខ្វល់ខ្វាយ ​ជាប់​ចិត្ត​ក្នុង​រស រមែង​លះបង់​ប្រយោជន៍​ដែល​នាំ​មក​នូវ​សេចក្ដី​សុខ ។ ការ​ថ្វាយបង្គំ ​និង​ការ​បូជា​ណា ក្នុង​ត្រកូល​ទាំង​ឡាយ ​ពួក​ព្រះ​អរិយៈ ​ដឹង​ច្បាស់​នូវ​ការ​ថ្វាយបង្គំ ​និង​ការ​បូជា​នោះ​ថា ​ដូច​ជាភក់ ​ទាំង​ដឹង​ថា ​ជាសរ​ដ៏​ឆ្មារ គេ​កម្រ​ដក​បាន​ ជា​គ្រឿង​សកា្ករៈ​ដែល​បុរស​អាក្រក់ ​លះបង់​បាន​ដោយ​កម្រ ។

បុគ្គល​មិន​គប្បី​សេព​នូវ​អំពើ​អាក្រក់​ដោយ​ខ្លួន​ឯង ​ព្រោះ​បំពេញ (​ទុក្ខ​) ​ដល់​សត្វ​ដទៃ ​(​ទាំង​មិន​ញ៉ាំង​បុគ្គល​ដទៃ ​ឲ្យ​សេព​នូវ​អំពើ​អាក្រក់​នោះ​) ​ព្រោះ​ថា ​សត្វ​ទាំងឡាយ មាន​កម្មជាផៅពង្ស ។ ​បុគ្គល​ជាចោរ ​ព្រោះ​ពាក្យ​អ្នក​ដទៃ​ក៏​ទេ ​បុគ្គល​ជា​អ្នក​ប្រាជ្ញ ​ព្រោះ​ពាក្យ​អ្នក​ដទៃ​ក៏​ទេ ​បុគ្គល​ដឹង​ខ្លួន​ឯង​យ៉ាង​ណា​ សូម្បី​ពួក​ទេវតា ​ក៏​ដឹង​បុគ្គល​នោះ ដូច្នោះ​ដែរ​ ។ ​ពួក​ជន​ផ្តេសផ្តាស​ រមែង​មិន​ដឹង​ច្បាស់ថា យើង​ទាំងឡាយ​នឹង​លំបាក​ក្នុង​លោក​នេះ តែ​ពួក​ជន​ណា ដឹង​ច្បាស់​ក្នុង​ដំណើរ​នោះ ការ​ជំលោះ ​តែង​ស្ងប់​រម្ងាប់​ទៅ អំពី​សំណាក់​ពួក​ជន​នោះ​ ។ ​បុគ្គល​ប្រកប​ដោយ​បញ្ញា ​បើ​ទុក​ជា​អស់​សម្បត្តិ​រលីងធេង ​ក៏​ឈ្មោះ​ថា​រស់នៅ​ ឯ​បុគ្គល​មាន​សម្បត្តិ ​ឈ្មោះ​ថា​មិន​រស់នៅ ព្រោះ​ការ​មិន​បាន​នូវ​បញ្ញា ។ ​បុគ្គល​រមែង​ស្ដាប់​នូវ​សំឡេង​ទាំង​អស់​បាន​ដោយ​សារ​ត្រចៀក ​បុគ្គល​មាន​ចក្ខុ ​រមែង​ឃើញ​រូប​គ្រប់​យ៉ាង ចំណែក​អ្នក​ប្រាជ្ញ ​មិន​គួរ​លះចោល ​(​ឬ​ប្រកាន់​) ​នូវ​អារម្មណ៍​ទាំងពួង ដែល​ខ្លួន​ឃើញ​ហើយ​ ឮ​ហើយ​ឡើយ​ ។ ​បុគ្គល​អ្នក​មាន​ភ្នែក ​គប្បី​ធើ្វ​ដូច​ជាខ្វាក់ ​បុគ្គល​អ្នក​មាន​ត្រចៀក ​គប្បី​ធើ្វ​ដូច​ជាថ្លង់ ​បុគ្គល​អ្នក​មាន​បញ្ញា ​គប្បី​ធើ្វ​ដូច​ជាគ ​បុគ្គល​អ្នក​មាន​កម្លាំង គប្បី​ធើ្វ​ដូច​ជា​អ្នក​ខ្សោយ​កម្លាំង តែ​កាល​បើ​ហេតុ ​(​មិន​គួរ​ធើ្វ​) កើត​ឡើង​ហើយ ត្រូវ​ដេក​ដូច​ជា​ដេក​ស្លាប់ ។

សិរិមិត្តត្ថេរ

[២៣១] ភិក្ខុ​ណា គ្មាន​សេចក្ដី​ក្រោធ ​មិន​ចង​សេចក្ដី​ក្រោធ​ទុក មិន​មាន​មាយា ប្រាស​ចាក​សេចក្ដី​ញុះញង់ ភិក្ខុ​មាន​សភាពដូច្នោះ​នោះ​ឯង រមែង​មិន​សោយ​សោក​ក្នុង​ខាង​មុខ ​ដោយ​សេចក្ដី​ប្រតិបត្តិ​យ៉ាង​នេះ​ ។ ភិក្ខុ​ណា គ្មាន​សេចក្ដី​ក្រោធ ​មិន​ចង​សេចក្ដី​ក្រោធ​ទុក មិន​មាន​មាយា ប្រាសចាក​សេចក្ដី​ញុះញង់ ​មាន​ទ្វារ​រក្សា​ហើយ​គ្រប់​កាល ភិក្ខុ​នោះ​ រមែង​មិន​សោយសោក​ក្នុង​ខាង​មុខ ​ដោយ​សេចក្ដី​ប្រតិបត្តិ​យ៉ាង​នេះ​ ។ ភិក្ខុ​ណា គ្មាន​សេចក្ដី​ក្រោធ ​មិន​ចង​សេចក្ដី​ក្រោធ​ទុក មិន​មាន​មាយា ប្រាសចាក​សេចក្ដី​ញុះញង់ ​មាន​សីល​ល្អ​ ភិក្ខុ​នោះ​ រមែង​មិន​សោយសោក​ក្នុង​ខាង​មុខ ដោយ​សេចក្ដី​ប្រតិបត្តិ​យ៉ាង​នេះ​ ។ ភិក្ខុ​ណា គ្មាន​សេចក្ដី​ក្រោធ ​មិន​ចង​សេចក្ដី​ក្រោធ​ទុក មិន​មាន​មាយា ប្រាសចាក​សេចក្ដី​ញុះញង់ ​មាន​មិត្ត​ល្អ​ ភិក្ខុ​នោះ​ រមែង​មិន​សោក​ស្តាយ ​ក្នុង​កាល​ខាង​មុខ ​ដោយ​សេចក្ដី​ប្រតិបត្តិ​យ៉ាង​នេះ​ ។ ភិក្ខុ​ណា គ្មាន​សេចក្ដី​ក្រោធ ​មិន​ចង​សេចក្ដី​ក្រោធ​ទុក មិន​មាន​មាយា ប្រាសចាក​សេចក្ដី​ញុះញង់ ​មាន​បញ្ញា​ល្អ​ ភិក្ខុ​នោះ​ រមែង​មិន​សោកស្តាយ ​ក្នុង​កាល​ខាង​មុខ ​ដោយ​សេចក្ដី​ប្រតិបត្តិ​យ៉ាង​នេះ​ ។ ​បុគ្គល​ណា មាន​សទ្ធា​មិន​ញាប់ញ័រ ​បាន​ដំកល់​ស៊ប់​ក្នុង​ព្រះ​តថាគត​ផង បុគ្គល​ណា មាន​សីល​ល្អ​ ជា​ទី​ត្រេកអរ​នៃ​ព្រះ​អរិយៈ ​ដែល​ព្រះ​អរិយៈ​សរសើរ​ហើយ​ផង បុគ្គល​ណា មាន​សេចក្ដី​ជ្រះថ្លា​ក្នុង​សង្ឃ​ផង បុគ្គល​ណា មាន​ការ​យល់​ឃើញ​ត្រង់​ផង អ្នក​ប្រាជ្ញ​ទាំងឡាយ​ ហៅ​បុគ្គល​នោះ ថា​ជា​អ្នក​មិន​ខ្សត់ ជីវិត​របស់​បុគ្គល​នោះ មិន​មែន​ជាមោឃៈ​ទេ ។ ​ព្រោះ​ហេតុ​នោះ​ មេធាវី​បុគ្គល​ កាល​រលឹក​នូវ​ពាក្យ​ប្រដៅ​របស់​ព្រះ​ពុទ្ធ​ទាំងឡាយ គួរ​ប្រកប​រឿយ​ៗ ​នូវ​សទ្ធា​ផង​ សីល​ផង ​សេចក្ដី​ជ្រះថ្លា​ផង​ ការ​យល់​ធម៌​ផង​ ។

មហាបន្ថកត្ថេរ

[២៣២] កាល​ណា​ខ្ញុំ​ឃើញ​ព្រះ​សាស្តា ​ព្រះ​អង្គ​គ្មាន​ភ័យ​អំពី​ទី​ណា​ជា​ដំបូង ក្នុង​កាល​នោះ ​សេចក្ដី​សង្វេគ​ក៏​មាន​ដល់​ខ្ញុំ ព្រោះ​ឃើញ​ព្រះ​សាស្តាជាឧត្តម​បុរស​ ។ ​អ្នក​ណា​ ច្រាន​សិរី​ដែល​មក (​រកខ្លួន​) ​ដោយ​ដៃ ​ឬ​ជើង អ្នក​នោះ ឈ្មោះ​ថា ញ៉ាំង​ព្រះ​សាស្តា​បែប​នេះ ឲ្យ​ត្រេកអរ ​ហើយ​ឲ្យ​ប្រាសចាក​សេចក្ដី​ត្រេកអរ​វិញ​ ។ ​ក្នុង​កាល​នោះ ខ្ញុំ​លះ​ចោល​កូន និង​ប្រពន្ធ​ផង​ ទ្រព្យ ​និង​ស្រូវ​ផង​ កោរសក់ ​និង​ពុកចង្កា ​ហើយ​ចូល​ទៅ​កាន់​ផ្នួស ។ ​ខ្ញុំ​បរិបូណ៌​ដោយ​សិក្ខា ​និង​សាជីវៈ សង្រួម​នូវ​ឥន្រ្ទិយ​ទាំងឡាយ​ ជា​អ្នក​មិន​ចាលចាញ់​កិលេស ​តែង​នមស្ការ​ព្រះ​សម្ពុទ្ធ សម្រាន្តនៅ​ ។ ខណៈ​នោះ ​សេចក្ដី​តាំង​ចិត្ត ខ្ញុំ​បាន​តម្កល់​ហើយ​ថា ​កាល​បើ​ខ្ញុំ​មិន​ទាន់​ដកសរ ​គឺ​តណ្ហា​បាន​ទេ ​ខ្ញុំ​មិន​អង្គុយ​សូម្បី​មួយ​រំពេច ។ ​អ្នក​ចូរ​មើល​សេចក្ដី​ព្យាយាម ​និង​ការ​ប្រឹងប្រែង​របស់​ខ្ញុំ​នោះ​យ៉ាង​នេះ​ វិជ្ជា ៣ ​ខ្ញុំ​បាន​សម្រេច​ហើយ​ ពុទ្ធសាសនា ​ខ្ញុំ​បាន​ធើ្វ​ហើយ​ ។ ​ខ្ញុំ​ដឹង​នូវ​បុព្វេនិវាស ទិព្វចក្ខុ ​ខ្ញុំ​ក៏​បាន​ជម្រះ​ហើយ ខ្ញុំ​ជា​ព្រះ​អរហន្ត ​គួរ​ទទួល​នូវ​ទក្ខិ​ណា​ទាន ​មាន​ចិត្ត​រួច​ស្រឡះ​ហើយ មិន​មាន​ឧបធិ ។ ​លំដាប់​នោះ ក្នុង​កាល​រាត្រី​អស់​ទៅ ព្រះ​អាទិត្យ​ក៏​រះ​ឡើង ខ្ញុំ​បាន​ធើ្វ​តណ្ហា​ទាំង​អស់​ឲ្យ​រីងស្ងួត ​ហើយ​អង្គុយ​ដោយ​ភ្នែន ។

ឧទ្ទាន

ព្រះ​ថេរៈ ៣ អង្គ ​គឺ​មហាកច្ចាយនត្ថេរ ១ សិរីមិត្តត្ថេរ ១ មហាបន្ថកត្ថេរ ១ ​បាន​សំដែង​គាថា​ទាំងឡាយ​ ២៤ ​ក្នុង​អដ្ឋកនិបាត ។

ចប់ អដ្ឋកនិបាត ។

នវកនិបាត

ភូតត្ថេរ

[២៣៣] ​ពួក​បុថុជ្ជន ​មិន​ដឹង​ថា​ ជរា មរណៈជាទុក្ខ ​ហើយ​ជាប់​ចំ​ពាក់​ក្នុង​ឧបាទានក្ខន្ធ​ណា អ្នក​ប្រាជ្ញ​មាន​ស្មារតី ​បាន​កំណត់​ដឹង (​នូវ​ឧបាទានក្ខន្ធ​នោះ​) ​ថា​ជា​ទុក្ខ ​ហើយ​ចម្រើន​ឈាន ​ក្នុង​កាល​ណា​ កាល​នោះ​ រមែង​មិន​បាន​នូវ​សេចក្ដី​ត្រេកអរ ​លើស​លុប​ជាង​ឈាន​នោះ​ឡើយ​ ។ បណ្ឌិត លុះ​លះបង់​នូវ​តណ្ហា ​ដែល​នាំ​មក​នូវ​សេចក្ដី​ទុក្ខ ជា​ធម្មជាតិ​ផ្សាយ​ទៅ​ក្នុង​អារម្មណ៍​ផ្សេង​ៗ នាំ​មក​នូវ​កិលេស​ ជា​គ្រឿង​នាំ​សត្វ​ឲ្យ​យឺតយូរ ​និង​សេចក្ដី​ទុក្ខ ​ដូច​ជាឃ្នាប ​មាន​ស្មារតី​ចម្រើន​ឈាន ​ក្នុង​កាល​ណា​ កាល​នោះ​ រមែង​មិន​បាន​នូវ​សេចក្ដី​ត្រេកអរ​ដ៏​លើស​លុប​ជាង​ឈាន​នោះ​ឡើយ​ ។ ​បុគ្គល​ពាល់​ត្រូវ​មគ្គ​ដ៏​ឧត្តម ​ប្រកប​ដោយ​អង្គ ៤ ​ពីរ​ដង​ដ៏​ក្សេម ជា​គ្រឿង​ជម្រះ​នូវ​កិលេស​ទាំង​អស់​ដោយ​បញ្ញា ជា​អ្នក​មាន​ស្មារតី ​ចម្រើន​ឈាន ​ក្នុង​កាល​ណា​ កាល​នោះ​ រមែង​មិន​បាន​នូវ​សេចក្ដី​ត្រេកអរ​ដ៏​ក្រៃលែង​ជាង​ឈាន​នោះ​ឡើយ​ ។ ​បុគ្គល​ចម្រើន​នូវ​សន្តបទ ​ដែល​ឥត​មាន​សោក ប្រាស​ចាក​ធូលី ​គឺ​កិលេស ឥត​មាន​បច្ច័យ​តាក់​តែង​ ជា​គ្រឿង​ជម្រះ​នូវ​កិលេស​ទាំង​អស់​ ផ្តាច់​នូវ​ចំណង ​គឺ​សញ្ញោជនៈ ​ក្នុង​កាល​ណា​ កាល​នោះ​ រមែង​មិន​បាន​នូវ​សេចក្ដី​ត្រេកអរ​ដ៏​ក្រៃលែង ​ជាង​ការ​ចម្រើន​នូវ​សន្តបទ​នោះ​ឡើយ​ ។ ផ្គរលាន់​ក្នុង​អាកាស ទ​ទឹក​ភ្លៀង​ពាស​ពេញ​ដោយ​ជុំវិញ​ឰ​ដ៏​អាកាស ​ក្នុង​កាល​ណា​ កាល​នោះ​ ភិក្ខុ​ចូល​ទៅ​នៅ​ក្នុង​ញកភ្នំ ​ចម្រើន​ឈាន រមែង​មិន​បាន​នូវ​សេចក្ដី​ត្រេកអរ​ជាង​ឈាន​នោះ​ឡើយ​ ។ ភិក្ខុ​អង្គុយ​ក្បែរ​ឆ្នេរស្ទឹង​ទាំងឡាយ ដ៏​ដេរដាស​ដោយ​ផ្កា មាន​ផ្កា​ឈើ​ក្នុង​ព្រៃ​ដ៏​វិចិត្រ ជា​គ្រឿង​ប្រដាប់ ​មាន​ចិត្ត​ល្អ ចម្រើន​ឈាន ​ក្នុង​កាល​ណា​ កាល​នោះ​ រមែង​មិន​បាន​នូវ​សេចក្ដី​ត្រេកអរ​ដ៏​លើស​លុប​ជាង​ឈាន​នោះ​ឡើយ​ ។ ​កាល​បើ​ភ្លៀង​ធ្លាក់​ចុះ​ក្នុង​ព្រៃស្ងាត់ ពេលយប់ ​ពួក​សត្វ​មាន​ចង្កូម បន្លឺ​ឡើង​ ចំណែក​ភិក្ខុ​ចូល​ទៅ​កាន់​ញកភ្នំ ​ហើយ​ចម្រើន​ឈាន ​ក្នុង​កាល​ណា​ កាល​នោះ​ រមែង​មិន​បាន​នូវ​សេចក្ដី​ត្រេកអរ​ដ៏​លើស​លុប ​ជាង​ឈាន​នោះ​ឡើយ​ ។ ភិក្ខុ​អាស្រ័យ​នៅ​ចន្លោះ​ភ្នំ ក្នុង​កណ្តាល​នៃ​ភ្នំ បិទ​នូវ​វិតក្កៈ​ទាំងឡាយ​របស់​ខ្លួន​ ប្រាសចាក​សេចក្ដី​ខ្វល់ ប្រាស​ចាក​សេចក្ដី​រឹងត្អឹង​នៃ​ចិត្ត ហើយ​ចម្រើន​ឈាន ​ក្នុង​កាល​ណា​ កាល​នោះ​ រមែង​មិន​បាន​នូវ​សេចក្ដី​ត្រេកអរ​ដ៏​លើស​លុប​ជាង​ឈាន​នោះ​ឡើយ​ ។

(​ភិក្ខុ​) ជា​អ្នក​មាន​សេចក្ដី​សុខ ជា​អ្នក​ធើ្វ​សេចក្ដី​រឹងត្អឹង​ជាមន្ទិល ​និង​សេចក្ដី​សោក​ឲ្យ​វិនាស ជា​អ្នក​គ្មាន​សន្ទះ​ទ្វារ គឺ​អវិជ្ជា ​គ្មាន​តណ្ហា ប្រាសចាក​សរ ​គឺ​រាគាទិក្កិលេស ធើ្វ​នូវ​អាសវៈ​ទាំង​អស់​ឲ្យ​វិនាស ​ចម្រើន​ឈាន ​ក្នុង​កាល​ណា​ កាល​នោះ​ រមែង​មិន​បាន​នូវ​សេចក្ដី​ត្រេកអរ​ដ៏​លើស​លុប ​ជាង​ឈាន​នោះ​ឡើយ​ ។

ឧទ្ទាន

ព្រះ​ភូតត្ថេរ ​តែ​មួយ​អង្គឯង ​ដូច​ជាកុយរ​មាស​ ជា​អ្នក​ឃើញ​ពិត បាន​សំដែង​គាថា ៩ ​ដែល​មក​ក្នុង​នវកនិបាត ។

ចប់ នវកនិបាត ។

ទសកនិបាត

កាឡុទាយិត្ថេរ

[២៣៤] បពិត្រ​ព្រះ​អង្គ​ដ៏​ចម្រើន​ ឥឡូវ​នេះ ​ពួក​ឈើ​មាន​ពណ៌​ដូច​រងើកភ្លើង ​ជិត​ផ្លែ​ហើយ​ ជម្រុះស្លឹក​ចាស់ចោល ​ឈើ​ទាំង​នោះ​រុងរឿង ​ដូច​ជាអណ្តាត​ភ្លើង បពិត្រ​ព្រះ​អង្គ​មាន​ព្យាយាម​ធំ​ កាល​នេះ​ ជាកាល​គួរ​បាន​ចំណែក​ធម្មរស​ហើយ​ ។ ​ឈើ​ទាំង​ឡាយ​ ជា​ទី​រីករាយ​នៃ​ចិត្ត មាន​ផ្លែ ផ្សាយក្លិន​សព្វទិស​ដោយ​ជុំវិញ​ ជម្រុះ​ស្លឹកចាស់​ចោល ប្រុង​នឹង​ចេញ​ផ្លែ​ថ្មីទៀត បពិត្រ​ព្រះ​អង្គ​មាន​ព្យាយាម កាល​នេះ​ ជាកាល​គួរ​ដើម្បី​ចេញ​ទៅ​អំពី​ទី​នេះ​ ។ បពិត្រ​ព្រះ​អង្គ​ដ៏​ចម្រើន​ រដូវ​ដែល​មិន​ត្រជាក់​ពេក ​មិន​ក្តៅពេក ជាសុខ​ស្រួល ​គួរ​ដើរ​ទៅ​កាន់​ផ្លូវ​ឆ្ងាយ​បាន ​ពួក​សក្យៈ ​និង​ពួក​កោឡិយៈ សូមជួប​ព្រះ​អង្គ ​ដែល​មាន​ព្រះ​ភក្រ្ត​បែរត្រឡប់​មក​ខាង​ក្រោយ ​កំពុង​ឆ្លង​ស្ទឹងរោហិណី ។

អ្នក​ស្រែ ភ្ជួរស្រែ​ដោយ​សេចក្ដី​ប្រាថ្នា ក៏​ព្រោះ​ពូជ​ដោយ​សេចក្ដី​ប្រាថ្នា ​ពួក​ឈ្មួញ ​អ្នក​រក​ទ្រព្យ ឆ្លង​សមុទ្រ​ដោយ​សេចក្ដី​ប្រាថ្នា​ ។ ​ខ្ញុំ​ព្រះ​អង្គ ឋិតនៅ​ដោយ​សេចក្ដី​ប្រាថ្នា​ណា ​សេចក្ដី​ប្រាថ្នា​របស់​ខ្ញុំ​ព្រះ​អង្គ​នោះ​ សូម​ឲ្យ​សម្រេច​ ។

អ្នក​ស្រែ​ទាំងឡាយ ព្រោះ​ពូជរឿយ​ៗ [បាលីថា បុនប្បុនំ ប្រែថា រឿយៗ ញយៗ ដ​ដែល​ៗ ញឹកញាប់ ប៉ុកប៉ុន ។] ទេវរាជ បង្អុរភ្លៀង​ក៏​រឿយៗ ​ពួក​អ្នក​ស្រែ​ភ្ជួរស្រែ​រឿយ​ៗ ​ពួក​អ្នក​ស្រែ​នោះ​ នាំស្រូវចូល​ទៅ​កាន់​ដែន​ក៏​រឿយ​ៗ ។ ​ពួក​ស្មូម​ត្រាច់​សូមរឿយ​ៗ ​អ្នក​ម្ចាស់ទាន ​តែង​ឲ្យ​ក៏​រឿយៗ ​ពួក​ម្ចាស់ទាន លុះ​ឲ្យ​រឿយ​ៗ ​ហើយ តែង​ទៅ​កាន់​ឋានសួគ៌​ក៏​រឿយ​ៗ ​ដែរ​ ។ ​អ្នក​ប្រាជ្ញ​មាន​បញ្ញា​ដូច​ផែនដី កើត​ក្នុង​ត្រកូល​ណា​ រមែង​ញ៉ាំង​គូ​នៃ​បុរស​ ៧ ជួរ ​ក្នុង​ត្រកូល​នោះ ឲ្យ​ស្អាត ​ខ្ញុំ​ព្រះ​អង្គ​សំគាល់ថា (​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ​) ជាទេវតា​ប្រសើរ​ជាង​ទេវតា អាច ​(​ធើ្វ​សត្វ​ដទៃ​ឲ្យ​ស្អាត​បាន​) ​ព្រោះ​អ្នក​ប្រាជ្ញ ​មាន​ព្រះ​នាម​ដ៏​ពិត​ កើត​ហើយ​អំពី​ព្រះ​អង្គ ។ ​ព្រះ​បាទ​សុទោ្ធទនៈ ជាបិតា​របស់​ព្រះ​ពុទ្ធ ​ព្រះ​អង្គ​ស្វែងរក​នូវ​គុណ​ដ៏​ធំ​ ឯ​ព្រះ​មហេសី ​ព្រះ​នាម​មាយា ជាពុទ្ធមាតា ​ដែល​រក្សា​ព្រះ​ពោធិ​សត្វ​ដោយ​ផ្ទៃ លុះរំលាយ​ខន្ធ​ទៅ​ ត្រេកអរ​ក្នុង​តុសិត​ទេវលោក ។

ព្រះ​នាង​ទេវី​នោះ​ ជាគោតមគោត្រ លុះ​ទិវង្គត​ច្យុតចាក​លោក​នេះ​ទៅ បាន​ស្កប់​ស្កល់​ដោយ​កាម​ជាទិព្វ​ទាំងឡាយ ព្រះ​នាង​ទ្រង់​រីករាយ​ដោយ​កាម​គុណ​ទាំង ៥ ​មាន​ព​ពួក​ទេវតា​ទាំង​នោះ​ ចោមរោម​ហើយ​ ។ ​ខ្ញុំ​ព្រះ​អង្គ​ជាបុត្រ​នៃ​ព្រះ​ពុទ្ធ ​ព្រះ​អង្គ​មិន​មាន​បុគ្គល​ដទៃគ្រប​សង្កត់​បាន ព្រះ​នាម​អង្គីរសៈ ​មិន​មាន​បុគ្គល​ដទៃ​ប្រៀប​បាន ប្រកប​ដោយ​តាទិគុណ បពិត្រ​ព្រះ​អង្គ​ជាសក្យៈ ព្រះ​អង្គ​ជាបិតា​នៃ​បិតា​របស់​ខ្ញុំ​ព្រះ​អង្គ បពិត្រ​ព្រះ​គោតម ​ព្រះ​អង្គ​ជាជីតា​របស់​ខ្ញុំ​ព្រះ​អង្គ​ដោយ​ធម៌ ។

ឯកវិហារិយត្ថេរ

[២៣៥] ​បើ​បុគ្គល​ដទៃ​មិន​មាន​អំពី​មុខ​ក្តី​ ក្រោយ​ក្តី ​សេចក្ដី​សប្បាយ​ក្រៃពេក រមែង​មាន​ដល់​បុគ្គល​ម្នាក់ឯង​នៅ​ក្នុង​ព្រៃ ។ ​បើ​ដូច្នោះ ​អាត្មា​អញ​តែម្នាក់ឯង ​នឹង​ទៅ​កាន់​ព្រៃ ​ដែល​ព្រះ​ពុទ្ធទ្រង់​សរសើរ​ហើយ​ ជា​ទី​សប្បាយ​របស់​ភិក្ខុ​អ្នក​មាន​ចិត្ត​បញ្ជូន​ទៅ​កាន់​ព្រះ​និព្វាន​ ជា​អ្នក​នៅ​តែម្នាក់​ឯង ។ ​អាត្មា​អញ​តែម្នាក់ឯង ជា​អ្នក​ស្ទាត់​ក្នុង​ប្រយោជន៍ ​នឹង​ចូលយ៉ាង​ឆាប់​ទៅ​កាន់​ព្រៃ ជា​ទី​ធើ្វ​ឲ្យ​កើតបីតិ​ដល់​យោគាវចរ ជា​ទី​រីក​រាយ​ដែល​ដំរី​ចុះ​ប្រេង​សេពគប់​ហើយ​ ។ ​អាត្មា​អញ​ ម្នាក់ឯង ​នឹង​ស្រោច​ស្រប់ខ្លួន ហើយ​ចង្ក្រម​ក្នុង​ព្រៃ​ត្រជាក់ ​មាន​ផ្កា​រីក​ស្គុះស្គាយ ​ក្បែរ​ជ្រោះ​ភ្នំ​ដ៏​ត្រជាក់ ។ អង្កាល់​ណា អាត្មា​អញ​នឹង​ទៅ​ជា​បុគ្គល​ម្នាក់​ឯង ​មិន​មាន​បុគ្គល​ជាគំរប់​ពីរ មាន​សោឡសកិច្ច​ធើ្វ​ហើយ​ ជា​អ្នក​មិន​មាន​អាសវៈ​ នៅ​ក្នុង​ព្រៃ​ធំ ដែល​គួរ​រីករាយ ។ សូម​សេចក្ដី​ប៉ុនប៉ង​របស់​អាត្មា​អញ ដែល​ប្រាថ្នា​ដើម្បី​ធើ្វ​សេចក្ដី​ព្យាយាម​យ៉ាង​នេះ បាន​សម្រេច អាត្មា​អញ​នឹង​ធើ្វ​ឲ្យ​សម្រេច (​ព្រោះ​ថា​) ​អ្នក​ដទៃ​ធើ្វជួស​អ្នក​ដទៃ​ពុំ​បាន​ទេ ។ ឥឡូវ​នេះ អាត្មា​អញ​នោះ នឹង​ចងក្រោះ ​គឺ​ព្យាយាម ​ហើយ​ចូល​ទៅ​កាន់​ព្រៃ ​បើ​អាត្មា​អញ មិន​ទាន់​សម្រេច​នូវ​ធម៌ជា​គ្រឿង​អស់​អាសវៈ​ទេ ​នឹង​មិន​ចេញ​ពីព្រៃ​នោះ​ឡើយ​ ។ ​កាល​បើ​ខ្យល់​ត្រជាក់ ​មាន​ក្លិន​ក្រអូប​បក់​ផ្សាយ​ទៅ អាត្មា​អញ​នឹង​អង្គុយ​លើ​កំពូល​ភ្នំ ​ហើយ​ទម្លាយ​អវិជ្ជា​ឲ្យ​បាន​ ។ ​អាត្មា​អញ​ទទួល​សេចក្ដី​សុខ ​ដោយ​វិមុត្តិសុខ​ក្នុង​ព្រៃ ​មាន​ផ្កា​ដេរដាស ​ក្បែរ​ញកភ្នំ​ដ៏​ត្រជាក់ រួច​ហើយ​នឹង​ត្រេកអរ​ក្នុង​ក្រុងរាជគ្រឹះ ​មាន​ភ្នំ​ព័ទ្ធជុំវិញ​ដូច​ក្រោលគោ ។ ​អាត្មា​អញ​នោះ មាន​តម្រិះ​គ្រប់គ្រាន់ ​ដូច​ព្រះ​ចន្ទ​ក្នុង​ថ្ងៃ​ ១៥ កើត ​អស់​អាសវៈ​ទាំងពួង​ហើយ​ ឥឡូវ​នេះ​ ភពថ្មី​មិន​មាន​ទេ ។

មហាកប្បិនត្ថេរ

[២៣៦] ​បុគ្គល​ណា​ ពិចារ​ណា​ឃើញ​នូវ​កិច្ចជាប្រយោជន៍ ​និង​មិន​ជាប្រយោជន៍​ទាំង​ពីរ​នោះ ដែល​មិន​ទាន់​មក​ដល់ ទុក​ជាមុន ជន​ទាំងឡាយ​ ជាស​ត្រូវ​ក្តី​ ជា​អ្នក​ស្វែងរក​ប្រយោជន៍​ក្តី​ កាលគយ​គន់មើល រមែង​មិន​ឃើញ​នូវ​ទោស​នៃ​បុគ្គល​នោះ​ឡើយ​ ។ អានា​បាន​ស្សតិ ​ដែល​ព្រះ​យោគាវចរ​ណា បាន​ចម្រើន​ល្អ​គ្រប់គ្រាន់​ហើយ បាន​សន្សំ​ហើយ តាម​លំដាប់ ដូច​ព្រះ​ពុទ្ធ​ទ្រង់​សំដែង​មក ព្រះ​យោគាវចរ​នោះ​ រមែង​ញ៉ាំងលោក​នេះ ឲ្យ​ភ្លឺច្បាស់ ​ដូច​ព្រះ​ចន្ទ​ផុត​ចាក​ពពក ។ ឱ ​ចិត្ត​របស់​អញ​ ស រកប្រមាណ​មិន​បាន អាត្មា​អញ បាន​អប់រំ​ល្អ​ហើយ​ផង បាន​ផ្គង​ជានិច្ច​ផង​ ញ៉ាំង​ទិស​ទាំងពួង​ឲ្យ​ភ្លឺ​ផង​ ។ ​បុគ្គល​ប្រកប​ដោយ​ប្រាជ្ញា ​បើ​ទុក​ជា​អស់​ទ្រព្យរលីង ​ក៏​ឈ្មោះ​ថា រស់នៅ​ ឯ​បុគ្គល​អ្នក​មាន​ទ្រព្យ ​មិន​ឈ្មោះ​ថា រស់នៅ ព្រោះ​កិរិយា​មិន​បាន​នូវ​ប្រាជ្ញា ។ ប្រាជ្ញាជា​គ្រឿង​វិនិច្ឆ័យ​នូវ​សុតៈ ប្រាជ្ញាជា​គ្រឿង​ញ៉ាំង​កិត្តិសព្ទ ​និង​សេចក្ដី​សរសើរ​ឲ្យ​ចម្រើន​ នរជន​ប្រកប​ដោយ​ប្រាជ្ញា រមែង​បាន​នូវ​សេចក្ដី​សុខ សូម្បី​ក្នុង​សភាវៈ​ដែល​ជាទុក្ខ ។ ធម៌​នេះ មិន​មែន​ជាធម៌​ទើប​នឹង​មាន​ក្នុង​ថ្ងៃ​នេះ​ទេ ជាធម៌​មិន​អស្ចារ្យ ​មិន​មែន​ជាធម៌​ចម្លែក​ទេ ​សត្វ​កើត​ស្លាប់ ​ក្នុង​លោក​ណា​ ហេតុតិចតួច​ក៏​មិន​ចម្លែក​ក្នុង​លោក​នោះ​ ។ ​សេចក្ដី​ពិត​ថា បន្ទាប់​អំពី​ការ​កើត​មក មាន​សេចក្ដី​ស្លាប់ចាក​ជីវិត​ ជា​ធម្មជាត​ទៀងទាត់ ​សត្វ​ទាំង​ឡាយ ដែល​កើត​ហើយ​ៗ រមែង​ស្លាប់​ក្នុង​លោក​នេះ ព្រោះ​ថា ​សត្វ​ទាំងឡាយ មាន​សភាព​យ៉ាង​នេះ​ឯង ។ ​សេចក្ដី​សោកស្តាយ​ណា របស់​បុរស​បុគ្គល​ទាំងឡាយ​ដទៃ ​ដើម្បី​ជីវិត ​សេចក្ដី​សោកស្តាយនុ៎ះ មិន​មែន​ដើម្បី​ប្រយោជន៍​ដល់​សត្វ​ដែល​ស្លាប់​ទៅ​ហើយ​ទេ ការ​យំ​ចំពោះ​សត្វ ដែល​ស្លាប់​ហើយ មិន​មែន​ជា​យស មិន​មែន​ជាការ​ល្អ​ទេ សមណ​ព្រាហ្មណ៍​ទាំងឡាយ មិន​សរសើរ​ការ​យំ​ឡើយ​ ។ ការ​យំ រមែង​បៀត​បៀន​នូវ​ចក្ខុ ​និង​សរីរៈ ​(​របស់​បុគ្គល​អ្នក​យំ​) ពណ៌​សម្បុរ​ក្តី កម្លាំង​ក្តី​ ប្រាជ្ញា​ក្តី នៃ​អ្នក​យំ ​រមែង​សាបសូន្យ ​ពួក​ស​ត្រូវ​របស់​បុគ្គល​អ្នក​យំ​នោះ ក៏​មាន​សេចក្ដី​ត្រេកអរ ​ពួក​បុគ្គល​អ្នក​ស្វែងរក​ប្រយោជន៍​ឲ្យ​បុគ្គល​អ្នក​យំ​នោះ បាន​នូវ​សេចក្ដី​ទុក្ខ ។ ​ព្រោះ​ហេតុ​នោះ ​ពួក​ជន​ឆ្លង​នូវ​កិច្ច ​(​របស់​ខ្លួន​) ​ដោយ​កម្លាំង​ប្រាជ្ញា ​របស់​អ្នក​ប្រាជ្ញ​ទាំង​ឡាយ​ណា ដូច​ពួក​ជនឆ្លង​នូវ​ទន្លេ​មាន​ទឹក​ពេញ​ដោយ​ទូក ​បុគ្គល​គប្បី​ប្រាថ្នា​នូវ​អ្នក​ប្រាជ្ញ ជាពហុស្សូត​នោះ ឲ្យ​នៅ​ក្នុង​ត្រកូល ​(​របស់​ខ្លួន​) ។

ចូឡបន្ថកត្ថេរ

[២៣៧] ញាណគតិ​របស់​អាត្មា​អញ​ទន់​ខ្សោយ​ក្នុង​កាលមុន ​អាត្មា​អញ​ភ្លេច​ភ្លាំង​ស្មារតី ថែម​ទាំង​បងប្រុស ​ក៏​បណ្តេញ​អាត្មា​អញ​ថា ឥឡូវ​នេះ អ្នក​ចូរ​ទៅ​ផ្ទះ​ចុះ​ ។ ​អាត្មា​អញ​នោះ ត្រូវ​បង​បណ្ដេញ​ហើយ ក៏​តូច​ចិត្ត តែនៅ​មាន​អាឡោះ​អាល័យ ​ក្នុង​សាសនា ក៏​ឈរ​នៅ​ជិត​ក្លោង​ទ្វារ​នៃ​អារាម​របស់​សង្ឃ​នោះ​ ។ ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​យាង​មក​ក្នុង​ទី​នោះ បាន​ស្ទាប​អង្អែល​ក្បាល​របស់​អាត្មា​អញ ហើយ​ក៏​ចាប់​អាត្មា​អញ​ត្រង់​ដើម​ដៃ ​ឲ្យ​ចូល​ទៅ​កាន់​អារាម​នៃ​សង្ឃ ។ ​ព្រះ​សាស្តាទ្រង់​ប្រទាន​នូវ​សំពត់​សម្រាប់​ជូត​ជើង ដោយ​សេចក្ដី​អនុគ្រោះ ​ដល់​អាត្មា​អញ​ថា ​អ្នក​ចូរ​អធិដ្ឋាន​នូវ​សំពត់​ស្អាត​នេះ​ ធើ្វ​ឲ្យ​ជា​សំពត់​ដែល​ខ្លួន​អធិដ្ឋាន​ល្អ​ហើយ ក្នុង​ទី​ដ៏​សម​គួរ​ចុះ​ ។ លុះ​អាត្មា​អញ​បាន​ស្ដាប់​ព្រះ​បន្ទូល​របស់​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ​នោះ​ហើយ ក៏​ត្រេកអរ​ក្នុង​សាសនា ​បាន​ញ៉ាំង​សមាធិ​ឲ្យ​សម្រេច ដើម្បី​បាន​នូវ​ប្រយោជន៍​ដ៏​ឧត្តម ​អាត្មា​អញ​ដឹង​នូវ​បុព្វេនិវាស ទិព្វចក្ខុ ​អាត្មា​អញ​បាន​ជម្រះ​ហើយ​ ត្រៃវិជ្ជា ​អាត្មា​អញ​បាន​ដល់​ដោយ​លំដាប់​ហើយ ព្រះ​ពុទ្ធសាសនា ​អាត្មា​អញ​បាន​ធើ្វ​ហើយ​ ។ បន្ថកភិក្ខុ​ និម្មិតខ្លួន​ជា​មួយ​ពាន់ ​ហើយ​អង្គុយ​ក្នុង​អម្ពវ័ន​ ជា​ទី​រីករាយ ដរាប​ដល់​ការ​ប្រាប់​នូវ​ភត្តកាល ។ ​លំដាប់​នោះ ព្រះ​សាស្តាទ្រង់​ប្រើ​ទូត​ឲ្យ​ទៅ​ប្រាប់​ភត្តកាល​ដល់​អាត្មា​អញ​ កាលទូត​មក​ប្រាប់​ភត្តកាល ​អាត្មា​អញ​ក៏​មក​តាម​អាកាស ។ ​អាត្មា​អញ​ថ្វាយបង្គំ​ព្រះ​បាទា​នៃ​ព្រះ​សាស្តា រួច​ហើយ​អង្គុយ​ក្នុង​ទី​សម​គួរ​ គ្រា​នោះ ព្រះ​សាស្តាទ្រង់​ជ្រាបថា ​អាត្មា​អញ​អង្គុយ​ហើយ ទើប​បាន​ទ្រង់​ទទួល (​ទក្ខិណោទក​) ។ ​ព្រះ​អង្គ ជា​ទី​បូជា​របស់​សត្វ​លោក ជាបដិគ្គាហកៈ​របស់​បុគ្គល​អ្នក​បូជា​ទាំងឡាយ​ ជាបុញ្ញក្ខេត្ត​របស់​មនុស្ស​ទាំងឡាយ​ ទ្រង់​ទទួល​នូវ​ទក្ខិ​ណា​ទាន ។

កប្បត្ថេរ

[២៣៨] កាយ​ដ៏​ពេញ​ដោយ​មន្ទិល ​មាន​ចំណែក​ផ្សេង​ៗ កើត​ក្នុង​រណ្ដៅ​លា​មក​ធំ គឺ​ផ្ទៃ​មាតា ​ដូច​ជ្រាំ​ចាស់​ដែល​អាប់អួយូរ ​ឬ​ដូច​បូស​ធំ​ ដំបៅ​ធំ​ ជាកាយ​ដ៏​ពេញ​ដោយ​ខ្ទុះ ​និង​ឈាម ពេញ​ព្រៀប​ក្នុង​រណ្តៅ​លា​មក​ ជា​ទី​ហូរ​ចេញ​នៃ​ទឹក​ រមែង​ហូរចេញ​នូវ​វត្ថុ​មិន​ស្អាត​សព្វ​ៗ កាល​ ។ កាយ​ដែល​ចង​ភ្ជាប់​ដោយ​សរសៃ​ធំ​ ៦០ លាប​ដោយ​គ្រឿង​លាប ​គឺ​សាច់ ប្រដាប់​ដោយ​អាវ ​គឺ​ស្បែក ជាកាយស្អុយ រក​ប្រយោជន៍​គ្មាន​ តភ្ជាប់គ្នា​ដោយ​រាងឆ្អឹង ចងស្រាក់​ដោយ​ចេស ​គឺ​សរសៃ សម្រេច​ឥរិយាបថ​បាន ព្រោះ​ប្រជុំ​នៃ​អាការ​មិន​តែ​មួយ​ ។ កាយ​មាន​ដំណើរ​ទៅ​រក​សេចក្ដី​ស្លាប់​ដ៏​ទៀងទាត់ ​(​ឋិតនៅ​) ​ក្នុង​សំណាក់​នៃ​មច្ចុរាជ ឯនរជន​តែង​ទំលាក់​ចោល​នូវ​កាយ​ក្នុង​លោក​នេះ ហើយ​ទៅ​តាម​យថាកម្ម ។ កាយ​ត្រូវ​អវិជ្ជា​ដោតក្រង​ហើយ ត្រូវ​គ្រឿង​ចាក់ស្រែះ ៤ យ៉ាង ចាក់ស្រែះ​ហើយ​ កាយ​ក៏​លិច​ចុះ​ក្នុង​ឱឃៈ ​ត្រូវ​បណ្ដាញ​នៃ​អនុសយៈ​គ្របសង្កត់​ហើយ ប្រកប​ក្នុង​នីវរណៈ ៥ ពេញ​ដោយ​មិច្ឆាវិតក្កៈ ​ជាប់​ដោយ​មូល​នៃ​ភព ​គឺ​តណ្ហា ​ត្រូវ​ដំបូល ​គឺ​មោហៈ​បិទ​បាំង​ហើយ​ កាយ​នេះ​រមែង​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​ដូច​ពោល​មក​នេះ​ អន្ទោល​ទៅ​តាម​យន្ដ គឺ​កម្ម ។ ធម្មតា​សម្បត្តិ ​តែង​មាន​វិបត្តិជា​ទី​បំ​ផុត​ ការ​កើត​ផ្សេង​ៗ រមែង​វិនាស​ទៅ​វិញ​ ។ ​ពួក​ជន​ណា​ ជាអន្ធពាល​បុថុជ្ជន រាប់អាន​កាយ​នេះ ​ពួក​ជន​នោះ​ រមែង​ញ៉ាំង​សង្សារ​ដ៏​ពន្លឹក​ឲ្យ​ចម្រើន តែង​កាន់​យក​នូវ​ភពថ្មីទៀត ។ ​ពួក​ជន​ណា​ វៀរ​បង់​នូវ​កាយ​នេះ ដូច​បុគ្គល​វៀរបង់​នូវ​អាសិរពិស ​ដែល​ប្រឡាក់​ដោយ​លា​មក ពួក​ជន​នោះ​ រមែង​ខ្ជាក់​ចោល​នូវ​អវិជ្ជា ​និង​តណ្ហា ​ដែល​ជាមូល​នៃ​ភព ជា​អ្នក​មិន​មាន​អាសវៈ ​នឹង​បរិនិព្វាន ។

ឧបសេនវង្គន្ដបុត្តត្ថេរ

[២៣៩] ភិក្ខុ​គប្បី​សេព​នូវ​សេនាសនៈស្ងាត់ ​ដែល​មាន​សំឡេងគឹក​កងតិច ​ដែល​ម្រឹគ​សាហាវ​អាស្រ័យ​នៅ​ហើយ ព្រោះ​ហេតុ​នៃ​ការ​ពួនសម្ងំ ។ ភិក្ខុ​គប្បី​នាំ​មក (​នូវ​កំ​ណា​ត់​សំពត់​) ​អំពី​គំនរ​នៃ​សំរាម ​ឬ​ព្រៃស្មសាន ​ឬ​ចន្លោះ​នៃ​ថ្នល់ ធ្វើ​ជាសង្ឃាដី ​ដោយ​កំ​ណា​ត់​សំពត់​ដែល​ខ្លួន​នាំ​មក​នោះ ហើយ​ទ្រទ្រង់​នូវ​ចីវរ​ដ៏​សៅហ្មង ។ ភិក្ខុ​គប្បី​ធើ្វ​ចិត្ត​ឲ្យ​ទាប គ្រប់គ្រង​នូវ​ទ្វារ​ សង្រួម​ដោយ​ប្រពៃ ​ហើយ​ត្រាច់​ទៅ​កាន់​ផ្ទះ​ជា​លំដាប់ គឺ​ចេញ​អំពី​ត្រកូល ១ ​ទៅ​កាន់​ត្រកូល ១ ​ដើម្បី​បិណ្ឌបាត ។ ម្យ៉ាងទៀត ភិក្ខុ​ត្រូវ​សន្ដោស​ដោយ​វត្ថុ​សៅហ្មង ​មិន​គប្បី​ប្រាថ្នា​នូវ​រស​ឯទៀត​ឲ្យ​ច្រើន​ទេ ​ចិត្ត​របស់​ភិក្ខុ​អ្នក​ជាប់​ញ៉ាម​ក្នុង​រស​ទាំងឡាយ​ រមែង​មិន​ត្រេកអរ​ក្នុង​ឈាន ។ មុនី​គប្បី​ជា​អ្នក​មាន​សេចក្ដី​ប្រាថ្នា​តិច ជា​អ្នក​សន្ដោស ជា​អ្នក​ស្ងប់​ស្ងាត់ នៅ​មិន​ច្រឡូកច្រឡំ​ដោយ​បុគ្គល​ពីរ​ពួក​ គឺ​គ្រហស្ថ ​និង​បព្វជិត​ ។ ​មនុស្ស​ល្ងេល្ងើ ​និង​មនុស្ស​គ យ៉ាង​ណា​ បណ្ឌិត​គប្បី​សំដែង​ខ្លួន​យ៉ាង​នោះ មិន​គប្បី​ពោល​ឲ្យ​ហួស​ប្រមាណ​ក្នុង​កណ្ដាល​សង្ឃ ។ បណ្ឌិត​នោះ មិន​គប្បី​តិះដៀល​បុគ្គល​ណា​មួយ គប្បី​វៀរ​បង់​នូវ​ការ​បៀតបៀន​ផង​ សង្រួម​ក្នុង​បាតិមោក្ខ​ផង ដឹង​ប្រមាណ​ក្នុង​ភោជន​ផង​ ។ បណ្ឌិត​គប្បី​ជា​អ្នក​ឈ្លាសវៃ ​ក្នុង​ការ​កើត​ឡើង​នៃ​ចិត្ត ដែល​មាន​និមិត្ត​កំណត់​ល្អ​ហើយ គប្បី​ប្រកប​រឿយ​ៗ ​នូវ​សមថៈ ​និង​វិបស្សនា ​តាម​កាល​គួរ គប្បី​ជា​អ្នក​បរិបូណ៌​ដោយ​ព្យាយាម ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​រឿយ​ៗ ​ប្រកប​ក្នុង​ធម៌​ដ៏​គួរ​សព្វ​ៗ កាល ​បើ​មិន​ទាន់​ដល់​នូវ​ព្រះ​និព្វាន​ ជា​ទី​បំ​ផុត​នៃ​ទុក្ខ​ក្នុង​វដ្តៈទេ ​កុំ​អាល​ដល់​នូវ​សេចក្ដី​ទុក​ចិត្ត​ឡើយ​ ។ កាលភិក្ខុ​ប្រាថ្នា​នូវ​សេចក្ដី​បរិសុទ្ធ សម្រាន្ត​នៅ​យ៉ាង​នេះ​ អាសវៈ​ទាំងពួង​រមែង​អស់​ទៅ​ ភិក្ខុ​នោះ​ រមែង​ដល់​នូវ​ការ​រលត់​ទុក្ខ ។

គោតមត្ថេរ

[២៤០] ​បុរស​គប្បី​ដឹង​ច្បាស់​នូវ​ប្រយោជន៍​របស់​ខ្លួន គប្បី​រមិល​មើល​នូវ​ពាក្យ​ជា​ប្រធាន ​គឺ​សាសនា ​មួយ​ទៀត ​អំពើ​ណា របស់​កុលបុត្រ​អ្នក​ចូល​កាន់​ផ្នួស​ជាសមណ​ភាព ជា​អំពើ​មាន​សភាព​ដ៏​សម​គួរ ក្នុង​សាសនា​នេះ (​បុគ្គល​គប្បី​រមិល​មើល​នូវ​អំពើ​នោះ​ផង​) ។ ​ក្នុង​សាសនា​នេះ (​ការ​សេពគប់​) ​នូវ​កល្យាណមិត្រ ១ ការ​សមាទាន​នូវ​សិក្ខា​ដ៏​ធំ​ទូលាយ ១ ការ​ប្រុងស្ដាប់ ​(​នូវ​ឱវាទ​) ​នៃ​គ្រូ​ទាំងឡាយ​ ១ ​ទាំង ៣ យ៉ាង​នេះ​ ជា​អំពើ​សម​គួរ​ដល់​សមណៈ​ ។ ​សេចក្ដី​គោរព​ក្នុង​ព្រះ​ពុទ្ធ​ទាំងឡាយ​ ១ ការ​កោតក្រែង​ក្នុង​ព្រះ​ធម៌​គួរ​តាម​ពិត​ ១ ការ​កោតក្រែង​ក្នុង​ព្រះ​សង្ឃ ១ ​ទាំង ៣ យ៉ាង​នេះ​ ជា​អំពើ​សម​គួរ​ដល់​សមណៈ​ ។ ភិក្ខុ​ប្រកប​ក្នុង​អាចារៈ ​និង​គោចរៈ ១ ​មាន​អាជីវៈ​ដ៏​បរិសុទ្ធ ​ដែល​អ្នក​ប្រាជ្ញ​មិន​គប្បី​តិះដៀល​បាន​ ១ ការ​តំកល់​ចិត្ត​ទុក​ដោយ​ប្រពៃ ១ ​ទាំង ៣ យ៉ាង​នេះ​ ជា​អំពើ​សម​គួរ​ដល់​សមណៈ​ ។ ចារិតសីល ​ឬ​វារិតសីល ១ សម្បជញ្ញៈ ​ដែល​អាស្រ័យ​នឹង​ឥរិយាបថ​ជា​ទី​នាំ​មក​នូវ​សេចក្ដី​ជ្រះថ្លា ១ ការ​ប្រកប​រឿយ​ៗ ​ក្នុង​អធិ​ចិត្ត​ ១ ​ទាំង ៣ ​យ៉ាង​នេះ​ ជា​អំពើ​សម​គួរ​ដល់​សមណៈ​ ។ សេនាសនៈ​តាំង​នៅ​ក្នុង​ព្រៃស្ងាត់ ​មាន​សំឡេង​តិច ​ដែល​អ្នក​ប្រាជ្ញ​គប្បី​គប់រក ​នេះ​ជា​ទី​សម​គួរ​ដល់​សមណៈ​ ។ សីល ១ ភាព​ជាពហុស្សូត ១ ការ​ពិចារ​ណា​នូវ​ធម៌​ទាំងឡាយ​គួរ​តាម​ពិត​ ១ ការ​ត្រាស់​ដឹង​នូវ​សច្ចៈ​ទាំងឡាយ​ ១ ​ទាំង​ ៤ យ៉ាង​នេះ​ ជា​អំពើ​សម​គួរ​ដល់​សមណៈ​ ។ ភិក្ខុ​គប្បី​ចម្រើន​នូវ​អនិច្ចសញ្ញា​ផង​ អនត្តសញ្ញា​ផង​ អសុភសញ្ញា​ផង​ អនភិរតិសញ្ញា​ក្នុង​លោក​នេះ​ផង ទាំង ៤ យ៉ាង​នេះ​ ជា​អំពើ​សម​គួរ​ដល់​សមណៈ​ ។ ភិក្ខុ​គប្បី​ចម្រើន​នូវ​ពោជ្ឈង្គ​ទាំងឡាយ​ផង​ ឥទ្ធិបាទ​ទាំងឡាយ​ផង​ ឥន្រ្ទិយ ​និង​ពលៈ​ទាំងឡាយ​ផង​ អរិយមគ្គ​មាន​អង្គ ៨ ​ផង ទាំង ៥ យ៉ាង​នេះ​ ជា​អំពើ​សម​គួរ​ដល់​សមណៈ​ ។ មុនី​គប្បី​លះបង់​នូវ​តណ្ហា ​គប្បី​ទំលុះទម្លាយ​នូវ​អាសវៈ​ទាំងឡាយ​ ព្រម​ទាំង​ឫសគល់ ​គប្បី​ជា​អ្នក​រួច​ស្រឡះ (​ចាក​កិលេស​ទាំងពួង​) ​ហើយ​សម្រេច​សម្រាន្ដនៅ នេះ​ជា​អំពើ​ដ៏​សម​គួរ​ដល់​សមណៈ​ ។

ឧទ្ទាន

ព្រះ​ថេរៈ​ទាំងឡាយ​ ៧ អង្គ​នេះ គឺ​កាឡុទាយិត្ថេរ ១ ឯកវិហារិត្ថេរ ១ មហាកប្បិនត្ថេរ ១ ចូឡបន្ថកត្ថេរ ១ កប្បត្ថេរ ១ ឧបសេនវង្គន្តបុត្តត្ថេរ ១ គោតមត្ថេរ ១ ​(​បាន​ពោល​) ​នូវ​គាថា​ទាំងឡាយ​ ៧០ ​ក្នុង​ទសកនិបាត​នេះ​ ។

ចប់ ទសកនិបាត ។

ឯកាទសកនិបាត

សង្កិច្ចត្ថេរ

[២៤១] ​ម្នាល​សាមណេរ ប្រយោជន៍អី្វ​ដល់​អ្នក (​ដែល​នៅ​) ​ក្នុង​ព្រៃ​ភ្នំ​ឈ្មោះ​ឧជ្ជុហានៈ ​(​មិន​ជា​ទី​សប្បាយ​) ​ក្នុង​រដូវ​ភ្លៀង ខ្យល់​ឈ្មោះ​វេរម្ពៈ ​(​ខ្យល់ព្យុះ​) ជា​ទី​រីករាយ​ដល់​អ្នក​ឬ ព្រោះ​ថា​សេចក្ដី​ស្ងប់​ស្ងាត់ រមែង​មាន​ដល់​បុគ្គល​ទាំងឡាយ​អ្នក​មាន​ឈាន ។ ខ្យល់​ឈ្មោះ​វេរម្ពៈ រមែង​បក់​ផាត់​នូវ​ពពក​ទាំងឡាយ​ក្នុង​រដូវ​ភ្លៀង​យ៉ាង​ណា​ សញ្ញា​របស់​ខ្ញុំ ដែល​ប្រកប​ដោយ​វិវេក ​ក៏​រមែង​រាយមាយ​យ៉ាង​នោះ​ដែរ​ ។ ​សត្វ​ដែល​កើត​អំពី​ពង ​មាន​សម្បុរខ្មៅ ​(​ក្អែក​) ត្រាច់​ទៅ​កាន់​លំនៅ​ក្នុង​ទី​ស្មសាន ​ក៏​ញ៉ាំង​សតិ​នៃ​ខ្ញុំ ដែល​អាស្រ័យ​នូវ​ការ​ប្រាសចាក​តម្រេក​ក្នុង​រាង​កាយ ​ឲ្យ​កើត​ឡើង​ ។ ជន​ទាំងឡាយ​ដទៃ ​មិន​រក្សា​នូវ​ភិក្ខុ​ណា​ ភិក្ខុ​ណា មិន​រក្សា​នូវ​ជន​ទាំងឡាយ​ដទៃ ភិក្ខុ​នោះ​ ជា​អ្នក​មិន​មាន​សេចក្ដី​អាឡោះ​អាល័យ​ក្នុង​កាម​ទាំងឡាយ​ រមែង​ដេក​ជាសុខ ។ ភ្នំថ្ម​ទាំងឡាយ​នោះ មាន​ទឹក​ថ្លា ​មាន​ថ្ម​ក្រាស់ ​ប្រកប​ដោយ​សត្វ​មាន​កន្ទុយ​ដូច​គោ ​មាន​ទឹក​ដេរដាស​ដោយ​សារាយ រមែង​ញ៉ាំង​អាត្មា​ឲ្យ​រីករាយ ។ ​អាត្មា​ក៏​ធ្លាប់​នៅ​ក្នុង​ព្រៃ​ទាំងឡាយ​ផង ក្នុង​ច្រកភ្នំ​ទាំងឡាយ​ផង ក្នុង​គុហា​ទាំងឡាយ​ផង ក្នុង​សេនាសនៈ​ទាំងឡាយ​ដ៏​ស្ងាត់​ផង ក្នុង​ព្រៃ​ដែល​សត្វ​ម្រឹគ​សាហាវ​អាស្រ័យ​នៅ​ផង​ ។ ​អាត្មា​មិន​ធ្លាប់​ដឹង​នូវ​សេចក្ដី​ត្រិះរិះ​មិន​ប្រសើរ ​ប្រកប​ដោយ​ទោស​យ៉ាង​នេះ​ថា ​ពួក​សត្វ​ទាំង​នេះ ចូរ​លំបាក ចូរ​ស្លាប់ ​ចូរ​ដល់​នូវ​សេចក្ដី​ទុក្ខ ​(​ដូច្នេះ​ឡើយ​) ។ ​ព្រះ​សាស្តា ​អាត្មា​បាន​បម្រើ​ហើយ ព្រះ​ពុទ្ធ​សាសនា ​អាត្មា​បាន​ធើ្វ​ហើយ​ ភារៈ​ដ៏​ធ្ងន់ ​គឺ​ខន្ធ ​អាត្មា​បាន​ដាក់​ចុះ​ហើយ​ តណ្ហា ជា​គ្រឿង​នាំ​ទៅ​កាន់​ភព ​អាត្មា​ក៏​បាន​ដក​ចោល​ហើយ​ ។ ​បព្វជិត​ចេញ​ចាក​ផ្ទះ ចូល​កាន់​ផ្នួស ​ដើម្បី​ប្រយោជន៍​ណា​ ប្រយោជន៍​ជា​គ្រឿង​អស់​ទៅ​នៃ​សំយោជនៈ​ទាំងពួង​នោះ អាត្មា​ក៏​បាន​ដល់​ហើយ​ ។ ​អាត្មា​មិន​ត្រេកអរ​នឹង​សេចក្ដី​ស្លាប់ ​មិន​ត្រេកអរ​នឹង​ការ​រស់នៅ អាត្មា​រង់ចាំ​តែ​កាល​នឹង​បរិនិព្វាន ដូច​ជា​អ្នក​ស៊ីឈ្នួល ទន្ទឹង​តែ​អស់​ថ្ងៃ​ ។ ​អាត្មា​មិន​ត្រេកអរ​នឹង​សេចក្ដី​ស្លាប់ ​មិន​ត្រេកអរ​នឹង​ការ​រស់​នៅ អាត្មា​ជា​អ្នក​ដឹង​ខ្លួន មាន​ស្មារតី​តាំង​មាំ រង់ចាំ​តែកាល​នឹង​បរិនិព្វាន​ ។

ឧទ្ទាន

អំពី​សង្កិច្ចត្ថេរ ​តែ​មួយ​អង្គឯង លោក​មាន​កិច្ចធើ្វ​ស្រេច​ហើយ មិន​មាន​អាសវៈ ​ពោល​នូវ​គាថា ១១ ​នោះ ក្នុង​ឯកាទសកនិបាត ។

ចប់ ឯកាទសកនិបាត ។

ទ្វាទសកនិបាត

សីលវត្ថេរ

[២៤២] ​បុគ្គល​គប្បី​សិក្សា​នូវ​សីល ​ឲ្យ​ជាសីល​ដែល​ខ្លួន​សិក្សា​ល្អ​ហើយ ក្នុង​លោក​នេះ ព្រោះ​ថា សីល​ដែល​បុគ្គល​សេព​ហើយ​ រមែង​បង្អោន​មក​នូវ​សម្បត្តិ​ទាំងពួង​ ។ ជន​អ្នក​មាន​ប្រាជ្ញា កាលចង់​បាន​នូវ​សេចក្ដី​សុខ ៣ យ៉ាង ​គឺ​សេចក្ដី​សរសើរ ១ ការ​បាន​នូវ​សេចក្ដី​ត្រេកអរ​មួយ​ ១ ការ​លះលោក​នេះ​ទៅ​ហើយ​ រីករាយ​ក្នុង​ឋានសួគ៌ ១ ​គប្បី​រក្សា​នូវ​សីល ។ ​ពិត​ណាស់ បុគ្គល​អ្នក​មាន​សីល រមែង​បាន​នូវ​មិត្ត​ទាំងឡាយ​ច្រើន ដោយ​ការ​សង្រួម ចំណែក​បុគ្គល​ទ្រុស្តសីល កាលប្រព្រឹត្ត​អាក្រក់ រមែង​ឃ្លាត​ចាក​មិត្ត​ទាំងឡាយ​ ។ ជន​ទ្រុស្តសីល រមែង​បាន​នូវ​ទោស​ផង នូវ​ដំណេះ​ដំណៀល​ផង​ ឯជន​អ្នក​មាន​សីល រមែង​បាន​នូវ​គុណ​ផង នូវ​កិត្តិសព្ទ​ផង នូវ​សេចក្ដី​សរសើរ​ផង​ សព្វ​ៗ កាល ។ សីល ជា​ខាង​ដើម​ ជា​ទី​តាំង​ ជាមេ​នៃ​កល្យាណធម៌ ​និង​ជាប្រធាន​នៃ​ធម៌​ទាំង​ពួង ​ព្រោះ​ហេតុ​នោះ បុគ្គល​គប្បី​ជម្រះសីល ។ សីលជាច្រាំង ជាទំនប់ ជា​គ្រឿង​ញ៉ាំង​ចិត្ត​ឲ្យ​រីករាយ ​ទាំងជាកំពង់​របស់​ព្រះ​ពុទ្ធ​គ្រប់​ព្រះ​អង្គ ​ព្រោះ​ហេតុ​នោះ បុគ្គល​គប្បី​ជម្រះ​នូវ​សីល ។ សីល​ជា​កម្លាំង​រក​អ្វី​ប្រៀប​ផ្ទឹម​មិន​បាន​ សីលជាអាវុធ​ដ៏​ឧត្តម សីល​ជា​គ្រឿង​អាភរណៈ​ដ៏​ប្រសើរ សីលជា​គ្រឿង​ក្រោះ​យ៉ាងអស្ចារ្យ ។ សីលជាស្ពាន​មាន​សក្តិ​ធំ​ សីលជា​គ្រឿង​ក្រអូប​ដ៏​ប្រសើរ សីលជា​គ្រឿង​លាប​ដ៏​ប្រសើរ ​តែង​បក់​ទៅ​សព្វ​ៗ ទិស ។ សីល​ជាកញ្ចប់​បាយ​ដ៏​ប្រសើរ សីលជាស្បៀង​ដ៏​ឧត្តម សីលជាវាហនៈ​ដ៏​ប្រសើរ សម្រាប់​ទៅ​កាន់​ទិស​ទាំង​ពួង ។ ​បុគ្គល​ពាល ​មាន​ចិត្ត​អាក្រក់​ក្នុង​ទី​ទាំងពួង ​មិន​តាំង​មាំ​ក្នុង​សីល​ទាំង​ឡាយ​ រមែង​បាន​នូវ​សេចក្ដី​និន្ទា​ក្នុង​លោក​នេះ​ផង​ លុះលះ​លោក​នេះ​ទៅ​ហើយ​ រមែង​មាន​ចិត្ត​ជាទុក្ខ​ក្នុង​អបាយ​ផង​ ។ ​អ្នក​ប្រាជ្ញ​មាន​ចិត្ត​ល្អ ក្នុង​ទី​ទាំងពួង ​តាំង​មាំ​ក្នុង​សីល​ទាំងឡាយ​ រមែង​បាន​នូវ​កិត្តិសព្ទ​ក្នុង​លោក​នេះ​ផង​ លុះលះ​លោក​នេះ​ទៅ​ រមែង​មាន​ចិត្ត​រីករាយ​ក្នុង​ឋានសួគ៌​ផង​ ។ សីលជា​កំពូល​ក្នុង​លោក​នេះ​ ចំណែក​បុគ្គល​មាន​ប្រាជ្ញា ​ក៏​ឧត្តម​ដែរ​ ជ័យជំនះ​ក្នុង​មនុស្ស​លោក ​និង​ទេវលោក ​ព្រោះ​សីល ​និង​បញ្ញា ។

សុនីតត្ថេរ

[២៤៣] ​ខ្ញុំ​កើត​ក្នុង​ត្រកូលទាប ជា​អ្នក​ក្រីក្រ ​មាន​ភោជនតិច ការ​ងារ​របស់​ខ្ញុំ ក៏​ថោកទាប ​ខ្ញុំ​ជា​អ្នក​ចាក់ចោល​នូវ​ផ្កា គឺ​លា​មក​ ។ ​មនុស្ស​ទាំងឡាយ​ស្អប់ខ្ពើម មើល​ងាយ​ បន្តុះបង្អាប់​ខ្ញុំ​ៗ ​បាន​ធើ្វ​ចិត្ត​ឲ្យ​ទាប សំពះ​នូវ​ជនជា​ច្រើន​ ។ គ្រា​នោះ ខ្ញុំ​បាន​ឃើញ​នូវ​ព្រះ​សម្ពុទ្ធ ​មាន​ភិក្ខុ​សង្ឃ​ហែហម​ហើយ ព្រះ​អង្គ​មាន​ព្យាយាម​ធំ កំពុង​យាង​ចូល​ទៅ​កាន់​បូរី​ដ៏​ឧត្តម​របស់​ជន​អ្នក​មគធៈ ។ ​ខ្ញុំ​ក៏​ដាក់​នូវ​អម្រែក ចូល​ទៅ​ដើម្បី​ថ្វាយ​បង្គំ​ព្រះ​សម្ពុទ្ធ​ជា​បុរស​ដ៏​ខ្ពង់ខ្ពស់ ទ្រង់​ឋិតនៅ​ដើម្បី​អនុគ្រោះ​ខ្ញុំ​ ។ ​ខ្ញុំ​ថ្វាយបង្គំ​ព្រះ​បាទ​ទាំងគូ​របស់​ព្រះ​សាស្តា ​ហើយ​ឋិត​នៅ​ក្នុង​ទី​សម​គួរ​ គ្រា​នោះ ខ្ញុំ​សូមបព្វជ្ជា​នឹង​ព្រះ​សម្ពុទ្ធ ​ព្រះ​អង្គ​ឧត្តម​ជាង​សព្វ​សត្វ​ទាំងឡាយ​ ។ ​លំដាប់​នោះ ព្រះ​សាស្តា ​ព្រះ​អង្គ​ប្រកប​ដោយ​សេចក្ដី​ករុ​ណា​ ទ្រង់​អនុគ្រោះ​ដល់​លោក​ទាំងមូល ត្រាស់ហៅ​ខ្ញុំ​ថា ​អ្នក​ចូរ​ចូល​មក​ជាភិក្ខុ​ចុះ​ ដូច្នេះ ​ព្រះ​វាចា​នោះ​ ជាឧបសម្បទា​របស់​ខ្ញុំ​ ។ ​ព្រះ​ជិន​ស្រី​ ទ្រង់​ទូន្មាន​ខ្ញុំ​យ៉ាង​ណា ខ្ញុំ​នោះ​ ជា​បុគ្គល​ម្នាក់ឯង នៅ​ក្នុង​ព្រៃ ​មិន​ខ្ជិលច្រអូស ​ក៏​បាន​ធើ្វ​តាម​ព្រះ​ពុទ្ធ​ដីកា​នៃ​ព្រះ​សាស្តា​យ៉ាង​នោះ​ ។ ​ខ្ញុំ​រលឹក​ឃើញ​នូវ​បុព្វជាតិ ​ក្នុង​បឋមយាម​នៃ​រាត្រី ជម្រះ​នូវ​ទិព្វចក្ខុ ​ក្នុង​មជ្ឈិម​យាម​នៃ​រាត្រី ​បាន​ទម្លាយ​នូវ​គំនរ​នៃ​ងងឹត ​គឺ​អវិជ្ជា ​ក្នុង​បច្ឆិមយាម​នៃ​រាត្រី ។ ​លំដាប់​នោះ​ កាល​ដែល​រាត្រី​អស់​ទៅ ព្រះ​អាទិត្យ​ជិត​រះ​ឡើង ព្រះ​ឥន្ទ្រ ​និង​ព្រះ​ព្រហ្ម ​មក​ផ្គង​អញ្ជលី នមស្ការ​ចំពោះ​ខ្ញុំ​ថា បពិត្រ​លោកជា​បុរស​អាជានេយ្យ ​ខ្ញុំ​សូមថ្វាយ​បង្គំ​ចំពោះ​លោក បពិត្រ​លោកជា​បុរស​ដ៏​ខ្ពង់ខ្ពស់ ​ខ្ញុំ​សូម​ថ្វាយបង្គំ​ចំពោះ​លោក បពិត្រ​លោក​និទ៌ុក្ខ អាសវៈ​ទាំងឡាយ​របស់​លោក​ណា​អស់​ហើយ​ លោក​នោះ​ ជាទក្ខិណេយ្យ​បុគ្គល​ ។ ​លំដាប់​នោះ ព្រះ​សាស្តា ទ្រង់​ទត​ឃើញ​ខ្ញុំ ដែល​មាន​ពួក​ទេវតា​ហែហម ទ្រង់​ក៏​ធើ្វ​នូវ​ការ​ញញឹម​ឲ្យ​ប្រាកដ ហើយ​ទ្រង់​ត្រាស់​សេចក្ដី​នេះ​ថា ​បុគ្គល​ឈ្មោះ​ថា ព្រាហ្មណ៍ ​ព្រោះ​ធម៌ ៤ ប្រការ​នេះ គឺ​តបៈ ១ ព្រហ្មចរិយៈ ១ សញ្ញមៈ ១ ទមៈ ១ ​នេះ​ជាព្រាហ្មណវត្ត​ដ៏​ឧត្តម ។

ឧទ្ទាន

ព្រះ​ថេរៈ​ទាំងឡាយ​ពីរ​អង្គ​នេះ គឺ​សីលវត្ថេរ ១ សុនីតត្ថេរ ១ សុទ្ធ​តែ​មាន​ឫទិ្ធ​ច្រើន បាន​ពោល​នូវ​គាថា ២៤ ​ក្នុង​ទ្វាទសកនិបាត ។

ចប់ ទ្វាទសកនិបាត ។

តេរសកនិបាត

សោណកោឡិវិសត្ថេរ

[២៤៤] ​ព្រះ​សោណៈ​ណា​ ជា​អ្នក​ប្រសើរ ល្បី​ក្នុង​ដែន​អង្គៈ ​ព្រះ​សោណៈ​នោះ​ ជា​អ្នក​ប្រសើរ ​ក្នុង​ធម៌​ទាំងឡាយ បាន​ដល់​នូវ​ត្រើយ​នៃ​ទុក្ខ ​ក្នុង​ថ្ងៃ​នេះ​ ។ ភិក្ខុ​កាត់ នូវ​សំយោជនៈ ​(​ខាង​ក្រោម​) ៥​ផង លះបង់​នូវ​សំយោជនៈ ​(​ខាង​លើ​) ៥​ផង ចម្រើន​នូវ​ឥន្ទ្រិយ ៥ ត​ទៅ​ទៀត​ផង​ ជា​អ្នក​កន្លង​នូវ​ធម៌ ជា​គ្រឿង​ជាប់​ចំ​ពាក់​ ៥ យ៉ាង​ផង ទើប​ហៅថា ​អ្នក​ឆ្លង​នូវ​អន្លង់​បាន​ ។ សីល សមាធិ ​និង​បញ្ញា ​នៃ​ភិក្ខុ​អ្នក​មាន​មានះ ​ដូច​បបុស ជា​អ្នក​ប្រមាទ ​មាន​សេចក្ដី​ប្រាថ្នា​ខាង​ក្រៅ រមែង​មិន​ដល់​នូវ​ការ​ពេញ​លេញ​ឡើយ​ ។ ​ព្រោះ​ថា ​អំពើ​ណា​ដែល​ត្រូវ​ធើ្វ ​អំពើ​នោះ ​ពួក​ភិក្ខុ​ណា​បោះបង់ចោល ត្រឡប់ធើ្វ​អំពើ​ដែល​មិន​ត្រូវ​ធើ្វ​វិញ​ អាសវៈ​ទាំងឡាយ នៃ​ពួក​ភិក្ខុ​ទាំង​នោះ ដែល​ជា​អ្នក​មាន​មានះ ​ដូច​បបុស ជា​អ្នក​ប្រមាទ រមែង​ចម្រើន​ឡើង​ ។ លុះ​តែ​កាយគតាសតិ ភិក្ខុ​ទាំងឡាយ​ណា​ ប្រារព្ធ​ល្អ​ជានិច្ច ភិក្ខុ​ទាំងឡាយ​នោះ​ ជា​អ្នក​មាន​កិរិយា​ធើ្វរឿយ​ៗ ​ក្នុង​អំពើ​ដែល​ត្រូវ​ធើ្វ ​មិន​សេព​នូវ​អំពើ ដែល​មិន​ត្រូវ​ធើ្វ អាសវៈ​ទាំងឡាយ នៃ​ភិក្ខុ​ទាំងឡាយ​មាន​ស្មារតី ជា​អ្នក​ដឹង​ខ្លួន​ រមែង​ដល់​នូវ​សេចក្ដី​វិនាស​ទៅ​ ។ ផ្លូវត្រង់ ​ព្រះ​សាស្តា​បាន​ប្រាប់​ហើយ អ្នក​ទាំងឡាយ ​ចូរ​ដើរ​ទៅ​ចុះ កុំត្រឡប់វិញ​ឡើយ​ កុលបុត្រ​គប្បី​ដាស់តឿនខ្លួន​ដោយ​ខ្លួន​ឯង ​គប្បី (​នាំខ្លួន​) ​ទៅ​កាន់​ព្រះ​និព្វាន​ ។ កាល​ខ្ញុំ​ប្រារព្ធ​សេចក្ដី​ព្យាយាម​យ៉ាងតឹងរឹង ​ព្រះ​សាស្តា ជា​បុគ្គល​ប្រសើរ​ក្នុង​លោក ​ព្រះ​អង្គ​មាន​ចក្ខុ ទ្រង់​បាន​សំដែង​ធម៌ ធើ្វ​នូវ​សេចក្ដី​ឧបមា​ដោយ​ពិណ ។ ​ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​ព្រះ​ពុទ្ធដីកា​នៃ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ​នោះ ក៏​ត្រេកអរ​ក្នុង​ព្រះ​ពុទ្ធ​សាសនា បាន​ញ៉ាំង​សមថៈ​ឲ្យ​សម្រេច ដើម្បី​បាន​នូវ​ប្រយោជន៍​ដ៏​ឧត្តម វិជ្ជា​ទាំង ៣ ​ខ្ញុំ​បាន​ដល់​ហើយ ដោយ​លំដាប់ ព្រះ​ពុទ្ធសាសនា ​ខ្ញុំ​បាន​ធើ្វ​ហើយ​ ។ ​ព្រោះ​ឃើញ​នូវ​សេចក្ដី​ស្ងាត់​របស់​ចិត្ត ដែល​បង្អោន​ទៅ​ក្នុង​ការ​ចេញ​ចាក​កាម​ផង នូវ​ការ​មិន​វង្វេង​ព្រម​របស់​ចិត្ត ដែល​បង្អោន​ទៅ​ក្នុង​ការ​មិន​ព្យាបាទ ​ទាំងបង្អោន​ទៅ ក្នុង​ការ​អស់​ទៅ​នៃ​តណ្ហា ​ព្រោះ​ការ​អស់​ទៅ​នៃ​ឧបាទាន​ផង នូវ​ការ​កើត​ឡើង​នៃ​អាយតនៈ​ផង ចិត្ត​ក៏​រួច​ស្រឡះ​ដោយ​ប្រពៃ ។ កាលភិក្ខុ​នោះ មាន​ចិត្ត​រួច​ដោយ​ប្រពៃ ​មាន​ចិត្ត​ស្ងប់​រម្ងាប់​ហើយ​ ការ​សន្សំកុសល ​ឬ​អកុសល ​ដែល​ធើ្វរួច​ហើយ មិន​មាន​ទេ កិច្ច​ដែល​ត្រូវ​ធើ្វ ​ក៏​មិន​មាន​ ។

ភ្នំថ្មតាន់​មួយ​ដុំ ​មិន​រំភើប​ដោយ​ខ្យល់​យ៉ាង​ណា រូប​ រស សំឡេង ក្លិន សម្ផស្ស ​ទាំង​អស់​នេះ ទាំង​ពួក​ធម្មារម្មណ៍​ដែល​គួរ​ប្រាថ្នា និង​មិន​គួរ​ប្រាថ្នា ក៏​ញ៉ាំង​ចិត្ត​ភិក្ខុ​ ជា​តាទិ​បុគ្គល ឲ្យ​ញាប់ញ័រ​មិន​បាន​ យ៉ាង​នោះ​ដែរ ចិត្ត​ដែល​តាំង​នៅ​នឹង ទាំង​ប្រាស​ចាក​សំយោជនៈ រមែង​ឃើញ​ច្បាស់ ​នូវ​ការ​សូន្យ​ទៅ​នៃ​អារម្មណ៍​នោះ​ ។

ឧទ្ទាន

ព្រះ​សោណកោឡិវិសត្ថេរ តែម្នាក់ឯង ជា​អ្នក​មាន​ឫទ្ធិ​ច្រើន ពោល​នូវ​គាថា ១៣ ​ដែល​មក​ក្នុង​តេរសកនិបាត​នេះ​ ។

ចប់ តេរសកនិបាត ។

ចុទ្ទសកនិបាត

រេវតត្ថេរ

[២៤៥] ​ខ្ញុំ​ចេញ​ចាក​ផ្ទះចូល​កាន់​ផ្នួស ​ក្នុង​កាល​ណា​ កាលណោះ ​ខ្ញុំ​មិន​ដែល​នឹក​នូវ​សេចក្ដី​ត្រិះរិះ​មិន​ប្រសើរ ​ដែល​ប្រកប​ដោយ​ទោសទេ ។ ​ក្នុង​ចន្លោះកាល​ដ៏​វែង​នេះ ខ្ញុំ​មិន​ដែល​នឹក​នូវ​សេចក្ដី​ត្រិះរិះថា ​ពួក​សត្វ​ទាំង​នេះ ចូរ​លំបាក​ចុះ ចូរ​ស្លាប់​ចុះ ចូរ​ដល់​នូវ​សេចក្ដី​ទុក្ខ​ចុះ​ ដូច្នេះទេ ។ ប៉ុន្តែ​ខ្ញុំ​ធ្លាប់នឹក​នូវ​មេត្តារកប្រមាណ​មិន​បាន ដែល​បាន​ចម្រើន​ល្អ​ហើយ បាន​សន្សំ​ហើយ តាម​លំដាប់ ដូច​ព្រះ​ពុទ្ធទ្រង់​សំដែង​ហើយ​ ។ ​ខ្ញុំ​មាន​សត្វ​ទាំង​ពួងជាមិត្រ ​មាន​សត្វ​ទាំងពួងជា​សំឡាញ់ ជា​អ្នក​អនុគ្រោះ​ដល់​សត្វ​ទាំងពួង ​បាន​ចម្រើន​នូវ​មេត្តា​ចិត្ត​ ត្រេកអររ​ក្នុង​ការ​មិន​បៀតបៀន​សព្វ​កាល ។ ​ខ្ញុំ​ត្រេកអរ​ចំពោះ​ចិត្ត​ដែល​មិន​ងីកងាក ​មិន​កម្រើក ​ខ្ញុំ​ចម្រើន​ព្រហ្មវិហារ​ធម៌ ​ដែល​ព្រះ​អរិយៈ​ជា​បុរស​មិន​ថោកទាប​ គប់រក​ហើយ​ ។ សាវ័ក​របស់​ព្រះ​សម្មាសម្ពុទ្ធ ​ដល់​នូវ​ឈាន ​មិន​មាន​វិតក្កៈ រមែង​ជា​អ្នក​ប្រកប​ដោយ​តុណ្ហីភាព​ដ៏​ប្រសើរ ​ក្នុង​ខណៈ​នោះ​ ។ ភ្នំថ្ម​មិន​កំរើក ​តាំង​នៅ​ស៊ប់ យ៉ាង​ណា​មិញ ភិក្ខុ​រមែង​មិន​ញាប់ញ័រ ​ដូច​ជាភ្នំ ​ព្រោះ​អស់​ទៅ​នៃ​មោហៈ ​ក៏​យ៉ាង​នោះ​ដែរ​ ។ សប្បុរស ​មិន​មាន​ទី​ទួល ​គឺ​កិលេស ​អ្នក​ស្វែងរក​នូវ​សេចក្ដី​ស្អាតជានិច្ច ​ទុក​ជា​មាន​បាប​បន្តិច​បន្តួច​ប៉ុនចុង​រោម​កន្ទុយ​សត្វ ក៏​ប្រាកដ​ដូច​ជា​ប៉ុន​មេឃ ។ នគរជា​ទី​បំ​ផុត​នៃ​ដែន ដែល​គេ​គ្រប់គ្រង​ហើយ ទាំង​ខាង​ក្នុង​ខាង​ក្រៅ យ៉ាង​ណា​មិញ ​អ្នក​ទាំងឡាយ ចូរ​គ្រប់​គ្រង​ខ្លួន​ យ៉ាង​នោះ​ ខណៈ​កុំកន្លង​នូវ​អ្នក​ទាំង​ឡាយ​ឡើយ​ ។ ​ខ្ញុំ​មិន​ត្រេកអរ​នឹង​សេចក្ដី​ស្លាប់ ​ខ្ញុំ​មិន​ត្រេកអរ​នឹង​ការ​រស់នៅ​ទេ ​ខ្ញុំ​រង់ចាំ​តែកាល ​(​បរិនិព្វាន​) ប៉ុណ្ណោះ ​ដូច​អ្នក​ស៊ីឈ្នួល ទន្ទឹង​តែ​អស់​ថ្ងៃ​ ។ ​ខ្ញុំ​មិន​ត្រេកអរ​នឹង​សេចក្ដី​ស្លាប់ ​ខ្ញុំ​មិន​ត្រេកអរ​នឹង​ការ​រស់នៅ ខ្ញុំ​ជា​អ្នក​ដឹង​ខ្លួន មាន​ស្មារតី​តាំង​មាំ រង់ចាំ​តែកាល ​(​បរិនិព្វាន​) ប៉ុណ្ណោះ ។ ​ព្រះ​សាស្តា ​ខ្ញុំ​បាន​បម្រើ​ហើយ ព្រះ​ពុទ្ធសាសនា ​ខ្ញុំ​បាន​ធើ្វ​ហើយ​ ភារៈធ្ងន់ ​ខ្ញុំ​បាន​ដាក់​ចុះ​ហើយ​ តណ្ហា​គ្រឿង​នាំ​សត្វ​ទៅ​កាន់​ភព ​ខ្ញុំ​បាន​ដកចោល​ហើយ​ ។ ​ខ្ញុំ​ចេញចាកផ្ទះ ចូល​កាន់​ផ្នួស ​ដើម្បី​ប្រយោជន៍​ណា​ ប្រយោជន៍ ​គឺ​ការ​អស់​ទៅ​នៃ​សំយោជនៈ​ទាំងពួង​នោះ ខ្ញុំ​បាន​ដល់​ហើយ​ ។ ​អ្នក​ទាំងឡាយ ​ចូរ​ឲ្យ​ដល់​ព្រម ​ដោយ​សេចក្ដី​មិន​ប្រមាទ​ចុះ នេះ​ជាពាក្យ​ប្រៀនប្រដៅ​របស់​ខ្ញុំ​ ណ្ហើយ​ចុះ ខ្ញុំ​នឹង​បរិនិព្វាន ​ខ្ញុំ​ជា​អ្នក​មាន​ចិត្ត​រួច​ស្រឡះ​ហើយ​ ចាក​កិលេស​ទាំងពួង ។

គោទត្តត្ថេរ

[២៤៦] គោអាជានេយ្យ​ដ៏​ចម្រើន ដែល​បុគ្គល​ទឹម​ហើយ​ក្នុង​នឹម ជា​សត្វ​នាំ​ទៅ​នូវ​ធុរៈ ​ទុក​ជាម្ចាស់​ញាំញី​ដោយ​ភារៈ​ដ៏​លើស​លុប​ក៏​ដោយ ក៏​មិន​រលាស់​ចោល​នូវ​នឹម​ដែល​ម្ចាស់​ទឹម​ឡើយ​ យ៉ាង​ណា​មិញ ​បុគ្គល​ទាំងឡាយ​ណា​ ឆ្អែត​ហើយ​ដោយ​ប្រាជ្ញា ​ដូច​ជាសមុទ្រ ​ដែល​ឆ្អែត​ហើយ​ដោយ​ទឹក បុគ្គល​ទាំងឡាយ​នោះ​ រមែង​មិន​មើលងាយ​នូវ​ពួក​ជនដទៃ ​ដូច​ជា​បុគ្គល​មាន​ធម៌​ដ៏​ប្រសើរ ​មិន​មើលងាយ​នូវ​សត្វ​ទាំងឡាយ ក៏​យ៉ាង​នោះ​ដែរ​ ។ មាណព​ទាំងឡាយ អ្នក​លុះ​នូវ​អំ​ណា​ច​នៃ​កាល ​(​លោកធម៌ ​មាន​លាភជា​ដើម​) ​ក្នុង​កាល ​(​ដែល​បរិបូណ៌​ដោយ​លោក​ធម៌ ​មាន​លាភជា​ដើម​) លុះអំ​ណា​ច​នៃ​សេចក្ដី​ចម្រើន និង​សេចក្ដី​វិនាស រមែង​ដល់​នូវ​សេចក្ដី​ទុក្ខ មាណព​ទាំងឡាយ​នោះ​ រមែង​សោកសៅ ។ ​បុគ្គល​ពាល​ទាំង​ឡាយ​ ជា​អ្នក​មិន​ឃើញ​តាម​ពិត​ ប៉ោង​ឡើង ដោយ​ហេតុ​នៃ​សេចក្ដី​សុខ ទ្រោម​ចុះ​ដោយ​ហេតុ​នៃ​សេចក្ដី​ទុក្ខ រមែង​លំបាក ដោយ​ហេតុ​ទាំង​ពីរ​ ។ ចំណែក​បុគ្គល​ទាំងឡាយ​ណា បាន​កន្លង​នូវ​តណ្ហាជា​គ្រឿង​ចាក់ស្រែះ ​ព្រោះ​សុខទុក្ខ ​និង​ឧបេក្ខា ​បុគ្គល​ទាំងឡាយ​នោះ ឈ្មោះ​ថា ​តាំង​នៅ​នឹង ដូច​ជាសសរ​ខឿន ​មិន​ប៉ោង​ឡើង​ ទាំង​មិន​ទ្រោម​ចុះ​ ។ ​អ្នក​ប្រាជ្ញ​ទាំងឡាយ មិន​បាន​ជាប់​ចំ​ពាក់​ក្នុង​លាភ ​មិន​ជាប់​ចំ​ពាក់​ក្នុង​អលាភ ​មិន​ជាប់​ចំ​ពាក់​ក្នុង​អយស ​មិន​ជាប់​ចំ​ពាក់​ក្នុង​កិត្តិយស ​មិន​ជាប់​ចំ​ពាក់​ក្នុង​និន្ទា ​និង​សេចក្ដី​សរសើរ ​មិន​ជាប់​ចំ​ពាក់​ក្នុង​ទុក្ខ ​និង​សុខ ​អ្នក​ប្រាជ្ញ​ទាំងឡាយ​នោះ មិន​ជាប់​ចំ​ពាក់​ក្នុង​ទី​ទាំងពួង ​ដូច​ជាដំណក់​នៃ​ទឹក ដែល​មិន​ជាប់​នឹង​ស្លឹកឈូក ​បាន​សេចក្ដី​សុខ​ក្នុង​ទី​ទាំងពួង ​មិន​ចាលចាញ់​ក្នុង​ទី​ទាំងពួង ។ ការ​មិន​មាន​លាភ ​(​ប្រកប​) ​ដោយ​ធម៌​ណា ហើយ​នឹង​លាភ​មិន​ប្រកប​ដោយ​ធម៌​ណា​ ការ​មិន​មាន​លាភ​ដែល​ប្រកប​ដោយ​ធម៌​នោះ​ ប្រសើរ ឯលាភ​មិន​ប្រកប​ដោយ​ធម៌ ពុំប្រសើរ​ឡើយ​ ។ យស​របស់​បុគ្គល​មិន​មាន​ប្រាជ្ញា​ទាំងឡាយ​ណា និង​ការ​មិន​មាន​យស ​របស់​អ្នក​ប្រាជ្ញ​ទាំង​ឡាយ​ណា​ ការ​មិន​មាន​យស ​របស់​អ្នក​ប្រាជ្ញ​ទាំងឡាយ​នោះ​ ប្រសើរ ឯយស​របស់​អ្នក​មិន​មាន​ប្រាជ្ញា​ទាំង​ឡាយ​ ពុំប្រសើរ​ឡើយ​ ។ ការ​សរសើរ ​អំពី​បុគ្គល​មិន​មាន​បញ្ញា​ទាំង​ឡាយ​ណា និង​សេចក្ដី​តិះដៀល ​អំពី​បុគ្គល​មាន​បញ្ញា​ទាំងឡាយ​ណា ​សេចក្ដី​តិះដៀល​អំពី​បុគ្គល​មាន​បញ្ញា​ទាំងឡាយ​នោះ​ ប្រសើរ ឯការ​សរសើរ​របស់​បុគ្គល​ពាល ពុំប្រសើរ​ឡើយ​ ។ ​សេចក្ដី​សុខកើត​ឡើង ព្រោះ​អាស្រ័យ​កាម និង​សេចក្ដី​ទុក្ខកើត​ឡើង អំពី​សេចក្ដី​ស្ងប់​ស្ងាត់ ​សេចក្ដី​ទុក្ខ​ដែល​កើត​អំពី​សេចក្ដី​ស្ងប់ស្ងាត់ ប្រសើរ ឯ​សេចក្ដី​សុខ ​ដែល​កើត​អំពី​កាម​ ពុំប្រសើរ​ឡើយ​ ។ ការ​រស់នៅ​មិន (​ប្រកប​) ​ដោយ​ធម៌​ណា និង​សេចក្ដី​ស្លាប់​ប្រកប​ដោយ​ធម៌​ណា ​សេចក្ដី​ស្លាប់​ប្រកប​ដោយ​ធម៌​នោះ​ ប្រសើរ ឯ​បុគ្គល​រស់នៅ​មិន​ប្រកប​ដោយ​ធម៌ ពុំប្រសើរ​សោះ​ឡើយ​ ។ ​បុគ្គល​ទាំងឡាយ​ណា មាន​កាម និង​សេចក្ដី​ក្រោធ ​លះបង់​ហើយ មាន​ចិត្ត​ស្ងប់​រម្ងាប់​ហើយ​ រមែង​ត្រាច់​ទៅ​ក្នុង​ភពតូច ​និង​ភព​ធំ មិន​អាស្រ័យ​នឹង​លោក ​(​មាន​ខន្ធលោកជា​ដើម​) ​សេចក្ដី​ស្រឡាញ់ ឬ​មិន​ស្រឡាញ់ របស់​ជន​ទាំងឡាយ​នោះ មិន​មាន​សោះ​ឡើយ​ ។ ​បុគ្គល​ទាំងឡាយ បាន​ចម្រើន​ពោជ្ឈង្គ​ទាំងឡាយ​ផង​ ឥន្ទ្រិយ​ទាំងឡាយ​ផង​ ពលៈ​ទាំងឡាយ​ផង​ រមែង​ដល់​នូវ​សេចក្ដី​ស្ងប់​ យ៉ាងក្រៃលែង ជា​អ្នក​មិន​មាន​អាសវៈ ​នឹង​បរិនិព្វាន ។

ឧទ្ទាន

ព្រះ​ថេរៈ​ពីរ​អង្គ​នេះ គឺ​រេវត ១ គោទត្ត ១ ជា​អ្នក​មាន​ឫទ្ធិ​ច្រើន បាន​ពោល​នូវ​គាថា ២៨ ​ដែល​មក​ក្នុង​ចុទ្ទសកនិបាត ។

ចប់ ចុទ្ទសកនិបាត ។

សោឡសកនិបាត

អញ្ញាកោណ្ឌញ្ញត្ថេរ

[២៤៧] ​ខ្ញុំ​នេះ បាន​ស្ដាប់​ធម៌​មាន​រស​ច្រើន​ ជ្រះថ្លា​ក្រៃលែង វិរាគធម៌​ដែល​លោក​សំដែង​ហើយ មិន​កាន់​យក ​(​ធម៌​ណា​មួយ​) ​ដោយ​ប្រការ​ទាំងពួង ។ អារម្មណ៍​ទាំងឡាយ​ច្រើន ដ៏​វិចិត្រ​ក្នុង​លោក លើ​មណ្ឌល​នៃ​ផែនដី​នេះ​ ទំនងជាញាំញី​នូវ​សេចក្ដី​ត្រិះរិះថា ​ល្អ ដែល​ប្រកប​ដោយ​រាគៈ ។ អរិយសាវ័ក ពិចារ​ណា​ឃើញ ដោយ​ប្រាជ្ញា​ក្នុង​កាល​ណា ​សេចក្ដី​ត្រិះរិះ​ទាំងឡាយ ក៏​ស្ងប់​រម្ងាប់​ក្នុង​កាលណោះ ​ដូច​ជាភ្លៀងរម្ងាប់​នូវ​ធូលី ​ដែល​ហុយ​ឡើង​ដោយ​ខ្យល់ ។ អរិយសាវ័ក ពិចារ​ណា​ឃើញ​ដោយ​ប្រាជ្ញាថា សង្ខារ​ទាំងពួង​មិន​ទៀង ​ក្នុង​កាល​ណា​ រមែង​នឿយ​ណា​យ​ក្នុង​សេចក្ដី​ទុក្ខ ​ក្នុង​កាល​ណោះ ​នេះ​ជាផ្លូវ​នៃ​សេចក្ដី​បរិសុទ្ធិ ។ អរិយសាវ័ក ពិចារ​ណា​ឃើញ​ដោយ​ប្រាជ្ញាថា សង្ខារ​ទាំងពួង​ជាទុក្ខ ​ក្នុង​កាល​ណា​ រមែង​នឿយ​ណា​យ​ក្នុង​ទុក្ខ ​ក្នុង​កាលណោះ នេះ​ជាផ្លូវ​នៃ​សេចក្ដី​បរិសុទ្ធិ ។ អរិយសាវ័ក ពិចារ​ណា​ឃើញ​ដោយ​ប្រាជ្ញា​ថា ធម៌​ទាំងពួង ​មិន​មែន​ជារបស់​ខ្លួន ​ក្នុង​កាល​ណា​ រមែង​នឿយ​ណា​យ​ក្នុង​ទុក្ខ ​ក្នុង​កាលណោះ ​នេះ​ជាផ្លូវ​នៃ​សេចក្ដី​បរិសុទ្ធិ ។ ​ព្រះ​ថេរៈ​ឈ្មោះ​កោណ្ឌញ្ញ ត្រាស់​ដឹង​តាម​ព្រះ​ពុទ្ធ ​ដែល​មាន​សេចក្ដី​ព្យាយាម​ដ៏​ក្លៀវក្លា ​មាន​ជាតិ ​និង​មរណៈ ​លះបង់​ហើយ​ បរិបូណ៌​ដោយ​ព្រហ្មចរិយធម៌ ។ ​អន្ទាក់ គឺ​ឱឃៈ​ក្តី ចិត្ត​រឹងរូស​ដ៏​មាំ​ក្តី​ មោហៈ​ដូច​ភ្នំ​ដែល​ទម្លាយ​បាន​ដោយ​កម្រ​ក្តី ព្រះ​អញ្ញាកោណ្ឌញ្ញ​នោះ បាន​កាត់​នូវ​ចិត្ត​ដ៏​រឹងរូស​ផង នូវ​អន្ទាក់ គឺ​ឱឃៈ​ផង នូវ​ភ្នំ ​គឺ​មោហៈ​ដែល​បុគ្គល​បំបែក​បាន​ដោយ​កម្រ​ផង បាន​ឆ្លង​ទៅ​ដល់​ត្រើយ ជា​អ្នក​មាន​ឈាន រួចចាក​ចំណង​នៃ​មារ ។ ភិក្ខុ​អ្នក​មាន​ចិត្ត​រាយមាយ ឃ្លេងឃ្លោង អាស្រ័យ​នឹង​ពួក​បាប​មិត្រ រមែង​ត្រូវ​រលក ​គឺ​ឧបាយ​នៃ​សេចក្ដី​ក្រោធ​ជ្រមុច ​ហើយ​លិច​ចុះ​ក្នុង​អន្លង់​ធំ​ ។ ឯភិក្ខុ​មាន​ប្រាជ្ញា ​មាន​ចិត្ត​មិន​រាយមាយ ​មិន​ឃ្លេង​ឃ្លោង ​មាន​ប្រាជ្ញាល្អិត សង្រួមឥន្ទ្រិយ​ល្អ មាន​កល្យាណមិត្រ ​តែង​ធើ្វ​នូវ​ទី​បំ​ផុត​នៃ​ទុក្ខ​បាន​ ។ ជន​អ្នក​មាន​អវយវៈ​ប្រាកដ​ស្មើ​ដោយ​ថ្នាំងវល្លិ៍ ស្គម រវីមរវាម​ដោយ​សរសៃ ជា​អ្នក​ដឹង​ប្រមាណ​ក្នុង​បាយ ​និង​ទឹក មាន​ចិត្ត​មិន​រួញរា ​ត្រូវ​របោម ​និង​មូស​ទាំងឡាយ​ ខាំ​ហើយ ក្នុង​ព្រៃតូច ​និង​ព្រៃ​ធំ​ ជា​អ្នក​មាន​ស្មារតី គង់អត់ទ្រាំនៅ​ក្នុង​ព្រៃ​នោះ​បាន ដូច​ដំរី​ដ៏​ប្រសើរ ​(​អត់ទ្រាំ​) ​ក្នុង​ប្រធាន​នៃ​សង្រ្គាម ។ ​ខ្ញុំ​មិន​ត្រេកអរ​នឹង​សេចក្ដី​ស្លាប់ ​មិន​ត្រេក​អរ​នឹង​ការ​រស់នៅ ខ្ញុំ​រង់ចាំ​តែកាល ​(​បរិនិព្វាន​) ​ដូច​អ្នក​ធើ្វការ​ឈ្នួលទន្ទឹង​តែ​អស់​ថ្ងៃ​ ។ ​ខ្ញុំ​មិន​ត្រេកអរ​នឹង​សេចក្ដី​ស្លាប់ ​មិន​ត្រេកអរ​នឹង​ការ​រស់នៅ ខ្ញុំ​ជា​អ្នក​ដឹង​ខ្លួន មាន​ស្មារតី រង់​ចាំ​តែបរិនិព្វាន​កាល ។ ​ព្រះ​សាស្តា ​ខ្ញុំ​បាន​បម្រើ​ហើយ ព្រះ​ពុទ្ធសាសនា ​ខ្ញុំ​ក៏​បាន​ធើ្វ​ហើយ​ ភារៈ​ដ៏​ធ្ងន់ ​ខ្ញុំ​បាន​ដាក់​ចុះ​ហើយ​ តណ្ហាជា​គ្រឿង​នាំ​ទៅ​កាន់​ភព ​ខ្ញុំ​ដកចោល​ហើយ​ ។ កុលបុត្រ​អ្នក​ចេញ​ចាក​ផ្ទះ ចូល​កាន់​ផ្នួស ​ដើម្បី​ប្រយោជន៍​ណា​ ប្រយោជន៍​នោះ ខ្ញុំ​បាន​ដល់​ហើយ ខ្ញុំ​មាន​ប្រយោជន៍​អ្វី ដោយ​សទ្ធិវិហារិក ។

ឧទាយិត្ថេរ

[២៤៨] ​មនុស្ស​ទាំងឡាយ តែង​នមស្ការ​នូវ​ព្រះ​សម្ពុទ្ធ ​ដែល​ទ្រង់​មាន​ព្រះ​ជាតិ ជា​មនុស្ស​ ទ្រង់​បាន​បង្វឹក​ព្រះ​អង្គត្រឹម​ត្រូវ​ ឥត​មាន​ឆ្គង ​មាន​ព្រះ​ទ័យ​ខ្ជាប់ខ្ជួន ទ្រង់​ប្រព្រឹត្ត​ក្នុង​គន្លង​ដ៏​ប្រសើរ ទ្រង់​ពេញ​ព្រះ​ទ័យ ​ចំពោះ​ឈានជា​គ្រឿង​ស្ងប់​ចិត្ត ព្រះ​អង្គ​បាន​ដល់​នូវ​ត្រើយ​នៃ​ធម៌​ទាំងពួង ទ្រង់​ឆ្លងរំលង​នូវ​សំយោជនៈ​ទាំងពួង​ហើយ​ ទ្រង់ (​ចេញ​ផុត​) ចាក​ព្រៃ ​គឺ​កិលេស ស្ដេច​មក​ដល់​ព្រះ​និព្វាន​ហើយ​ ទ្រង់​ពេញ​ព្រះ​ទ័យ​ក្នុង​ការ​ចេញ​ចាក​កាម​ទាំងឡាយ ដូច​មាស​ចេញ​ផុត​ចាក​ធាតុថ្ម​ហើយ​ ទោះបី​ពួក​ទេវតា​ក៏​នមស្ការ​ព្រះ​អង្គ​ដែរ​ ពាក្យ​ដូច្នេះ​នេះ ខ្ញុំ​ព្រះ​អង្គ​បាន​ស្ដាប់ ​(​ក្នុង​សំណាក់​) ​នៃ​ព្រះ​អរហន្ដ ឯ​ព្រះ​សម្ពុទ្ធ ទ្រង់​ព្រះ​នាម​ថា នាគ​នោះ​ឯង ​ព្រះ​អង្គ​រុងរឿង​ក្រៃពេក ​ដូច​ភ្នំ​ហិមពាន្ដ ​ដែល​រុងរឿងកន្លង​នូវ​ពួក​ភ្នំឯទៀត ​ព្រះ​អង្គ​មាន​ព្រះ​នាម​ពិត​ប្រាកដ​ ប្រសើរ​បំ​ផុត​ជាង​ជន​ទាំងពួង ​ដែល​មាន​នាម​ថា នាគ​ដែរ ខ្ញុំ​នឹង​ថ្លែង​នូវ​ពុទ្ធនាគ​ដល់​អ្នក​ទាំង​ឡាយ ព្រះ​ពុទ្ធនាគ​នោះ មិន​ធើ្វ​នូវ​អំពើ​អាក្រក់​ឡើយ​ ។ សោរច្ចៈ ​និង​អវិហឹសា ​ទាំង​ពីរ​នោះ​ ជាបាទា ​(​ខាង​មុខ​) ​របស់​ព្រះ​ពុទ្ធនាគ ។ សតិ ​និង​សម្បជញ្ញៈ​ទាំង​ពីរ​នោះ​ ជា​បាទា​ខាង​ក្រោយ​របស់​ព្រះ​ពុទ្ធនាគ ។ ​ព្រះ​សម្ពុទ្ធ ជាមហានាគ ទ្រង់​មាន​សទ្ធាជាប្រមោយ ​មាន​ឧបេក្ខាជាភ្លុកស ។ ​ព្រះ​ពុទ្ធនាគ​នោះ មាន​សតិជាក បញ្ញាជាសិរ​ប្រទេស គំនិតសម្រាប់គិតគូធម៌ ជាចុង​ប្រមោយ ធម៌ជា​ផ្ទៃ​សម្រាប់ដាក់​នូវ​គ្រឿង​ចម្អែត វិវេកជាកន្ទុយ ។ ​ព្រះ​ពុទ្ធនាគ​នោះ មាន​ឈាន ទ្រង់​រីក​រាយ​ចំពោះ​ខ្យល់ដកដង្ហើម ​គឺ​ព្រះ​និព្វាន មាន​ព្រះ​ទ័យ​តាំង​មាំ​ខាង​ក្នុង ព្រះ​ពុទ្ធនាគ កាល​បើ​ទ្រង់​ស្ដេចយាត្រា ​ក៏​មាន​ព្រះ​ទ័យខ្ជាប់ខ្ជួន ​ព្រះ​ពុទ្ធនាគ​ទ្រង់​ឋិត ​ក៏​មាន​ព្រះ​ទ័យ​ខ្ជាប់​ខ្ជួន ​ព្រះ​ពុទ្ធនាគទ្រង់​ផ្ទំ ​ក៏​មាន​ព្រះ​ទ័យ​ខ្ជាប់ខ្ជួន ទ្រង់គង់ ​ក៏​មាន​ព្រះ​ទ័យ​ខ្ជាប់ខ្ជួន ​ព្រះ​ពុទ្ធ​នាគ​ទ្រង់​សង្រួមរក្សា​ទ្វារ​ទាំង​អស់ នេះ​ជាសម្បទា​របស់​ព្រះ​ពុទ្ធ​នាគ ។ ​ព្រះ​ពុទ្ធ​នាគ ទ្រង់​សោយ​តែភោជន​ដែល​ឥតទោស ​មិន​សោយ​នូវ​ភោជន ​ដែល​ប្រកប​ដោយ​ទោស ​(​កាល​បើ​) ទ្រង់​បាន​នូវ​ចង្ហាន់ ​និង​គ្រឿង​ស្លៀកដណ្ដប់ ទ្រង់​វៀរ​នូវ​ការ​សន្សំ​ទុក​ ទ្រង់​កាត់​នូវ​សំយោជនៈ ​ដែល​ជាចំណង​តូច​ធំ​ទាំង​អស់ ហើយ​ទ្រង់​យាង​ទៅ​ណា​ៗ ​ក៏​ស្ដេច​ទៅ​ដោយ​ឥត​មាន​ព្រះ​ទ័យ​អាឡោះ​អាល័យ ។ ឈូកស ដុះ​ចម្រើន​ឡើង​ក្នុង​ទឹក មិន​ជាប់​ប្រឡាក់​ដោយ​ទឹក មាន​ក្លិន​ក្រអូប ជា​ទី​រីករាយ​ចិត្ត​ យ៉ាង​ណា​មិញ ​ព្រះ​ពុទ្ធ ទ្រង់​កើត​ក្នុង​លោក គង់នៅ​ក្នុង​លោក ​មិន​ប្រឡាក់​ដោយ​លោក ​ដូច​ជាឈូក ​មិន​ជាប់​ប្រឡាក់​ដោយ​ទឹក​ដូច្នោះឯង ។ គំនរ​ភ្លើង​ធំ ដែល​ឆេះសន្ធោ ​មិន​មាន​ចំណី​ រមែង​រលត់ ​បើ​ទុក​ជា​រងើក​ទាំងឡាយ មាន​នៅ ក៏​គេ​និយាយថា ភ្លើងរលត់​ហើយ​ ។ ពាក្យ​ឧបមា​នេះ​ ជា​គ្រឿង​បញ្ជាក់​នូវ​សេចក្ដី​ ដែល​ពួក​វិញ្ញូជន​បាន​សំដែង​ហើយ​ មហានាគ ​គឺ​ព្រះ​ខី​ណា​ស្រព​ទាំង​ឡាយ​ គង់​ដឹង​ច្បាស់​នូវ​ព្រះ​ពុទ្ធនាគ ដែល​ខ្ញុំ​ជានាគ​សំដែង​រួច​មក​ហើយ​នេះ​ ថា ​ព្រះ​ពុទ្ធនាគ ទ្រង់​ប្រាសចាក​រាគៈ ទោសៈ មោហៈ​ហើយ អស់​អាសវៈ​ហើយ លះបង់​សរីរៈ ​មិន​មាន​អាសវៈ ​នឹង​បរិនិព្វាន ។

ឧទ្ទាន ​មាន​ក្នុង​សោឡសកនិបាត​នោះ

ព្រះ​ថេរៈ​ពីរ​អង្គ ​អ្នក​មាន​ឫទ្ធិ​ច្រើន​នោះ គឺ​ព្រះ​កោណ្ឌញ្ញ ១ ​ព្រះ​ឧទាយី ១ ​ពោល​នូវ​គាថា ៣២ ​ក្នុង​សោឡសកនិបាត ។

ចប់ សោឡសកនិបាត ។

វីសតិនិបាត

អធិមុត្តត្ថេរ

[២៤៩] ​(​ចោរ​ពោល​ថា​) ​ក្នុង​កាលមុន យើង​ខ្ញុំ​ទាំងឡាយ សម្លាប់​សត្វ​ពួក​ណា ដើម្បី​យញ្ញ ​ឬ​ដើម្បី​ទ្រព្យ ភ័យ​ក៏​កើត​មាន (​ដល់​សត្វ​ពួក​នោះ​) ឥត​មាន​សេស​សល់ ​សត្វ​ទាំង​នោះ​ រមែង​ញាប់ញ័រ​ផង​ សោកសៅ​ផង​ ។ ​សេចក្ដី​ភិតភ័យ​នៃ​លោក​មិន​មាន​ ទាំង​សម្បុរ ​(​មុខលោក​) ​ក៏​ស្រស់បស់​ក្រៃពេក ហេតុ​អ្វី​ក៏​លោក​មិន​ខ្សឹកខ្សួល ​ព្រោះ​ភ័យ​ធំ មាន​សភាព​យ៉ាង​នេះ​ ។

(​ព្រះ​អធិមុត្តត្ថេរ​ពោល​ថា​) ​ម្នាល​ចោរជា​ធំ ​សេចក្ដី​ទុក្ខប្រព្រឹត្ត​ទៅ​ក្នុង​ចិត្ត​នៃ​បុគ្គល​អ្នក​មិន​មាន​សេចក្ដី​អាឡោះអាល័យ ​មិន​មាន​ទេ បុគ្គល​អ្នក​មាន​សំយោជនៈ​អស់​ហើយ បាន​កន្លង​ផុត​នូវ​ភ័យ​ទាំងពួង ។ ​កាល​បើ​តណ្ហា ជា​គ្រឿង​នាំ​សត្វ​ទៅ​កាន់​ភព ក្នុង​បច្ចុប្បន្ន​អស់​ហើយ ដោយ​ហេតុ​ណា​មួយ​ ភ័យ​ចំពោះ​សេចក្ដី​ស្លាប់ ​ក៏​មិន​មាន​ឡើយ ដូច​ការ​មិន​មាន​ភ័យ ​ក្នុង​កិរិយាដាក់​ចុះ​នូវ​ភារៈចេញ (​អំពី​ក្បាល​) ។ ព្រហ្មចរិយធម៌ ​អាត្មា​បាន​សន្សំ​ល្អ​ហើយ ទាំងមគ្គ ​អាត្មា​ក៏​បាន​ចម្រើន​ល្អ​ហើយ​ ភ័យ​ចំពោះ​សេចក្ដី​ស្លាប់​នៃ​អាត្មា​មិន​មាន​ទេ ​ដូច​ការ​មិន​មាន​ភ័យ​ក្នុង​កិរិយា​អស់​ទៅ​នៃ​រោគ​ទាំងឡាយ​ ។ ព្រហ្មចរិយធម៌ ​អាត្មា​បាន​សន្សំ​ល្អ​ហើយ ទាំងមគ្គ ​អាត្មា​ក៏​បាន​ចម្រើន​ល្អ​ហើយ​ ភព​ទាំងឡាយ ដែល​មិន​មាន​សេចក្ដី​ត្រេកអរ ​អាត្មា​ក៏​បាន​ឃើញ​ហើយ ដូច​បុគ្គល​ផឹក​នូវ​ថ្នាំពិស ​ហើយ​ខ្ជាក់​ចោលវិញ​ ។ ​បុគ្គល​អ្នក​ដល់​នូវ​ត្រើយ ​គឺ​ព្រះ​និព្វាន មិន​មាន​សេចក្ដី​ប្រកាន់ មាន​សោឡសកិច្ចធ្វើ​ហើយ មិន​មាន​អាសវៈ​ រមែង​ជា​អ្នក​ត្រេកអរ ​ក្នុង​កិរិយា​អស់​ទៅ​នៃ​អាយុ ​ដូច​បុគ្គល​រួច​ហើយ​ចាក​ការ​សម្លាប់ ។ ​បុគ្គល​បាន​ដល់​នូវ​ធម៌​ដ៏​ឧត្តម​ ជា​អ្នក​មិន​ត្រូវ​ការ​ក្នុង​លោក​ទាំង​អស់​ រមែង​មិន​សោកសៅ​ព្រោះ​សេចក្ដី​ស្លាប់ ​ដូច​បុគ្គល​ស្ទុះ​ផុត​ចាក​ផ្ទះ​ដែល​ភ្លើងឆេះ ។ ការ​ជួបជុំ​ដោយ​សត្វ និង​សង្ខារឯ​ណា​នី​មួយ​ក្តី ការ​កើត​មាន​ក្នុង​ពួក​សត្វ​ឯ​ណា​ក្តី ទាំង​អស់​នុ៎ះ ​មិន​មែន​ជា​ធំ​ឡើយ​ ពាក្យ​នេះ ព្រះ​សម្មា​សម្ពុទ្ធ ​អ្នក​ស្វែងរក​នូវ​គុណ​ធំ បាន​សំដែង​ហើយ​ ។ ​បុគ្គល​ណា បាន​ដឹង​ច្បាស់​នូវ​ព្រះ​ពុទ្ធដីកា ​តាម​ដែល​ព្រះ​ពុទ្ធទ្រង់​សំដែង​ហើយ​នោះ បុគ្គល​នោះ មិន​ប្រកាន់​នូវ​ភព​នី​មួយ​ឡើយ ដូច​បុរស​មិន​កាន់​ដុំដែក​ដែល​ក្ដៅសព្វ ។ ​អាត្មា​មិន​មាន​សេចក្ដី​ត្រិះរិះថា ​ខ្លួន​អញ​បាន​មាន​ហើយ​ទេ ​អាត្មា​មិន​មាន​គិតថា ខ្លួន​អញ​នឹង​មាន​ត​ទៅ​ទេ ​(​ព្រោះ​ថា​) សង្ខារ​ទាំងឡាយ​ ទៀង​តែវិនាស​ទៅ​វិញ​ ហេតុ​នោះ ​សេចក្ដី​ខ្សឹកខ្សួល​ក្នុង​សង្ខារ​ទាំង​នោះ ដូច​ម្ដេច​កើត ។ ​ម្នាល​ចោរ​ជា​ធំ បុគ្គល​ដែល​ឃើញ​ច្បាស់​តាម​សេចក្ដី​ពិត​នូវ​ការ​ប្រជុំកើត​នៃ​ធម៌​ដ៏​បរិសុទ្ធ ​និង​តំណ​នៃ​សង្ខារ​ដ៏​បរិសុទ្ធ ភ័យ​មិន​មាន​ឡើយ​ ។ ​បុគ្គល​ដែល​ឃើញ​ច្បាស់​ដោយ​បញ្ញា​នូវ​លោក ​ប្រាកដ​ស្មើ​ដោយ​ស្មៅ ​និង​កំ​ណា​ត់​ឈើ ក្នុង​កាល​ណា ក្នុង​កាល​នោះ បុគ្គល​នោះ ក៏​មិន​បាន​នូវ​សេចក្ដី​ប្រកាន់​ថា ​របស់​អញ​ រមែង​មិន​សោកសៅ​ថា ភ័យ​មិន​មាន​ដល់​អាត្មា​ឡើយ​ ។ ​អាត្មា​ធុញ​ទ្រាន់​នឹង​សរីរៈ ជា​អ្នក​មិន​ត្រូវ​ការ​ដោយ​ភព ​ព្រោះ​ថាកាយ​នេះ នឹង​បែក​ធ្លាយ​ទៅ ទាំងកាយ​ដទៃ​ទៀត ​ក៏​នឹង​មិន​មាន​ដែរ​ ។ កិច្ច​ណា​ដោយ​សរីរៈ ​មាន​ដល់​ពួក​អ្នក ​ពួក​អ្នក​ប្រាថ្នា​នូវ​កិច្ច​ណា ចូរ​ធើ្វ​នូវ​កិច្ច​នោះ​ចុះ សេចក្ដី​ទោមនស្ស​ក្តី ​សេចក្ដី​ស្រឡាញ់​ក្តី​នៃ​អាត្មា នឹង​មិន​មាន​ក្នុង​អំពើ​ទាំង​នោះ ព្រោះ​បច្ច័យ​នៃ​កិច្ច​នោះ​ ។

ពួក​ចោរ ​បាន​ស្ដាប់ពាក្យ​នៃ​ព្រះ​អធិមុត្តត្ថេរ​នោះ​ ជាពាក្យ​ចម្លែកអស្ចារ្យ ​គួរ​ឲ្យ​ព្រឺរោម ​ហើយ​ក៏​ទម្លាក់ចោល​នូវ​គ្រឿង​សាស្រ្ដា​ទាំងឡាយ បាន​ពោល​ពាក្យ​នេះ​ថា បពិត្រ​លោក​ដ៏​ចម្រើន​ លោក​បាន​ធើ្វ​តបោកម្ម​ដូច​ម្ដេច ​ឬ​អ្នក​ណា​ជា​អាចារ្យ​របស់​លោក ​សេចក្ដី​មិន​សោកសៅ លោក​បាន​ព្រោះ​អាស្រ័យពាក្យ​ប្រដៅ​របស់​អ្នក​ណា​ ។ ​

ព្រះ​ថេរៈឆ្លើយថា ​ព្រះ​ជិន​ស្រី ព្រះ​អង្គជាសព្វញ្ញូ ទ្រង់​ឃើញ​នូវ​ធម៌​ទាំង​ពួង ជា​សាស្ដា​ប្រកប​ដោយ​ករុ​ណា​ដ៏​ធំ​ ទ្រង់​រក្សា​នូវ​សត្វ​លោក​ទាំង​អស់​ ជាអាចារ្យ​របស់​អាត្មា​ ។ ​ព្រះ​ធម៌​នេះ​ ជាធម៌​ដល់​នូវ​កិរិយា​អស់​ទៅ​នៃ​កិលេស ជាធម៌​ដ៏​ប្រសើរ ​ព្រះ​ជិន​ស្រី​នោះ បាន​សំដែង​ហើយ ​សេចក្ដី​មិន​សោកសៅ ​ដែល​អាត្មា​បាន​ព្រោះ​អាស្រ័យ​នូវ​ធម៌ជា​ពាក្យ​ប្រៀន​ប្រដៅ​របស់​ព្រះ​ជិន​ស្រី​នោះ​ ។

ចោរ​ទាំងឡាយ បាន​ស្ដាប់​នូវ​សុភាសិត​នៃ​ឥសី ​(​អធិមុត្តត្ថេរ​) ​ក៏​ទម្លាក់ចោល​នូវ​គ្រឿង​សស្រ្តា​ទាំងឡាយ​ផង នូវ​អាវុធ​ទាំងឡាយ​ផង ​ពួក​ខ្លះ​ក៏​វៀរចាក​ចោរកម្ម​នោះ ​ពួក​ខ្លះ​ក៏​ពេញ​ចិត្ត​នឹង​បព្វជ្ជា ។ ​ចោរ​ទាំង​នោះ ក៏​ចូល​ទៅ​បួស​ក្នុង​សាសនា​នៃ​ព្រះ​សុគត ​ចម្រើន​នូវ​ពោជ្ឈង្គ ​និង​ពលៈ​ទាំងឡាយ​ ជាបណ្ឌិត ​មាន​ចិត្ត​ខ្ពស់​ឡើង មាន​ចិត្ត​ល្អ មាន​ឥន្រ្ទិយ​ចម្រើន​ហើយ ក៏​បាន​ពាល់​ត្រូវ​នូវ​និព្វាន​បទ ជា​អសង្ខតធម៌ ។

បារាសរិយត្ថេរ

[២៥០] ភិក្ខុ​ឈ្មោះ​បារាសរិយៈ ជា​សមណៈ​ អង្គុយ​តែម្នាក់ឯង ជា​អ្នក​ស្ងប់​ស្ងាត់ ​ចម្រើន​ឈាន ​មាន​គំនិតថា ​បុរស​គប្បី​ប្រតិបត្តិ​ដោយ​លំដាប់​ដូច​ម្ដេច ​គប្បី​ប្រព្រឹត្ត​នូវ​វត្ត​ដូច​ម្ដេច ​នូវ​សមាចារៈ​ដូច​ម្តេច ​ទើប​ឈ្មោះ​ថា ជា​អ្នក​ធ្វើ​នូវ​កិច្ច​របស់​ខ្លួន ទាំង​មិន​បៀត​បៀន​នូវ​អ្វី​ណា​មួយ​ ។ ឥន្រ្ទិយ​ទាំងឡាយ​របស់​ពួក​មនុស្ស មាន​ដើម្បី​ជា​ប្រយោជន៍​ផង មិន​ជា​ប្រយោជន៍​ផង​ ឥន្ទ្រិយ​ទាំងឡាយ​ដែល​គេ​មិន​រក្សា ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​ដើម្បី​មិន​ជា​ប្រយោជន៍ ​ដែល​គេ​រក្សា​ហើយ​ ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​ដើម្បី​ជាប្រយោជន៍ ។ ​បុគ្គល​កាល​រក្សា​នូវ​ឥន្ទ្រិយ​ទាំងឡាយ​ផង​ គ្រប់គ្រង​នូវ​ឥន្ទ្រិយ​ទាំងឡាយ​ផង ឈ្មោះ​ថា ជា​អ្នក​ធ្វើ​នូវ​កិច្ច​របស់​ខ្លួន ទាំង​មិន​បៀតបៀន​នូវ​អ្វី​ណា​មួយ​ ។ ​បើ​បុគ្គល​ណា មិន​ឃាត់​នូវ​ចក្ខុន្រ្ទិយ​ដែល​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ ក្នុង​រូប​ទាំងឡាយ​ ជា​អ្នក​មិន​ឃើញ​នូវ​ទោសទេ ​បុគ្គល​នោះ មិន​រួច​ចាក​ទុក្ខ​ឡើយ​ ។ ​មួយ​ទៀត ​បុគ្គល​ណា មិន​ឃាត់​នូវ​សោតិន្ទ្រិយ ​ដែល​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​ក្នុង​សំឡេង​ទាំងឡាយ​ ជា​អ្នក​មិន​ឃើញ​នូវ​ទោសទេ ​បុគ្គល​នោះ មិន​រួច​ចាក​ទុក្ខ​ឡើយ​ ។ ​បើ​បុគ្គល​ណា មិន​ឃើញ​នូវ​ការ​រលាស់ចេញ​ ជា​អ្នក​ជ្រប់នៅ​ក្នុង​ក្លិន​ទាំង​ឡាយ ហើយ​សេព​ចំពោះ​នូវ​ក្លិន​ទាំងឡាយ បុគ្គល​នោះ មិន​រួច​ចាក​ទុក្ខទេ ។ ​បុគ្គល​ណា​ រលឹករឿយ​ៗ ​នូវ​រស​ជូរ ​និង​ចំណែក​នៃ​រសផ្អែម​ផង នូវ​ចំណែក​នៃ​រសល្វីង​ផង​ ជា​អ្នក​ជាប់​នៅ​ក្នុង​រសតណ្ហា ​បុគ្គល​នោះ​ រមែង​មិន​ដឹង​ច្បាស់​នូវ​បេះដូង​នៃ​សាសនា ។ ​បុគ្គល​កាលរលឹករឿយ​ៗ ​នូវ​ផោដ្ឋព្វៈ​ទាំងឡាយ​ដែល​ស្អាត ​មិន​គួរ​ខ្ពើម ជា​អ្នក​ត្រេកអរ ​(​ក្នុង​ផ្សព្វ​នោះ​) រមែង​បាន​នូវ​សេចក្ដី​ទុក្ខផ្សេង​ៗ ​ដែល​មាន​រាគៈជាហេតុ ។ ​បុគ្គល​ណា មិន​អាចរក្សា​នូវ​ចិត្ត ដោយ​ធម៌​ទាំងឡាយ​នេះ ព្រោះ​ហេតុ​តែ​មិន​បាន​រក្សា​នោះ​ឯង ទុក្ខ​រមែង​ជាប់​តាម​បុគ្គល​នោះ ដោយ​ខ្សែ​ទាំងពួង ​មាន​ប្រមាណ ៥ ​គឺ​អារម្មណ៍​ទាំង ៥ ។ សរីរៈ​នេះ​ ពេញ​ដោយ​ខ្ទុះ ​និង​ឈាម​ផង​ ពេញ​ដោយ​សាក​សព​ដ៏​ច្រើន​ផង ដូច​ស្មុគ្រ​ដែល​បុគ្គល​មាន​ព្យាយាម ធើ្វ​ឲ្យ​រលីង វិចិត្រ​ហើយ​ ។ ​បុគ្គល​រមែង​មិន​ដឹង​នូវ​សេចក្ដី​ទុក្ខ​ក្តៅ​ក្រហាយ ​តែ​មាន​រស​ផ្អែម​ឆ្ងាញ់ពិសា ​ដែល​មាន​សេចក្ដី​ស្រឡាញ់​ជាចំណង ​ដូច​កាំបិតកោរ ​ដែល​គេ​លាបប្រឡាក់​ដោយ​ទឹក​ឃ្មុំ ។ ​បុគ្គល​អ្នក​ត្រេកអរ​ក្រៃពេក ​ក្នុង​រូប​ស្ត្រី​ផង ក្នុង​រស​នៃ​ស្ត្រី​ផង ក្នុង​ការ​ប៉ះ​ពាល់​នូវ​កាយ​នៃ​ស្ត្រី​ផង ក្នុង​ក្លិន​នៃ​ស្រី​ផង​ រមែង​បាន​នូវ​សេចក្ដី​ទុក្ខផ្សេង​ៗ ។ ខ្សែ​នៃ​តណ្ហា​ទាំង ៥ ​របស់​ស្ត្រី​ទាំង​អស់​ រមែង​ហូរ​ទៅ​ក្នុង​ទ្វារ​នៃ​បុរស​ទាំង ៥ ​ដែរ បុគ្គល​ណា មាន​ការ​ព្យាយាម អាចធើ្វ​នូវ​ការ​បិទរាំង​នូវ​ខ្សែតណ្ហា​ទាំង​នោះ (​មិន​ឲ្យ​កើត​ឡើង​បាន​) ​បុគ្គល​នោះ ឈ្មោះ​ថា ជា​អ្នក​មាន​ប្រយោជន៍ ជា​អ្នក​ឋិត​នៅ​ក្នុង​ធម៌ ជា​អ្នក​ឈ្លាសវៃ ជា​អ្នក​មាន​បញ្ញាជា​គ្រឿង​ពិចារ​ណា បុគ្គល​នោះ ​គប្បី​ត្រេកអរ​ ធើ្វ​នូវ​កិច្ច​ប្រកប​ដោយ​ធម៌ ​និង​អត្ថ ។ ម៉្យាងទៀត កិច្ច​ដែល​ប្រកប​ដោយ​សេចក្ដី​ត្រេកអរ រមែង​លិច​ចុះ បុគ្គល​គប្បី​វៀរ​នូវ​កិច្ច​ដែល​មិន​មាន​ប្រយោជន៍ ​អ្នក​ប្រាជ្ញ​មិន​មាន​សេចក្ដី​ប្រមាទ ​តែង​សំគាល់​នូវ​កិច្ច​នោះ​ថា ​ជា​អំពើ​មិន​គួរ​ធើ្វ ។ ​មួយ​ទៀត កិច្ច​ណា ប្រកប​ដោយ​ប្រយោជន៍​ក្តី ​សេចក្ដី​ត្រេកអរ​ណា​ ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​ក្នុង​ធម៌​ក្តី បុគ្គល​គប្បី​ប្រព្រឹត្ត​កាន់​យក​នូវ​ប្រយោជន៍ និង​សេចក្ដី​ត្រេកអរ​នោះ ព្រោះ​ថា ​សេចក្ដី​ត្រេកអរ​នោះ​ ជាគុណជាតិ​ដ៏​ឧត្តម ។ ​បុគ្គល​ណា​សម្លាប់ វាយ ​ឬ​ធើ្វ​ឲ្យ​អ្នក​ដទៃសោក​សៅ ​ហើយ​ប្លន់​ដណ្ដើម ​(​យក​ទ្រព្យ​) ​នៃ​ពួក​ជនដទៃ ​ដោយ​ការ​កំហែង ​បុគ្គល​នោះ​ រមែង​នាំ​ទៅ​នូវ​ទ្រព្យជារបស់​ពួក​ជន​ដទៃ ​ដោយ​ឧបាយ​ទាំងតូច​ទាំង​ធំ​បាន​ ។ ជន​អ្នក​មាន​កម្លាំង​ កាលចាំង​ឈើ​ រមែង​នាំចេញ​នូវ​ដែកគោល ​ដោយ​ដែកគោល យ៉ាង​ណា​មិញ ​ពួក​ជន​អ្នក​ឈ្លាស រមែង​រម្ងាប់​នូវ​ឥន្ទ្រិយ​ទាំងឡាយ ដោយ​ឥន្ទ្រិយ​ទាំងឡាយ ក៏​យ៉ាង​នោះ​ដែរ​ ។ ​បុគ្គល​ណា ចម្រើន​នូវ​សទ្ធា វីរិយៈ សមាធិ សតិ ​និង​បញ្ញា សម្លាប់​នូវ​ឥន្ទ្រិយ ៥ ​(​មាន​ចក្ខុន្ទ្រិយជា​ដើម​) ​ដោយ​ឥន្ទ្រិយ ៥ ​បុគ្គល​នោះ ឈ្មោះ​ថាព្រាហ្មណ៍ ជា​អ្នក​មិន​មាន​ទុក្ខ​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​ ។ ​បុគ្គល​ណា​ ធើ្វ​តាម​ពាក្យ​ប្រៀន​ប្រដៅ​របស់​ព្រះ​ពុទ្ធ ​ដោយ​សព្វគ្រប់ ​បុគ្គល​នោះ ឈ្មោះ​ថា​ជា​អ្នក​មាន​ប្រយោជន៍ ជា​អ្នក​តាំង​នៅ​ក្នុង​ធម៌ នរជន​នោះ តែង​ដល់​នូវ​សេចក្ដី​សុខ ។

តេលុកានិត្ថេរ

[២៥១] ​ខ្ញុំ​មាន​ព្យាយាម ជា​គ្រឿង​ដុត​កំដៅ​នូវ​កិលេស កាលគិត​រក​នូវ​ធម៌ ​អស់​កាល​មាន​រាត្រី​ដ៏​យូរ​ណាស់ តែ​មិន​បាន​នូវ​ការ​ស្ងប់​រម្ងាប់​នៃ​ចិត្ត ទើប​សួរ​នូវ​សមណ​ព្រាហ្មណ៍​ទាំងឡាយ​ថា ​បុគ្គល​ណា​សោត ​ដែល​បាន​ដល់​នូវ​ត្រើយ​ក្នុង​លោក ​អ្នក​ណា​ដែល​បាន​ដល់​នូវ​ព្រះ​និព្វាន​ឈ្មោះ​អមតៈ ​ខ្ញុំ​នឹង​ប្រតិបត្តិ​នូវ​ធម៌ ជា​គ្រឿង​ដឹង​ច្បាស់​នូវ​ប្រយោជន៍​ដ៏​ឧត្តម​របស់​សមណព្រាហ្មណ៍​ណា​ ។ ​ខ្ញុំ​លុះ​ក្នុង​កិលេស​ជា​គ្រឿង​វៀច​ខាង​ក្នុង ដូច​ត្រីស៊ីនុយ ​ឬ​ដូច​អសុរ​ឈ្មោះ​វេបចិត្តិ​ជាប់​ចំណង​ព្រះ​ឥន្រ្ទ ។ ​ខ្ញុំ​ទាញដក​អន្ទាក់ គឺ​កិលេស​នោះ តែ​មិន​រួច​ចាក​សេចក្ដី​សោក ​និង​ការ​ខ្សឹកខ្សួល​នេះ​ទេ ​អ្នក​ណា​អាច​ស្រាយ​នូវ​ចំណង​នៃ​ខ្ញុំ ក្នុង​លោក រួច​ប្រាប់​នូវ​ធម៌ជា​គ្រឿង​ត្រាស់​ដឹង​ដល់​ខ្ញុំ​បាន​ ។ ​ខ្ញុំ (​គប្បី​បាន​) ​នូវ​សមណៈ ឬ​ព្រាហ្មណ៍​ណា ដែល​អាច​ប្រាប់ធម៌ ជា​គ្រឿង​កំចាត់បង់កិលេស​បាន ខ្ញុំ​នឹង​ទទួល​នូវ​ធម៌ជា​គ្រឿង​បន្សាត់បង់​នូវ​ជរា ​និង​មច្ចុ ​អំពី​សំណាក់​នៃ​បុគ្គល​ណា​ ។ ​(​សរ ​គឺ​ទិដ្ឋិ​ណា​) ​ដែល​មាន​និស្ស័យ​ជាប់​ក្នុង​ទ្រូង អាច​ទម្លាយយ៉ាងខ្លាំង ​ហើយ​ឋិតនៅ​ក្នុង​ហឫទ័យ ​អ្នក​ចូរ​មើល​នូវ​សរ ​គឺ​ទិដិ្ឋ​នោះ ដែល​ធ្លាក់​ចុះ​ក្នុង​សេចក្ដី​សង្ស័យ ​និង​សេចក្ដី​ងឿងឆ្ងល់ ​ប្រកប​ដោយ​កម្លាំង​នៃ​សេចក្ដី​ប្រណាំងប្រជែង ​មាន​សេចក្ដី​រឹងត្អឹង​នៃ​ចិត្ត​ ដែល​ផ្សំ​ដោយ​សេចក្ដី​ក្រោធ ​មាន​តណ្ហាជា​គ្រឿង​ទម្លាយ កើតព្រម​អំពី​ធ្នូ ​គឺ​តណ្ហា ​មាន​ប្រភេទ ១៥ ​ពីរ​ដង [ប្រភេទ ១៥ ​ពីរ​ដង ​គឺ​ សក្កាយទិដ្ឋិ ២០ មិច្ឆាទិដ្ឋិ ១០ ​(​អដ្ឋកថា​) ] ។ ការ​ដែល​មិន​បាន​លះបង់​នូវ​ទិដិ្ឋបន្ទាប់បន្សំ​ទាំងឡាយ ត្រូវ​សរ ​គឺ​សេចក្ដី​ត្រិះរិះខុស ​ឲ្យ​ក្លាហាន​ហើយ អាត្មា​អញ​ឈ្មោះ​ថា ​ត្រូវ​សរ ​គឺ​ទិដិ្ឋ​នោះ​មុត​ហើយ​ រមែង​ញាប់ញ័រ​ដូច​ស្លឹក​ឈើ​ដែល​ត្រូវ​ខ្យល់បក់ដូច្នោះ ។ កាយ​ប្រកប​ដោយ​ផស្សាយតនៈ ៦ ​តាំង​ឡើង​ក្នុង​សន្តាន​របស់​អាត្មា​អញ ហើយ​ក៏​ដុត​យ៉ាងឆាប់​នូវ​អត្តភាព ​ដែល​គេ​រាប់ថា ជារបស់​នៃ​ខ្លួន (​កាយ​នោះ​) កើត​ឡើង​ក្នុង​ភព​ណា ក៏​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​ក្នុង​ភព​នោះ​សព្វកាល ។ ​អាត្មា​អញ​ រក​មិន​ឃើញ​នូវ​ពេទ្យ ​ដែល​គប្បី​ដក​ឡើង​នូវ​សរ ​គឺ​សេចក្ដី​សង្ស័យ​នោះ របស់​អាត្មា​អញ ដោយ​ដង្កាប់​សម្រាប់​ដកផ្សេង​ៗ ​ឬ​ដោយ​កាំបិត ​មិន​មែន​ដោយ​មន្ដដទៃ​ឡើយ​ ។ ​បុគ្គល​ណា​ហ្ន៎ ​មិន​មាន​កាំបិត ​(​កាត់​) ​នូវ​សរ ​មិន​ឲ្យ​មាន​ដំបៅ​ដល់​អាត្មា​អញ មិន​បាន​បៀត​បៀន​នូវ​ខ្លួន​ទាំងមូល ​ហើយ​ដក​នូវ​សរ ​គឺ​កិលេស ​ដែល​អាស្រ័យ​នូវ​ហឫទ័យ​របស់​អាត្មា​អញ​បាន​ ។ ​ព្រោះ​ថា ​កាល​បើ​អាត្មា​អញ​ ធ្លាក់​ចុះ​ក្នុង​សង្សារ​ដ៏​ជ្រៅ​ហើយ (​បុគ្គល​ណា​) ​គប្បី​បង្ហាញ​នូវ​ដៃ ​ដែល​ញ៉ាំង​អាត្មា​អញ​ឲ្យ​ដល់​ទី​គោក ​គឺ​ព្រះ​និព្វាន​បាន បុគ្គល​នោះ ឈ្មោះ​ថា​ជា​ធំ​ ហេតុធម៌ ជា​អ្នក​ប្រសើរ ជា​អ្នក​បន្សាត់បង់​នូវ​ពិស ​គឺ​ទោសៈ ។ ​អាត្មា​អញ​ ជា​អ្នក​លិច​ចុះ​ក្នុង​អន្លង់ ​គឺ​សង្សារវដ្ដ ​មាន​ធូលី ​គឺ​កិលេសនៅ​ខាង​ក្នុង ដែល​គេ​មិន​អាច​នឹង​នាំចេញ​បាន​ ជា​ទី​ផ្សាយ​ទៅ​ដោយ​មាយា ​ដោយ​សេចក្ដី​ច្រណែន ​ដោយ​ការ​ប្រណាំងប្រជែង ​និង​ថីនមិទ្ធៈ ។ ​សេចក្ដី​ត្រិះរិះ​ទាំង​ឡាយ ដែល​អាស្រ័យ​នូវ​រាគៈ បា្រកដ​ស្មើ​ដោយ​ទឹក​ដែល​ហូរ​ទៅ តែង​បន្សាត់​ទៅ​នូវ​បុគ្គល​អ្នក​មាន​ទិដ្ឋិអាក្រក់ ​ដែល​មាន​ឧទ្ធច្ចៈ​ជាមេឃ​គ្រហឹម ​មាន​សំយោជនៈជាភ្លៀង ។ ខ្សែតណ្ហា រមែង​ហូរ​ទៅ​ក្នុង​អារម្មណ៍​ទាំង​ពួង តណ្ហា​ដូច​ជាវល្លិ៍ រមែង​ដុះបែកខ្នែង ​តើ​បុគ្គល​ណា​ ឃាត់​នូវ​ខ្សែ​តណ្ហា​នោះ​បាន ចុះ​បុគ្គល​ណា​កាត់​ផ្ដាច់​នូវ​តណ្ហា ​ដូច​ជាវល្លិ៍​នោះ​បាន​ ។ បពិត្រ​អ្នក​ទាំង​ឡាយ​ដ៏​ចម្រើន អ្នក​ទាំង​ឡាយ ចូរ​ធើ្វ​នូវ​ទំនប់ ជា​គ្រឿង​ទប់​នូវ​ខ្សែតណ្ហា​ទាំងឡាយ​ ។ ខ្សែ​តណ្ហា ​ដែល​សម្រេច​អំពី​ចិត្ត កុំ​គប្បី​ញ៉ាំង​អ្នក​ឲ្យ​វិនាស​ដោយ​រហ័ស ​ដូច​ជាខ្សែ​ទឹក (​ច្រោះ​) ​នូវ​ដើម​ឈើ (​ឲ្យ​រលំ​) ដូច្នោះ​ឡើយ​ ។ កាល​អាត្មា​អញ​មាន​ភ័យកើត​ហើយ កំពុង​ស្វែងរក​ត្រើយ​ខាង​នាយ ​គឺ​ព្រះ​និព្វាន​ ចាក​ត្រើយ​ខាង​អាយ គឺ​សង្សារវដ្ដយ៉ាង​នេះ ព្រះ​សាស្ដា ​មាន​បញ្ញា​ជាអាវុធ ជា​ទី​ពឹង​នៃ​សត្វ​លោក ​ព្រះ​អង្គ​ត្រូវ​ពួក​នៃ​បុគ្គល​អ្នក​ស្វែងរក​នូវ​គុណ សេពគប់​ហើយ​ ទ្រង់​ប្រទាន ​(​ដល់​ខ្ញុំ​) ​នូវ​ជណ្ដើរ ​គឺ​វិបស្សនា ​ដែល​ទេសនាញាណ ធើ្វ​ល្អ​ហើយ​ ជា​ជណ្ដើរ​ដ៏​ស្អាត សម្រេច​អំពី​ធម៌​មាន​ខ្លឹម​ដ៏​មាំ កាល​ខ្ញុំ​កំពុង​ត្រូវ​ជំនន់​ធំ​គួច​ទៅ ព្រះ​អង្គ​ក៏​បាន​ត្រាស់ថា ​អ្នក​កុំភ័យ​ឡើយ​ ។ ​ខ្ញុំ​បាន​ឡើង​កាន់​ប្រាសាទ ​គឺ​សតិប្បដ្ឋាន ​ហើយ​ក្រឡេក​មើល ​ក៏​សំគាល់​នូវ​សត្វ​ដែល​ត្រេកអរ​ក្នុង​សក្កាយ​ក្នុង​កាលមុន ។ ​អាត្មា​អញ បាន​ឃើញ​នូវ​ផ្លូវ ​គឺ​វិបស្សនា ជា​ទី​ឡើង​កាន់​ទូក ​គឺ​អរិយមគ្គ ​ក្នុង​កាល​ណា​ កាល​នោះ អាត្មា​អញ​មិន​បាន​តាំង​ចិត្ត ក៏​បាន​ឃើញ​នូវ​អរិយ​មគ្គ​ដ៏​ឧត្តម ជាកំពង់ ​(​នៃ​និព្វាន​) ។ សរ ​គឺ​ទិដ្ឋិ មានះជា​ដើម ដែល​មាន​ខ្លួន​ជាសមុដ្ឋាន ​មាន​តណ្ហាជា​គ្រឿង​នាំ​សត្វ​ទៅ​កាន់​ភព ជា​ដែន​កើត ​ព្រះ​សាស្ដាទ្រង់​សំដែង​មគ្គ​ដ៏​ឧត្តម ​ដើម្បី​មិន​ឲ្យ​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​នៃ​បាប​ធម៌​ទាំង​ឡាយ​នុ៎ះ ។ ​ព្រះ​ពុទ្ធ បន្សាត់បង់​នូវ​ទោសៈ​ជាពិស ទ្រង់​បន្ទោបង់​នូវ​កិលេស ជា​គ្រឿង​ចាក់​ស្រេះ​របស់​អញ ដែល​ត្រាំ​នៅ​ក្នុង​ចិត្ត អស់​រាត្រី​ដ៏​វែង ​ដែល​តាំង​ស៊ប់​ហើយ​ក្នុង​សន្ដាន ​អស់​កាល​ដ៏​យូរ ។

រដ្ឋបាលត្ថេរ

[២៥២] ​អ្នក​ចូរ​មើល​នូវ​អត្តភាព ​ដែល​ធើ្វ​ឲ្យ​វិចិត្រ ជា​ទី​ប្រជុំ​នៃ​ដំបៅ​ដែល​តាំង​ឡើង​ព្រម​ហើយ (​ដោយ​ឆ្អឹង ៣០០ កំ​ណា​ត់​) ជាអត្តភាពក្ដៅក្រហាយ ​ដែល​ជន​ពាលត្រិះរិះ​ដោយ​ច្រើន​ ជាអត្តភាព​មិន​ទៀងទាត់ឋិតថេរ ។ ​អ្នក​ចូរ​មើល​នូវ​រូប ដែល​ធើ្វ​ឲ្យ​វិចិត្រ​ដោយ​កែវមណី ​និង​កណ្ឌល ​ដែល​ឆ្អឹង ​និង​ស្បែក​រួបរឹត​ហើយ (​រូប​នោះ​) រមែង​ល្អ​ដោយ​សារ​សំពត់​ទាំងឡាយ​ ។ ​ជើង​ទាំងឡាយ​ លាប​ដោយ​ល័ខស្រស់ មុខ​លាប​ដោយ​គ្រឿង​លំអិត អាចញ៉ាំងជនពាល​ឲ្យ​វង្វេង ​តែ​មិន​អាចញ៉ាំង​បុគ្គល​អ្នក​ស្វែងរក​នូវ​ត្រើយ ​គឺ​ព្រះ​និព្វាន​ឲ្យ​វង្វេង​បាន​ទេ ។ សក់​ទាំង​ឡាយ ដែល​គេ​រចនា​ដូច​ជាក្រឡាចតុរង្គ ភ្នែក​ទាំងឡាយ​ លាប​ដោយ​ថ្នាំ​សម្រាប់​បន្តក់ភ្នែក អាចញ៉ាំងជនពាល​ឲ្យ​វង្វេង ​តែ​មិន​អាច​ញ៉ាំង​បុគ្គល​អ្នក​ស្វែង​រក​នូវ​ត្រើយ ​គឺ​ព្រះ​និព្វាន​ឲ្យ​វង្វេង​បាន​ឡើយ​ ។ កាយ​ស្អុយ​ដែល​គេ​តាក់​តែង​ហើយ ដូច​ជានាឡិសម្រាប់ដាក់​ថ្នាំបន្តក់ ​ដែល​គេ​វិចិត្រ​ហើយ​ថ្មី​ៗ អាច​ញ៉ាំងជន​ពាល​ឲ្យ​វង្វេង ​តែ​មិន​អាចញ៉ាំង​បុគ្គល​អ្នក​ស្វែងរក​នូវ​ត្រើយ ​គឺ​ព្រះ​និពា្វន​ឲ្យ​វង្វេង​បាន​ឡើយ​ ។ ​ព្រាន​ម្រឹគដាក់​នូវ​អន្ទាក់​ ម្រឹគ​ក៏​មិន​បាន​ប៉ះពាល់​នូវ​អន្ទាក់ ហើយ​ស៊ី​នូវ​ចំណី​ កាល​ដែល​ព្រាន​ម្រឹគ​កំពុង​កន្ទក់កន្ទេញ ​(​ក៏​បោល​ចេញ​ទៅ​ យ៉ាង​ណា​មិញ​) ​ពួក​យើង​ក៏​ដើរ​ចេញ​ទៅ (​យ៉ាង​នោះ​ដែរ​) ។ ​អន្ទាក់​របស់​ព្រាន​ម្រឹគ​ដាច់​ហើយ​ ម្រឹគ​ក៏​មិន​ប៉ះពាល់​នូវ​អន្ទាក់ ហើយ​ស៊ី​នូវ​ចំណី​ កាល​ព្រាន​ម្រឹគ​កំពុង​សោក​ស្ដាយ ​(​ក៏​បោលចេញ​ទៅ​ យ៉ាង​ណា​មិញ​) ​ពួក​យើង​ក៏​ដើរ​ចេញ​ទៅ (​យ៉ាង​នោះ​ដែរ​) ។

អាត្មា​បាន​ឃើញ​នូវ​មនុស្ស​ទាំងឡាយ បរិបូណ៌​ដោយ​ទ្រព្យសម្បត្តិ​ក្នុង​លោក ​(​ពួក​មនុស្ស​ទាំង​នោះ​) លុះ​បាន​ទ្រព្យគាប់​ចិត្ត​ហើយ មិន​ឲ្យ (​ដល់​បុគ្គល​ណា​មួយ​ឡើយ​) ​ព្រោះ​តែ​សេចក្ដី​វង្វេង ។ ​ពួក​មនុស្ស​បាន​ទ្រព្យ​ហើយ ក៏​ធើ្វ​នូវ​ការ​សន្សំ​ទុក ទាំងប្រាថ្នា​ក្នុង​កាម​ដ៏​លើស​លុប ។ ​ព្រះ​រាជាឈ្នះ​នូវ​ផែនដី ​ដែល​ព្រះ​អង្គ​រឹប​ជាន់​បាន​ហើយ​ នៅ​គ្រប់គ្រង​ផែនដី ​មាន​សាគរជា​ទី​បំ​ផុត មាន​សភាព​មិន​ឆ្អែត​នឹង​ត្រើយសមុទ្រ​ខាង​អាយ ​ក៏​ប្រាថ្នា​នូវ​ត្រើយសមុទ្រ​ខាង​នាយ ។ ​ព្រះ​រាជា​ក្តី ​ពួក​មនុស្ស​ដទៃ​ច្រើន​នាក់​ក្តី មិន​ទាន់ប្រាសចាក​តណ្ហា រមែង​ដល់​នូវ​សេចក្ដី​ស្លាប់ ​គឺ​ថា​ជា​អ្នក​មាន​សេចក្ដី​ខ្វះខាត ​លះបង់​រាងកាយ ​ព្រោះ​ថា​សេចក្ដី​ឆ្អែត​ដោយ​កាម​ទាំងឡាយ​ក្នុង​លោក​មិន​មាន​ ។ ​ពួក​ញាតិរំសាយ​សក់ កន្ទក់​កន្ទេញ ​ចំពោះ​បុគ្គល​ដែល​ស្លាប់​ហើយ​នោះ ទាំង​បាន​និយាយថា ធើ្វម្ដេចហ្ន៎ ញាតិ​របស់​យើង​ទាំងឡាយ កុំស្លាប់វិញ ក៏​នាំខ្មោច​នោះ ដែល​រុំ​ដោយ​សំពត់ ទៅ​កាន់​ជើង​ថ្ករ ប្រជុំគ្នា​ដុត​ក្នុង​ទី​នោះ​ ។ ​បុគ្គល​ដែល​ស្លាប់​នោះ ត្រូវ​ពួក​អ្នក​ដុតចាក់​ដោយ​ឈើ​សូល ដុត​បុគ្គល​នោះ លះបង់​នូវ​ភោគៈ​ទាំងឡាយ មាន​តែសំពត់​មួយ​ស្លាប់​ទៅ​ ញាតិ​ទាំងឡាយ​ក្តី​ មិត្រ​ទាំងឡាយ​ក្តី ឬ​សម្លាញ់​ទាំងឡាយ​ក្តី​ ជា​ទី​ពឹង​មិន​មាន​ទេ ។ ​ពួក​ទាយាទ ​(​អ្នក​ត្រូវ​ទទួល​មត៌ក​) រមែង​នាំ​ទៅ​នូវ​ទ្រព្យ​របស់​សត្វ​ដែល​ស្លាប់​នោះ​ ចំណែក​សត្វ​ដែល​ស្លាប់​នោះ ក៏​ទៅ​តាម​យថាកម្ម ទ្រព្យតិចតួច កូន​ប្រពន្ធ ​មាស​ប្រាក់ ​និង​ដែន ក៏​មិន​មែន​ជាប់​តាម​សត្វ​ដែល​ស្លាប់​នោះ​ទេ ។ ​បុគ្គល​មិន​មែន​បាន​នូវ​អាយុ​វែង ​ដោយ​សារទ្រព្យទេ ​ទាំង​មិន​មែន​កំចាត់បង់​នូវ​ជរា ​ដោយ​សារទ្រព្យ​បាន​ទេ ​ព្រោះ​ថា ​អ្នក​ប្រាជ្ញ​ទាំងឡាយ បាន​ពោល​នូវ​ជីវិត​នោះ​ថា តិច ​មិន​ទៀង ​មាន​ការ​ប្រែប្រួល​ទៅ​ជាធម្មតា ។ ជន​ទាំងឡាយ អ្នក​ស្ដុកស្ដម្ភ ​និង​អ្នក​ទាល់ក្រ រមែង​ប៉ះពាល់​នូវ​ផស្សៈ ​(​មិន​ជា​ទី​ប្រាថ្នា​) ​បុគ្គល​ពាល ​និង​អ្នក​ប្រាជ្ញ រមែង​ប៉ះពាល់​ដូច​គ្នា ប៉ុន្តែ​បុគ្គល​ពាល ​បើ​មាន​សេចក្ដី​ទុក្ខបៀតបៀន​ហើយ​ រមែង​ដេក (​សោកស្ដាយ​) ​ព្រោះ​ភាវៈ​នៃ​ខ្លួន​ពាល ឯ​អ្នក​ប្រាជ្ញ ​បើ​ទុក​ជាប៉ះពាល់​នូវ​ផស្សៈ​ក៏​មិន​បាន​ញាប់ញ័រ ។ ​ព្រោះ​ហេតុ​នោះ បុគ្គល​បាន​នូវ​ព្រះ​និព្វាន​ ជា​ទី​បំ​ផុត​នៃ​ភព ​ក្នុង​លោក​នេះ ដោយ​បញ្ញា​ណា​ បញ្ញា​នោះ​ ជាធម្មជាតិ​ប្រសើរជាទ្រព្យ ដ្បិត​បុគ្គល​ទាំង​ឡាយ មិន​ទាន់​បាន​សម្រេច​ប្រយោជន៍ រមែង​ធើ្វ​នូវ​បាប​កម្ម​ទាំងឡាយ ក្នុង​ភពតូច ​និង​ភព​ធំ ព្រោះ​តែមោហៈ ។ ​បុគ្គល​ណា (​បាន​ធើ្វ​បាប​កម្ម​) ​ក៏​ដល់​នូវ​ការ​អន្ទោល​ទៅ​មក​ រមែង​ចូល​ទៅ​កាន់​គភ៌ ​និង​បរលោក ​បុគ្គល​អ្នក​អប្ប​ប្រាជ្ញា ​(​ឯទៀត​) ​កាល​បើ​ជឿ​បុគ្គល​អ្នក​ធើ្វ​បាប​កម្ម​នោះ ក៏​ទៅ​កាន់​គភ៌ ​និង​បរលោក ។ ចោរ​អ្នក​មាន​ធម៌​ដ៏​លា​មក​ ដែល​គេ​ចាប់​បាន​ត្រង់មុខតំណ [គេចាប់​បាន​ត្រង់​កន្លែងជញ្ជាំង​ដែល​ខ្លួន​បោះ ​ឬ​កាត់​នោះ​ ។] ​(​នៃ​ផ្ទះ​) រមែង​ក្តៅ​ក្រហាយ​ដោយ​កម្ម​របស់​ខ្លួន​ យ៉ាង​ណា​មិញ ​សត្វ​អ្នក​មាន​ធម៌​ដ៏​លា​មក​ លុះស្លាប់​ទៅ​ រមែង​ក្តៅ​ក្រហាយ​ក្នុង​លោក​ខាង​មុខ ​ដោយ​កម្ម​របស់​ខ្លួន ក៏​យ៉ាង​នោះ​ដែរ​ ។ ​កាម​ទាំងឡាយ​ដ៏​វិចិត្រ ​មាន​រសឆ្ងាញ់ ជា​ទី​រីករាយ​នៃ​ចិត្ត តែង​ញាំញី​ចិត្ត​ដោយ​សភាព​ផ្សេង​ៗ បពិត្រ​មហារាជ ហេតុ​នោះ អាត្មា​ភាព ​ឃើញ​ទោស​ក្នុង​កាម​គុណ​ទាំងឡាយ ទើប​ចេញ​ទៅ​បួស ។ ​សត្វ​ទាំងឡាយ​ ទោះក្មេង​ក្តី​ ចាស់​ក្តី តែង​បែក​ធ្លាយ​នូវ​សរីរៈ ​ដូច​ជាផ្លែ​ឈើ​ជ្រុះ ​(​ចាក​ដើម​) បពិត្រ​មហារាជ ​អាត្មា​ភាព បាន​ឃើញ​នូវ​របស់​មិន​ទៀង​នេះ​ឯង ​បាន​ជាចេញ​បួស ភាពជា​សមណៈ មិន​សូវខុស​ភ្លាត់ ជារបស់​ប្រសើរ​លើស​លុប ។

អាត្មា​ភាពបួស​ដោយ​សទ្ធា ​បាន​ប្រកប​សេចក្ដី​ប្រតិបត្តិ ​ក្នុង​សាសនា​នៃ​ព្រះ​ជិន​ស្រី​ បព្វជ្ជា​របស់​អាត្មា​ភាព ​មិន​មាន​ទោស ​អាត្មា​ភាព​បរិភោគភោជន ​មិន​មាន​បំណុលទេ ។ ​អាត្មា​ភាព ​ឃើញ​នូវ​កាម​ទាំង​ឡាយ​ ហាក់​ដូច​ជាភ្លើង​ឆេះ​សព្វ​ហើយ ឃើញ​នូវ​ជាត​រូប​ ហាក់​ដូច​ជា​គ្រឿង​សស្រ្ដាវុធ ​ឃើញ​ហេតុ​នាំ​មក​នូវ​ទុក្ខ ​តាំង​តែ​អំពី​ការ​ចុះ​ចាប់​បដិសន្ធិ​ក្នុង​គភ៌ ​ឃើញ​នូវ​ភ័យ​ធំ​ក្នុង​នរក​ទាំងឡាយ​ ។ ​អាត្មា​ភាព ​ឃើញ​នូវ​ទោស​នេះ​ឯង ​ក៏​បាន​នូវ​សេចក្ដី​សំវេគ ​ក្នុង​កាល​នោះ អាត្មា​ភាពហ្នឹងឯង ជា​អ្នក​ត្រូវ​សរមុត​ហើយ ក្នុង​កាល​នោះ (​ឥឡូវ​នេះ​) ​បាន​ដល់​ហើយ​នូវ​ការ​អស់​ទៅ​នៃ​អាសវៈ​ ។ ​ព្រះ​សាស្តា ​អាត្មា​ភាព ​បាន​បម្រើ​ហើយ ព្រះ​ពុទ្ធសាសនា ​អាត្មា​ភាព​ក៏​បាន​ធើ្វ​ហើយ​ ភារៈ​ដ៏​ធ្ងន់ ​អាត្មា​ភាព​បាន​ដាក់​ចុះ​ហើយ​ តណ្ហាជា​គ្រឿង​នាំ​សត្វ​ទៅ​កាន់​ភព ​អាត្មា​ភាព​បាន​ដក​ចោល​ហើយ​ ។ កុលបុត្រ​បាន​ចេញ​ចាក​ផ្ទះ ចូល​មក​កាន់​ផ្នួស ​ដើម្បី​ប្រយោជន៍​ណា​ ប្រយោជន៍​នោះ គឺ​ការ​អស់​ទៅ​នៃ​សំយោជនៈ​ទាំងពួង ​អាត្មា​ភាព​បាន​ដល់​ហើយ​ ។

មាលុង្ក្យបុត្តត្ថេរ

[២៥៣] ​បុគ្គល​កាល​ឃើញ​រូប​ហើយ​ ធើ្វ​ទុក​ក្នុង​ចិត្ត​នូវ​និមិត្តជា​ទី​ស្រឡាញ់​ ស្មារតី​រមែង​ភ្លាំងភ្លាត់ ​បុគ្គល​នោះ​ រមែង​មាន​ចិត្ត​ត្រេកអរ ​ទទួល​យក លេបយក​នូវ​អារម្មណ៍​នោះ​ ។ វេទនា​ទាំងឡាយ​ជា​ច្រើន មាន​រូប​ជា​ដែន​កើត រមែង​ចម្រើន​ដល់​បុគ្គល​នោះ ចិត្ត​របស់​បុគ្គល​នោះ​ រមែង​ចង្អៀតចង្អល់ ​ព្រោះ​អភិជ្ឈា ​(​ការ​សំឡឹងរំពៃ​) ​ផង ព្រោះ​វិហេសា ​(​ការ​បៀតបៀន​) ​ផង​ កាល​បុគ្គល​សន្សំ​យ៉ាង​នេះ​ ទុក្ខ ​(​រមែង​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​) ​បុគ្គល​នោះ​ លោក​ពោល​ថា ឆ្ងាយ​អំពី​ព្រះ​និព្វាន​ ។ ​បុគ្គល​កាលឮសំឡេង​ហើយ​ ធើ្វ​ទុក​ក្នុង​ចិត្ត​នូវ​និមិត្ត​ជា​ទី​ស្រឡាញ់​ ស្មារតី​រមែង​ភ្លាំងភ្លាត់ ​បុគ្គល​នោះ​ រមែង​មាន​ចិត្ត​ត្រេកអរ​ទទួល​យក លេបយក​នូវ​អារម្មណ៍​នោះ​ ។ វេទនា​ទាំងឡាយ​ជា​ច្រើន មាន​សំឡេង​ជា​ដែន​កើត រមែង​ចម្រើន​ដល់​បុគ្គល​នោះ ចិត្ត​របស់​បុគ្គល​នោះ​ រមែង​ចង្អៀត​ចង្អល់ ​ព្រោះ​អភិជ្ឈា​ផង ព្រោះ​ វិហេសា​ផង បុគ្គល​កាលសន្សំយ៉ាង​នេះ​ ទុក្ខ ​(​រមែង​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​) ​បុគ្គល​នោះ​ លោក​ពោល​ថា ឆ្ងាយ​អំពី​ព្រះ​និព្វាន​ ។ ​បុគ្គល​កាលធុំក្លិន​ហើយ​ ធើ្វ​ទុក​ក្នុង​ចិត្ត​នូវ​និមិត្ត​ជា​ទី​ស្រឡាញ់​ ស្មារតី​រមែង​ភ្លាំងភ្លាត់ ​បុគ្គល​នោះ​ រមែង​មាន​ចិត្ត​ត្រេកអរ ​ទទួល​យក លេប​យក​នូវ​អារម្មណ៍​នោះ​ ។ វេទនា​ទាំងឡាយ​ជា​ច្រើន មាន​ក្លិនជា​ដែន​កើត រមែង​ចម្រើន​ដល់​បុគ្គល​នោះ ចិត្ត​របស់​បុគ្គល​នោះ​ រមែង​ចង្អៀត​ចង្អល់ ​ព្រោះ​អភិជ្ឈា​ផង ព្រោះ​វិហេសា​ផង បុគ្គល​កាលសន្សំ​យ៉ាង​នេះ​ ទុក្ខ ​(​រមែង​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​) ​បុគ្គល​នោះ​ លោក​ពោល​ថា ឆ្ងាយ​អំពី​ព្រះ​និព្វាន​ ។ ​បុគ្គល​កាល​បរិភោគ​រស​ហើយ​ ធើ្វ​ទុក​ក្នុង​ចិត្ត​នូវ​និមិត្តជា​ទី​ស្រឡាញ់​ ស្មារតី​រមែង​ភ្លាំងភ្លាត់ ​បុគ្គល​នោះ​ រមែង​មាន​ចិត្ត​ត្រេកអរ ​ទទួល​យក ​និង​លេប​យក​នូវ​អារម្មណ៍​នោះ​ ។ វេទនា​ទាំងឡាយ​ជា​ច្រើន មាន​រសជា​ដែន​កើត រមែង​ចម្រើន​ដល់​បុគ្គល​នោះ ចិត្ត​របស់​បុគ្គល​នោះ​ រមែង​ចង្អៀតចង្អល់ ​ព្រោះ​អភិជ្ឈា​ផង ព្រោះ​វិហេសា​ផង បុគ្គល​កាល​សន្សំយ៉ាង​នេះ​ ទុក្ខ ​(​រមែង​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​) ​បុគ្គល​នោះ​ លោក​ពោល​ថា ឆ្ងាយ​អំពី​ព្រះ​និព្វាន ។ បុគ្គល​កាលប៉ះពាល់​នូវ​ផស្សៈ ​ហើយ​ធ្វើ​ទុក​ក្នុង​ចិត្ត​នូវ​និមិត្ត​ជា​ទី​ស្រឡាញ់​ ស្មារតី​រមែង​ភ្លាំងភ្លាត់ ​បុគ្គល​នោះ​ រមែង​មាន​ចិត្ត​ត្រេកអរ ទទួល​យក លេបយក​នូវ​អារម្មណ៍​នោះ​ ។ វេទនា​ទាំងឡាយ​ជា​ច្រើន មាន​ផស្សៈជា​ដែន​កើត រមែង​ចម្រើន​ដល់​បុគ្គល​នោះ ចិត្ត​របស់​បុគ្គល​នោះ​ រមែង​ចង្អៀតចង្អល់ ​ព្រោះ​អភិជ្ឈា​ផង ព្រោះ​វិហេសា​ផង បុគ្គល​កាលសន្សំ​យ៉ាង​នេះ​ទុក (​រមែងប្រព្រឹត្ត​ទៅ​) ​បុគ្គល​នោះ​ លោក​ពោល​ថា ឆ្ងាយ​អំពី​ព្រះ​និព្វាន​ ។ ​បុគ្គល​កាល​ដឹង​នូវ​ធម្មារម្មណ៍ [ពាក្យថាធម៌​ក្នុង​ទី​នេះ សំដៅ​យក​ចិត្ត​ដែល​ប្រកប​ដោយ​តម្រេក ។ អដ្ឋកថា ។] ​ហើយ​ ធើ្វ​ទុក​ក្នុង​ចិត្ត​នូវ​និមិត្តជា​ទី​ស្រឡាញ់​ ស្មារតី​រមែង​ភ្លាំង​ភ្លាត់ ​បុគ្គល​នោះ​ រមែង​មាន​ចិត្ត​ត្រេកអរ​ទទួល​យក លេបយក​អារម្មណ៍​នោះ​ ។ វេទនា​ទាំង​ឡាយ​ជា​ច្រើន មាន​ធម្មារម្មណ៍​ជា​ដែន​កើត រមែង​ចម្រើន​ដល់​បុគ្គល​នោះ ចិត្ត​របស់​បុគ្គល​នោះ​ រមែង​ចង្អៀតចង្អល់ ​ព្រោះ​អភិជ្ឈា​ផង ព្រោះ​វិហេសា​ផង បុគ្គល​កាលសន្សំ​យ៉ាង​នេះ​ ទុក្ខ ​(​រមែង​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​) ​បុគ្គល​នោះ​ លោក​ពោល​ថា ឆ្ងាយ​អំពី​ព្រះ​និព្វាន ។ ​បុគ្គល​នោះ ឃើញ​រូប​ហើយ មាន​ស្មារតីខ្ជាប់ខ្ជួន ​មិន​ត្រេកអរ​ក្នុង​រូប​ទាំងឡាយ​ រមែង​មាន​ចិត្ត​ប្រាស​ចាក​តម្រេក គ្រាន់​តែ​ទទួល​ដឹង​តែ​មិន​លេប​យក​នូវ​អារម្មណ៍​នោះ​ ។ ​បុគ្គល​នោះ​ កាល​ឃើញ​រូប ទទួល​វេទនា ​(​កិលេសវដ្ដៈ​) រមែង​អស់​ទៅ មិន​ចម្រើន​ឡើង​ដោយ​ប្រការ​ណា បុគ្គល​នោះ​ ជា​អ្នក​មាន​ស្មារតី ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​ដោយ​ប្រការ​នោះ បុគ្គល​កាល​មិន​សន្សំ​យ៉ាង​នេះ​ ទុក្ខ ​(​រមែង​មិន​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​) ​បុគ្គល​នោះ​ លោក​ពោល​ថា ​ជិត​ព្រះ​និព្វាន​ ។ ​បុគ្គល​នោះ​ ឮសំឡេង ​មាន​ស្មារតីខ្ជាប់ខ្ជួន រមែង​មិន​ត្រេកអរ ​ក្នុង​សំឡេង​ទាំងឡាយ​ រមែង​មាន​ចិត្ត​ប្រាសចាក​តម្រេក គ្រាន់​តែ​ទទួល​ដឹង មិន​លេបយក​នូវ​អារម្មណ៍​នោះ​ ។ ​បុគ្គល​នោះ​ កាលឮ​នូវ​សំឡេង ​ទទួល​វេទនា ​(​កិលេសវដ្ដៈ​) រមែង​អស់​ទៅ មិន​ចម្រើន​ឡើង ដោយ​ប្រការ​ណា បុគ្គល​នោះ​ ជា​អ្នក​មាន​ស្មារតី ប្រព្រឹត្ត​ដោយ​ប្រការ​នោះ បុគ្គល​កាល​មិន​សន្សំ​យ៉ាង​នេះ​ ទុក្ខ ​(​រមែង​មិន​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​) ​បុគ្គល​នោះ​ លោក​ពោល​ថា ​ជិត​ព្រះ​និព្វាន​ ។ ​បុគ្គល​ធុំក្លិន​ហើយ មាន​ស្មារតី​ខ្ជាប់ខ្ជួន ​មិន​ត្រេកអរ ​ក្នុង​ក្លិន​ទាំងឡាយ​ រមែង​មាន​ចិត្ត​ប្រាសចាក​តម្រេក គ្រាន់​តែ​ទទួល​ដឹង​ តែ​មិន​លេប​យក​នូវ​អារម្មណ៍​នោះ​ ។ ​បុគ្គល​នោះ​ កាលធុំក្លិន ​ទទួល​វេទនា ​(​កិលេសវដ្ដៈ​) រមែង​អស់​ទៅ មិន​ចម្រើន​ឡើង ដោយ​ប្រការ​ណា បុគ្គល​នោះ​ ជា​អ្នក​មាន​ស្មារតី ប្រព្រឹត្ត​ដោយ​ប្រការ​នោះ បុគ្គល​កាល​មិន​សន្សំ​យ៉ាង​នេះ​ ទុក្ខ ​(​រមែង​មិន​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​) ​បុគ្គល​នោះ​ លោក​ពោល​ថា ​ជិត​ព្រះ​និព្វាន​ ។ ​បុគ្គល​នោះ​ បរិភោគ​នូវ​រស​ហើយ មាន​ស្មារតីខ្ជាប់ខ្ជួន មិន​ត្រេកអរ​ក្នុង​រស​ទាំងឡាយ​ រមែង​មាន​ចិត្ត​ប្រាសចាក​តម្រេក គ្រាន់​តែ​ទទួល​ដឹង តែ​មិន​លេបយក ​នូវ​អារម្មណ៍​នោះ​ ។ ​បុគ្គល​នោះ​ កាលភ្លក់​នូវ​រស ​ទទួល​វេទនា ​(​កិលេសវដ្ដៈ​) រមែង​អស់​ទៅ មិន​ចម្រើន​ឡើង ដោយ​ប្រការ​ណា បុគ្គល​នោះ​ ជា​អ្នក​មាន​ស្មារតី ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​ដោយ​ប្រការ​នោះ បុគ្គល​កាល​មិន​សន្សំ​យ៉ាង​នេះ​ ទុក្ខ ​(​រមែង​មិន​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​) ​បុគ្គល​នោះ​ លោក​ពោល​ថា ​ជិត​ព្រះ​និព្វាន​ ។ ​បុគ្គល​នោះ​ ប៉ះពាល់​នូវ​ផស្សៈ​ហើយ មាន​ស្មារតីខ្ជាប់ខ្ជួន ​មិន​ត្រេកអរ ​ក្នុង​ផស្សៈ​ទាំងឡាយ​ រមែង​មាន​ចិត្ត​ប្រាសចាក​តម្រេក គ្រាន់​តែ​ទទួល​ដឹង តែ​មិន​លេបយក​នូវ​អារម្មណ៍​នោះ​ ។ ​បុគ្គល​នោះ​ កាលប៉ះ​ពាល់​នូវ​ផស្សៈ ​ទទួល​វេទនា ​(​កិលេសវដ្ដៈ​) រមែង​អស់​ទៅ មិន​ចម្រើន​ឡើង ដោយ​ប្រការ​ណា បុគ្គល​នោះ​ ជា​អ្នក​មាន​ស្មារតី ប្រព្រឹត្ត​ដោយ​ប្រការ​នោះ បុគ្គល​កាល​មិន​សន្សំ​យ៉ាង​នេះ​ ទុក្ខ ​(​រមែង​មិន​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​) ​បុគ្គល​នោះ​ លោក​ពោល​ថា ​ជិត​ព្រះ​និព្វាន​ ។ ​បុគ្គល​នោះ ដឹង​នូវ​ធម្មារម្មណ៍ ​មាន​ស្មារតីខ្ជាប់ខ្ជួន ​មិន​ត្រេក​អរ ​ក្នុង​ធម្មារម្មណ៍​ទាំងឡាយ​ រមែង​មាន​ចិត្ត​ប្រាស​ចាក​តម្រេក គ្រាន់​តែ​ទទួល​ដឹង តែ​មិន​លេបយក​នូវ​អារម្មណ៍​នោះ​ ។ ​បុគ្គល​នោះ​ កាល​ដឹង​ច្បាស់​នូវ​ធម្មារម្មណ៍ ​ទទួល​វេទនា ​(​កិលេសវដ្ដៈ​) រមែង​អស់​ទៅ​មិន​ចម្រើន​ឡើង ដោយ​ប្រការ​ណា បុគ្គល​នោះ​ ជា​អ្នក​មាន​ស្មារតី ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​ដោយ​ប្រការ​នោះ បុគ្គល​កាល​មិន​សន្សំ​យ៉ាង​នេះ​ ទុក្ខ ​(​រមែង​មិន​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​) ​បុគ្គល​នោះ​ លោក​ពោល​ថា ​ជិត​ព្រះ​និព្វាន ។

សេលត្ថេរ

[២៥៤] បពិត្រ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ​ព្រះ​អង្គ​មាន​ព្រះ​កាយ​ដ៏​បរិបូណ៌ ជា​ទី​គាប់​ចិត្ត​ក្រៃលែង ​មាន​ព្រះ​ជាតិ​ដ៏​ល្អ មាន​ព្រះ​នេត្រ​ដ៏​ល្អ មាន​សម្បុរ​ដូច​ជាសម្បុរ​នៃ​មាស មាន​ព្រះ​ទាឋ឵​ដ៏​សក្បុស ទ្រង់​មាន​ព្យាយាម ។​ ព្យញ្ជនៈ​ណា​របស់​ជន​មាន​ជាតិ​ល្អ​ ព្យញ្ជនៈ ​(​និង​អនុព្យញ្ជនៈ​) ​ទាំង​អស់​នោះ​ ជាមហាបុរិសលក្ខណៈ ​មាន​ក្នុង​ព្រះ​កាយ​របស់​ព្រះ​អង្គ ។ ​ព្រះ​អង្គ​មាន​ព្រះ​នេត្រថ្លា ​មាន​ព្រះ​ភក្រ្ត​ល្អ មាន​ទំហំ និង​កម្ពស់សមសួន ​មាន​ព្រះ​កាយត្រង់ ​មាន​រស្មីរុងរឿង ​ក្នុង​កណ្ដាល​នៃ​ពួក​សមណៈ ដូច​ព្រះ​អាទិត្យ ។ បពិត្រ​ភិក្ខុ ព្រះ​អង្គ​មាន​រូប​ល្អ គួរ​ជា​ទី​រមិលមើល ​មាន​ស្បែក​ដ៏​ភ្លឺថ្លា​ដូច​មាស ព្រះ​អង្គ​មាន​សម្បុរ​ដ៏​ឧត្តម​យ៉ាង​នេះ តើ​មាន​ប្រយោជន៍​អ្វី​ដោយ​សមណភាព ។ ព្រះ​អង្គ​គួរ​បាន​ជាស្ដេច​ចក្រពត្តិ ​ដូច​គោឧសភៈ​ក្នុង​រថ ជា​ធំ (​លើ​ផែនដី​) ​មាន​សមុទ្រ​ទាំងបួន ជា​ទី​បំ​ផុត មាន​ជ័យជម្នះ ជាឥស្សរៈ​របស់​អ្នក​ជម្ពូទ្វីប ។ បពិត្រ​ព្រះ​គោតម ​ពួក​ក្សត្រិយ៍ជា​ស្ដេចចំណុះ តែង​ចុះ​ចូល​នឹង​ព្រះ​អង្គ សូម​ព្រះ​អង្គ​សោយរាជ្យ ជារាជាធិរាជ ​ដ៏​ធំ​ជាង​ពួក​មនុស្ស​ចុះ​ ។

(​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគត្រាស់ថា​) ​ម្នាល​សេលៈ តថាគត​ ជាធម្មរាជ ជាស្ដេច​ប្រសើរ អាចញ៉ាំងចក្រ​ឲ្យ​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​តាម​ធម៌ ជាចក្រ​ដែល​អ្នក​ណា​មួយ​មិន​អាច​ឲ្យ​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​បាន​ ។

(​សេលព្រាហ្មណ៍​ ក្រាបទូលថា​) បពិត្រ​ព្រះ​គោតម ​ព្រះ​អង្គទ្រង់​ប្ដេជ្ញាថា ​ព្រះ​អង្គ​ជា​អ្នក​ត្រាស់​ដឹង​ ទ្រង់​ត្រាស់ថា តថាគត​ជាធម្មរាជ ជាស្ដេចប្រសើរ អាច​ញ៉ាំង​ចក្រ​ឲ្យ​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​តាម​ធម៌​បាន​ ។ ​ចុះ​ភិក្ខុ​ណា​ ជាសេនាបតី​របស់​ព្រះ​អង្គ ជាសាវ័ក​ប្រព្រឹត្ត​តាម​ព្រះ​សាស្ដា ភិក្ខុ​ណា​ ញ៉ាំងធម្មចក្ក​នេះ ដែល​ព្រះ​អង្គ​ឲ្យ​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​ហើយ ឲ្យ​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​បាន​ ។

(​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគទ្រង់​ត្រាស់ថា ​ម្នាល​សេលៈ​) ភិក្ខុ​សារីបុត្ត ជាអនុជាត​របស់​តថាគត​ ញ៉ាំងធម្មចក្ក​ដ៏​ប្រសើរ ​ដែល​តថាគត​ឲ្យ​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​ហើយ ឲ្យ​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​បាន​ ។ ​ម្នាល​ព្រាហ្មណ៍ ទុក្ខសច្ច​ដែល​គួរ​ដឹង​ច្បាស់ តថាគត​បាន​ដឹង​ច្បាស់​ហើយ​ មគ្គ​សច្ច​ដែល​គួរ​ចម្រើន​ តថាគត​បាន​ចម្រើន​ហើយ​ សមុទយសច្ច ​ដែល​គួរ​លះ តថាគត​ក៏​បាន​លះ​ហើយ ព្រោះ​ហេតុ​នោះ ទើប​តថាគត​ ជា​ព្រះ​ពុទ្ធ ។ ​ម្នាល​ព្រាហ្មណ៍ ​អ្នក​ចូរ​កម្ចាត់​បង់​នូវ​សេចក្ដី​សង្ស័យ​ក្នុង​តថាគត​ចេញ អ្នក​ចូរ​ជឿស៊ប់​ចុះ (​ព្រោះ​ថា​) ការ​ចួបប្រទះ​នឹង​ព្រះ​សម្មាសម្ពុទ្ធ​ទាំងឡាយ​រឿយ​ៗ ជាការ​រក​បាន​កម្រ ។ ​ម្នាល​ព្រាហ្មណ៍ ការ​កើត​ប្រាកដ​ឡើង​រឿយ​ៗ ​នៃ​ព្រះ​សម្មាសម្ពុទ្ធ​ណា ដែល​រក​បាន​ដោយ​ក្រ​ក្នុង​លោក តថាគត​នោះ​ ជា​ព្រះ​ពុទ្ធ ​ដូច​ពេទ្យ​វះ​ ជា​បុគ្គល​ប្រសើរបំ​ផុត មាន​សភាព​ដូច​ព្រហ្ម ​មាន​តម្លៃ​ដ៏​លើស​លុប ជា​អ្នក​ញាំញី​នូវ​មារ ​និង​សេនា​នៃ​មារ ធើ្វ​នូវ​បច្ចាមិត្ត​ទាំង​អស់ ឲ្យ​នៅ​ក្នុង​អំ​ណា​ច ​ហើយ​រីករាយ ឥត​មាន​ភ័យ​អំពី​ទី​ណា​ឡើយ​ ។

(​សេលព្រាហ្មណ៍ ​ពោល​ថា​) ​ម្នាល​អ្នក​ទាំងឡាយ​ដ៏​ចម្រើន អ្នក​ទាំងឡាយ ចូរ​ផ្ទៀង​ស្ដាប់​នូវ​ពាក្យ តាម​ដែល​ព្រះ​ដ៏​មាន​ព្រះ​ភាគ ​ព្រះ​អង្គ​មាន​ចក្ខុ សម្ដែង​នេះ​ចុះ​ ដ្បិត​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ​ដូច​ជាពេទ្យវះ ជាមហាវីរ​បុរស​ បន្លឺសីហទាន​ដូច​ជា​សត្វ​សីហៈ​ក្នុង​ព្រៃ ។ ទោះ​បីនរ​ណា​ ជា​កណ្ហា​ភិជាតិ ​(​អ្នក​មាន​ជាតិខ្មៅ​) ​បាន​ឃើញ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ​ព្រះ​អង្គ​មាន​សភាព​ដូច​ជាព្រហ្ម ​មាន​តម្លៃ​ដ៏​លើស​លុប ទ្រង់​ញាំញី​នូវ​មារ ​និង​សេនា​នៃ​មារ​ហើយ តើ​នឹង​មិន​ជ្រះថ្លា​ដូច​ម្ដេច​បាន​ ។ ​បុគ្គល​ណា​ចង់​មក ចូរ​តាម​យើង​មក បុគ្គល​ណា​មិន​ចង់ទេ ​ចូរ​ទៅ​វិញ​ចុះ ខ្ញុំ​នឹង​បួស​ក្នុង​សម្នាក់​ព្រះ​ពុទ្ធ ​ព្រះ​អង្គ​មាន​ប្រាជ្ញា​ដ៏​ប្រសើរ​ក្នុង​ទី​នេះ​ ។

(​ពួក​មាណព​នោះ ​ពោល​ថា​) ​បើ​លោកពេញ​ចិត្ត​នឹង​សាសនា​ព្រះ​សម្មាសម្ពុទ្ធនុ៎ះ ​ពួក​យើង​ក៏​នឹង​បួស​ក្នុង​សំណាក់​ព្រះ​ពុទ្ធ ​មាន​ប្រាជ្ញា​ដ៏​ប្រសើរ​ដែរ​ ។ ​ពួក​ព្រាហ្មណ៍​ទាំង ៣០០ ​នេះ ក៏​ផ្គងអញ្ជលី​សុំផ្នួសថា បពិត្រ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ​ពួក​យើង​សូមប្រព្រឹត្ត​ព្រហ្មចរិយធម៌ ​ក្នុង​សម្នាក់​ព្រះ​អង្គ ។

ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់ត្រាស់ថា ​ម្នាល​សេលៈ ព្រហ្មចរិយធម៌ តថាគត​សំដែង​ទុក​ប្រពៃ​ហើយ​ ជាធម៌​ដែល​គួរ​ឃើញ​ជាក់​ដោយ​ខ្លួន​ឯង ជាធម៌​ឲ្យ​ផល​មិន​រង់​ចាំកាល បព្វជ្ជា​របស់​បុគ្គល​អ្នក​មិន​ប្រមាទ ជា​អ្នក​សិក្សា​ក្នុង​ព្រហ្មចរិយធម៌​នោះ មិន​ឥត​អំពើ​ឡើយ​ ។​

(​សេលព្រាហ្មណ៍ ក្រាបទូលថា​) បពិត្រ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ​មាន​ចក្ខុ ​ពួក​ខ្ញុំ​ព្រះ​អង្គ ​បាន​ដល់​នូវ​ទី​ពឹង​ណា ក្នុង​ថ្ងៃ​ទី​ ៨ ​អំពី​ថ្ងៃ​នេះ​ទៅ (​ពួក​ខ្ញុំ​ព្រះ​អង្គ​) ជា​បុគ្គល​បាន​ទូន្មាន​ខ្លួន ក្នុង​សាសនា​របស់​ព្រះ​អង្គ ​ដោយ​ទី​ពឹង​នោះ អស់​ ៧ រាត្រី ។ ​ព្រះ​អង្គជា​ព្រះ​ពុទ្ធ ​ព្រះ​អង្គ​ជាសាស្ដា ​ព្រះ​អង្គជាមុនី គ្របសង្កត់​នូវ​មារ ​ព្រះ​អង្គ​បាន​កាត់​បង់​នូវ​អនុស័យ ឆ្លង​រួច​ហើយ ទើប​ចម្លងព​ពួក​សត្វ​នេះ​ ។ ​ព្រះ​អង្គ ​បាន​កន្លង​នូវ​ឧបធិ​ទាំងឡាយ​ហើយ ព្រះ​អង្គ​បាន​ទម្លាយ​នូវ​កិលេស ព្រម​ទាំង​អាសវៈ​ហើយ ព្រះ​អង្គ​ជា​បុគ្គល​មិន​មាន​សេចក្ដី​ប្រកាន់ បាន​លះបង់​នូវ​ភ័យ​ដ៏​ពន្លឹក ​ដូច​ជា​សត្វ​សីហៈ ។ ​ពួក​ភិក្ខុ​ទាំង ៣០០ ​នេះ ឈរ​ផ្គង​អញ្ជលីថា បពិត្រ​ព្រះ​វីរ​បុរស​ សូម​ព្រះ​អង្គ​លាត​នូវ​ព្រះ​បាទ​ទាំង​ឡាយ ​ពួក​ភិក្ខុ​ជានាគ សូមថ្វាយបង្គំ​នូវ​ព្រះ​បាទ​នៃ​ព្រះ​សាស្ដា ។

​​ភទ្ទិយកាលិគោធាបុត្តត្ថេរ

[២៥៥] ​ខ្ញុំ​ព្រះ​អង្គយាត្រា​ដោយ​កដំរី ធ្លាប់ស្លៀកដណ្ដប់​សំពត់​សាច់មដ្ឋ បរិភោគ​បាយ​អង្ករ​នៃ​ស្រូវសាលី លាយ​ដោយ​សាច់​ដ៏​ស្អាត ។ ​ថ្ងៃ​នេះ ព្រះ​ភទ្ទិយៈ​ជាបុត្រ​នៃ​សាក្យានី ​ឈ្មោះ​គោធា​នោះ​ ជា​អ្នក​ចម្រើន​ដោយ​គុណ ព្យាយាម​ជាប់​មិន​ដាច់ ត្រេកអរ​ចំពោះ​អាហារ ​ដែល​មក​ដល់​បាត្រ ​ដោយ​ការ​ស្វែងរក ​មិន​មាន​សេចក្ដី​ប្រកាន់ ចម្រើន​ឈាន ។ ​ព្រះ​ភទ្ទិយៈជាបុត្រ​នៃ​សាក្យានី ​ឈ្មោះ​គោធា ជា​អ្នក​សមាទាន​បំសុកូលិកង្គធុតង្គ ព្យាយាម​ជាប់​មិន​ដាច់ ត្រេកអរ​ចំពោះ​អាហារ​ដែល​មក​ដល់​បាត្រ​ដោយ​ការ​ស្វែងរក ​មិន​មាន​សេចក្ដី​ប្រកាន់ ចម្រើន​ឈាន ។

ជា​អ្នក​សមាទាន​បិណ្ឌបាតិកង្គធុតង្គ ព្យាយាម​ជាប់​មិន​ដាច់…

ជា​អ្នក​សមាទាន​តេចីវរិកង្គធុតង្គ ព្យាយាម​ជាប់​មិន​ដាច់…

ជា​អ្នក​សមាទាន​សបទានចារិកង្គធុតង្គ ព្យាយាម​ជាប់​មិន​ដាច់…

ជា​អ្នក​សមាទាន​ឯកាសនិកង្គធុតង្គ ព្យាយាម​ជាប់​មិន​ដាច់…

ជា​អ្នក​សមាទាន​បត្តបិណ្ឌិកង្គធុតង្គ ព្យាយាម​ជាប់​មិន​ដាច់…

ជា​អ្នក​សមាទាន​ខលុបច្ឆាភត្តិកង្គធុតង្គ ព្យាយាម​ជាប់​មិន​ដាច់…

ជា​អ្នក​សមាទាន​អារញ្ញិកង្គធុតង្គ ព្យាយាម​ជាប់​មិន​ដាច់…

ជា​អ្នក​សមាទាន​រុក្ខមូលិកង្គធុតង្គ ព្យាយាម​ជាប់​មិន​ដាច់…

ជា​អ្នក​សមាទាន​អព្ភោកាសិកង្គធុតង្គ ព្យាយាម​ជាប់​មិន​ដាច់…

ជា​អ្នក​សមាទាន​សោសានិកង្គធុតង្គ ព្យាយាម​ជាប់​មិន​ដាច់…

ជា​អ្នក​សមាទាន​យថាសន្តតិកង្គធុតង្គ ព្យាយាម​ជាប់​មិន​ដាច់…

ជា​អ្នក​សមាទាន​នេសជ្ជិកង្គធុតង្គ ព្យាយាម​ជាប់​មិន​ដាច់…

ជា​អ្នក​ប្រាថ្នាតិច ព្យាយាម​ជាប់​មិន​ដាច់……

ជា​អ្នក​សន្ដោស ព្យាយាម​ជាប់​មិន​ដាច់……

ជា​អ្នក​ស្ងាត់ ព្យាយាម​ជាប់​មិន​ដាច់……

ជា​អ្នក​មិន​ច្រឡំ ​(​ដោយ​ពួក​) ព្យាយាម​ជាប់​មិន​ដាច់

ព្រះ​ភទ្ទិយៈជាបុត្រ​នៃ​សក្យានី ​ឈ្មោះ​គោធា ព្យាយាម​ជាប់​មិន​ដាច់ ជា​អ្នក​មាន​ព្យាយាម​មុតមាំ ព្យាយាម​ជាប់​មិន​ដាច់ ត្រេកអរ​ចំពោះ​បិណ្ឌបាត ​ដែល​មក​ដល់​បាត្រ ​ដោយ​ការ​ស្វែងរក ​មិន​មាន​សេចក្ដី​ប្រកាន់ ចម្រើន​ឈាន ។

ខ្ញុំ​ព្រះ​អង្គ​លះបង់​នូវ​ភាជនៈ ​មាន​ទម្ងន់ជា​ច្រើន​បលៈ ជាវិការ​នៃ​មាស មាន​ក្បាច់​ដ៏​ច្រើន​ស្រទាប់ ​ហើយ​កាន់​យក​នូវ​បាត្រដី​នេះ​ ចាត់ជាការ​អភិសេក​ទី​ ២ ។ ​ក្នុង​កាល​មុន ​ខ្ញុំ​ព្រះ​អង្គ ​មាន​ពួក​ជនដៃ​កាន់​ព្រះ​ខាន់​រក្សា​ហើយ ក្នុង​ទី​ខ្ពស់ ​មាន​កំពែង​ដ៏​មូល ​មាន​ប៉ម ​និង​ក្លោង​ទ្វារ​យ៉ាងមាំ គង់នៅ​រន្ធត់ ។ ​ថ្ងៃ​នេះ​ព្រះ​ភទ្ទិយៈ​ដ៏​ចម្រើន​ ជាបុត្រ​នៃ​សក្យានី ឈ្មោះ​គោធា​នោះ មិន​មាន​សេចក្ដី​តក់ស្លត់ ​បាន​លះបង់​នូវ​ភ័យ​ដ៏​ពន្លឹក ចូល​កាន់​ព្រៃ ​ចម្រើន​ឈាន ។ ​ខ្ញុំ​ព្រះ​អង្គ​បាន​តម្កល់ខ្លួន​ក្នុង​សីលក្ខន្ធ ​ចម្រើន​នូវ​សតិ ​និង​បញ្ញា ​ក៏​បាន​ដល់​នូវ​ការ​អស់​ទៅ​នៃ​សំយោជនៈ​ទាំងពួង​តាម​លំដាប់​ ។

អង្គុលិមាលត្ថេរ

[២៥៦] បពិត្រ​ព្រះ​សមណៈ ព្រះ​អង្គ​កំពុង​ស្ដេចយាង តែ​ពោល​ថា តថាគត​ឈប់ ​ទាំង​ពោល​ចំពោះ​ខ្ញុំ​ដែល​ឈប់ ​ថា​ជា​បុគ្គល​មិន​ទាល់ឈប់ដូច្នេះវិញ​ បពិត្រ​ព្រះ​សមណៈ ខ្ញុំ​សូមសួរ​សេចក្ដី​នុ៎ះ​នឹង​ព្រះ​អង្គ ​ព្រោះ​ហេតុ​អ្វី បាន​ជា​ព្រះ​អង្គ ​ឈ្មោះ​ថាឈប់ ​ខ្ញុំ​ព្រះ​អង្គ​ឈ្មោះ​ថា ​មិន​ឈប់ ។

(​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ត្រាស់ថា​) ​ម្នាល​អង្គុលីមាល តថាគត​ឈ្មោះ​ថា ឈប់ ​ព្រោះ​ដាក់​បង់​នូវ​អាជ្ញា ​ចំពោះ​ពួក​សត្វ​ទាំងពួងគ្រប់កាល​ហើយ​ ចំណែក​ខាង​អ្នក​ ជា​បុគ្គល​មិន​សង្រួម​ក្នុង​ពួក​សត្វ ព្រោះ​ហេតុ​នោះ​ តថាគត​ទើប​ឈ្មោះ​ថា ឈប់ ឯ​អ្នក​ឈ្មោះ​ថា ​មិន​ឈប់ទេ ។

(​អង្គុលិមាលចោរ ​ពោល​ថា​) យូរ​ណាស់​មក​ហើយ ព្រះ​សមណៈ​អ្នក​ស្វែងរក​នូវ​គុណ​ដ៏​ធំ ដែល​គេ​បូជា ​ទើប​តែ​នឹង​យាង​មក​កាន់​ព្រៃ​ធំ (​ដើម្បី​អនុគ្រោះ​) ​ដល់​ខ្ញុំ​ព្រះ​អង្គ ​ខ្ញុំ​ព្រះ​អង្គ​នោះ នឹង​លះបង់​នូវ​បាប​ដ៏​ច្រើន ព្រោះ​បាន​ស្ដាប់​ព្រះ​គាថា​ដែល​ប្រកប​ដោយ​ធម៌​របស់​ព្រះ​អង្គ ។ អង្គុលិមាលចោរ​ពោល​ដូច្នេះ​ហើយ ក៏​ទំលាក់​ចោល​នូវ​ដាវ ​និង​អាវុធ ​ទៅ​ក្នុង​ត្រពាំង ​ក្នុង​ជ្រោះ ​ក្នុង​រណ្ដៅ អង្គុលិមាលចោរ ​បាន​ថ្វាយបង្គំ​នូវ​ព្រះ​បាទ​ទាំង​ឡាយ នៃ​ព្រះ​សុគត ​ហើយ​សុំ​ផ្នួស​នឹង ព្រះ​ពុទ្ធ ​ក្នុង​ទី​នោះ​ឯង ។

ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគអង្គ​ណា​ ជា​ព្រះ​ពុទ្ធ​ប្រកប​ដោយ​ករុ​ណា​ ទ្រង់​ស្វែងរក​នូវ​គុណ​ដ៏​ធំ​ ជាសាស្ដា​នៃ​មនុស្ស​លោក ព្រម​ទាំងទេវលោក ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគអង្គ​នោះ​ ទ្រង់​បាន​ត្រាស់​នឹង​អង្គុលិមាលចោរ ​ក្នុង​កាល​នោះ​ថា ​អ្នក​ចូរ​មក​ជាភិក្ខុ​ចុះ​ ភិក្ខុ​ភាពនុ៎ះឯង ​ក៏​សម្រេច​ដល់​អង្គុលិមាលចោរ​នោះ​ ។

(​ព្រះ​អង្គុលិមាលត្ថេរ ​ពោល​ថា​) ​បុគ្គល​ណា​ ប្រមាទ​ក្នុង​កាលមុន ហើយ​មិន​ប្រមាទ​ក្នុង​កាល​ខាង​ក្រោយ ​បុគ្គល​នោះ​ រមែង​ញ៉ាំង​លោក​នេះ ឲ្យ​រុងរឿង ​ដូច​ព្រះ​ចន្ទ​ផុត​ស្រឡះ​ចាក​ពពក ។ ​បុគ្គល​ណា​បាន​ធើ្វ​អំពើ​បាប ហើយ​បិទ ​(​អំពើ​បាប​នោះ​) ​ដោយ​កុសល ​បុគ្គល​នោះ​ រមែង​ញ៉ាំងលោក​នេះ ឲ្យ​រុងរឿង ​ដូច​ព្រះ​ចន្ទ​ផុត​ស្រឡះ​ចាក​ពពក ។ ភិក្ខុ​ណា​ នៅ​ក្មេង ​តែខ្មីឃ្មាត​ក្នុង​ពុទ្ធសាសនា ភិក្ខុ​នោះ​ រមែង​ញ៉ាំងលោក​នេះ ឲ្យ​រុងរឿង ​ដូច​ព្រះ​ចន្ទ​ផុត​ស្រឡះ​ចាក​ពពក ។

សូម​ពួក​ជនជាស​ត្រូវ​នឹង​យើង ស្ដាប់​នូវ​ធម្មកថា សូម​ពួក​ជនជាស​ត្រូវ​នឹង​យើង ខ្មីឃ្មាត​ក្នុង​ពុទ្ធសាសនា​ចុះ ពួក​មនុស្ស​ណា ដែល​ជាសប្បុរស ​តែង​ដឹកនាំ​ក្នុង​ធម៌​តែម្យ៉ាង សូម​ពួក​ជនជាស​ត្រូវ​នឹង​យើង គប់រក​នូវ​មនុស្ស​ទាំង​នោះ​ចុះ​ ។

សូម​ពួក​ជនជាស​ត្រូវ​នឹង​យើង ស្ដាប់ធម៌​របស់​ពួក​សប្បុរស ​ដែល​ជា​អ្នក​ពោល​នូវ​ខន្តី ជា​អ្នក​សរសើរ​នូវ​សេចក្ដី​មិន​ក្រោធ ​តាម​កាល​គួរ​ផង ចូរ​ធ្វើ​តាម​នូវ​ធម៌​នោះ​ផង​ ។ ​បើ​ជន​នោះ មិន​បៀតបៀនយើង ​ឬ​សត្វ​ដទៃ​ណា​មួយ​ទេ ជន​នោះ ​គប្បី​ដល់​នូវ​សេចក្ដី​ស្ងប់​យ៉ាងឧត្តម ​គប្បី​រក្សា​នូវ​ជន​ដែល​មាន​ចិត្ត​តក់ស្លុត ​និង​មាន​ចិត្ត​មាំមួន ។

ពួក​អ្នក​បង្ហូរ​ទឹក តែង​បង្ហូរ​ទឹក ​ពួក​ជាង​ព្រួញ ​តែង​ពត់ព្រួញ ​ពួក​ជាង​ចាំង ​តែង​ចាំងពត់​ឈើ ​ពួក​អ្នក​ប្រាជ្ញ ​តែង​ទូន្មានខ្លួន​ ។ ជន​ពួក​ខ្លះ ​តែង​ទូន្មាន ​(​នូវ​សត្វ​ពាហនៈ ​មាន​ដំរីជា​ដើម​) ​ដោយ​ដំបង កង្វេរ ​និង​រំពាត់ផ្ដៅ ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ជាតាទិ​បុគ្គល​ ទ្រង់​ទូន្មាន​ខ្ញុំ ដោយ​មិន​បាច់ប្រើដំបង ​និង​គ្រឿង​សស្រ្តាទេ ។ ​ក្នុង​កាល​មុន ​ខ្ញុំ​ជា​អ្នក​បៀត​បៀនគេ តែ​មាន​នាម​ថា អហឹសកៈ [​អ្នក​មិន​បៀតបៀនគេ ។] ​ក្នុង​ថ្ងៃ​នេះ ខ្ញុំ​មាន​នាម​ត្រូវ​តាម​ដំណើរ​ពិត​ហើយ ព្រោះ​ខ្ញុំ​មិន​បៀត​បៀនជន​ណា​មួយ​ឡើយ​ ។ ​ក្នុង​កាល​មុន ​ខ្ញុំ​ជាចោរល្បី​ឈ្មោះ​ ថាអង្គុលិមាល ​ដែល​ជំនន់​ធំ​កួចនាំ​ទៅ​ហើយ (​ឥឡូវ​) ​ខ្ញុំ​បាន​ដល់​នូវ​ព្រះ​ពុទ្ធ ជា​ទី​ពឹង​ហើយ​ ។ ​ក្នុង​កាលមុន ​ខ្ញុំ​ជា​អ្នក​មាន​ដៃ​ប្រឡាក់​ឈាម ល្បី​ឈ្មោះ​ ថាអង្គុលិមាល ​អ្នក​ចូរ​មើល​នូវ​ដំណើរ​មក​កាន់​សរណៈ ​(​របស់​ខ្ញុំ​) ​ចុះ ខ្ញុំ​បាន​ដក​នូវ​តណ្ហា ​ដែល​នាំ​ទៅ​កាន់​ភព​ហើយ​ ។ ​ខ្ញុំ​បាន​ធ្វើ​កម្ម ​ដែល​ជា​ដំណើរ​ទៅ​កាន់​ទុគ្តតិបែប​នោះ​ជា​ច្រើន ត្រូវ​ផល​នៃ​កម្ម​ប៉ះពាល់ ​(​ឥឡូវ​) ជា​អ្នក​មិន​មាន​បំណុល បរិភោគ​នូវ​ភោជន ។ ​ពួក​ជន​ពាល​ឥត​ប្រាជ្ញា ​តែង​ប្រកប​រឿយ​ៗ ​នូវ​សេចក្ដី​ប្រមាទ ចំណែក​អ្នក​ប្រាជ្ញ ​តែង​រក្សា​ទុក​នូវ​សេចក្ដី​មិន​ប្រមាទ ​ដូច​គេ​រក្សា​ទ្រព្យយ៉ាង​ប្រសើរ ។ ​អ្នក​ទាំងឡាយ​កុំ​ប្រកប​រឿយ​ៗ ​នូវ​សេចក្ដី​ប្រមាទ ​កុំ​ធ្វើ​នូវ​សេចក្ដី​ស្និទ្ធស្នាល ​ដោយ​តម្រេក​ក្នុង​កាម​ឡើយ​ ដ្បិតថា ​បុគ្គល​អ្នក​មិន​ប្រមាទ ប្រឹង​ចម្រើន​ឈាន រមែង​បាន​នូវ​សេចក្ដី​សុខ​យ៉ាង​ក្រៃលែង ។ ​ដំណើរ​មក​របស់​ខ្ញុំ​ ជា​ដំណើរ​ល្អ មិន​មែន​ជា​ដំណើរ​ប្រាសចាក (​ប្រយោជន៍​) គំនិត​របស់​ខ្ញុំ​នុ៎ះ ​មិន​មែន​ជាគំនិតខុសទេ ​ព្រោះ​ខ្ញុំ​បាន​សម្រេច​ធម៌​ដ៏​ប្រសើរបំ​ផុត ក្នុង​ពួក​ធម៌​ដែល​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ចែក​ទុក​ដោយ​ប្រពៃ ។ ​ដំណើរ​មក​របស់​ខ្ញុំ​ ជា​ដំណើរ​ល្អ មិន​មែន​ជា​ដំណើរ​ប្រាសចាក (​ប្រយោជន៍​) គំនិត​របស់​ខ្ញុំ​នុ៎ះ ​មិន​មែន​ជាគំនិតខុសទេ វិជ្ជា ៣ ​ខ្ញុំ​បាន​សម្រេច​ហើយ​ ពុទ្ធសាសនា ​ខ្ញុំ​ក៏​បាន​ធ្វើ​ហើយ​ ។ ​(​ក្នុង​កាលមុន​) ​ខ្ញុំ​ឋិត​ក្នុង​ទី​ទាំងឡាយ​នោះ​ៗ ​គឺ​ព្រៃ​ក្តី​ ម្លប់​ឈើ​ក្តី​ ភ្នំ​ក្តី​ គុហា​ក្តី ខ្ញុំ​ក៏​មាន​ចិត្ត​តក់ស្លុត ​ក្នុង​កាល​នោះ​ ។ ឥឡូវ​នេះ ខ្ញុំ​ដេក​ជាសុខ ​ឈរ​ជាសុខ ចិញ្ចឹម​ជីវិតជាសុខ ជា​បុគ្គល​មិន​នៅ​ក្នុង​អន្ទាក់​ដៃ​របស់​មារ ឱ ! ​ព្រះ​សាស្តា ទ្រង់​អនុគ្រោះ​ខ្ញុំ​ ។ ​ក្នុង​កាល​មុន ​ខ្ញុំ​បាន​កើតជាព្រាហ្មណ៍ ​មាន​ត្រកូលខ្ពស់​ទាំង​ពីរ​ខាង គឺ ខាង​មាតា ​និង​ខាង​បិតា ​ថ្ងៃ​នេះ ខ្ញុំ​បាន​ជាបុត្រ​នៃ​ព្រះ​សុគត ជាសាស្តា​ធម្មរាជ ។ ​ខ្ញុំ​ជា​បុគ្គល​ប្រាសចាក​តណ្ហា ​មិន​មាន​សេចក្ដី​ប្រកាន់ បាន​គ្រប់គ្រង​ទ្វារ​ សង្រួម​ដោយ​ប្រពៃ​ហើយ​ ការ​អស់​ទៅ​នៃ​អាសវៈ ខ្ញុំ​បាន​ដល់​ហើយ ព្រោះ​បាន​សម្លាប់​ឫសគល់​នៃ​ទុក្ខ ។ ​ព្រះ​សាស្តា ​ខ្ញុំ​បាន​ប្រណិប័តន៍​ហើយ​ ពុទ្ធសាសនា ​ខ្ញុំ​បាន​ធ្វើ​ហើយ​ ភារៈ​ដ៏​ធ្ងន់ ​ខ្ញុំ​បាន​ដាក់​ចោល​ហើយ​ តណ្ហាជា​គ្រឿង​នាំ​ទៅ​កាន់​ភព ​ខ្ញុំ​ក៏​ដកចោល​ហើយ​ ។

អនុរុទ្ធត្ថេរ

[២៥៧] អនុរុទ្ធ ​បាន​លះបង់​នូវ​មាតា បិតា បងប្អូន​ស្រី​ ញាតិ ​និង​បង​ប្អូនប្រុស​ទាំងឡាយ លះបង់​នូវ​កាម​គុណ ៥ ​ហើយ​ចម្រើន​នូវ​ឈាន ។ ​(​ក្នុង​កាលមុន​) អនុរុទ្ធ ជា​អ្នក​បរិបូណ៌​ដោយ​របាំ ​និង​ចម្រៀង ភ្ញាក់រលឹក​ដោយ​គ្រឿង​ប្រគំ ជា​អ្នក​ត្រេកអរ​តែ​ក្នុង​វិស័យ​របស់​មារ ​ក៏​មិន​បាន​ដល់​នូវ​សេចក្ដី​បរិសុទ្ធិ ដោយ​ហេតុ​នោះ​ ។ ​(​ឥឡូវ​នេះ​) អនុរុទ្ធ ​បាន​កន្លង​នូវ​វិស័យ​របស់​មារនុ៎ះ​ហើយ​ ត្រេកអរ​ក្នុង​សាសនា​របស់​ព្រះ​ពុទ្ធ ​បាន​ឆ្លង​ផុត​នូវ​ឱឃៈ​ទាំងពួង ​ចម្រើន​ឈាន ។ អនុរុទ្ធ ​បាន​កន្លង​នូវ​រូប​ សំឡេង ក្លិន រស ផ្សព្វ ជា​ទី​គាប់​ចិត្ត​ទាំងនុ៎ះ ​ចម្រើន​ឈាន ។ អនុរុទ្ធ ជា​បុគ្គល​ម្នាក់ឯង ​មិន​មាន​តណ្ហា​ជាគំរប់​ពីរ​ ជា​អ្នក​ប្រាជ្ញ​មិន​មាន​អាសវៈ​ ត្រឡប់​អំពី​បិណ្ឌបាត ស្វែងរក​នូវ​ចីវរបង្សុកូល​ទាំងឡាយ​ ។ អនុរុទ្ធ ជា​អ្នក​ប្រាជ្ញ ​មាន​យោបល់​មិន​មាន​អាសវៈ​ រើស​កាន់​យក​ គក់​លាង ជ្រលក់ ប្រើប្រាស់ ​នូវ​ចីវរបង្សុកូល​ទាំងឡាយ​ ។ ​បុគ្គល​ណា មាន​សេចក្ដី​ប្រាថ្នា​ច្រើន មិន​មាន​សន្តោស ជា​អ្នក​ច្រឡំ​ដោយ​ពួក​ មាន​ចិត្ត​រាយមាយ ធម៌​ដ៏​លា​មក​ ជា​គ្រឿង​សៅហ្មង​ទាំង​នេះ តែង​កើត​មាន​ដល់​បុគ្គល​នោះ​ ។ ​បុគ្គល​ណា​ ជា​អ្នក​មាន​ស្មារតី ​មាន​សេចក្ដី​ប្រាថ្នា​តិច ជា​អ្នក​សន្តោស ​មិន​មាន​ចិត្ត​ចង្អៀតចង្អល់ ត្រេកអរ​ក្នុង​ទី​ស្ងាត់ ជា​អ្នក​ស្ងាត់ ​មាន​ការ​ព្យាយាម​តឹង​តែង​ជានិច្ច ធម៌ជាកុសល ជាចំណែក​នៃ​ការ​ត្រាស់​ដឹង​ទាំង​នេះ តែង​កើត​មាន​ដល់​បុគ្គល​នោះ ព្រះ​ពុទ្ធជា​មហេសី ទ្រង់​ត្រាស់ថា ​បុគ្គល​នោះ​ ជា​អ្នក​មិន​មាន​អាសវៈ ។ ​ព្រះ​សាស្តា ជា​បុគ្គល​ប្រសើរ​ក្នុង​លោក ទ្រង់​ជ្រាប​នូវ​សេចក្ដី​ត្រិះរិះ​របស់​ខ្ញុំ ក៏​យាង​មក​ដោយ​ឫទ្ធិ ​ដោយ​ព្រះ​កាយ​ដែល​សម្រេច​អំពី​ចិត្ត​ ។ ​ខ្ញុំ​មាន​សេចក្ដី​ត្រិះរិះ ​ក្នុង​កាល​ណា ព្រះ​សាស្តា​ទ្រង់​បាន​សំដែង​នូវ​ធម៌ ​(​មហាបុរិសវិតក្កៈ​) ​ដ៏​លើស​លុប​ក្នុង​កាល​នោះ ព្រះ​ពុទ្ធ ទ្រង់​ត្រេកអរ​ក្នុង​ធម៌ ​ដែល​មិន​មាន​ដំណើរ​យឺតយូរ ​សំដែង​នូវ​ធម៌​ដែល​មិន​មាន​ដំណើរ​យឺតយូរ ។ ​ខ្ញុំ​ដឹង​នូវ​ធម្មទេសនា​របស់​ព្រះ​សាស្តា​នោះ​ហើយ​ ត្រេកអរ​ក្នុង​សាសនា វិជ្ជា ៣ ​ខ្ញុំ​បាន​សម្រេច​ហើយ​ ពុទ្ធសាសនា ​ខ្ញុំ​បាន​ធ្វើ​ហើយ​ ។ ​ខ្ញុំ​បាន​សមាទាន​នេសជ្ជិកង្គធុតង្គ ​អស់​ ៥៥ ឆ្នាំ ​ខ្ញុំ​បាន​ដករំលើ​ង​នូវ​កិរិយាងោកងុយ​អស់​ ២៥ ឆ្នាំ​ហើយ​ ។ ​ព្រះ​ពុទ្ធ ​ព្រះ​អង្គជា​បុគ្គល​នឹង​ធឹង ​មាន​ព្រះ​ទ័យខ្ជាប់ខ្ជួន ​មិន​មាន​ខ្យល់​អស្សាស​បស្សាសៈ​ហើយ ព្រះ​ពុទ្ធ​មាន​ចក្ខុ ​មិន​មាន​កិលេសជា​គ្រឿង​ញាប់ញ័រ ទ្រង់​ប្រារព្ធ​នូវ​សេចក្ដី​ស្ងប់ បរិនិព្វាន​ហើយ​ ។ ​ព្រះ​ពុទ្ធ ទ្រង់​អត់សង្កត់​នូវ​វេទនា ​ដោយ​ព្រះ​ទ័យ​មិន​រួញរា ការ​ផុត​ស្រឡះ​នៃ​ចិត្ត (​របស់​ព្រះ​អង្គ​) ​ដូច​ជាកិរិយារលត់​នៃ​ប្រ​ទី​ប ។ សភាវៈ មាន​ផស្សៈជាគំរប់ ៥ ​របស់​ព្រះ​ពុទ្ធ ជា​អ្នក​ប្រាជ្ញ​នុ៎ះ ​មាន​ក្នុង​ទី​បំ​ផុត ក្នុង​កាល​ឥឡូវ​នេះ​ហើយ​ នាកាល​ព្រះ​សម្ពុទ្ធទ្រង់​បរិនិព្វាន​ហើយ​ ធម៌​ដទៃ ​គឺ​ចិត្ត និង​ចេតសិក ​មិន​មាន​ទៀតទេ ។ ​ម្នាល​ទេវតា ​ឈ្មោះ​ជាលិនី ឥឡូវ​នេះ (​អាត្មា​) ​មិន​មាន​ការ​អាស្រ័យនៅ​ក្នុង​ពួក​ទេវតាទៀត​ឡើយ​ ជាតិសង្សារ ​របស់​អាត្មា​ក៏​អស់​ហើយ​ ឥឡូវ​នេះ​ ភពថ្មី​មិន​មាន​ទេ ។

ភិក្ខុ​ណា​ អាច​ដឹង​ច្បាស់​នូវ​លោក ​មាន​ចំណែក​មួយ​ពាន់ ព្រម​ទាំងព្រហ្មលោក ​ក្នុង​មួយ​រំពេច​បាន​ ភិក្ខុ​នោះ​ ជា​អ្នក​ស្ទាត់​ក្នុង​ឥទ្ធិគុណ ​ក្នុង​ចុតូបបាតញ្ញាណ រមែង​ឃើញ​ពួក​ទេវតា ​ក្នុង​កាល​គួរ​ ។ ​ក្នុង​កាលមុន ​ខ្ញុំ​បាន​កើតជា​បុរស​កំសត់ ​ឈ្មោះ​អន្នភារៈ ជា​អ្នក​ធ្វើ​ការ​ឈ្នួល ​ដើម្បី​អាហារ ​បាន​ផ្គត់ផ្គង់​សមណៈ (​ព្រះ​បច្ចេកពុទ្ធ​) ​ឈ្មោះ​ឧបរិដ្ឋៈ ជា​អ្នក​មាន​យស ។ ​ពួក​ជន​អ្នក​ចេះ​ដឹង តែង​ស្គាល់​ខ្ញុំ​ថា ​ខ្ញុំ​នោះ​ឈ្មោះ​អនុរុទ្ធ កើត​ក្នុង​សក្យត្រកូល ជា​អ្នក​បរិបូណ៌​ដោយ​របាំ ​និង​ចំរៀង ភ្ញាក់​រលឹក​ដោយ​គ្រឿង​ប្រគំ ។ ​ខ្ញុំ​បាន​ឃើញ​ព្រះ​សម្ពុទ្ធ ជាសាស្តា ​មិន​មាន​ភ័យ​អំពី​ទី​ណា ក៏​ញ៉ាំង​ចិត្ត​ឲ្យ​ជ្រះថ្លា​ក្នុង​ព្រះ​សម្ពុទ្ធ​នោះ ហើយ​ចូល​ទៅ​កាន់​ផ្នួស ។ ​ខ្ញុំ​ដឹង​នូវ​បុព្វេនិវាស ​ដែល​ជាលំ​នៅ​របស់​អាត្មា​ធ្លាប់នៅ​ក្នុង​កាល​មុន ​ក្នុង​ទេវលោក​ឈ្មោះ​តាវត្តិង្ស ​បាន​ឋិតនៅ​ក្នុង​ជាតិជាសក្កៈ ​(​ព្រះ​ឥន្ទ្រ​) ។ ​អាត្មា​បាន​ជា​ធំ​ក្នុង​មនុស្ស​ សោយរាជ្យ​អស់​ ៧ ជាតិ ជា​ធំ​លើ​ផែនដី ​មាន​សមុទ្រ​ទាំងបួន ​ជា​ទី​បំ​ផុត មាន​ជ័យជំនះ ជាឥស្សរៈ​ក្នុង​ជម្ពូទ្វីប ប្រៀន​ប្រដៅ ​(​ប្រជាជន​) ​ដោយ​ធម៌ ​មិន​ប្រើដំបង ​និង​គ្រឿង​សស្រ្តា ។ កាល​នោះ ខ្ញុំ​បាន​ឋិត​នៅ​ក្នុង​ទេវលោក ​ដឹង​ច្បាស់​នូវ​ខន្ធ ​ដែល​ធ្លាប់​អាស្រ័យនៅ​ក្នុង​កាលមុន ​អស់​ ១៤ សង្សារវដ្ដ ​(​១៤ ជាតិ​) ​គឺ​ខាង​ទេវលោក​នេះ​ ៧ ជាតិ ​ខាង​មនុស្ស​លោក​នេះ​ ៧ ជាតិ ។ ​

កាលសមាធិ​ប្រកប​ដោយ​អង្គ [សមាធិ​ប្រកប​ដោយ​អង្គ ៥ ​គឺ​បីតិផរណតា ការផ្សាយ​ទៅ​នៃ​បីតិ ១ ចេតោផរណតា ការផ្សាយ​ទៅ​នៃ​ចិត្ត​ ១ អាលោកផរណតា ការ​ផ្សាយ​ទៅ​នៃ​ពន្លឺ ១ បច្ចវេក្ខ​ណា​ ការពិចារ​ណា​ស្ទាត់ ១ និមិត្តំ ការ​ប្រកប​ដោយ​និមិត្ត ​មាន​បរិកម្ម​ជានិមិត្ត ១ ។ អដ្ឋកថា ។] ៥ ​ខ្ញុំ​បាន​ចម្រើន​ឲ្យ​មាន​អារម្មណ៍មូល​តែ​មួយ​ហើយ ខ្ញុំ​ក៏​បាន​សេចក្ដី​ស្ងប់​រម្ងាប់ ទិព្វចក្ខុ​របស់​ខ្ញុំ​ក៏​បរិសុទ្ធ ។ ​ខ្ញុំ​លុះ​បាន​ឋិតនៅ​ក្នុង​ឈាន​ប្រកប​ដោយ​អង្គ ៥ ​ហើយ ក៏​ដឹង​នូវ​ការ​ច្យុតិ ​និង​ការ​កើត ​គឺ​ដំណើរ​មក និង​ដំណើរ​ទៅ (​ព្រម​ទាំង​) ការ​កើត​ឡើង​យ៉ាង​នេះ និង​ការ​ប្រែប្រួល​ទៅ​ជាយ៉ាង​ដទៃ​របស់​សត្វ​ទាំង​ឡាយ​ ។ ​ព្រះ​សាស្ដា ​ខ្ញុំ​បាន​បម្រើ​ហើយ​ ។បេ។ តណ្ហា​ជា​គ្រឿង​នាំ​ទៅ​កាន់​ភព ​ខ្ញុំ​បាន​ដកចោល​ហើយ​ ។ ​ខ្ញុំ​ជា​បុគ្គល​មិន​មាន​អាសវៈ​ លុះ​អស់​ជីវិត ​ខ្ញុំ​នឹង​និព្វាន​ក្រោម​គុម្ព​ឫស្សី ក្នុង​វេឡុវនគ្រាម ​របស់​ពួក​ជន​អ្នក​នៅ​ក្នុង​ដែន​វជ្ជី ។

បារាសរិយត្ថេរ

[២៥៨] ចិន្ដា​របស់​សមណៈ អ្នក​មាន​អារម្មណ៍មូល​តែ​មួយ​ អង្គុយ​ក្នុង​ព្រៃ​ធំ​មាន​ផ្កា​រីក ជា​អ្នក​មាន​សេចក្ដី​ស្ងប់​ស្ងាត់ ​មាន​ឈាន​បាន​កើត​មាន​ហើយ​ ។ កាល​ដែល​ព្រះ​លោកនាថ​ជាឧត្តម​បុរស មាន​ព្រះ​ជន្មនៅ​ឡើយ​ ការ​ប្រព្រឹត្តិ​របស់​ពួក​ភិក្ខុ មាន​ដោយ​ឡែក ឥឡូវ​នេះ (​ការ​ប្រព្រឹត្តិ​) ​ក៏​ប្រាកដ​ដោយ​ឡែក ។ ​ពួក​ភិក្ខុ​ជា​អ្នក​សន្ដោស​ក្នុង​បច្ច័យ​តាម​មាន​តាម​បាន បាន​ប្រើប្រាស់​នូវ​ចីវរ គ្រាន់​តែ​ជា​គ្រឿង​ការ​ពារ​នូវ​ត្រជាក់ និង​ខ្យល់ គ្រាន់​តែជា​គ្រឿង​បិទបាំង​នូវ​កេរ្ដិ៍ខ្មាស ។ ​ពួក​ភិក្ខុ​ជា​អ្នក​មិន​ជាប់ មិន​ជ្រប់ ​បាន​បរិភោគ​របស់​ថ្លៃថ្លា​ក្តី​ សៅហ្មងក្ដី តិច​ក្តី ច្រើន​ក្ដី ​ដើម្បី​ញ៉ាំងអត្តភាព ​ឲ្យ​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​ប៉ុណ្ណោះ ។ ​ពួក​ភិក្ខុ​មិន​បាន​ខ្វល់ខ្វាយ​ក្នុង​ភេសជ្ជ​បច្ច័យ​ ជាបរិក្ខារ​នៃ​ជីវិតខ្លាំងពេក ​ដូច​ជាខ្វល់ខ្វាយ​ក្នុង​ធម៌ជា​ទី​អស់​នៃ​អាសវៈ​ទេ ។ ​ពួក​ភិក្ខុ​ចម្រើន​រឿយ​ៗ ​នូវ​វិវេកធម៌ ប្រព្រឹត្តឈម​ទៅ​រកវិវេក នៅ​ក្នុង​ព្រៃ​ទៀប​គល់​នៃ​ឈើ​ក្នុង​ជ្រោះ ​និង​ក្នុង​គុហា​ទាំង​ឡាយ​ ។ ​ពួក​ភិក្ខុ​ជា​អ្នក​ប្រព្រឹត្ត​បន្ទាបខ្លួន តាំង​មាំ ​(​ក្នុង​សាសនា​) ជា​អ្នក​ចិញ្ចឹមងាយ​ ជា​អ្នក​មាន​ចិត្ត​ទន់ មាន​ចិត្ត​មិន​រឹងត្អឹង ​មិន​ច្របូកច្របល់​ដោយ​កិលេស ​មិន​មាន​មាត់រឹង ជា​អ្នក​លុះ​ក្នុង​អំ​ណា​ច​នៃ​ការ​គិតរកប្រយោជន៍ ​(​ខ្លួន និង​អ្នក​ដទៃ​) ។ ​ព្រោះ​ហេតុ​នោះ ដំណើរ​ទៅ និង​ការ​បរិភោគ ការ​សេព ​(​របស់​ពួក​ភិក្ខុ​) ​គួរ​ជា​ទី​ជ្រះថ្លា ​ទាំង​មាន​ឥរិយាបថ ​ដូច​ធារ​នៃ​ប្រេង​ដ៏​ស្និទ្ធ​ល្អ​ ។ ​ព្រះ​ថេរៈ​ទាំង​នោះ មាន​អាសវៈ​ទាំងពួង​អស់​ហើយ មាន​ឈាន​ច្រើន មាន​ប្រយោជន៍​ច្រើន​ ឥឡូវ​នេះ​ បរិនិព្វាន​ហើយ​ ឥឡូវ​នេះ ​ពួក​ភិក្ខុ​បែប​នោះ មាន​តិច ។ សាសនា​នៃ​ព្រះ​ជិន​ស្រី ប្រកប​ដោយ​អាការ​ដ៏​ប្រសើរគ្រប់យ៉ាង រមែង​សាបសូន្យ​ទៅ ព្រោះ​ការ​អស់​ទៅ​នៃ​កុសលធម៌​ផង នៃ​បញ្ញា​ផង​ ។ កាលជារដូវ​នៃ​បាប​ធម៌ ​និង​កិលេស ​(​កំពុង​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​) ​ពួក​ភិក្ខុ​ណា​ខ្នះខ្នែង ​ដើម្បី​វិវេក ​ពួក​ភិក្ខុ​នោះ ឈ្មោះ​ថា ​មាន​ព្រះ​សទ្ធម្មសល់នៅ [កាលរដូវ​ដែល​ពួក​បុថុជ្ជន​កំពុង​សម្បូរ​ដោយ​បាប​ធម៌ ​និង​កិលេស ទោះបី​ភិក្ខុ​ពួក​ខ្លះ ប្រកប​ព្យាយាម​ក្នុង​វិធី​នៃ​កម្មដ្ឋាន ​ដោយ​សេចក្ដី​ប្រតិបត្តិ​យ៉ាង​ឧក្រិដ្ឋ ​ក៏​មិន​អាច​នឹង​ញុំាង​សេចក្ដី​ប្រតិបត្តិ​ឲ្យ​សម្រេច​បាន​ដោយ​ងាយ ​ព្រោះ​ព្រះ​សទ្ធម្ម​ដែល​សល់នៅក្រៅ​អំពី​សេចក្ដី​ប្រតិបត្តិ​នោះ​ជា​ច្រើន ដោយ​បាប​ធម៌ ​និង​កិលេស​ចូល​ជ្រៀតជ្រែក ។ អដ្ឋកថា ។]​ ។ កិលេស​ទាំង​នោះ​ កាល​ចម្រើន​ឡើង​ រមែង​ជ្រៀតជ្រែក​នូវ​ជន​ជា​ច្រើន​ ទំនងហាក់​ប្រឡែងលេង​នឹង​ពួក​ជនពាល ​ដូច​ពួក​អារក្ស​ទឹក​ ប្រឡែងលេង​នឹង​មនុស្ស​ឆ្កួត ។ ​ពួក​នរជន​ទាំង​នោះ​ លុះ​ត្រូវ​កិលេសគ្របសង្កត់​ហើយ តែង​ស្ទុះ​ទៅ​តាម​ចំណែក​នៃ​កិច្ច​នោះ​ៗ ​ព្រោះ​កិលេសវត្ថុ​ទាំងឡាយ ក្នុង​កាលជា​ទី​ចាប់​យក​ដោយ​ខ្លួន​ឯង ​ដែល​ពួក​កិលេសឃោសនា​ហើយ​ ។ ​ពួក​ជន​នោះ លះបង់​នូវ​ព្រះ​សទ្ធម្ម ​ហើយ​ឈ្លោះ​ប្រកែកគ្នា​នឹង​គ្នា លុះ​ក្នុង​អំ​ណា​ចទិដ្ឋិ សំគាល់ថា វត្ថុ​នេះ​ ប្រសើរ​បំ​ផុត​ ដូច្នេះ ។ ​ពួក​ជន ​ដែល​លះបង់​នូវ​ទ្រព្យ ​និង​កូន​ប្រពន្ធ ​ហើយ​ចេញ​ទៅ (​អំពី​ផ្ទះ​) រមែង​សេព​នូវ​អំពើ​ដែល​មិន​គួរ​ធ្វើ ព្រោះ​ហេតុ សូម្បីត្រឹម​តែចង្ហាន់​មួយ​វែក ។ ​(​ពួក​ភិក្ខុ​នោះ​) បរិភោគ​អាហារពេញ​ពោះ ​ហើយ​ដេក​ផ្ងារ ភ្ញាក់​ឡើង​ហើយ​ក៏​នាំគ្នា​និយាយពាក្យ ដែល​ព្រះ​សាស្ដា​ទ្រង់​តិះដៀល ។ ​ពួក​ភិក្ខុ​ ហាត់ធ្វើ​យ៉ាង​ផ្ចិតផ្ចង់​នូវ​សិល្បៈ ​ដូច​ជាង​ទាំងពួង ​មិន​រម្ងាប់​នូវ​សន្ដាន​ចិត្ត​ខាង​ក្នុង​ គុណវិសេស ​គឺ​ប្រយោជន៍​នៃ​សមណធម៌ ​(​របស់​ពួក​ភិក្ខុ​នោះ​) ​ក៏​អាក់ខាន ។ ​ពួក​ភិក្ខុ​ កាល​ប្រាថ្នា​នូវ​ចតុប្បច្ច័យ​ច្រើន​លើស​លុប រមែង​បង្អោន​នូវ​ដីស្អិត ប្រេង ​គ្រឿង​លំអិត ​ទឹក​ អាសនៈ ​និង​ភោជន ​ដល់​ពួក​គ្រហស្ថ ។ ​ឲ្យ​នូវ​ឈើ​ស្ទន់ ផ្លែក្វិដ្ឋ ​ផ្កា​ឈើ​ វត្ថុ​សម្រាប់ទំពាស៊ី បិណ្ឌបាត​ដ៏​ល្អ​ៗ ផ្លែស្វាយ ​និង​ផ្លែកន្ទួតព្រៃ​ទាំងឡាយ​ ខ្វល់ខ្វាយ​ក្នុង​ភេសជ្ជៈ ​ដូច​ពួក​ពេទ្យ ខ្វល់ខ្វាយ​ក្នុង​កិច្ចតូច​ធំ (​នៃ​ជម្ងឺ​) ​ដូច​ពួក​គ្រហស្ថ​ប្រកប​ក្នុង​ការ​ស្អិតស្អាង ​ដូច​ស្រី​ពេស្យា ​ឬ​ដូច​ពួក​ក្សត្រយ៍ ខ្វល់ខ្វាយ​ក្នុង​ឥស្សរភាព ​ជា​អ្នក​បោកប្រាសបញ្ឆោត ធ្វើ​ជាសក្សីវៀច ជា​អ្នក​កោងកាច បរិភោគអាមិសៈ ​ដោយ​អាការ​ជាមិច្ឆាជីវៈ​ច្រើន​យ៉ាង ។ ​ពួក​ភិក្ខុ​ជា​អ្នក​រវះរវាម ​(​ដោយ​បាប​ធម៌​) ​ក្នុង​លេស​ដ៏​គួរ ក្នុង​របិចវាសវាង ​ត្រូវ​ការ​ចិញ្ចឹមជីវិត ប្រមូល​មក​នូវ​ទ្រព្យ​ដ៏​ច្រើន ដោយ​ឧបាយ​ ។ ​ពួក​ភិក្ខុ​ញ៉ាំងបរិស័ទ ​ឲ្យ​ផ្គត់ផ្គង់ ​ព្រោះ​ការ​ងារ ​មិន​មែន​ព្រោះ​ធម៌ ​សំដែង​ធម៌​ដល់​ជនដទៃ ​ព្រោះ​តែលាភ ​មិន​សំដែង​ព្រោះ (​ប្រាថ្នា​) ប្រយោជន៍ ​(​សាធារណៈ​) ។ ​ពួក​ភិក្ខុ​ឈ្លោះប្រកែក ព្រោះ​តែ​សង្ឃ​លាភ ជា​ខាង​ក្រៅ​អំពី​សង្ឃ ចិញ្ចឹមជីវិត​ដោយ​លាភ​របស់​ជនដទៃ ជា​បុគ្គល​មិន​ខ្មាសអៀន ។ ​មួយ​ទៀត ​ពួក​ភិក្ខុ​ខ្លះ ជា​អ្នក​មិន​ប្រកប (​សមណធម៌​) ជា​បុគ្គល​មាន​ក្បាល​ត្រងោល ដណ្ដប់សង្ឃាដិ ជា​អ្នក​ល្មោភ​ដោយ​លាភសក្ការៈ ប្រាថ្នា​តែ​សេចក្ដី​ សរសើរ ។ កាល​បើ​កិលេសធម៌ ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​ដោយ​ប្រការ​ផ្សេង​ៗ យ៉ាង​នេះ​ ឥឡូវ​នេះ​ ភិក្ខុ​មិន​អាច​នឹង​ប៉ះពាល់​នូវ​គុណវិសេស​ដែល​មិន​ទាន់​បាន​ប៉ះពាល់ ​ឬ​មិន​អាច​នឹង​រក្សា​នូវ​គុណ​វិសេស ដែល​បាន​ប៉ះពាល់ដូច្នោះ​បាន​ឡើយ​ ។ ជន ​មិន​មាន​ស្បែក​ជើង​ ត្រាច់​ទៅ​ក្នុង​ទី​មាន​បន្លា​យ៉ាង​ណា អ្នក​ប្រាជ្ញ​គួរ​ប្រុងស្មារតី ត្រាច់​ទៅ​ក្នុង​ស្រុក​យ៉ាង​នោះ​ ។ យោគី កាល​រលឹក​ឃើញ​ពួក​លោក​អ្នក​មាន​ព្យាយាម​ក្នុង​កាលពី​ដើម​ រលឹក​ឃើញ​នូវ​វត្តប្រតិបត្តិ របស់​ពួក​លោក​ទាំង​នោះ​ ទោះបីកាលជា​ខាង​ក្រោយ ​(​អំពី​កាល​ដែល​ព្រះ​សាស្ដាគង់​នៅ​) ​ក៏​ដោយ​ គង់​បាន​ប៉ះពាល់​នូវ​ផ្លូវអមតៈ ។

សមណៈ បាន​ចម្រើន​នូវ​ឥន្រ្ទិយ ជា​អ្នក​បណ្ដែតចោល​នូវ​បាប​ ជា​អ្នក​ស្វែងរក​នូវ​គុណ ​មាន​ភពថ្មី​អស់​ហើយ​ លុះ​ពោល​យ៉ាង​នេះ​ហើយ ក៏​បរិនិព្វាន ក្នុង​សាលវ័ន ។

ឧទ្ទាន

ព្រះ​ថេរៈ​ ១០ ​នេះ គឺ​អធិមុត្តត្ថេរ ១ បារាសរិយត្ថេរ ១ តេលុកានិត្ថេរ ១ រដ្ឋបាលត្ថេរ ១ មាលុង្ក្យបុត្តត្ថេរ ១ សេលត្ថេរ ១ ភទ្ទិយត្ថេរ ១ អង្គុលិមាលត្ថេរ ១ អនុរុទ្ធត្ថេរ ​មាន​ទិព្វចក្ខុ ១ បារាសរិយត្ថេរ ១ ​បាន​សំដែង​គាថា ២០០ ​លើស​ ៤៥ ​ដែល​មក​ក្នុង​វីសតិនិបាត ។

ចប់ វីសតិនិបាត ។

តឹសនិបាត

បុស្សត្ថេរ

[២៥៩] ឥសី​ឈ្មោះ​បណ្ឌរសគោត្រ ​ឃើញ​ពួក​ភិក្ខុ​ជា​ច្រើន ដែល​គួរ​នាំ​មក​នូវ​សេចក្ដី​ជ្រះថ្លា ​មាន​ចិត្ត​អប់រំ​ហើយ​ សង្រួម​ល្អ​ហើយ ក៏​បាន​សួរ​នូវ​ព្រះ​ថេរៈ​ឈ្មោះ​ បុស្សៈ​ថា ។ ​ពួក​ភិក្ខុ​នឹង​មាន​ប្រាថ្នា​ដូច​ម្ដេច ​មាន​បំណង​ដូច​ម្ដេច ​មាន​អាកប្បកិរិយា​ដូច​ម្ដេច ​ក្នុង​កាល​អនាគត លោក​ដែល​ខ្ញុំ​សួរ​ហើយ​ សូមប្រាប់​នូវ​ដំណើរ​នោះ​ឲ្យ​ទាន ។

(​ព្រះ​បុស្សត្ថេរ ​ពោល​ថា​) ​ម្នាល​ឥសី​ឈ្មោះ​បណ្ឌរស ​អ្នក​ចូរ​ស្ដាប់ពាក្យ​អាត្មា ចូរ​ចាំ​ទុក​ដោយ​គោរព ​អាត្មា​នឹង​ប្រាប់​នូវ​កាលជាអនាគត ។ ​ពួក​ភិក្ខុ​ច្រើន​រូប​ ជា​បុគ្គល​មាន​សេចក្ដី​ក្រោធ ចង​សេចក្ដី​ក្រោធ​ទុក​ ជា​អ្នក​លុបគុណគេ​ ជា​បុគ្គល​របឹង ជា​អ្នក​បោកប្រាស ជា​អ្នក​ច្រណែន ជា​អ្នក​មាន​វាទៈផ្សេង​ៗ គ្នា ​នឹង​មាន​ក្នុង​អនាគត ។ ភិក្ខុ​មាន​សេចក្ដី​ប្រកាន់​ថាខ្លួន ដឹង​ធម៌​ដ៏​ជ្រាលជ្រៅ ​មាន​អារម្មណ៍​ក្នុង​ត្រើយ ​(​ខាង​អាយ​អំពី​ធម៌​នោះ​) ​មាន​ចិត្ត​ស្រាល ​មិន​ធ្ងន់​ក្នុង​ព្រះ​សទ្ធម្ម រមែង​ជា​អ្នក​មិន​មាន​សេចក្ដី​គោរព​គ្នា​នឹង​គ្នា ។ ទោស​ទាំងឡាយ​ជា​ច្រើន នឹង​កើត​ឡើង​ក្នុង​លោក ​ក្នុង​កាល​ជាអនាគត ​គឺ​ពួក​ភិក្ខុ​អប្បប្រាជ្ញា​នឹង​ញ៉ាំងធម៌​ដែល​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ​សំដែង​ហើយ​ដោយ​ប្រពៃ​នេះ ឲ្យ​សៅ​ហ្មង ។ ​ពួក​ភិក្ខុ​សាប​សូន្យ​ចាក​គុណ កាលចរចា​ក្នុង​សង្ឃ ​នឹង​ជា​អ្នក​ក្លៀវក្លា ​មាន​កម្លាំង មាន​មាត់រឹង ​តែជា​អ្នក​មិន​មាន​ការ​ចេះ​ដឹង​ ។ ឯ​ពួក​ភិក្ខុ​មាន​គុណ ​មាន​ហិរិ ​មិន​មាន​សេចក្ដី​ត្រូវ​ការ (​របស់​អ្វី​) កាល​ពោល​ពាក្យ​ក្នុង​សង្ឃ​តាម​សេចក្ដី​ពិត នឹង​ជា​អ្នក​មាន​កម្លាំង​ថយ ។ ​ក្នុង​អនាគត​កាល ​ពួក​ភិក្ខុ​ដែល​ឥតប្រាជ្ញា ​នឹង​ត្រេក​ត្រអាល​ចំពោះ​ប្រាក់​មាស​ ស្រែចម្ការ ពពែ ចៀម ​ខ្ញុំ​ស្រី និង​ខ្ញុំ​ប្រុស ។ ​ពួក​ភិក្ខុ​ពាល ជា​អ្នក​សំគាល់​ក្នុង​ការ​លើ​កទោស ​មិន​តាំង​មាំ​ក្នុង​សីល​ទាំងឡាយ​ ជា​អ្នក​ក្រអឺតក្រអោង ត្រេកត្រអាល​ក្នុង​ជម្លោះ ​នឹង​ត្រាច់​ទៅ​ផ្សេង​ៗ ដូច​ម្រឹគ ​មួយ​ទៀត ​នឹង​មាន​ពួក​ភិក្ខុ​ជា​អ្នក​រាយមាយ​ ស្លៀក​ដណ្ដប់​ចីវរ​មាន​ពណ៌ខៀវ ជា​មនុស្ស​កុហក ជា​បុគ្គល​រឹងត្អឹង ជា​អ្នក​ចរចារួសរាយ ​មាន​កិលេស​ដូច​ស្នែង ​នឹង​ប្រព្រឹត្ត​ដូច​ព្រះ​អរិយៈ ។ ​ពួក​ភិក្ខុ ដែល​មាន​សក់​រលើ​ប​ដោយ​ប្រេង ជា​អ្នក​ឃ្លេងឃ្លោង ​មាន​ភ្នែក​លាបថ្នាំ ដណ្ដប់​សំពត់​មាន​សម្បុរ​ដូច​ភ្លុក ​នឹង​ដើរ​តាម​ច្រក ។ ភិក្ខុ​ពាល​ទាំង​នោះ នឹង​ខ្ពើម​នូវ​សំពត់​កាសាវៈ ​ដែល​ពួក​ព្រះ​អរិយៈ​មាន​ចិត្ត​ផុត​ស្រឡះ​មិន​ខ្ពើម ជាសំពត់​ជ្រលក់​ត្រឹម​ត្រូវ​ ជា​ទង់ជ័យ​នៃ​ព្រះ​អរិយៈ ​ហើយ​ជា​អ្នក​ជ្រប់នៅ​តែ​ក្នុង​សំពត់​មាន​ពណ៌​ស ។ ​នឹង​មាន​ពួក​ភិក្ខុ​ជា​អ្នក​ប្រាថ្នា​លាភ ជា​បុគ្គល​ខ្ជិល ​មាន​ព្យាយាម​ទន់ ទាំងជា​បុគ្គល​ធុញ​ទ្រាន់​នឹង​ព្រៃ​ធំ​ៗ ​ទាំងឡាយ ហើយ​នៅ​តែ​ក្នុង​សេនាសនៈ​ជិត​ៗ ​ស្រុក​ ។ ​ពួក​ភិក្ខុ​ណា​ៗ ត្រេកអរ​ក្នុង​មិច្ឆាជីវៈ ​នឹង​បាន​លាភ​គ្រប់កាល​ទាំងពួង ​ពួក​ភិក្ខុ​ដែល​សិក្សា​តាម​ភិក្ខុ​ទាំង​នោះ​ៗ ​ក៏​នឹង​ទៅ​ជា​អ្នក​មិន​សង្រួម ។ ​ពួក​ភិក្ខុ​ណា​ៗ ជា​អ្នក​មិន​បាន​លាភ ​ពួក​ភិក្ខុ​ទាំង​នោះ នឹង​មិន​មាន​គេ​បូជា ​ពួក​ភិក្ខុ​ទាំង​នោះ នឹង​មិន​គប់រក​នូវ​អ្នក​ប្រាជ្ញ ​ដែល​មាន​សីល​ជា​ទី​ស្រឡាញ់ ក្នុង​កាល​នោះ​ ។ ​ពួក​ភិក្ខុ​ខ្លះ ​នឹង​តិះ​ដៀល​នូវ​សំពត់កាសាវៈ ជា​ទង់ជ័យ​របស់​ខ្លួន ហើយ​ទៅ​ស្លៀក​ដណ្ដប់សំពត់ ជាទង់ជ័យ​ពួក​តិរ្ថិយ ​ដែល​ជ្រលក់​ដោយ​មក្លឿ​ក៏​មាន​ ជាសំពត់​ស​ក៏​មាន​ ។ ​សេចក្ដី​មិន​គោរព​ក្នុង​សំពត់​កាសាវៈ​នៃ​ពួក​ភិក្ខុ​ទាំង​នោះ នឹង​មាន​ក្នុង​កាល​នោះ ទាំងការ​ពិចារ​ណា ក្នុង​សំពត់កាសាវៈ ​នៃ​ពួក​ភិក្ខុ ក៏​នឹង​មិន​មាន​ដែរ​ ។ ដំរី​ដ៏​ប្រសើរ កាល​ត្រូវ​សេចក្ដី​ទុក្ខ​គ្រប​សង្កត់ ​ត្រូវ​សរមុត ញ័រកាយ​ចំប្រប់ ​ក៏​មាន​ការ​គិត​ពិចារ​ណា​ដ៏​ខ្លាំង​ក្រៃលែង ជាគំនិត​ដែល​មិន​ធ្លាប់​គិត​មក​ ។ ​ព្រោះ​ថា គ្រា​នោះ​ ដំរី​ឆទ្ទន្ត ​បាន​ឃើញ​សំពត់កាសាវៈ ជា​ទង់​ជ័យ​ព្រះ​អរហន្ត ​ដែល​ជ្រលក់យ៉ាង​ល្អ ហើយ​បាន​ពោល​នូវ​គាថា​ទាំងឡាយ ដែល​ប្រកប​ដោយ​ប្រយោជន៍ ​ក្នុង​ខណៈ​នោះ​ឯង ។ ​បុគ្គល​ណា មិន​ទាន់​ប្រាស​ចាក​ទឹក​ចត់ ​គឺ​រាគាទិក្កិលេស ជា​អ្នក​ប្រាសចាក​ទមៈ ​និង​សច្ចៈ ស្លៀក​ដណ្ដប់​នូវ​សំពត់កាសាវៈ ​បុគ្គល​នោះ មិន​គួរ (​ស្លៀកដណ្ដប់​) ​នូវ​សំពត់​កាសាវៈ​ឡើយ​ ។ លុះ​តែ​បុគ្គល​ណា បាន​ខ្ជាក់​ចោល​នូវ​ទឹក​ចត់ ​គឺ​រាគាទិក្កិលេស ​តាំង​មាំ​ល្អ​ក្នុង​សីល​ទាំង​ឡាយ ប្រកប​ដោយ​ទមៈ ​និង​សច្ចៈ ​បុគ្គល​នោះ​ឯង ​ទើប​គួរ (​ស្លៀកដណ្ដប់​) ​នូវ​សំពត់​កាសាវៈ ។ ​បុគ្គល​ណា​ ជា​អ្នក​វិបត្តិសីល ​មាន​គំនិតអាក្រក់ ​ប្រាកដ​ជា​អ្នក​ទ្រុស្ដ​សីល ធ្វើ​តាម​តែប្រាថ្នា មាន​ចិត្ត​រាយមាយ ​មិន​មាន​ធម៌ស ​បុគ្គល​នោះ មិន​គួរ (​ស្លៀក​ដណ្ដប់​) ​នូវ​សំពត់​កាសាវៈ​ឡើយ​ ។ លុះ​តែ​បុគ្គល​ណា​ បរិបូណ៌​ដោយ​សីល ប្រាសចាក​ឆន្ទរាគៈ ​មាន​ចិត្ត​តាំង​មាំ ​មាន​សេចក្ដី​ត្រិះរិះ​ក្នុង​ចិត្ត​ដ៏​ស ​បុគ្គល​នោះ​ឯង ​ទើប​គួរ (​ស្លៀកដណ្ដប់​) ​នូវ​សំពត់កាសាវៈ ។ សីល​របស់​បុគ្គល​ណា​មិន​មាន បុគ្គល​នោះ​ ជា​អ្នក​រវើរវាយ ក្រអឺត​ក្រអោង ជា​បុគ្គល​ពាល ​គួរ​តែ ​(​ស្លៀកដណ្ដប់​) ​នូវ​សំពត់​មាន​ពណ៌ស ​និង​ស្លៀក​ដណ្ដប់​នូវ​សំពត់កាសាវៈ​ដូច​ម្ដេច​កើត ។ ​ក្នុង​កាលជាអនាគត ​ពួក​ភិក្ខុ ភិក្ខុនី ជា​អ្នក​មាន​ចិត្ត​ប្រទូស្ត ជា​អ្នក​ឃ្នើសឃ្នង ​នឹង​សង្កត់​សង្កិន​នូវ​ពួក​លោក​ដែល​ប្រកប​ដោយ​តាទិគុណ មាន​ចិត្ត​ប្រកប​ដោយ​មេត្តា ។ ​ពួក​ភិក្ខុ​ពាល ​ដែល​មាន​គំនិតអាក្រក់ ​ប្រាកដ​ជា​អ្នក​ទ្រុស្តសីល ធ្វើ​តាម​តែប្រាថ្នា​ កាល​បើ​ពួក​ព្រះ​ថេរៈ បង្ហាត់​នូវ​ការ​ស្លៀក​ដណ្ដប់​ចីវរ នឹង​មិន​ព្រម​ស្ដាប់ ។ ​ពួក​ភិក្ខុ​ពាល​ទាំង​នោះ ដែល​ឧបជ្ឈា​យា​ចារ្យ ឲ្យ​សិក្សាយ៉ាង​នោះ​ហើយ ក៏​ជា​បុគ្គល​មិន​មាន​ការ​គោរពគ្នា​នឹង​គ្នា ​នឹង​មិន​អើ​ពើ​ចំពោះ​ឧបជ្ឈាយាចារ្យ ​ដូច​សេះ​មាន​ពុតត្បុត ​មិន​អើពើ​នឹង​នាយសារថី ។ ​ក្នុង​កាល​ជាអនាគត ​ពួក​ភិក្ខុ​ ភិក្ខុ​នី ​នឹង​មាន​សេចក្ដី​ប្រតិបត្តិ​យ៉ាង​នេះ ក្នុង​បច្ឆិមកាល​ដែល​មក​ដល់​ ។ ភ័យ​ដ៏​ធំ​នេះ ដែល​មិន​ទាន់​មក​ដល់ ក៏​រមែង​មក​ដល់​មុន​មិន​ខាន ​អ្នក​ទាំងឡាយ ចូរ​ជា​បុគ្គល​ប្រដៅ​ងាយ មាន​ចិត្ត​ដ៏​ទន់ ប្រកប​ដោយ​សេចក្ដី​គោរព​ដល់​គ្នា​នឹង​គ្នា​ចុះ​ ។

អ្នក​ទាំងឡាយ ​ចូរ​ជា​បុគ្គល​មាន​ចិត្ត​មេត្តា ករុ​ណា​ សង្រួម​ក្នុង​សីល​ទាំងឡាយ មាន​ការ​ព្យាយាមតឹង​តែង មាន​ចិត្ត​ស្លុង​ទៅ​កាន់​និព្វាន មាន​សេចក្ដី​សង្វាតមាំ ​អស់​កាល​ជានិច្ច​ចុះ​ ។ ​អ្នក​ទាំងឡាយ បើ​ឃើញ​សេចក្ដី​ប្រមាទ ​ថា​ជា​ភ័យ ​ទាំង​ឃើញ​នូវ​សេចក្ដី​មិន​ប្រមាទ ​ថា​ជា​ទី​ក្សេម​ហើយ ចូរ​ចម្រើន​នូវ​មគ្គ​មាន​អង្គ ៨ ​(​កាល​បើ​យ៉ាង​នេះ​) ​ពួក​ភិក្ខុ ក៏​រមែង​បាន​នូវ​អមតបទ ​គឺ​ព្រះ​និព្វាន ។

សារីបុត្តត្ថេរ

[២៦០] ​បុគ្គល​ណា​ ជា​អ្នក​ប្រព្រឹត្តសម​គួរ​ ជា​អ្នក​ស្ងប់​សម​គួរ មាន​ស្មារតី ជា​អ្នក​មិន​ធ្វេសប្រហែស​ក្នុង​ការ​ត្រិះរិះ ​និង​ការ​ប្រព្រឹត្តិសម​គួរ​ ត្រេកអរ​ដោយ​ភាវនា​ក្នុង​សន្ដាន ​មាន​ចិត្ត​តាំង​មាំ ជា​បុគ្គល​ម្នាក់ឯង ​មាន​សេចក្ដី​សន្ដោស ​អ្នក​ប្រាជ្ញ​ទាំងឡាយ​ ហៅ​បុគ្គល​នោះ​ថា​ជា​ភិក្ខុ​ ។ ភិក្ខុ​កាលបរិភោគ ​នូវ​អាហារ​ស្រស់ ​ឬ​ក្រៀម ​មិន​គប្បី​ឲ្យ​ឆ្អែតជ្រុលទេ ​គប្បី​ជា​អ្នក​មាន​ពោះធូរ ​មាន​អាហារ​ដ៏​ល្មម ​មាន​ស្មារតីវៀរចេញ​ ។ ភិក្ខុ​ឈប់បរិភោគ ៤ ​ឬ​ ៥ ពំនូត ​(​ក្នុង​កាល​ជិត​ឆ្អែត​) ​ហើយ​គប្បី​ផឹក​ទឹក នេះ​ជាការ​ល្មម​ដល់​កិរិយានៅ​ជាសុខ ​នៃ​ភិក្ខុ​អ្នក​មាន​ចិត្ត​ស្លុង​ទៅ​រក ​(​ព្រះ​និព្វាន​) ។

ភិក្ខុស្លៀកដណ្ដប់​នូវ​ចីវរជាកប្បិយៈ ប្រយោជន៍ ​(​ត្រឹម​តែការ​ពារត្រជាក់ជា​ដើម​) ​នេះ​ជាការ​គួរ​ដល់​កិរិយានៅ​ជាសុខ​នៃ​ភិក្ខុ​អ្នក​មាន​ចិត្ត​ស្លុង​ទៅ​រក ​(​ព្រះ​និព្វាន​) ។ កាលភិក្ខុ​អង្គុយ​ដោយ​ភ្នែន ភ្លៀង​មិន​ស្រក់​ត្រូវ​ត្រង់ជង្គង់​ទាំង​ពីរ នេះ​ជាការ​គួរ​ដល់​កិរិយា​នៅ​ជា​សុខ ​នៃ​ភិក្ខុ​អ្នក​មាន​ចិត្ត​ស្លុង​ទៅ​រក ​(​ព្រះ​និព្វាន​) ។ ​បុគ្គល​ណា​បាន​ឃើញ​សុខ ​ថា​ជា​ទុក្ខ ​បាន​ឃើញ​ទុក្ខ ​ថា​ជា​គ្រឿង​ចាក់ដោត ​ដូច​កូន​សរ ការ​ជាប់​ជំ​ពាក់​មិន​មាន​ក្នុង​ចន្លោះ​នៃ​សុខ ​និង​ទុក្ខ​ទាំង​ពីរ បុគ្គល​នោះ គប្បី​ជាប់​ក្នុង​លោក​ដូច​ម្ដេច ​គប្បី​មាន​ដោយ​កិលេស ​ដូច​ម្ដេច​បាន​ ។ ​បុគ្គល​មាន​សេចក្ដី​ប្រាថ្នា​អាក្រក់ ជា​អ្នក​ខ្ជិលច្រអូស ​មាន​ការ​ព្យាយាម​ថោកទាប ជា​អ្នក​រៀនសូត្រ​តិច ​មិន​អើពើ ​(​ចំពោះ​ធម៌ ​និង​វិន័យ​) សូម​កុំ​មាន​ក្នុង​សម្នាក់​ខ្ញុំ ក្នុង​កាល​ណា​ៗ ឡើយ​ ប្រយោជន៍​អ្វី ដោយ​ឱវាទ​ក្នុង​លោក ​គប្បី​មាន (​ដល់​បុគ្គល​នោះ​) ​ដោយ​បការៈ ដូច​ម្ដេច ។ ​មួយ​ទៀត ​បុគ្គល​អ្នក​ចេះ​ដឹង​ច្រើន មាន​ប្រាជ្ញា​ ជា​គ្រឿង​ទម្លាយ​កិលេស ​តាំង​មាំ​ក្នុង​សីល ​ប្រកប​រឿយ​ៗ ​នូវ​ចេតោសមថៈ សូមឋិតនៅ​សូម្បី​លើ​ក្បាល ។ ​បុគ្គល​ណា​មាន​ចិត្ត​ប្រកប​រឿយ​ៗ ​នូវ​ធម៌ជា​គ្រឿង​យឺតយូរ ត្រេកអរ​ចំពោះ​ធម៌ជា​គ្រឿង​យឺត​យូរ ​បុគ្គល​នោះ ឈ្មោះ​ថា ឃ្លាតចាក​ព្រះ​និព្វាន​ ជា​ទី​ក្សេមចាក​យោគៈ​ដ៏​ប្រសើរ ។ ​បុគ្គល​ណា​លះបង់​នូវ​ធម៌ជា​គ្រឿង​យឺត​យូរ ត្រេកអរ​ក្នុង​ធម៌ជាផ្លូវ​មិន​យឺតយូរ ​បុគ្គល​នោះ ឈ្មោះ​ថា ត្រេកអរ​នឹង​ព្រះ​និព្វាន​ ជា​ទី​ក្សេមចាក​យោគៈ​ដ៏​ប្រសើរ ។ ​ព្រះ​អរហន្ដ​ទាំងឡាយ​ នៅ​ក្នុង​ទី​ណា​ ទោះបី​ស្រុក​ ឬ​ព្រៃ ទោះបីទំនាប ​ឬ​ទួល ​ទី​នោះ​ឯង ជា​ទី​គួរ​ត្រេកអរ ។ ជន​អ្នក (​ស្វែង​រក​កាម​) រមែង​មិន​ត្រេកអរ​ក្នុង​ព្រៃ ជា​ទី​គួរ​ត្រេកអរទេ ​ពួក​បុគ្គល​អ្នក​ប្រាសចាក​រាគៈ ​ទើប​ត្រេកអរ ​ព្រោះ​ពួក​លោក​ទាំង​នោះ មិន​មែន​ជា​អ្នក​ស្វែងរក​កាម​ ។ ​បុគ្គល​ឃើញ​អ្នក​ប្រាជ្ញ​ណា​ ជា​អ្នក​ពោល​សង្កត់សង្កិន ជា​អ្នក​បង្ហាញទោស ​ដូច​គេ​បង្ហាញ​នូវ​កំណប់ទ្រព្យ ​គួរ​គប់​រក​អ្នក​ប្រាជ្ញ ​មាន​សភាពដូច្នោះ ។ កាល​បើ​បុគ្គល​គប់រក​អ្នក​ប្រាជ្ញ​ប្រាកដ​ដូច្នោះ ​សេចក្ដី​ប្រសើររមែង​មាន ​សេចក្ដី​អាក្រក់​ពុំ​មាន​ទេ ។

បុគ្គល​ណា​ទូន្មានប្រៀនប្រដៅ ហាមឃាត់ ​(​គេ​) ចាក​អសប្បុរិសធម៌ ​បុគ្គល​នោះ​ រមែង​ជា​ទី​ស្រឡាញ់​របស់​ពួក​សប្បុរស ​តែ​មិន​ជា​ទី​ស្រឡាញ់​របស់​ពួក​អសប្បុរស​ទេ ។ ​ព្រះ​ពុទ្ធ​មាន​ព្រះ​ភាគ ​មាន​ចក្ខុ ​បាន​សំដែង​ធម៌​ដល់​បុគ្គល​ដទៃ នាកាលធម៌​ដែល​ព្រះ​អង្គ​សំដែង ខ្ញុំ​មាន​សេចក្ដី​ត្រូវ​ការ​ផ្ចង់សោតប្បសាទ ។ ការ​ស្ដាប់​របស់​ខ្ញុំ​នោះ មិន​ឥត​អំពើ​ទេ ​(​ព្រោះ​) ​ខ្ញុំ​ជា​អ្នក​មិន​មាន​អាសវៈ​ រួច​ស្រឡះ​ហើយ ខ្ញុំ​មិន​មាន​ការ​តាំង​ចិត្ត ចំពោះ​បុព្វេនិវាសានុស្សតិវិជ្ជា ​ឬ​ទិព្វចក្ខុវិជ្ជា​ឡើយ​ ។ ​ខ្ញុំ​មិន​មាន​ការ​តាំង​ចិត្ត ចំពោះ​ចេតោ​បរិយវិជ្ជា ឥទ្ធិវិធវិជ្ជា ចុតូបបាតវិជ្ជា ​និង​សេចក្ដី​បរិសុទ្ធ​នៃ​សោតធាតុ​ឡើយ​ ។ ​ព្រះ​ថេរៈ​ឈ្មោះ​ឧបតិស្សៈ ខ្ពង់ខ្ពស់​ដោយ​ប្រាជ្ញា ​ទើប​កោរថ្មី​ៗ ដណ្ដប់សង្ឃាដិ អាស្រ័យនៅ​ក្រោមម្លប់​ឈើ ចម្រើន​ឈាន ។ សាវ័ក​របស់​ព្រះ​សម្មាសម្ពុទ្ធ ចូល​កាន់​ឈាន ​មិន​មាន​វិតក្កៈ ​ប្រកប​ដោយ​តុណ្ហីភាព​ដ៏​ប្រសើរ ​ក្នុង​ខណៈ​នោះ​ឯង ។ ភ្នំថ្ម ​មិន​កក្រើក ឋិត​នឹង​ថ្កល់ យ៉ាង​ណា​ ភិក្ខុ​ព្រោះ​អស់​ទៅ​នៃ​មោហៈ ​ក៏​មិន​ញាប់ញ័រ​ដូច​ភ្នំ ​យ៉ាង​នោះ​ដែរ​ ។ ​បុគ្គល​អ្នក​មិន​មាន​ទី​ទួល ​គឺ​កិលេស ស្វែងរក​នូវ​ធម៌​ដ៏​ស្អាត​អស់​កាលជានិច្ច សូម្បី​បាប​ប្រមាណ​ប៉ុនចុង​រោ​មក​ន្ទុយ​សត្វ​ រមែង​ប្រាកដ​ដូច (​ព្រះ​ចន្ទ​) ​ដែល​ផុត​ចាក​ពពក ។ ​ខ្ញុំ​មិន​ត្រេកអរ​នឹង​សេចក្ដី​ស្លាប់ ​មិន​ត្រេកអរ​នឹង​ការ​រស់នៅ ខ្ញុំ​ជា​បុគ្គល​ដឹង​ខ្លួន មាន​ស្មារតីខ្ជាប់ខ្ជួន ទម្លាយចោល​នូវ​រាងកាយ​នេះ​ ។ ​ខ្ញុំ​មិន​ត្រេកអរ​នឹង​សេចក្ដី​ស្លាប់ទេ ។ បេ ។ ​ដូច​អ្នក​ស៊ីឈ្នួល ទន្ទឹង​តែការ​អស់​ទៅ​នៃ​ថ្ងៃ​ ។

មរណៈ​នេះ​ឯង រមែង​មាន​ក្នុង​កាល​ទាំង​ពីរ​ មរណៈ​មិន​មែន​មាន​តែ​ក្នុង​កាល​ខាង​ក្រោយ ​ឬ​ខាង​មុខទេ ​អ្នក​ទាំងឡាយ ចូរ​ប្រតិបត្តិ ​អ្នក​ទាំងឡាយ ចូរ​កុំវិនាស ​កុំ​ឲ្យ​ខណៈ​ប្រព្រឹត្ត​កន្លង ។

អ្នក​ទាំងឡាយ ចូរ​គ្រប់គ្រង​ខ្លួន ឲ្យ​ដូច​ជានគរត្រង់​ទី​ប្រទល់​ដែន ដែល​គេ​ គ្រប់គ្រង​ទាំង​ខាង​ក្នុង​ទាំង​ខាង​ក្រៅ ​កុំ​ឲ្យ​ខណៈ​ប្រព្រឹត្ត​កន្លង ។ ​ព្រោះ​ថា ​ពួក​បុគ្គល​ដែល​មាន​ខណៈ​កន្លងហួស​ហើយ​ រមែង​សោកស្ដាយ​ដេរដាស​ក្នុង​នរក ។ ​បុគ្គល​អ្នក​ស្ងប់​ វៀរ​ចាក​បាប ពោល​ពាក្យ​ដោយ​យោបល់ ជា​បុគ្គល​មិន​រាយមាយ រមែង​កំចាត់បង់​នូវ​ធម៌​ដ៏​លា​មក​បាន ដូច​ខ្យល់កំចាត់បង់​នូវ​ស្លឹក​ឈើ​ ។ ​បុគ្គល​អ្នក​ស្ងប់​ វៀរចាក​បាប ពោល​ពាក្យ​ដោយ​យោបល់ ជា​បុគ្គល​មិន​រាយមាយ​ រមែង​ដកភើច​នូវ​ពួក​ធម៌​ដ៏​លា​មក​ចេញ​បាន ដូច​ខ្យល់បក់​ផ្ដាច់​នូវ​ស្លឹក​ឈើ​ ។ ​បុគ្គល​អ្នក​ស្ងប់ មិន​មាន​សេចក្ដី​ក្រវល់ក្រវាយ ​មាន​ចិត្ត​ថ្លា​មិន​ល្អ​ក់ ​មាន​កល្យាណសីល ​មាន​ប្រាជ្ញា​ជា​គ្រឿង​ទម្លាយបង់​នូវ​កិលេស ​គប្បី​ធ្វើ​នូវ​ទី​បំ​ផុត​នៃ​ទុក្ខ​បាន​ ។

បុគ្គល​មិន​គប្បី​ស្និទ្ធស្នាល ​ចំពោះ​បុថុជ្ជន​ពួក​ខ្លះ ​ទាំងគ្រហស្ថ ​ទាំង​បព្វជិត​ ព្រោះ​ថា ​ពួក​ជន​សូម្បីជា​បុគ្គល​ល្អ​ហើយ​ បែរ​ទៅ​ជា​មិន​ល្អ​វិញ​ក៏​មាន​ ជា​បុគ្គល​មិន​ល្អ​ហើយ​ បែរ​ទៅ​ជា​ល្អ​វិញ​ក៏​មាន​ ។

កាម​ច្ឆន្ទៈ ១ ព្យាបាទៈ ១ ថីនមិទ្ធៈ ១ ឧទ្ធច្ចៈ ១ វិចិកិច្ឆា ១ ​ទាំង ៥ ​នោះ​ ជា​គ្រឿង​ សៅហ្មង​ចិត្ត​ របស់​ភិក្ខុ​ ។ ភិក្ខុ​ណា​ កាលគេ​ធ្វើ​សក្ការៈ ​ឬ​មិន​ធ្វើ​សក្ការៈ​ទាំង​ពីរ (​មិន​ត្រេកអរ ​មិន​ទោមនស្ស​) សមាធិ​របស់​ភិក្ខុ​អ្នក​នៅ​ដោយ​សេចក្ដី​មិន​ប្រមាណ​នោះ​ រមែង​មិន​ញាប់ញ័រ ។ ​អ្នក​ប្រាជ្ញ​ទាំងឡាយ​ សរសើរ​នូវ​ភិក្ខុ​អ្នក​មាន​ឈាន ​មាន​ព្យាយាម​ទៀងទាត់ ​មាន​ការ​ឃើញ​ច្បាស់​ដោយ​សុខុមទិដ្ឋិ ត្រេកអរ​ក្នុង​ធម៌​ជា​ទី​អស់​ទៅ​នៃ​ឧបាទាន​នោះ ថា​ជា​សប្បុរស ។ មហាសមុទ្រ ប្រឹថពី ភ្នំ ​និង​ខ្យល់ ​មិន​គួរ​ឧបមា​នឹង​វិមុត្តិ​ដ៏​ប្រសើរ ​របស់​ព្រះ​សាស្ដាទេ ។ ​ព្រះ​ថេរៈ​អ្នក​ញ៉ាំងចក្ក ​គឺ​ធម៌​ឲ្យ​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​តាម (​ព្រះ​សារីបុត្ត​) លោក​មាន​ប្រាជ្ញា​ច្រើន មាន​ចិត្ត​ខ្ជាប់ខ្ជួន ស្មើ​ដោយ​ដី ​ទឹក​ ភ្លើង ​មិន​ត្រេកអរ ​មិន​ប្រទូស្ត ។ ​ព្រះ​ថេរៈ សម្រេច​នូវ​បញ្ញាបារមី ​មាន​ប្រាជ្ញា​ច្រើន​ ជាមហាមុនិ ជា​បុគ្គល​មិន​គ ​តែ​មាន​សភាព​ដូច​ជាគ ​មាន​ចិត្ត​ដ៏​ត្រជាក់គ្រប់កាល ។ ​ព្រះ​សាស្ដា ​ខ្ញុំ​បាន​បម្រើ​ហើយ​ ។បេ។ តណ្ហា​ជា​គ្រឿង​នាំ​ទៅ​កាន់​ភព ​ខ្ញុំ​ក៏​បាន​ដកចេញ​ហើយ​ ។ ​អ្នក​ទាំងឡាយ ចូរ​ញ៉ាំង​សេចក្ដី​មិន​ប្រមាទ ​ឲ្យ​បរិបូណ៌ ​នេះ​ជាពាក្យ​ប្រៀនប្រដៅ​របស់​ខ្ញុំ​ ឥឡូវ​នេះ ខ្ញុំ​នឹង​បរិនិព្វាន ខ្ញុំ​ជា​បុគ្គល​ផុត​ស្រឡះ​ចាក​កិលេស​កាម​ទាំង​អស់​ ។

អានន្ទត្ថេរ

[២៦១] បណ្ឌិត​មិន​គួរ​ធ្វើ​សខិភាព ​គឺ​ភាពជាសម្លាញ់​នឹង​បុគ្គល​អ្នក​ញុះញង់ ​អ្នក​ក្រេវក្រោធ ​អ្នក​កំ​ណា​ញ់ ​ទាំងជា​អ្នក​ត្រេកអរ​នឹង​សេចក្ដី​វិនាសទេ ​(​ព្រោះ​ថា​) ការ​សេពគប់​នឹង​បុរស​អាក្រក់ ជា​អំពើ​ដ៏​លា​មក​ ។ បណ្ឌិត​គួរ​ធ្វើ​សខិភាព នឹង​បុគ្គល​អ្នក​មាន​សទ្ធា ​មាន​សីលជា​ទី​ស្រឡាញ់ អ្នក​មាន​ប្រាជ្ញា ​មាន​ការ​ចេះ​ដឹង​ច្រើន (​ព្រោះ​ថា​) ការ​សេពគប់​នឹង​ពួក​សប្បុរស ជាការ​ចម្រើន​ ។

អ្នក​ចូរ​មើល​នូវ​ពុម្ព ​គឺ​អត្តភាព​ដែល​ធ្វើ​ឲ្យ​វិចិត្រ ជា​ទី​ប្រជុំ​នៃ​ដំបៅ ផ្ដុំ​ឡើង (​ដោយ​ឆ្អឹង ៣០០ កំ​ណា​ត់​) ជា​គ្រឿង​រោលរាល ជា​ទី​ប្រាថ្នា​នៃ​ជន​ច្រើន​ ជាកាយ​ឥតទៀង​ទាត់ឋិត​ថេរ ​ព្រះ​អានន្ទត្ថេរ ជាគោតមគោត្ត ជា​អ្នក​ចេះ​ដឹង​ច្រើន មាន​វាចា​ដ៏​វិចិត្រ ជា​អ្នក​បម្រើ​នូវ​ព្រះ​ពុទ្ធ ​បាន​ដាក់​ចុះ​នូវ​ភារៈ ជា​អ្នក​ប្រាសចាក​កិលេស ជា​គ្រឿង​ប្រកប​ សម្រេច​នូវ​ការ​សិង ។ ​ព្រះ​អានន្ទត្ថេរ ជាខី​ណា​ស្រព ប្រាសចាក​កិលេស ជា​គ្រឿង​ប្រកប​ កន្លង​នូវ​កិលេស​ជា​គ្រឿង​ជាប់​ជំ​ពាក់ មាន​ចិត្ត​ត្រជាក់​ល្អ ដល់​នូវ​ត្រើយ​នៃ​ជាតិ ​និង​មរណៈ ទ្រទ្រង់​ទុក​នូវ​អត្តភាព ជាបំ​ផុត​ ។ សាសនធម៌​ទាំង​ឡាយ របស់​ព្រះ​ពុទ្ធ ជាអាទិច្ចពន្ធុ ប្រតិស្ឋាន​ក្នុង​ព្រះ​អានន្ទត្ថេរ​ណា ព្រះ​អានន្ទត្ថេរ​នោះ​ ជា​គោតមគោត្ត ឋិតនៅ​ក្នុង​ផ្លូវ​ជា​ទី​ទៅ​កាន់​ព្រះ​និព្វាន​ ។ សាសនធម៌​ទាំងឡាយ​ណា ដែល​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ (​ក្នុង​ហឫទ័យ​) ​របស់​ខ្ញុំ​ សាសនធម៌​ទាំងឡាយ​នោះ មាន​ ៨ ម៉ឺន ៤ ពាន់​ធម្មក្ខន្ធ ​ខ្ញុំ​បាន​រៀន​អំពី​ព្រះ​ពុទ្ធ ៨ ម៉ឺន ២ ពាន់ធម្មក្ខន្ធ ​អំពី​ពួក​ភិក្ខុ​ ២ ពាន់ធម្មក្ខន្ធ ។ ​បុរស​នេះ មិន​បាន​រៀនសូត្រ រមែង​ចាស់ ​(​ឥត​អំពើ​) ​ដូច​គោ​បម្រើ ចម្រើន​តែសាច់ ត្រង់ប្រាជ្ញា​របស់​វា ​មិន​ចម្រើន​ឡើយ​ ។ ​បុគ្គល​ណា​ ជា​អ្នក​រៀនសូត្រ​ច្រើន ហើយ​មើលងាយ​បុគ្គល​អ្នក​មិន​បាន​រៀនសូត្រ ​ដោយ​ការ​រៀនសូត្រ ​(​របស់​ខ្លួន​) ​បុគ្គល​នោះ ដូច​មនុស្ស​ខ្វាក់ ​កាន់​ប្រ​ទី​ប រមែង​ភ្លឺច្បាស់​ដល់​ខ្ញុំ​យ៉ាង​នេះ​ឯង ។ ​បុគ្គល​គួរ​ចូល​ទៅ​អង្គុយ​ជិត​នឹង​អ្នក​រៀន​សូត្រ​ច្រើន​ផង មិន​គប្បី​ញ៉ាំងការ​រៀន​សូត្រ​ឲ្យ​វិនាស​ផង (​ព្រោះ​ថា​) ការ​រៀនសូត្រ​នោះ​ ជាឫសគល់​នៃ​ព្រហ្មចរិយធម៌ ហេតុ​នោះ បុគ្គល​គួរ​ជា​អ្នក​ទ្រទ្រង់​ធម៌ ។ ​បុគ្គល​អ្នក​ចេះ​ដឹង នូវ​ខាង​ដើម និង​ខាង​ចុង (​នៃ​ភាសិត​) ជា​អ្នក​ដឹង​អត្ថ ឈ្លាសវៃ​ក្នុង​និរុត្តិ ​(​ភាសា​) ​និង​បទ ​(​ដ៏​សេស​) រមែង​កាន់​យក​នូវ​ធម៌​ឲ្យ​ជាធម៌ ​ដែល​កាន់​យក​ល្អ​ហើយ​ផង​ ពិចារ​ណា​នូវ​សេចក្ដី​ផង​ ។ ​បុគ្គល​អ្នក​មាន​សេចក្ដី​ប្រាថ្នា (​ក្នុង​ធម៌​) ​ដោយ​សេចក្ដី​អត់ធន់ រមែង​ខ្មី​ឃ្មាត ពិចារ​ណា​នូវ​នាម​រូប​នោះ បុគ្គល​នោះ មាន​ចិត្ត​តាំង​មាំ​ល្អ​ខាង​ក្នុង​សន្ដាន រមែង​ផ្គង​ចិត្ត​ទុក​ក្នុង​សម័យ​ដ៏​គួរ​ ។ ​បុគ្គល​កាលប្រាថ្នា​នូវ​ការ​ដឹង​ធម៌ ​គប្បី​គប់រក​អ្នក​រៀន​សូត្រ​ច្រើន អ្នក​ចងចាំ​នូវ​ធម៌ ​អ្នក​មាន​ប្រាជ្ញា ជា​សាវ័ក​របស់​ព្រះ​ពុទ្ធ បែប​ដូច្នោះ​នោះ​ ។ ​បុគ្គល​អ្នក​រៀនសូត្រ​ច្រើន​ រមែង​អ្នក​ចងចាំ​នូវ​ធម៌ ​អ្នក​រក្សា​ទុក​នូវ​ឃ្លាំងធម៌​របស់​ព្រះ​ពុទ្ធ ទ្រង់​ស្វែងរក​នូវ​គុណ​ដ៏​ធំ​ ឯ​បុគ្គល​អ្នក​រៀនសូត្រ​ច្រើន​នោះ​ឈ្មោះ​ថា ជាចក្ខុ​របស់​សត្វ​លោក​ទាំងពួង ជា​បុគ្គល​គួរ​គេ​បូជា ។ ភិក្ខុ​មាន​ធម៌​ជា​ទី​ត្រេកអរ ត្រេកអរ​ក្នុង​ធម៌ កាល​គិតរឿយ​ៗ ​នូវ​ធម៌ រលឹករឿយ​ៗ ​នូវ​ធម៌ រមែង​មិន​សាបសូន្យចាក​ព្រះ​សទ្ធម្ម ។ ​បុគ្គល​អ្នក​ធ្ងន់​ដោយ​សេចក្ដី​កំ​ណា​ញ់ ​(​ថ្នម​) កាយ ​(​កាល​បើ​កាយ ​និង​ជីវិត​) សាបសូន្យ​ទៅ ក៏​មិន​ខ្មីឃ្មាត ​(​ចំពោះ​កិច្ច​គួរ​ធ្វើ​) ​បុគ្គល​អ្នក​ជាប់​ចំ​ពាក់​ដោយ​សេចក្ដី​សុខ​ក្នុង​សរីរៈ ​តើ​សេចក្ដី​សប្បាយ ​ដោយ​សមណភាព ​(​នឹង​មាន​មក​) ​អំពី​ទី​ណា​ ។ ទិស​ទាំង​អស់​ រមែង​មិន​ប្រាកដ​ ធម៌​មិន​ភ្លឺច្បាស់​ដល់​ខ្ញុំ កាល​បើ​ព្រះ​សារីបុត្ត ជាកល្យាណមិត្ត ​(​ទៅ​កាន់​និព្វាន​) ​ហើយ សត្វ​លោក ​ប្រាកដ​ដូច​ជា​ទី​ងងឹត ។ ​បុគ្គល​ដែល​មាន​សម្លាញ់​ព្រាត់ប្រាស​ហើយ មាន​សាស្ដាកន្លង​ទៅ​ហើយ​ រមែង​មិន​មាន​មិត្តបែបនុ៎ះ ​ដូច​ជាកាយគតាសតិ​ឡើយ​ ។ ​ពួក​ព្រះ​ថេរៈ​ណា​ចាស់​ៗ ​ពួក​ព្រះ​ថេរៈ​នោះ​ កន្លង​ទៅ​ហើយ ចិត្ត​របស់​ខ្ញុំ​មិន​ល្មម​នឹង​ភិក្ខុ​ថ្មី​ៗ ​ថ្ងៃ​នេះ ខ្ញុំ​ចម្រើន​ឈាន​តែម្នាក់ឯង ​ដូច​សត្វ​បក្សីចូល​ទៅ​សម្ងំ​ក្នុង​សម្បុក ​ក្នុង​រដូវភ្លៀង ។ ​អ្នក​កុំឃាត់​ពួក​ជន​ច្រើន​នៅ​ក្នុង​ប្រទេសផ្សេង​ៗ ​ដែល​ពុំទាន់​បាន​ចួប ឯ​ពួក​អ្នក​ស្ដាប់ ​ចូរ​មក​ចួប​ចុះ ព្រោះ​ថា​ជាសម័យ ​(​គួរ​ចួប​) ​នឹង​ខ្ញុំ​ហើយ​ ។ ​ព្រះ​សាស្ដា​មាន​ចក្ខុ ទ្រង់​ប្រទានឱកាស ​មិន​ហាមឃាត់​ពួក​ជន​ច្រើន​ នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​ផ្សេង​ៗ ​ដែល​ពុំទាន់​បាន​ចួប ។ កាល​ខ្ញុំ​នៅ​ជាសេក្ខ​បុគ្គល អស់​ ២៥ ឆ្នាំ ​កាម​សញ្ញា​មិន​កើត​ឡើង​ទេ ​អ្នក​ចូរ​មើល​នូវ​សភាព​ល្អ​របស់​ធម៌​ចុះ​ ។ កាល​ខ្ញុំ​នៅ​ជាសេក្ខ​បុគ្គល អស់​ ២៥ ឆ្នាំ ទោសសញ្ញា​មិន​កើត​ឡើង​ទេ ​អ្នក​ចូរ​មើល​នូវ​ភាព​ល្អ​របស់​ធម៌​ចុះ​ ។ ​ខ្ញុំ​បាន​បម្រើ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ​ដោយ​កាយកម្ម ​ប្រកប​ដោយ​មេត្តា ​អស់​ ២៥ ឆ្នាំ ​ដូច​ជា​ស្រមោល​ជាប់​តាម​រូប​ ។ ​ខ្ញុំ​បាន​បម្រើ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ​ដោយ​វចីកម្ម ​ប្រកប​ដោយ​មេត្តា ​អស់​ ២៥ ឆ្នាំ ​ដូច​ជា​ស្រមោល​ជាប់​តាម​រូប​ ។ ​ខ្ញុំ​បាន​បម្រើ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ​ដោយ​មនោកម្ម​ប្រកប​ដោយ​មេត្តា ​អស់​ ២៥ ឆ្នាំ ​ដូច​ជា​ស្រមោល​ជាប់​តាម​រូប​ ។ កាល​ព្រះ​ពុទ្ធម្ចាស់ ទ្រង់​ចង្ក្រម ​ខ្ញុំ​បាន​ចង្ក្រម​តាម​ក្រោយ​ព្រះ​អង្គ នាកាលធម៌​ដែល​ព្រះ​អង្គ​សំដែង​ ញាណ​របស់​ខ្ញុំ​ក៏​កើត​ឡើង​ ។ ​ខ្ញុំ​ជា​សេក្ខ​បុគ្គល ប្រកប​ដោយ​កិច្ច ​មាន​សេចក្ដី​ប្រាថ្នា​ក្នុង​ចិត្ត​មិន​ទាន់​សម្រេច (​អរហត្តផល​) ​ព្រះ​សាស្ដា ​ព្រះ​អង្គ​អនុគ្រោះ​ខ្ញុំ​ ទ្រង់​បរិនិព្វាន​ ។ កាល​ព្រះ​សម្ពុទ្ធ ​ប្រកប​ដោយ​អាការ​ដ៏​ប្រសើរ​គ្រប់យ៉ាង ទ្រង់​បរិនិព្វាន​ហើយ សេចក្ដី​ស្ញប់​ស្ញែង​នៃ​ខ្ញុំ​ក៏​កើត​មាន សេចក្ដី​ព្រឺរោម​នៃ​ខ្ញុំ​ក៏​កើត​មាន​ ។ ​ព្រះ​អានន្ទ ជាពហុស្សូត ​អ្នក​ចងចាំ​នូវ​ធម៌ រក្សា​ទុក​នូវ​ឃ្លាំងធម៌​នៃ​ព្រះ​ពុទ្ធ ទ្រង់​ស្វែងរក​នូវ​គុណ​ដ៏​ប្រសើរ លោកជាចក្ខុ​នៃ​សត្វ​លោក​ទាំង​អស់​ បរិនិព្វាន​ហើយ​ ។ ​ព្រះ​អានន្ទ​ ជាពហុស្សូត ​អ្នក​ចងចាំ​នូវ​ធម៌ ជាឃ្លាំងរក្សា​ទុក​នូវ​ធម៌​នៃ​ព្រះ​ពុទ្ធ ទ្រង់​ស្វែងរក​នូវ​គុណ​ដ៏​ប្រសើរ លោកជាចក្ខុ​នៃ​សត្វ​លោក​ទាំង​អស់​ ជា​អ្នក​បន្ទោបង់​នូវ​ងងឹត ​ក្នុង​ទី​ដ៏​ងងឹត ។ ​ព្រះ​អានន្ទត្ថេរ ​មាន​ញាណគតិ ​មាន​ស្មារតី ​មាន​ប្រាជ្ញា ជា​គ្រឿង​ទ្រទ្រង់​ ជា​អ្នក​ស្វែង​រក​នូវ​គុណ ទ្រទ្រង់​ទុក​នូវ​ព្រះ​សទ្ធម្ម ជា​អណ្ដូង​នៃ​ធម្មរតនៈ ។ ​ព្រះ​សាស្ដា ​ខ្ញុំ​បាន​បម្រើ​ហើយ​ ។បេ។ តណ្ហា ជា​គ្រឿង​នាំ​ទៅ​កាន់​ភព ​ខ្ញុំ​ក៏​បាន​ដកចេញ​ហើយ​ ។

ឧទ្ទាន

ព្រះ​ថេរៈ ៣ អង្គ​នេះ គឺ ព្រះ​បុស្សៈ ១ ​ព្រះ​ឧបតិស្សៈ ១ ​ព្រះ​អានន្ទ ១ លោក​បាន​សំដែង​គាថា ​ដែល​បាន​ពោល​ទុក​ក្នុង​ទី​នោះ​ ១០៥ គាថា ។

ចប់ តឹសនិបាត ។

ចត្តាឡីសនិបាត

មហាកស្សបត្ថេរ

[២៦២] ភិក្ខុ​មិន​គប្បី​ប្រព្រឹត្ត ​មាន​គណៈចោមរោម ​(​ព្រោះ​) រមែង​មាន​ចិត្ត​ក្ដៅ ក្រហាយ ​បាន​សមាធិ ​ដោយ​លំបាក​ ការ​សង្គ្រោះជននានា នាំ​មក​នូវ​សេចក្ដី​ទុក្ខ ភិក្ខុ ឃើញ​ដូច្នេះ​ហើយ មិន​គប្បី​ត្រេកអរ​នឹង​គណៈ​ឡើយ​ ។ ​អ្នក​ប្រាជ្ញ ​មិន​គប្បី​ចូល​ទៅ​ អែប​អប​នឹង​ត្រកូល​ទាំងឡាយ​ទេ ​(​ព្រោះ​) រមែង​មាន​ចិត្ត​ក្ដៅក្រហាយ ​បាន​សមាធិ​ដោយ​លំបាក​ ភិក្ខុ​ណា​ជា​អ្នក​ល្មោភ​ក្នុង​រស​មាន​ចម្ងាញ់ ភិក្ខុ​នោះ​ជា​អ្នក​រនះរនាត ​ជាប់​ចិត្ត​ក្នុង​រស រមែង​ខូចបង់ប្រយោជន៍ ។ មែន​ពិត អ្នក​ប្រាជ្ញ​ទាំង​ឡាយ បាន​ដឹង​នូវ​ការ​ថ្វាយបង្គំ ​និង​ការ​បូជា ​ក្នុង​ត្រកូល​ទាំងឡាយ​ថា ​ដូច​ជាភក់ ​(​ព្រោះ​ថា​) សរ ​គឺ​កិលេស​ល្អិត​ៗ ភិក្ខុ​កន្លងបង់​បាន​ដោយ​លំបាក គ្រឿង​សក្ការៈ ​បុរស​លា​មក លះបង់​បាន​ដោយ​ក្រ ។ ​ខ្ញុំ​ចុះ​ចាក​សេនាសនៈ ​(​លើ​ភ្នំ​) ចូល​ទៅ​កាន់​នគរ ​ដើម្បី​បិណ្ឌបាត ។ ​ខ្ញុំ​បាន​យក​ចិត្ត​ទុក​ដាក់​ ចូល​ទៅ​ឈរ​ជិត បុរស​ឃ្លង់ ​ដែល​កំពុង​តែបរិភោគ ។ ​បុរស​នោះ បាន​បង្អោនពំនូតបាយ ​ដល់​ខ្ញុំ​ដោយ​ដៃ ​ដែល​មាន​រោគឃ្លង់​ទុំផេរ​ៗ ​ហើយ​ កាល​បុរស​នោះ កំពុង​ដាក់​ពំនូត​បាយ ម្រាម​ដៃ​ក៏​ដាច់​ធ្លាក់​ទៅ​ក្នុង​បាតនុ៎ះ ។ ​ខ្ញុំ​ផ្អែក​នឹង​ជញ្ជាំងផ្ទះ ​ហើយ​ក៏​បាន​ឆាន់​នូវ​ពំនូតបាយ​នោះ​ កាលពំនូតបាយ​ដែល​ខ្ញុំ​កំពុង​បរិភោគក្ដី បរិភោគរួច​ហើយ​ក្ដី ​ខ្ញុំ​មិន​មាន​សេចក្ដី​ខ្ពើមរអើម​ឡើយ​ ។ ដុំបាយ​ដែល​ភិក្ខុ​ទៅ​ឈរ​ទៀប​ទ្វារ​ផ្ទះ​នៃ​ជន​ដទៃ ​ហើយ​បាន​មក​ជាអាហារ ១ សម៉​ដែល​ត្រាំ​ដោយ​ទឹក​មូត្រគោស្អុយ ​ជាឱសថ ១ ម្លប់​ឈើ​ជា​សេនាសនៈ ១ សំពត់បង្សុកូលចីវរ ១ ភិក្ខុ​ណា​បាន​បរិភោគ​នូវ​របស់​ទាំង​នេះ​ហើយ​ ភិក្ខុ​នោះ​ អាចនៅ​ក្នុង​ទិស​ទាំង ៤ ​បាន​ ។ ​ពួក​មនុស្ស​ខ្លះ កាល​ឡើង​ភ្នំ ​តែង​តែ​លំបាក​ចិត្ត ក្នុង​បច្ឆិមវ័យ​ណា​ កស្សបៈ ជាទាយាទ​របស់​ព្រះ​ពុទ្ធ ជា​អ្នក​ដឹង​ខ្លួន មាន​ស្មារតីមាំ រឹងប៉ឹង​ដោយ​កម្លាំងឫទ្ធិ ​ឡើង (​ភ្នំ​) ​ក្នុង​បច្ឆិមវ័យ​នោះ​បាន​ ។ កស្សបៈ ​តែឆាន់រួច​ហើយ ឡើង​ទៅ​លើ​ភ្នំ ​ហើយ​ចម្រើន​ឈាន ជា​អ្នក​មិន​មាន​សេចក្ដី​ប្រកាន់ មាន​ភ័យ​ដ៏​ពន្លឹក​លះ​ចោល​ហើយ​ ។ កស្សបៈ ​តែឆាន់រួច​ហើយ ឡើង​ទៅ​លើ​ភ្នំ ​ហើយ​ចម្រើន​ឈាន ជា​អ្នក​មិន​មាន​សេចក្ដី​ប្រកាន់​ កាល​ពួក​សត្វ​ក្ដៅក្រហាយ លោក​ក៏​ជា​បុគ្គល​ត្រជាក់ ។ កស្សបៈ ​តែឆាន់រួច​ហើយ ឡើង​ទៅ​លើ​ភ្នំ ​ហើយ​ចម្រើន​ឈាន ជា​អ្នក​មិន​មាន​សេចក្ដី​ប្រកាន់ មាន​កិច្ចធ្វើ​ហើយ មិន​មាន​អាសវៈ​ ។ ចំណែកផែនដី ​ដែល​ផ្សាយ​ទៅ​ដោយ​ក្លិន ​នៃ​ផ្កា​ក្ទម្ព ជា​ទី​ត្រេកអរ​នៃ​ចិត្ត​ សម្រែក​នៃ​ដំរីជា​ទី​ត្រេកអរ ភ្នំ​ទាំងឡាយ​នោះ​ រមែង​ញ៉ាំង​ខ្ញុំ​ឲ្យ​ត្រេកអរ ។ ភ្នំ​ទាំង​នោះ មាន​ពណ៌​ដូច​ពពកខៀវ​ដ៏​រុងរឿង ​មាន​ទឹក​ត្រជាក់ ទ្រទ្រង់​នូវ​វត្ថុ​ដ៏​ស្អាត ដេរដាស​ដោយ​ភ្លៀង ​តែង​ញ៉ាំង​ខ្ញុំ​ឲ្យ​ត្រេកអរ ។ ភ្នំ​ទាំង​នោះ ប្រាកដ​ស្មើ​ដោយ​កំពូល​ពពក​ដ៏​ខៀវ ឧបមា​ដូច​ផ្ទះ​មាន​កំពូល​ដ៏​ប្រសើរ ​មាន​សម្រែក​នៃ​ដំរី ជា​ទី​ត្រេកអរ ​តែង​ញ៉ាំង​ខ្ញុំ​ឲ្យ​ត្រេកអរ ។ ភ្នំថ្ម​ទាំង​នោះ ដែល​ភ្លៀង​បន្ទរ​ហើយ មាន​ផ្ទៃ​ជា​ទី​ត្រេកអរ ​ដែល​ឥសី​ទាំងឡាយ​ ធ្លាប់អាស្រ័យនៅ​ហើយ ដែល​ពួក​សត្វ​ក្ងោកស្រែកយំ​ហើយ តែង​ញ៉ាំង​ខ្ញុំ​ឲ្យ​ត្រេកអរ ។ ​(​ភ្នំ​ទាំងឡាយ​) ​គួរ​ដល់​ខ្ញុំ ដែល​ប្រាថ្នា​ដើម្បី​ចម្រើន​ឈាន ​មាន​ចិត្ត​ស្លុង​ទៅ​រក​ព្រះ​និព្វាន គួរ​ដល់​ខ្ញុំ​ដែល​ប្រាថ្នា​ប្រយោជន៍ ជាភិក្ខុ​មាន​ចិត្ត​ស្លុង​ទៅ​រក​ព្រះ​និព្វាន គួរ​ដល់​ខ្ញុំ​ដែល​ប្រាថ្នា​រក​សេចក្ដី​ស្រួល ​មាន​ចិត្ត​ស្លុង​ទៅ​រក​ព្រះ​និព្វាន​ ជា​អ្នក​សិក្សា ​គួរ​ដល់​ខ្ញុំ​ដែល​ប្រាថ្នា​ព្យាយាម ​មាន​ចិត្ត​ស្លុង​ទៅ​រក​ព្រះ​និព្វាន​ ជាតាទិ​បុគ្គល​ ។ ភ្នំ​ទាំង​នោះ​ដ៏​ដេរដាស ​ដោយ​ផ្កា​កណិការ​ រីកព្រោងព្រាត ​ដូច​ផ្ទៃមេឃ ដេរដាស​ដោយ​ពួក​បក្សី​ផ្សេង​ៗ ​តែង​ញ៉ាំង​ខ្ញុំ​ឲ្យ​ត្រេកអរ ។ ភ្នំ​ទាំងឡាយ​នោះ មិន​ច្រឡូក​ច្រឡំ​ដោយ​ពួក​គ្រហស្ថ ​មាន​តែ​ពួក​ម្រឹគនៅ​អាស្រ័យ ដេរដាស​ដោយ​ពួក​បក្សីផ្សេង​ៗ ​តែង​ញ៉ាំង​ខ្ញុំ​ឲ្យ​ត្រេកអរ ។ ភ្នំ​ទាំង​នោះ មាន​ទឹក​ថ្លា ​មាន​ថ្មក្រាស់ ​ប្រកប​ដោយ​ពួក​ម្រឹគ ​មាន​កន្ទុយ​ដូច​គោ ដេរដាស​ដោយ​ទឹក និង​សារាយ ​តែង​ញ៉ាំង​ខ្ញុំ​ឲ្យ​ត្រេកអរ ។ ​សេចក្ដី​ត្រេកអរ ​(​នៃ​ខ្ញុំ​) ​ដោយ​សារតូរ្យតន្រ្ដី​ប្រកប​ដោយ​អង្គ ៥ ​ប្រាកដ​ដូច្នោះ ​មិន​មាន​ឡើយ ដូច (​ការ​មិន​មាន​សេចក្ដី​ត្រេកអរ​) ​នៃ​ព្រះ​យោគី ​ដែល​មាន​ចិត្ត មាន​អារម្មណ៍​មូល​តែ​មួយ ឃើញ​ច្បាស់​នូវ​ធម៌​ដោយ​ប្រពៃ ។

បុគ្គល​មិន​ត្រូវ​ធ្វើ​ការ​ងារ​ឲ្យ​ច្រើន ត្រូវ​វៀរជន ​(​មិន​មែន​ជាកល្យាណមិត្ត​) ​មិន​ត្រូវ​ខ្នះខ្នែង ​(​ដើម្បី​បច្ច័យ​) ​បុគ្គល​ណា​ជា​អ្នក​ល្មោភ​ក្នុង​រស​មាន​ចម្ងាញ់ ​បុគ្គល​នោះ​ ជា​អ្នក​ខ្នះខ្នែង​ជាប់​ចិត្ត​ក្នុង​រស រមែង​ខូចបង់ប្រយោជន៍ ​បុគ្គល​មិន​ត្រូវ​ធ្វើ​ការ​ងារ​ឲ្យ​ច្រើន ត្រូវ​វៀរចាក​ជន ​(​មិន​មែន​ជាកល្យាណមិត្ត ​ព្រោះ​) ការ​ងារនុ៎ះ ​មិន​មែនជាប្រយោជន៍ កាយ​រមែង​លំបាក​នឿយព្រួយ ​បុគ្គល​អ្នក​ដល់​នូវ​សេចក្ដី​នឿយ​ព្រួយ​នោះ​ រមែង​មិន​បាន​នូវ​សេចក្ដី​ស្ងប់​រម្ងាប់​ឡើយ​ ។

បុគ្គល​មិន​ពិចារ​ណា​ឃើញ​ខ្លួន​ឯង ​ដោយ​ត្រឹម​តែ​រលាស់​បបូរ​មាត់ ​(​ស្វាធ្យាយ​ពុទ្ធវចនៈ​) ​បុគ្គល​ប្រព្រឹត្តរឹងរូស ​តែង​សំគាល់​ថា ​អាត្មា​អញ​ប្រសើរ ។ ​បុគ្គល​ពាល ​មិន​ប្រសើរ ​តែង​សំគាល់ខ្លួន​ ថាស្មើ​នឹង​បុគ្គល​ប្រសើរ ​អ្នក​ប្រាជ្ញ​ទាំងឡាយ មិន​សរសើរ​ជន​អ្នក​មាន​ចិត្ត​រឹងរូស​នោះ​ឡើយ​ ។ ​បុគ្គល​ណា មិន​ញាប់ញ័រ​ក្នុង​មានះ ​(​ទាំង ៩ ​ណា​មួយ​) ​ដោយ​ចិត្ត​កើត​ឡើង​ថា ​អញ​ជា​មនុស្ស​ប្រសើរ ​ឬ​ថា​អញ​ជា​មនុស្ស​មិន​ប្រសើរ ​អញ​ជា​មនុស្ស​ថោក ​ឬ​ថា​អញ​ជា​មនុស្ស​ប្រហែល​នឹង​គេ​ ។ ​អ្នក​ប្រាជ្ញ​ទាំងឡាយ តែង​សរសើរ​បុគ្គល​នោះ ថា​ជា​អ្នក​មាន​ប្រាជ្ញា ​អ្នក​និយាយទៀងទាត់ ​អ្នក​មាន​ចិត្ត​តម្កល់មាំ ​ក្នុង​សីល​ទាំងឡាយ អ្នក​ប្រកប​រឿយ​ៗ ​នូវ​ការ​ស្ងប់​ស្ងាត់​ចិត្ត​ ។ ​បុគ្គល​ណា មិន​បាន​គោរព​សព្រហ្មចារី​បុគ្គល​ទាំងឡាយ​ទេ ​បុគ្គល​នោះ​ រមែង​ឆ្ងាយ​ចាក​ព្រះ​សទ្ធម្ម ​ដូច​ផែនដី ​(​ឆ្ងាយ​) ពីមេឃ ។ ​បុគ្គល​ទាំងឡាយ​ណា មាន​ហិរិ និង​ឱត្តប្បៈ តម្កល់នៅ​ដោយ​ប្រពៃ​គ្រប់ពេល ​បុគ្គល​ទាំង​នោះ មាន​ព្រហ្មចារ្យដុះ​ចម្រើន​ហើយ មាន​ភពថ្មី​អស់​ហើយ​ ។ ភិក្ខុ​ណា​មាន​ចិត្ត​រវើរវាយ ឃ្លេងឃ្លោង ស្លៀកដណ្ដប់​សំពត់បង្សុកូល ភិក្ខុ​នោះ មិន​សម​នឹង​សំពត់​បង្សុកូល​នោះ​ឡើយ ដូច​ស្វាដណ្ដប់ស្បែកសីហៈ ។ ភិក្ខុ​ណា​មាន​ចិត្ត​មិន​រវើរវាយ ​មិន​ឃ្លេង​ឃ្លោង ជា​អ្នក​មាន​ប្រាជ្ញាចាស់ សង្រួម​ឥន្រ្ទីយ៍ ​ទើប​សម​នឹង​សំពត់បង្សុកូល ​ដូច​សីហៈ​ក្នុង​ច្រកភ្នំ ។ ​ពួក​ទេវតា​ដ៏​ច្រើន មាន​ឫទ្ធិ ​មាន​យសស័ក្តិ ទេវតា​មួយ​ម៉ឺន ​ទាំង​អស់​នុ៎ះ ជា​ពួក​ព្រហ្ម ​ឈរ​នមស្ការ​ប្រណម្យអញ្ជលី ​ចំពោះ​ព្រះ​សារីបុត្ត ជាធម្មសេនាបតី ជា​អ្នក​ប្រាជ្ញ ​មាន​ឈាន​ច្រើន មាន​ចិត្ត​តម្កល់មាំថា បពិត្រ​បុរស​អាជានេយ្យ ​ខ្ញុំ​សូម​ក្រាបថ្វាយបង្គំ​លោក​ម្ចាស់ បពិត្រ​បុរស​ដ៏​ឧត្តម ​ខ្ញុំ​សូមក្រាប​ថ្វាយបង្គំលោកម្ចាស់ លោកម្ចាស់​ចម្រើន​ឈាន អាស្រ័យអារម្មណ៍​ណា ​ពួក​យើង​ខ្ញុំ​មិន​បាន​ដឹង​នូវ​អារម្មណ៍​នោះ របស់​លោកម្ចាស់ទេ ។ អស្ចារ្យហ្ន៎ អារម្មណ៍​របស់​ពួក​លោក​អ្នក​ត្រាស់​ដឹង​នូវ​សច្ចៈ​ទាំង ៤ ជាអារម្មណ៍​ដ៏​ជ្រាលជ្រៅ ​(​ពិបាក​ដឹង​ណាស់​) ​ពួក​យើង​ដូច​ពួក​ខ្មាន់ធ្នូ​ បាញ់​នូវ​រោម​កន្ទុយ​សត្វ មក​ប្រជុំគ្នា ​(​ពិចារ​ណា​) នៅ​តែ​មិន​ដឹង​ ។ ​ព្រះ​កប្បិនត្ថេរ ​បាន​ញញឹម ​ព្រោះ​ឃើញ​ព្រះ​សារីបុត្តត្ថេរ​នោះ គួរ​ជា​ទី​បូជា ​ដែល​ព​ពួក​ទេវតា​បូជា​ហើយ ដោយ​ប្រការ​ដូច្នោះ ។ ​ក្នុង​ពុទ្ធខេត្ត​ទាំងមូល ​ខ្ញុំ​ជា​មនុស្ស​វិសេស​ខាង​ធុតង្គគុណ ​គ្មាន​លោក​ណា​ស្មើ​នឹង​ខ្ញុំ​ទេ លើ​កលែង​តែ​ព្រះ​មហាមុនីចេញ​ ។ ​ព្រះ​សាស្ដា ​ខ្ញុំ​បាន​បម្រើ​ហើយ​ ពាក្យ​ប្រៀន​ប្រដៅ​របស់​ព្រះ​ពុទ្ធ ​ខ្ញុំ​បាន​ធ្វើ​ហើយ​ ភារៈ​ធ្ងន់​ខ្ញុំ​ដាក់​ចោល​ហើយ​ តណ្ហាជា​គ្រឿង​នាំ​សត្វ​ទៅ​កាន់​ភពទៀត ​ខ្ញុំ​ក៏​ដកចោល​ហើយ​ ។ ​ព្រះ​គោតម​មាន​គុណ​ប្រមាណ​មិន​បាន មាន​ព្រះ​ហឫទ័យ​ឱន​ទៅ​រក​នេក្ខម្មៈ រលាស់ចោល​នូវ​ភព​ទាំង ៣ ​មិន​ជាប់​ចំ​ពាក់​ក្នុង​ចីវរ ​មិន​ជាប់​ចំ​ពាក់​ក្នុង​សានាសនៈ ​មិន​ជាប់​ចំ​ពាក់​ក្នុង​ភោជនាហារ ​ដូច​ផ្កា​ឈូក​មិន​មាន​មន្ទិល​សៅហ្មង ​មិន​ជាប់​ដោយ​ទឹក​ ។ ​ព្រះ​មហាមុនី​នោះ មាន​សតិប្បដ្ឋាន​ ជា​ព្រះ​សូរង្គ ​មាន​សទ្ធាជា​ព្រះ​ហស្ដ ​មាន​ប្រាជ្ញាជា​ព្រះ​សីរ្សៈ ​មាន​ព្រះ​ញាណ​ធំ ព្រះ​អង្គ​ប្រព្រឹត្ត​រំលត់​ទុក្ខគ្រប់ពេល ។

ឧទ្ទាន

ក្នុង​ចត្តាឡីសនិបាត ​(​នេះ​) ​ព្រះ​ថេរៈ ​ព្រះ​នាម​មហាកស្សប​តែ​មួយ​អង្គឯង ​បាន​សំដែង​នូវ​គាថា​ទាំងឡាយ​ ៤២ ។

ចប់ ចត្តាឡីសនិបាត ។

បញ្ញាសនិបាត

​តាលបុដត្ថេរ

[២៦៣] កាល​ណា​ហ្ន៎ ​អាត្មា​អញ​នឹង​បាន​ជា​បុគ្គល​ម្នាក់ឯង ​មិន​មាន​តណ្ហា​ជា​គំរប់​ពីរ នឹង​ឃើញ​នូវ​ភព​ទាំង​អស់ ថា​ជា​របស់​មិន​ទៀង នៅ​ក្នុង​ជ្រោះភ្នំ​ទាំងឡាយ​ គំនិត​នោះ អាត្មា​អញ​បាន​ត្រិះរិះ​ហើយ​ថា កាល​ណា​ហ្ន៎ បំណង​នេះ​នឹង​សម្រេច​ ។ កាល​ណា​ហ្ន៎ ​អាត្មា​អញ​បាន​បួស ទ្រទ្រង់​នូវ​ផ្ទាំងសំពត់​ដែល​កាត់​ដាច់ ស្លៀកសំពត់​ជ្រលក់​ដោយ​ទឹក​ចត់ ​ហើយ​ជា​អ្នក​មិន​មាន​សេចក្ដី​ប្រកាន់​ខ្លួន​ថា ​របស់​អញ​ ជា​បុគ្គល​មិន​មាន​សេចក្ដី​ប្រាថ្នា ហើយ​បាន​លះ​នូវ​រាគៈ ទោសៈ មោហៈ ​ដោយ​ប្រការ​ដូច្នោះ ជា​បុគ្គល​ដល់​នូវ​សេចក្ដី​សុខ ​ហើយ​ចូល​ទៅ​នៅ​ក្នុង​ព្រៃ​ធំ​ ។ កាល​ណា​ហ្ន៎ ​អាត្មា​អញ​នឹង​ពិចារ​ណា​ឃើញ​នូវ​កាយ​មិន​ទៀង​នេះ​ ជាសម្បុក​របស់​មរណៈ ​និង​រោគ ​ដែល​មច្ចុ​បៀតបៀន​ហើយ​ ជា​បុគ្គល​ប្រាស​ចាក​ភ័យ នៅ​ម្នាក់ឯង​ក្នុង​ព្រៃ គំនិត​នោះ​ កាល​ណា​នឹង​សម្រេច​ ។ កាល​ណា​ហ្ន៎ ​អាត្មា​អញ​នឹង​បាន​កាន់​ដាវ​ដ៏​មុត ​គឺ​មគ្គប្បញ្ញា ​ហើយ​ក្របែល​នូវ​វល្លិ៍ ​គឺ​តណ្ហា ​ដែល​ជា​ធម្មជាតិញ៉ាំងភ័យ​ឲ្យ​កើត ជា​គ្រឿង​នាំ​មក​នូវ​សេចក្ដី​ទុក្ខ ប្រព្រឹត្ត​តាម​អារម្មណ៍​ដ៏​ច្រើន ឲ្យ​លុះ​ក្នុង​អំ​ណា​ច ​(​របស់​ខ្លួន​បាន​) គំនិត​នោះ​ កាល​ណា​នឹង​សម្រេច​ ។ កាល​ណា​ហ្ន៎ ​អាត្មា​អញ​នឹង​បាន​កាន់​យក​នូវ​សស្រ្តា​ដ៏​មុតថ្លា ​គឺ​ប្រាជ្ញា​របស់​ឥសី​ទាំងឡាយ ហើយ​នឹង​បំបាក់​នូវ​មារ ព្រម​ទាំងសេនាមារ​ដោយ​ឆាប់រហ័ស លើ​សីហាសនៈ ​(​ថេរាសនៈ​) ចំណង​នោះ​ កាល​ណា​នឹង​សម្រេច​ ។ កាល​ណា​ហ្ន៎ ​ពួក​លោក​អ្នក​សប្បុរស ជា​អ្នក​គោរព​ក្នុង​ធម៌ ​ប្រកប​ដោយ​តាទិគុណ ​អ្នក​ឃើញ​តាម​ពិត មាន​ឥន្រ្ទិយឈ្នះ​ហើយ​ មើល​ឃើញ​អញ ថា​ជា​អ្នក​មាន​ព្យាយាម​ក្នុង​សមាគម​ទាំងឡាយ​ បំណង​នោះ​ កាល​ណា​នឹង​សម្រច ។ កាល​ណា​ហ្ន៎ ​សេចក្ដី​ខ្ជិល ការ​ឃ្លាន ការ​ស្រេក ខ្យល់ កំដៅ​ថ្ងៃ​ ស្រាំង ស្រួយ ពស់តូច ពស់​ធំ នឹង​មិន​បៀតបៀន​នូវ​អាត្មា​អញ​នោះ អ្នក​មាន​ប្រយោជន៍​ចំពោះ​ខ្លួន ក្នុង​ភ្នំ ​ឬ​ច្រក​ភ្នំ បំណង​នោះ​ កាល​ណា​នឹង​សម្រេច​ ។ សច្ចៈ ៤ យ៉ាង​ណា ដែល​ឃើញ​បាន​ដោយ​ក្រ ​ដែល​ព្រះ​មហេសីសម្មាសម្ពុទ្ធ ​បាន​ត្រាស់​ដឹង​ហើយ​ កាល​ណា​ហ្ន៎ ​អាត្មា​អញ​នឹង​បាន​ជា​អ្នក​មាន​ចិត្ត​តម្កល់មាំ ​មាន​ស្មារតី ​បាន​ត្រាស់​ដឹង​នូវ​សច្ចៈ​ទាំង ៤ ​នោះ​ដោយ​បញ្ញា បំណង​នោះ​ កាល​ណា​នឹង​សម្រេច​ ។ កាល​ណា​ហ្ន៎ ​អាត្មា​អញ​នឹង​បាន​ប្រកប​ដោយ​សមថៈ​ទាំង​ឡាយ ហើយ​បាន​ឃើញ​ដោយ​បញ្ញា ​នូវ​រូប​ សំឡេង ក្លិន រស ផោដ្ឋព្វៈ ​និង​ធម្មារម្មណ៍​ទាំងឡាយ​ កំណត់​មិន​បាន ថា​ជា​របស់​ដែល​ភ្លើងឆេះ​ហើយ​ បំណង​របស់​អាត្មា​អញ​នោះ​ កាល​ណា​នឹង​សម្រេច​ ។ កាល​ណា​ហ្ន៎ ​អាត្មា​អញ​ត្រូវ​គេ​ពោល​ពាក្យ​អាក្រក់​មក​រក ​មិន​គប្បី​ទោមនស្ស​ព្រោះ​សម្ដី​នោះ​ជាហេតុ ​ឬ​ថាទោះ​បីគេ​សរសើរ ​ក៏​មិន​ត្រេកអរ​ព្រោះ​ការ​សរសើរ​នោះ​ជាហេតុ បំណង​របស់​អាត្មា​អញ​នោះ​ កាល​ណា​នឹង​សម្រេច​ ។ កាល​ណា​ហ្ន៎ ​អាត្មា​អញ​នឹង​ពិចារ​ណា​ឃើញ​នូវ​កំ​ណា​ត់​ឈើ​ទាំងឡាយ​ផង​ ស្មៅ​ទាំងឡាយ​ផង​ វល្លិ៍​ទាំងឡាយ​ផង​ ខន្ធ ៥ ​ទាំង​ឡាយ​នេះ​ផង​ ធម៌​ទាំងឡាយ ទាំង​ខាង​ក្នុង ខាង​ក្រៅ ​មាន​ប្រមាណ​មិន​បាន​ផង ឲ្យ​ស្មើ​ៗ គ្នា ​(​ដោយ​សេចក្ដី​មិន​ទៀងជា​ដើម និង​មិន​មាន​ខ្លឹម​សារ​) បំណង​របស់​អាត្មា​អញ​នោះ​ កាល​ណា​នឹង​សម្រេច​ ។ កាល​ណា​ហ្ន៎ ភ្លៀងពុំជួកាល ​មាន​ទឹក​ថ្មីត្រជាក់ បង្អុរធ្លាក់​មក​ត្រូវ​លើ​អាត្មា​អញ​ ព្រម​ទាំងចីវរ ​ដែល​កំពុង​ដើរ​ក្នុង​ផ្លូវ ​ដែល​ពួក​លោក​អ្នក​ស្វែងរកគុណ​ធំ (​មាន​ព្រះ​ពុទ្ធជា​ដើម​) ត្រាច់​ទៅ​ក្នុង​ព្រៃ បំណង​របស់​អាត្មា​អញ​នោះ​ កាល​ណា​នឹង​សម្រេច​ ។ កាល​ណា​ហ្ន៎ ​អាត្មា​អញ​នឹង​បាន​ឮសូរសំឡេង​ក្ងោក ជា​សត្វ​មាន​កំប៉ោយ កើត​អំពី​អណ្ឌៈ ជា​សត្វ​កើត​ពីរ​ដង យំ​ក្នុង​ច្រកភ្នំ​ក្នុង​ព្រៃ ​ហើយ​ក្រោក​ឡើង​ធ្វើ​ទុក​ក្នុង​ចិត្ត (​ដោយ​លក្ខណៈ ​មាន​អនិច្ចលក្ខណៈ​ជា​ដើម​) ​ដើម្បី​ឲ្យ​បាន​សម្រេច​ដល់​ព្រះ​និព្វាន​ បំណង​នោះ​ កាល​ណា​នឹង​សម្រេច​ ។ កាល​ណា​ហ្ន៎ ​អាត្មា​អញ​គប្បី​ឆ្លង​នូវ​ទន្លេ​គង្គា យមុនា សរស្សតី ​និង​មហាសមុទ្រ​ដ៏​ជ្រៅ ​ដូច​ជាធ្លាក់​ទៅ​ក្នុង​បាតាល ជា​គ្រឿង​ញ៉ាំង​ភ័យ​ឲ្យ​កើត ​ដោយ​ឫទ្ធិ​មិន​ទើសទាក់ បំណង​នោះ​ កាល​ណា​នឹង​សម្រេច ។ កាល​ណា​ហ្ន៎ ​អាត្មា​អញ​គប្បី​វៀរ​នូវ​សុភនិមិត្ត​ទាំង​អស់ ប្រកប​ក្នុង​ឈាន ​ហើយ​ទម្លាយ​នូវ​សេចក្ដី​ប្រាថ្នា ក្នុង​កាម​គុណ​ទាំងឡាយ ដូច​ជាដំរីត្រាច់​ទៅ​ក្នុង​សង្រ្គាម បំណង​នោះ​ កាល​ណា​នឹង​សម្រេច​ ។ កាល​ណា​ហ្ន៎ ​អាត្មា​អញ​បាន​ដឹង​សាសនា​ព្រះ​ពុទ្ធ ​អ្នក​ស្វែងរកគុណ​ដ៏​ធំ ហើយ​ត្រេកអរ ​ដូច​ជា​បុរស​កំសត់ ចំ​ពាក់​បំណុល​គេ ដែល​ពួក​ម្ចាស់​ទ្រព្យ​មក​តឹងទារ ​ក៏​បាន​នូវ​កំណប់ទ្រព្យ ​ហើយ​ត្រេកអរ បំណង​នោះ​ កាល​ណា​នឹង​សម្រេច​ ។ ​អ្នក​អង្វរយើង​ច្រើន​ឆ្នាំ​ហើយ នេះ​ជាការ​គួរ​នៅ​គ្រប់គ្រង​ផ្ទះ​របស់​អ្នក​ឬ ម្នាល​ចិត្ត​ ឥឡូវ​នេះ​ ហេតុ​អ្វី​ក៏​អ្នក​នៅ​តែ​ប្រកប​យើង​ដែល​ជា​អ្នក​បួស​ហើយ​នោះ​ ។ ​ម្នាល​ចិត្ត​ ក្រែង​អ្នក​អង្វរ​យើង​ឬ ​ពួក​ក្ងោកជា​សត្វ​បក្សី​មាន​ស្លាប​ដ៏​វិចិត្រ ​ទៅ​តាម​អាកាស ជា​សត្វ​ស្រែកយំរំពងកក្រើកដី ​ក្នុង​ញកភ្នំ ​ពួក​ក្ងោក​ទាំង​នោះ នឹង​ត្រេកអរ​ចំពោះ​អ្នក​ ជា​អ្នក​ចម្រើន​ឈាន​ក្នុង​ព្រៃ ។ ​ម្នាល​ចិត្ត អ្នក​លះបង់​ត្រកូល​ផង ​ពួក​មិត្ត​ផង ​ពួក​ញាតិជា​ទី​ស្រឡាញ់​ផង សេចក្ដី​ត្រេកអរ ​និង​ល្បែង​ផង កាម​គុណ​ទាំង​អស់​ក្នុង​លោក​ផង ហើយ​ចូល​មក​នៅ​ក្នុង​ព្រៃ​នេះ​ ម្ល៉ឹង​ហើយ អ្នក​នៅ​តែ​មិន​ត្រេកអរ​នឹង​យើង ។ ​ចិត្ត​របស់​យើង​នេះ មិន​មែន​ជាប្រយោជន៍​ដល់​ជន​ទាំងឡាយ​ដទៃ​ឡើយ​ ប្រយោជន៍​អ្វី​ដោយ​ការ​ខ្សឹកខ្សួល ​ក្នុង​កាល​ដែល​ខ្លួន​ប្រុងប្រៀប ​(​ដើម្បី​ច្បាំង​នឹង​កិលេសមារ​) យើង​សំឡឹង​មើល​នូវ​ភពបី​ទាំង​អស់​នេះ ថា​ជា​របស់​នាំ​ឲ្យ​ញាប់ញ័រ ​ទើប​ចេញ​មក​ស្វែង​រក​អមតបទ ។ ​ព្រះ​សម្មាសម្ពុទ្ធ ​ព្រះ​អង្គជា​បុគ្គល​ប្រសើរ​ជាង​សត្វ​ជើង​ ២ ជាមហាពេទ្យ ជាធម្មសារថី ​របស់​សត្វ អ្នក​ពោល​នូវ​ពាក្យ​សុភាសិត ​ចិត្ត​ជាធម្មជាតិ​ញាប់ញ័រ ​ដូច​ស្វា ​បុគ្គល​មិន​ទាន់​ប្រាសចាក​រាគៈ ​មិន​ងាយ​នឹង​រារាំង​បាន​ ។ ​ក៏​កាម​ទាំងឡាយ​ ជារបស់​ដ៏​វិចិត្រ ជារបស់​ផ្អែម ជា​ទី​រីករាយ​នៃ​ចិត្ត​ ជារបស់​ដែល​ពួក​បុថុជ្ជន ​អ្នក​ល្ងង់ខ្លៅ​ជាប់​ចំ​ពាក់ ​ពួក​បុថុជ្ជន​នោះ​ ជា​អ្នក​ស្វែងរកភពថ្មី ​តែង​ប្រាថ្នា​នូវ​សេចក្ដី​ទុក្ខ ​(​បុថុជ្ជន​ទាំង​នោះ​) ​ត្រូវ​ចិត្ត​របស់​ខ្លួន​ឯងដឹកនាំ​ទៅ​ទម្លាក់​ក្នុង​នរក ធ្វើ​ឲ្យ​ឃ្លាតចាក​សេចក្ដី​សុខ ។ ​អ្នក​កាលនៅ​ក្នុង​ព្រៃ ជាកន្លែង​ឮ​សូរសព្ទក្ងោក ​និង​គ្រៀលយំ ​មាន​ទាំងខ្លាដំបង ខ្លា​ធំ​ ចោម​រោម ​ចូរ​អ្នក​លះបង់​នូវ​សេចក្ដី​អាឡោះអាល័យ ​ក្នុង​កាយចេញ ចូរ​កុំ​ឲ្យ (​ខណៈ​) ឃ្លាត​ទៅ​បាន ម្នាល​ចិត្ត អ្នក​គួរ​តែ​ប្រកប​យើង ​(​ក្នុង​សម្មាប្រតិបត្តិ​) ​ក្នុង​កាលមុន ​ដោយ​ប្រការ​ដូច្នោះវិញ​ ។ ​អ្នក​ចូរ​ចម្រើន​ឈាន ឥន្រ្ទិយ ពលៈ ពោជ្ឈង្គ ​និង​សមាធិ​ភាវនា ​ចូរ​សម្រេច​នូវ​វិជ្ជា ៣ ​ក្នុង​សាសនា​របស់​ព្រះ​ពុទ្ធ ​ម្នាល​ចិត្ត អ្នក​ប្រកប​យើង​ក្នុង​កាលមុន ​ដោយ​ប្រការ​ដូច្នេះ ។ ​អ្នក​ចូរ​ចម្រើន​នូវ​មគ្គ ជាមគ្គនាំ​សត្វ​ឲ្យ​រួច​ចាក​វដ្ដទុក្ខ ជាហេតុ​ចុះ​កាន់​ការ​អស់​ទុក្ខ​ទាំងពួង ​ប្រកប​ដោយ​អង្គ ៨ ប្រការ ជា​គ្រឿង​ជំរះ​នូវ​កិលេស​ទាំងពួង ​ដើម្បី​ដល់​នូវ​ព្រះ​និព្វាន ម្នាល​ចិត្ត អ្នក​ប្រកប​យើង​ក្នុង​កាលមុន ​ដោយ​ប្រការ​ដូច្នេះ ។ ​អ្នក​ចូរ​មើលឧបាទានក្ខន្ធ ​ថា​ជា​ទុក្ខ ​ដោយ​ឧបាយ​នៃ​បញ្ញា កាល​ណា​ តណ្ហាញ៉ាំងទុក្ខ​ឲ្យ​កើត​ឡើង អ្នក​ចូរ​លះបង់​នូវ​តណ្ហា​នោះ​ចោលចេញ ចូរ​ធ្វើ​នូវ​ទី​បំ​ផុត​នៃ​ទុក្ខ ​ក្នុង​អត្តភាព​នេះ​ឲ្យ​បាន ម្នាល​ចិត្ត អ្នក​ប្រកប​យើង​ក្នុង​កាលមុន ​ដោយ​ប្រការ​ដូច្នេះ ។ ​អ្នក​ចូរ​ឃើញ​ឲ្យ​ច្បាស់ ​ដោយ​ឧបាយ​នៃ​ប្រាជ្ញា ​ថា​ជា​របស់​មិន​ទៀង​ផង​ ជាទុក្ខ​ផង ថា​ជា​របស់​សោះសូន្យ ​មិន​មែន​ខ្លួន​ប្រាណ​ផង ថា​ជា​របស់​លា​មក​ ជា​គ្រឿង​សម្លាប់​ផង ហើយ​ចូរ​បិទ​នូវ​ការ​ពិចារ​ណា​ក្នុង​ចិត្ត ដោយ​ចិត្ត​របស់​ខ្លួន ម្នាល​ចិត្ត អ្នក​ប្រកប​យើង​ក្នុង​កាលមុន ​ដោយ​ប្រការ​ដូច្នេះ ។ ​អ្នក​ជា​ស្រមណ៍​កំណោរ ​មាន​ភេទប្លែកពីគ្រហស្ថ​ហើយ​ ជា​អ្នក​ត្រាច់​ទៅ​ដើម្បី​អាហារ ​មាន​អំបែង​ក្នុង​ដៃ សុំគេ​ក្នុង​ត្រកូល​ទាំងឡាយ ចូរ​អ្នក​ប្រកប​តាម​ព្រះ​ពុទ្ធដីកា​របស់​ព្រះ​សាស្ដា ​អ្នក​ស្វែងរកគុណ​ដ៏​ធំ​វិញ ម្នាល​ចិត្ត អ្នក​ប្រកប​យើង​ក្នុង​កាលមុន ​ដោយ​ប្រការ​ដូច្នេះ ។ ​អ្នក​ចូរ​សង្រួម​ឲ្យ​ល្អ ដើរ​ទៅ​ក្នុង​ចន្លោះច្រក ​មិន​មាន​ចិត្ត​ជាប់​ចំ​ពាក់​ក្នុង​ត្រកូល ​ក្នុង​កាម​ទាំងឡាយ ដូច​ព្រះ​ចន្ទ​ពេញ​បូណ៌មី ​មិន​មាន​មន្ទិលសៅហ្មង ​ម្នាល​ចិត្ត អ្នក​ប្រកប​យើង​ក្នុង​កាលមុន ​ដោយ​ប្រការ​ដូច្នេះ ។ ​អ្នក​ចូរ​ជា​បុគ្គល​ប្រព្រឹត្តនៅ​ក្នុង​ព្រៃ ប្រព្រឹត្តបិណ្ឌបាត ប្រព្រឹត្ត​នៅ​ក្នុង​ព្រៃស្មសាន ទ្រទ្រង់​សំពត់បង្សុកូល ប្រព្រឹត្តអង្គុយ ​(​មិន​ដេក​) ត្រេកអរ​ក្នុង​ធុតង្គគុណ សព្វកាល ​ម្នាល​ចិត្ត អ្នក​ប្រកប​យើង​ក្នុង​កាលជា​ដំបូង ដោយ​ប្រការ​ដូច្នេះ ។ ​បុរស​អ្នក​ស្វែង​រកផ្លែ​ឈើ​ ដាំ​ដើម​ឈើ​ទាំងឡាយ ហើយ​ប្រាថ្នា​ដើម្បី​កាប់​នូវ​ដើម​ឈើ​នោះ​ ត្រង់គល់ ​មាន​ឧបមា​ដូច​ម្ដេចមិញ ​ម្នាល​ចិត្ត អ្នក​ធ្វើ​ហេតុ​នេះ ក៏​មាន​ឧបមេយ្យ​ដូច្នោះ ​អ្នក​ប្រកប​យើង​ក្នុង​សេចក្ដី​ញាប់ញ័រ ​មិន​ទៀង​ទាត់ ។ ​ម្នាល​អ​រូប (​ចិត្ត​) ​ទៅ​កាន់​ទី​ឆ្ងាយ ត្រាច់​ទៅ​តែម្នាក់ឯង ឥឡូវ​នេះ​ យើងលែងធ្វើ​តាម​សំដី​អ្នក​ហើយ ព្រោះ​ថា​កាម​ទាំងឡាយ​ ជាទុក្ខ ក្ដៅផ្សា ​មាន​ភ័យ​ធំ​ យើង​នឹង​មាន​ចិត្ត​ឧទ្ទិស​ទៅ​រក​ព្រះ​និព្វាន​ហើយ​ ។ យើង​មិន​មែន​ចេញ​បួស ​ព្រោះ​តែ​ឥតបុណ្យ ​ព្រោះ​តែឥត​សេចក្ដី​អៀនខ្មាស ​ព្រោះ​ហេតុ​តែលុះ​ក្នុង​អំ​ណា​ច​របស់​ចិត្ត ព្រោះ​ហេតុ​តែ​ដើរ​ផ្លូវឆ្ងាយ ​ឬ​ព្រោះ​ហេតុ​តែការ​ចិញ្ចឹមជីវិតទេ ​ម្នាល​ចិត្ត​ ការ​ប្ដេជ្ញា យើង​បាន​ធ្វើ​ដល់​អ្នក​ហើយ​ ។ ភាពជា​បុគ្គល​ប្រាថ្នា​តិច ការ​លះបង់​នូវ​សេចក្ដី​លុបគុណគេ​ ការ​រម្ងាប់​នូវ​ទុក្ខ ​(​ទាំង​នេះ​) សប្បុរស​ទាំងឡាយ (​មាន​ព្រះ​ពុទ្ធ​ជា​ដើម​) សរសើរ​ហើយ ម្នាល​ចិត្ត អ្នក​បាន​ប្រកប​យើង​ក្នុង​កាល​នោះ ដោយ​ប្រការ​ដូច្នេះ ឥឡូវ​នេះ អ្នក​ដល់​នូវ (​សេចក្ដី​ប្រាថ្នា​ធំ​) ​ដែល​ខ្លួន​ធ្លាប់ប្រព្រឹត្ត​មក​ហើយ​ ។ តណ្ហា អវិជ្ជា ​សេចក្ដី​ស្រឡាញ់ សេចក្ដី​មិន​ស្រឡាញ់ រូប​ទាំង​ឡាយ​ដ៏​ល្អ​សុខវេទនា​ទាំងឡាយ និង​កាម​គុណ​ទាំងឡាយ​ ជា​ទី​ពេញ​ចិត្ត (​ទាំង​នេះ​) យើង​លះបង់​អស់​ហើយ​ យើង​មិន​អាចនៅ​គ្រប់គ្រង​កិលេសធម៌ ​ដែល​យើងលះ​បង់​អស់​ហើយ​ទេ ។ ​ម្នាល​ចិត្ត​ យើង​បាន​ធ្វើ​តាម​ពាក្យ​អ្នក​គ្រប់​ជាតិ​ទាំងឡាយ​ច្រើន​ហើយ អ្នក​តាម​យើង​មិន​ទាន់ទេ ការ​ច្រឡូកច្រឡំ​ខាង​ក្នុង អ្នក​បាន​ធ្វើ​ឲ្យ​កក្រើក ​ព្រោះ​តែ​អ្នក​ដឹង​គុណ ​ដែល​អ្នក​ដទៃធ្វើ​ហើយ អ្នក​ធ្វើ​ឲ្យ​យើងត្រាច់​ទៅ​ក្នុង​សង្សារទុក្ខ ​អស់​កាលយូរ​ហើយ​ ។ ​ម្នាល​ចិត្ត អ្នក​ធ្វើ​យើង​ឲ្យ​ជាព្រាហ្មណ៍ ​អ្នក​ធ្វើ​យើង​ឲ្យ​ជាខត្តិយៈ ជាស្ដេច ជាឥសី ជួន​ណា​យើងកើត​ជាវេស្សៈ ​ឬ​ជាសុទ្ទៈ ​មួយ​ទៀត អ្នក​ធ្វើ​នូវ​ភាពជាទេវតា ​(​ដល់​យើង​) ​ព្រោះ​ហេតុ​តែ​អ្នក​ ។ យើងជាអសុរ ​ព្រោះ​ហេតុ​តែ​អ្នក​ យើង​ជា​សត្វ​នរក ​ក៏​ព្រោះ​អ្នក​ជាហេតុ ​មួយ​វិញ​ទៀត ជួនកាលយើងកើតជាតិរច្ឆាន កើតជាប្រេត ​ព្រោះ​ហេតុ​តែ​អ្នក​ ។ ​អ្នក​នឹង​ប្រទូស្ដយើង​រឿយ​ៗ ​មិន​បាន​ទេ ​អ្នក​ធ្លាប់ប្រលោមយើង ​ដូច​ជា​បុគ្គល​ឆ្កួត ​ឬ​ដូច​ជា​បុរស​ បង្ហាញ​នូវ​ហេតុ​នៃ​លោក​រឿយ​ៗ ​ម្នាល​ចិត្ត​ យើង​បាន​កំចាត់បង់​អ្នក​ជ្រះស្រឡះ​ហើយ​ ។ កាលពី​ដើម ចិត្ត​នេះ បាន​ត្រាច់​ទៅ​កាន់​ចារិក ​តាម​ចំណង់ ​តាម​ប្រាថ្នា តាម​សប្បាយ ​ថ្ងៃ​នេះ​ យើង​នឹង​ផ្ទញ់ផ្ទាល់​ចិត្ត​នោះ ដោយ​ឧបាយ​នៃ​ប្រាជ្ញា ​ដូច​ហ្ម​ដំរី​កាន់​កង្វេរ បង្វឹកដំរី​ចុះ​ប្រេង ។ ​(​ព្រះ​សម្មាសម្ពុទ្ធ​) ជា​គ្រូ​នៃ​យើង ទ្រង់​តាំង​ទុក​នូវ​លោក​នេះ ថា​ជា​របស់​មិន​ទៀង ជា​របស់​មិន​មាំមួន ជារបស់​រក​ខ្លឹម​សារ​គ្មាន ម្នាល​ចិត្ត អ្នក​ចូរ​ញ៉ាំងយើង​ឲ្យ​ស្ទុះ​ទៅ​ក្នុង​សាសនា​នៃ​ព្រះ​ជិន​ស្រី​វិញ អ្នក​ចូរ​ញ៉ាំងយើង ​ឲ្យ​ឆ្លង​ផុត​ចាក​ជំនន់​ដ៏​ធំ ដែល​គេ​ឆ្លង​បាន​ដោយ​កម្រវិញ​ ។ ​ម្នាល​ចិត្ត​ ផ្ទះ ​គឺ​អត្តភាព​នេះ ដូច​ជារបស់​ចាស់ ​មិន​មាន​ដល់​អ្នក​ទៀតទេ យើង​មិន​គួរ​នឹង​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​ក្នុង​អំ​ណា​ច​របស់​អ្នក​ឡើយ​ យើងជា​អ្នក​បួស​ក្នុង​សាសនា​នៃ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ​ព្រះ​អង្គស្វែងរក​នូវ​គុណ​ដ៏​ធំ ​ពួក​បុគ្គល​ដូច​យើង ​មិន​មែន​ជា​អ្នក​ទ្រទ្រង់​នូវ​សេចក្ដី​វិនាស​ឡើយ​ ។ ភ្នំ សមុទ្រ ស្ទឹង ផែនដី ទិស​ធំ​ទាំង ៤ ទិសតូច ទិស​ខាង​ក្រោម ភព ៣ ​ទាំង​អស់​ ជារបស់​មិន​ទៀង ​ត្រូវ​ រាគាទិក្កិលេស​បៀតបៀន​ហើយ ម្នាល​ចិត្ត អ្នក​ទៅ​ក្នុង​ទី​ណា នឹង​ត្រេកអរ​សប្បាយ​បាន​ ។ ​ម្នាល​ចិត្ត​ ថ្វឺយ​ៗ ​អ្នក​នឹង​ធ្វើ​អំពើ​អ្វី​ដទៃទៀត​ដល់​យើង ​ម្នាល​ចិត្ត​ យើង​មិន​គួរ​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​តាម​អំ​ណា​ច​អ្នក​ឡើយ (​ដូច​) ​បុគ្គល​មិន​ហ៊ានពាល់ទៃ ​ដែល​មាន​មាត់​ទាំង​ពីរ​ខាង​ ថ្វឺយ ​(​រូប​នេះ​) សឹងពេញ (​ដោយ​របស់​មិន​ស្អាត​) សម្រាប់​ហូរ​ចេញ​នូវ​វត្ថុ​មិន​ស្អាត ​តាម​មុខ​ដំបៅ​ទាំង ៩ ។ ​អ្នក​នៅ​ក្នុង​ផ្ទះ ​គឺ​គុហា ត្រេកអរ​ក្នុង​ញកភ្នំ ​កំពូល​ភ្នំ ជា​ទី​ដ៏​ល្អ​តាម​ប្រក្រតី ​មាន​ព្រៃ​ដែល​ទឹក​ភ្លៀងថ្មីធ្លាក់​ចុះ​ ជា​ទី​ដែល​ពួក​ជ្រូក ​និង​ទ្រាយ ​ចុះ​ឡើង​អាស្រ័យនៅ​ហើយ​នោះ​ ។ ហ្វូងបក្សី ​(​ក្ងោក​) ​មាន​កខៀវ​ល្អ មាន​សិរ​ល្អ មាន​តួស្លាប​ល្អ មាន​រោមស្លាប​ដ៏​វិចិត្រ​ល្អ មាន​សំឡេង​ស្រែកយំឮសូរពីរោះ​ក្រៃលែង​នោះ នឹង​ត្រេកអរ​ចំពោះ​អ្នក​ចម្រើន​ឈាន​ក្នុង​ព្រៃ ​(​នោះ​ឯង​) ។ កាលភ្លៀង​បង្អុរ​ចុះ​មក​ហើយ​ កាលស្មៅដុះ​ឡើង​ប្រវែង ៤ ធ្នាប់ កាលព្រៃ​មាន​សម្បុរ​ដូច​មេឃ ​មាន​ផ្កា​រីក​ស្គុះស្គាយ​ហើយ​ យើង​ក៏​ប្រហែល​នឹង​ដើម​ឈើ នឹង​ដេក​ត្រង់ចន្លោះ​នៃ​ព្រៃភ្នំ ឯកន្លែង​ដេក​របស់​យើង​នោះ នឹង​មាន​សម្ផ័ស្ស​ទន់​ដូច​ជាសំឡី ។ ​បុរស​ជាឥស្សរៈ ​(​ធ្វើ​ទាសកម្មករ ​ឲ្យ​លុះ​ក្នុង​អំ​ណា​ច​ខ្លួន​) យ៉ាង​ណា​មិញ ​(​ម្នាល​ចិត្ត​) យើង​នឹង​ធ្វើ (​អ្នក​ឲ្យ​លុះ​ក្នុង​អំ​ណា​ច​) យ៉ាង​នោះ​ យើង​បាន​បច្ច័យ​ណា បច្ច័យ​នោះ​ សូម​ឲ្យ​ល្មម​ដល់​យើង ​(​ម្នាល​ចិត្ត​) ​ព្រោះ​ហេតុ​នោះ បុគ្គល​មិន​ខ្ជិលយ៉ាង​ណា​ យើង​នឹង​ធ្វើ​អ្នក​យ៉ាង​នោះ ឲ្យ​ដូច​ស្បែក​សំពោច ​ដែល​គេ​សម្លាប់​ល្អ​ហើយ​ ។ ​បុរស​ជាឥស្សរៈ ​(​ធ្វើ​ទាសកម្មករ ឲ្យ​លុះ​ក្នុង​អំ​ណា​ចខ្លួន​) យ៉ាង​ណា​មិញ យើង​នឹង​ធ្វើ (​អ្នក​ឲ្យ​លុះ​ក្នុង​អំ​ណា​ចខ្លួន​) ​ក៏​យ៉ាង​នោះ​ដែរ​ យើង​បាន​បច្ច័យ​ណា បច្ច័យ​នោះ​ សូម​ឲ្យ​ល្មម​ដល់​យើង ​(​ម្នាល​ចិត្ត​) យើង​នឹង​ដឹកនាំ​អ្នក​ឲ្យ​លុះ​ក្នុង​អំ​ណា​ច​របស់​យើង ​ដោយ​សេចក្ដី​ព្យាយាម ​ដូច​ហ្មដំរី​ដ៏​ប៉ិនប៉ៅ ​កាន់​កង្វេរ​ពង្រាប​ដំរី​ចុះ​ប្រេង ។ យើងអាច​ដើរ​ទៅ​កាន់​ផ្លូវ​ដ៏​ក្សេម ​ដែល​ពួក​លោក​អ្នក​រក្សា​ចិត្ត​ ធ្លាប់​សេព​ហើយ​សព្វកាល ​ដោយ​សារ​អ្នក ដែល​ទូន្មាន​ល្អ​ហើយ តាំង​មាំ​ហើយ ដូច​ហ្មសេះ បង្ហាត់សេះ ​(​ឲ្យ​ទៅ​កាន់​ទី​តាម​បំណង​) ​ដោយ​សារ​សេះស្លូតត្រង់ ។ ​(​ហ្មដំរីចងក្រៀក​) ដំរី​នឹង​សសរ ​ដោយ​ខ្សែ​ដ៏​មាំយ៉ាង​ណា​ យើង​នឹង​ចង​អ្នក​ទុក​ក្នុង​កម្មដ្ឋានារម្មណ៍ ​ដោយ​កម្លាំង​ភាវនា​យ៉ាង​នោះ​ដែរ (​ម្នាល​ចិត្ត​) ​អ្នក​នោះ ដែល​យើងគ្រប់គ្រង​ហើយ ចម្រើន​ល្អ​ហើយ ដោយ​សតិ ​នឹង​ទៅ​ជា​អ្នក​មាន​តណ្ហានិស្ស័យ​ជា​ដើម មិន​អាស្រ័យ​ក្នុង​ភព​ទាំង​ពួង​ឡើយ​ ។ ​អ្នក​បើ​បាន​ផ្ដាច់​ដំណើរ​ទៅ​កាន់​ផ្លូវខុស ​ដោយ​ប្រាជ្ញា រួច​ផ្ទញ់ផ្ទាល់​ដោយ​ព្យាយាម ​ឲ្យ​តម្កល់នៅ​ក្នុង​ផ្លូវវិបស្សនាវិញ ហើយ​ឃើញ​នូវ​សេចក្ដី​កើត ​សេចក្ដី​វិនាស ​និង​សេចក្ដី​ចម្រើន​នោះ នឹង​បាន​ជាទាយាទ ​នៃ​ព្រះ​សម្មាសម្ពុទ្ធ ​ព្រះ​អង្គ​ពោល​ពាក្យ​ដ៏​ប្រសើរ ។ ​ម្នាល​ចិត្ត អ្នក​ទង់ទាញយើង ​ឲ្យ​លុះ​អំ​ណា​ច​នៃ​វិបល្លាស ៤ [វិបល្លាស ៤ ​គឺ​ សំគាល់ថាទៀង ​ក្នុង​របស់​មិន​ទៀង ១ សំគាល់​ថា​ល្អ ក្នុង​របស់​មិន​ល្អ​ ១ សំគាល់ថា​សុខ ​ក្នុង​របស់​មិន​មែន​សុខ ១ សំគាល់​ថាខ្លួន ​ក្នុង​សភាព​មិន​មែន​ខ្លួន ១ ។ អដ្ឋកថា ។] ​ដូច​ជា​កូន​ក្មេង​អ្នក​ស្រុក​ ក្រែង​អ្នក​បាន​សេពគប់​នឹង​ព្រះ​មហាមុនី ​ប្រកប​ដោយ​សេចក្ដី​ករុ​ណា​ ជា​អ្នក​ផ្ដាច់​នូវ​ចំណង ​គឺ​សំយោជនៈ​ហើយ​ឬ​ ។ ម្រឹគ​មាន​សេរី ចូល​ទៅ​កាន់​ភ្នំ ជា​ទី​ត្រេកអរ ដេរដាស​ដោយ​របៀបពពក ​ក្នុង​ព្រៃ​ដ៏​វិចិត្រ​ល្អ​ យ៉ាង​ណា អ្នក​នឹង​ត្រេកអរ​ក្នុង​ភ្នំ​នោះ ដែល​មិន​វឹកវរ ​ក៏​យ៉ាង​នោះ​ដែរ ម្នាល​ចិត្ត អ្នក​នឹង​វិនាសឥត​មាន​សង្ស័យ​ឡើយ​ ។ ​ម្នាល​ចិត្ត​ ជនប្រុស​ស្រី​ទាំង​ឡាយ​ណា​ ជា​អ្នក​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​តាម​សេចក្ដី​ប្រាថ្នា ទៅ​តាម​អំ​ណា​ច​របស់​អ្នក​ រមែង​ទទួល​សេចក្ដី​សុខ​ណា​ ជនប្រុស​ស្រី​ទាំង​នោះ​ ជា​អ្នក​ល្ងង់ខ្លៅ ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​តាម​អំ​ណា​ច​នៃ​មារ ជា​អ្នក​ត្រេកអរ​នឹង​ភព ជា​សេវកៈ​របស់​អ្នក (​រមែង​បាន​នូវ​សេចក្ដី​សុខ​នោះ គឺ​សាមិសសុខ​) ។ ​

ឧទ្ទាន

ក្នុង​បញ្ញាសនិបាត​នោះ ព្រះ​តាលបុដត្ថេរ ​អ្នក​បរិសុទ្ធ ១ អង្គ ​ពោល​នូវ​គាថា​ទាំងឡាយ​ ៥៥ ។

ចប់ បញ្ញាសនិបាត ។

សដ្ឋិកនិបាត

​មហាមោគ្គល្លានត្ថេរ

[២៦៤] ​ពួក​យើង ជា​អ្នក​ប្រព្រឹត្តនៅ​ក្នុង​ព្រៃ ប្រព្រឹត្តបិណ្ឌបាត ត្រេកអរ​ក្នុង​វត្ថុ ​ដែល​មាន​នៅ​ក្នុង​បាត្រ ​ដោយ​ការ​ស្វែងរក ជា​អ្នក​មាន​ចិត្ត​តាំង​មាំ​ល្អ​ខាង​ក្នុង ចូរ​ទម្លាយ​នូវ​សេនា​របស់​មច្ចុ ​(​កិលេស​) ។ ​ពួក​យើង ជា​អ្នក​ប្រព្រឹត្តនៅ​ក្នុង​ព្រៃ ប្រព្រឹត្តបិណ្ឌបាត ត្រេកអរ​ក្នុង​វត្ថុ​ដែល​មាន​នៅ​ក្នុង​បាត្រ ​ដោយ​ការ​ស្វែងរក ​ចូរ​កំចាត់បង់​នូវ​សេនា​របស់​មច្ចុ ​ដូច​ដំរី​កំចាត់កំចាយ​នូវ​ផ្ទះបបុស ។ ​ពួក​យើង​ជា​អ្នក​ប្រព្រឹត្តនៅ​ក្រោមម្លប់​ឈើ មាន​ព្យាយាមប្រព្រឹត្ត​ទៅ​រឿយ​ៗ ត្រេកអរ​ក្នុង​វត្ថុ​ដែល​មាន​នៅ​ក្នុង​បាត្រ ​ដោយ​ការ​ស្វែងរក ជា​អ្នក​មាន​ចិត្ត​តាំង​មាំ​ល្អ​ខាង​ក្នុង ចូរ​ទម្លាយ​នូវ​សេនា​របស់​មច្ចុ ។ ​ពួក​យើងជា​អ្នក​ប្រព្រឹត្តនៅ​ក្រោមម្លប់​ឈើ មាន​ព្យាយាម​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​រឿយ​ៗ ត្រេកអរ ​ក្នុង​វត្ថុ​ដែល​មាន​នៅ​ក្នុង​បាត្រ ​ដោយ​ការ​ស្វែង​រក ​ចូរ​កំចាត់បង់​នូវ​សេនា​របស់​មច្ចុ ​ដូច​ដំរីកំចាត់បង់​នូវ​ផ្ទះបបុស ។ ​(​នែ​ស្រី​ផ្កា​មាស​) ថ្វឺយ ​នាង​រាប់អានខ្លួន​អ្នក​ដទៃ ​ដែល​ជាខ្ទម ​គឺ​រាងឆ្អឹង​បែប​ចំអឹង​ៗ ​មាន​សាច់ ​និង​សរសៃរួបរឹត​ហើយ​ ពេញ (​ដោយ​គ្រឿង​មិន​ស្អាត​) ​មាន​ក្លិនស្អុយ ។ ​ម្នាល​នាង​មាន​ពកឰ​ដ៏​ទ្រូង​ដូច​បិសាច ​ក្នុង​កាយ​របស់​នាង ដែល​ពេញ​ដោយ​លា​មក​ ស្រោប​ដោយ​ស្បែក ​(​នេះ​) ​មាន​ទ្វារ​សម្រាប់បង្ហូរចេញ​ ៩ ​តែង​ហៀរហូរ​គ្រប់ពេល ។ ភិក្ខុ​គប្បី​វៀរបង់​នូវ​សរីរៈ​នាង ដែល​មាន​មុខហូរ ៩ ​មាន​ក្លិនអាក្រក់ ​បុគ្គល​អ្នក​ចង់ស្អាត ​ដើរ​វាងគូថៈ យ៉ាង​ណា​មិញ ភិក្ខុ​ចៀស​វាង​នូវ​សរីរៈ​របស់​នាង ក៏​យ៉ាង​នោះ​ដែរ​ ។ ​អាត្មា​ដឹង​នូវ​សរីរៈ​នោះ​ យ៉ាង​ណា បើ​មហា​ជន​ដឹង​នូវ​សរីរៈ​នោះ​ យ៉ាង​នោះ គប្បី​តែចៀស​វាង​សរីរៈ​នោះ អំពី​ចម្ងាយ ​ដូច​គេ​ចៀសវាង​កន្លែងគូថៈ ​ក្នុង​កាល​ដែល​ភ្លៀងបង្អុរ​ចុះ​ ។

បពិត្រ​សមណៈ​ លោក​មាន​ថេរវាចា​យ៉ាង​ណា​ បពិត្រ​លោក​អ្នក​មាន​ព្យាយាម​ច្រើន​ ហេតុនុ៎ះ ​ក៏​យ៉ាង​នឹង​មែន​ហើយ តែគង់​មាន​ជន​ពួក​ខ្លះ ​លិច​នៅ​ក្នុង​សរីរៈ​នុ៎ះ​ដែរ ដូច​គោចាស់​លិច​នៅ​ក្នុង​ភក់ ។

នរ​ណា​សំគាល់​ដើម្បី​ជ្រលក់​នូវ​អាកាស​ដោយ​រមៀត ​ឬ​ដោយ​គ្រឿង​ជ្រលក់ឯ​ទៀត ការ​ងារ​របស់​បុគ្គល​នោះ​ នាំ​ឲ្យ​តែកើត​សេចក្ដី​លំបាក​ទេ ។ ​ចិត្ត​ដែល​តម្កល់​នៅ​ល្អ​ក្នុង​សន្ដាន​នោះ ក៏​ស្មើគ្នា​នឹង​អាកាស ​នាង​កុំត្រេកអរ ​(​នឹង​យើង​) ​ដោយ​ចិត្ត​លា​មក​ ដូច​សត្វ​ស្លាប (​មមាច​) ត្រេកអរ​នឹង​គំនរភ្លើង​ឡើយ​ ។ ​នាង​ចូរ​មើលរាងកាយ​ដែល​ធ្វើ​ឲ្យ​វិចិត្រ​ហើយ​ ជា​ទី​ប្រជុំ​នៃ​ដំបៅ ​ដែល​ឆ្អឹង ៣០០ កំ​ណា​ត់ ផ្គុំគ្នា​ហើយ​ ឈឺជានិច្ច ​ដែល​ពួក​ជន​ពាល​ប្រាថ្នា​ដោយ​ច្រើន សេចក្ដី​ទៀងទាត់ ​និង​ការ​មាំមួន​របស់​រាងកាយ​នេះ មិន​មាន​ឡើយ​ ។

កាល​ព្រះ​សារីបុត្ត បរិបូណ៌​ដោយ​អាការ​ដ៏​ច្រើន​ បរិនិព្វាន​ហើយ សេចក្ដី​ស្ញប់​ស្ញែង ​សេចក្ដី​ព្រឺរោម ​ក៏​កើត​មាន​ឡើង​ថា ។ ឱហ្ន៎ សង្ខារ​ទាំងឡាយ មិន​ទៀងទេ ​មាន​ការ​កើត​ឡើង និង​ការ​វិនាស​ទៅ​ជាធម្មតា កើត​ឡើង​ហើយ​តែង​រលត់វិញ​ ការ​រម្ងាប់​នូវ​សង្ខារ​ទាំង​នោះ ទើប​នាំ​មក​នូវ​សុខ ។ ​ពួក​ព្រះ​យោគី​ណា​ ពិចារ​ណា​ឃើញ​ច្បាស់​នូវ​ខន្ធ​ទាំង ៥ ​ថា​ជា​របស់​ដទៃ ​ទាំង​មិន​មែន​ជារបស់​ខ្លួន ​ពួក​ព្រះ​យោគី​នោះ តែង​ចាក់ធ្លុះ​នូវ​ធម៌​ដ៏​សុខុម​បាន ដូច​បុគ្គល​បាញ់ចុង​រោ​មក​ន្ទុយ​ដោយ​ព្រួញ ។ ​មួយ​ទៀត ​ពួក​ព្រះ​យោ​គី​ណា​ ពិចារ​ណា​ឃើញ​ច្បាស់​នូវ​សង្ខារ​ទាំង​ឡាយ ថា​ជា​របស់​ដទៃ ​ទាំង​មិន​មែន​ជារបស់​ខ្លួន ​ពួក​ព្រះ​យោគី​នោះ ឈ្មោះ​ថា ​បាន​ចាក់ធ្លុះ​នូវ​ធម៌​ដ៏​ល្អិត ​ដូច​បុគ្គល​បាញ់​ចុង​រោ​មក​ន្ទុយ ​ដោយ​ព្រួញ ។

(​ភិក្ខុ​អ្នក​មាន​ស្មារតី ​គប្បី​វៀរ ​ដើម្បី​លះបង់​នូវ​កាម​រាគៈ ដូច​ជាគេ​បោះ ​ឬ​ពួយ​នឹង​លំពែង ទំលុះពីលើ​មក​ក្រោម ពុំ​នោះ​សោត ​ដូច​ជាគេ​លត់ភ្លើង ​កំពុង​ឆេះឰ​ដ៏​ក្បាល​) ។ ភិក្ខុ​អ្នក​មាន​ស្មារតី ​គប្បី​វៀរ ​ដើម្បី​លះបង់​នូវ​ភវរាគៈ ​ដូច​ជាគេ​បោះ ឬ​ពួយ​នឹង​លំពែង ទំលុះពីលើ​មក​ក្រោម ពុំ​នោះ​សោត ​ដូច​ជាគេ​លត់ភ្លើង ​ដែល​កំពុង​ឆេះ​ឰ​ដ៏​ក្បាល ។

ខ្ញុំ​លុះ​ព្រះ​សាស្ដាចារ្យ ​ព្រះ​អង្គ​មាន​ព្រះ​កាយអប់រំ​ហើយ ព្រះ​អង្គ​ទ្រទ្រង់​នូវ​សរីរៈជា​ទី​បំ​ផុត​ ទ្រង់​បាន​ដាស់តឿន​ហើយ ក៏​ញ៉ាំងមិគារមាតុប្រាសាទ ​ឲ្យ​កក្រើក​បាន​ដោយ​ចុង​មេ​ជើង​ ។ ​បុគ្គល​ប្រារព្ធការ​ងារ​ណា​មួយ​ ធូរ​ៗ ឬ​ដោយ​កម្លាំង​ព្យាយាម​ស្ដួចស្ដើង ​មិន​ងាយ​បាន​ដល់​ព្រះ​និព្វាន ដែល​ជា​គ្រឿង​រួច​ចាក​គន្ថធម៌​ទាំងពួងទេ ។ ភិក្ខុ​កំលោះ​នេះ​ក្ដី ​បុរស​ដ៏​ឧត្តម​នេះ​ក្ដី ​បាន​ឈ្នះ​នូវ​មារ ព្រម​ទាំងសេនា​នៃ​មារ ​ហើយ​ទ្រទ្រង់​នូវ​រាងកាយជា​ទី​បំ​ផុត​បាន​ ។

ផ្លេកបន្ទោរ​ទាំង​ឡាយ​ រមែង​ធ្លាក់​ក្នុង​ចន្លោះ​នៃ​ភ្នំ​ឈ្មោះ​វេភារៈ ​និង​ភ្នំ​ឈ្មោះ​បណ្ឌវៈ ឯបុត្រ​នៃ​ព្រះ​ពុទ្ធ ជាតាទិ​បុគ្គល​ រក​បុគ្គល​ប្រៀបស្មើ​មិន​បាន​ លោកនៅ​ក្នុង​ចន្លោះភ្នំ រមែង​ដុត ​(​នូវ​ធម៌ជាស​ត្រូវ​) ។ មហាព្រហ្ម ថ្វាយបង្គំ​ហើយ នូវ​មុនិ​អ្នក​ស្ងប់​ស្ងាត់ ត្រេកអរ​នឹង​ការ​ស្ងប់​រម្ងាប់ នៅ​ក្នុង​សេនាសនៈ​ដ៏​ស្ងាត់ ជាទាយាទ​របស់​ព្រះ​ពុទ្ធ​ដ៏​ប្រសើរ ។ ​ម្នាល​ព្រាហ្មណ៍ ​អ្នក​ចូរ​ថ្វាយ​បង្គំ​ព្រះ​កស្សបៈ ជាមុនិ ​អ្នក​ស្ងប់​ស្ងាត់ ត្រេកអរ​នឹង​ការ​ស្ងប់​ស្ងាត់ នៅ​ក្នុង​សេនាសនៈ​ដ៏​ស្ងាត់ ជាទាយាទ​របស់​ព្រះ​ពុទ្ធ​ដ៏​ប្រសើរ​ចុះ​ ។ ​បើ​បុគ្គល​ណា ទៅ​យកកំណើតជាព្រាហ្មណ៍គ្រប់​ៗ ជាតិ ​អស់​ ១០០ ជាតិ ​បុគ្គល​នោះ ឈ្មោះ​ថាព្រាហ្មណ៍ បរិបូណ៌​ដោយ​វេទ ​ក្នុង​ពួក​មនុស្ស​រឿយ​ៗ ។ ​តែ​បើ​ទុក​ជាព្រាហ្មណ៍​នោះ​ ជា​អ្នក​ចេះចាំមន្ដ ​ដល់​នូវ​ត្រើយ​នៃ​វេទ​ទាំង ៣ ​ក៏​ដោយ​ចុះ ក៏​នៅ​តែ​មិន​ដល់​មួយ​ចំណិត​នៃ​ចំណែក ​ដែល​គេ​ចែក ១៦​ៗ ដង ​នៃ​ការ​ថ្វាយបង្គំ​ចំពោះ​ព្រះ​មហាកស្សបត្ថេរនុ៎ះ​ឡើយ​ ។

ភិក្ខុ​ណា​បាន​វិមោក្ខ ​៨ ​ក្នុង​វេលាមុនភត្ត ជាអនុលោមបដិលោម លុះចេញ​ចាក​និរោធសមាបត្តិ​នោះ​ហើយ ទើប​ទៅ​ដើម្បី​បិណ្ឌបាត ​ម្នាល​ព្រាហ្មណ៍ ​អ្នក​ចូរ​ត្រេកអរ​នឹង​ភិក្ខុ​បែប​នោះ អ្នក​កុំ​គាស់​រំលើង​ខ្លួន​ឡើយ អ្នក​ចូរ​ធ្វើ​ចិត្ត​ឲ្យ​ត្រេកអរ​ចំពោះ​ព្រះ​អរហន្ដ ជាតាទិ​បុគ្គល ចូរ​ប្រណម្យ​អញ្ជលី ថ្វាយបង្គំ​ឲ្យ​ឆាប់ ​កុំ​ឲ្យ​ក្បាល​អ្នក​បែកជា ៧ ភាគ​ឡើយ​ ។ បោដិ្ឋលភិក្ខុ​នោះ ត្រូវ​ចំណង ​គឺ​សង្សារវដ្ដរួបរឹត​ហើយ មិន​បាន​ឃើញ​នូវ​ព្រះ​សទ្ធម្ម ស្ទុះ​ទៅ​រក​មិច្ឆាជីវៈ ជាផ្លូវ​ដែល​មិន​គួរ​ទៅ​ ជាផ្លូវវៀច ផ្លូវអាក្រក់ ។ តុច្ឆបោដ្ឋិលភិក្ខុ ងប់​ចុះ​ក្នុង​សង្ខារ ​(​ដែល​ច្រឡំ​ដោយ​កិលេស ជា​គ្រឿង​មិន​ស្អាត​) ​លិច​ចុះ​ក្នុង​លាភៈ ​និង​សក្ការៈ ​ដូច​ជាដង្កូវប្រឡាក់​ដោយ​លា​មក​ ។

អ្នក​ចូរ​មើល​ព្រះ​សារីបុត្ត​ដ៏​មាន​អាយុ​នេះ​ លោកជា​អ្នក​ឃើញ​ដោយ​ប្រពៃ ជា​អ្នក​ផុត​ចាក​ចំណែក​ទាំង​ពីរ​ [​គឺ​រួចចាក​រូប​កាយ​ដោយ​អ​រូប​សមាបត្តិ ១ ចាកនាមកាយ​ដោយ​មគ្គ ១ ។] ជា​អ្នក​មាន​ចិត្ត​តម្កល់មាំ​ក្នុង​សន្តាន ​មិន​មាន​សរ ​គឺ​រាគៈ​ជា​ដើម មាន​សំយោជនៈ​អស់​ហើយ បាន​សម្រេច​វិជ្ជា ៣ ញ៉ាំងមច្ចុរាជ​ឲ្យ​វិនាស ជា​ទក្ខិណេយ្យ​បុគ្គល​ ជាបុញ្ញក្ខេត្ត​ដ៏​ប្រសើរ ​របស់​មនុស្ស​ទាំងឡាយ​ ។

ពួក​ទេវតាជា​ច្រើន​ ចំនួន​មួយ​ម៉ឺនអង្គ ​មាន​ឫទ្ធិ ​មាន​យស ទេវតា​ទាំង​អស់​នុ៎ះ ​ទាំង​ពួក​ព្រហ្មបុរោហិត ​ឈរ​ប្រណម្យនមស្ការ​ព្រះ​មោគ្គល្លានថា បពិត្រ​លោកជា​បុរស​អាជានេយ្យ យើង​ខ្ញុំ​សូមនមស្ការ​ចំពោះ​លោក បពិត្រ​លោកជា​បុរស​ដ៏​ឧត្តម យើង​ខ្ញុំ​សូម​នមស្ការ​ចំពោះ​លោក បពិត្រ​លោកនិទ៌ុក្ខ លោក​មាន​អាសវៈ​អស់​ហើយ​ លោកជា​ទក្ខិណេយ្យ​បុគ្គល​ ។

(​ព្រះ​មោគ្គល្លាន​) ​ដែល​នរជន ​និង​ទេវតា បូជា​ហើយ​ លោកកើត ​(​ដោយ​អរិយ​ជាតិ​) ជា​អ្នក​គ្របសង្កត់​នូវ​សេចក្ដី​ស្លាប់​បាន មិន​ជាប់​ចំ​ពាក់​ក្នុង​សង្ខារ ​ដូច​ជា​ផ្កា​ឈូកស ​មិន​ប្រឡាក់​ដោយ​ទឹក​ ។

ព្រះ​មោគ្គល្លាន​ណា​ ជ្រាប​នូវ​ឱកាសលោក​មួយ​ពាន់ ​ក្នុង​កាល​មួយ​រំពេច ​ព្រះ​ មោគ្គល្លាន​នោះ​ ស្មើ​នឹង​មហាព្រហ្ម ជា​អ្នក​ស្ទាត់​ក្នុង​ឥទ្ធិគុណ ​និង​ចុតូបបាតៈ លោក​ជា​ភិក្ខុ​ឃើញ​ពួក​ទេវតា​ក្នុង​កាល​គួរ​ ។

ព្រះ​សារីបុត្តត្ថេរ ​(​ប្រសើរ​) ​ដោយ​ប្រាជ្ញា ​ដោយ​សីល ​ដោយ​ឧបសមៈ ​ទុក​ជាភិក្ខុ​ណា​ ជា​អ្នក​ដល់​នូវ​ត្រើយ ភិក្ខុ​នោះ គប្បី​ជា​អ្នក​មាន​គុណយ៉ាង​ក្រៃលែង ដូច្នេះ​ឯង ។

ចំណែក​អាត្មា​ អាច​និមិ្មត​នូវ​អត្តភាព​មួយ​សែនកោដិ​បាន ដោយ​មួយ​រំពេច ជា​អ្នក​ឈ្លាសវៃ​ក្នុង​ឫទ្ធិ ​គឺ​ការ​ធ្វើ​ផ្សេង​ៗ ជា​អ្នក​ស្ទាត់ជំនាញ​ក្នុង​ឫទ្ធិ ។ ​អាត្មា​ជា​មោគ្គល្លានគោត្រ ​ដល់​នូវ​ទី​បំ​ផុត​ដោយ​សមាធិ ​និង​ភាវៈ ស្ទាត់​ក្នុង​វិជ្ជា ជា​អ្នក​ប្រាជ្ញ ​មាន​ឥន្រ្ទិយ​តាំង​មាំ ​ក្នុង​សាសនា ​(​នៃ​ព្រះ​សាស្ដា​) ប្រាសចាក​តណ្ហា​និស្ស័យ​ជា​ដើម បាន​កាត់​នូវ​ចំណង ​គឺ​កិលេស ​ដូច​ដំរីផ្ដាច់ទន្លីង ​ដែល​គេ​ធ្វើ​ដោយ​វល្លិ៍ស្អុយ ។

ព្រះ​សាស្ដា ​ខ្ញុំ​បម្រើ​ហើយ​ ។បេ។ តណ្ហា ​ដែល​ជាធម្មជាតិនាំ​សត្វ​ទៅ​កាន់​ភព ​ខ្ញុំ​បាន​ដក​ហើយ​ ។ កុលបុត្រ ចេញ​ចាក​ផ្ទះ​ហើយ​ទៅ​បួស ​ក្នុង​សំណាក់​បុគ្គល​មិន​មា​នផ្ទះ ដើម្បី​ប្រយោជន៍​ណា​ ប្រយោជន៍ជា​គ្រឿង​អស់​សំយោជនៈ​គ្រប់យ៉ាង​នោះ ក៏​ខ្ញុំ​បាន​សម្រេច​ហើយ​ ។ ទុស្សីមារ បៀតបៀន​នូវ​ព្រាហ្មណ៍ ​គឺ​អគ្គសាវ័ក​ឈ្មោះ​ វិធូរៈ​ផង នូវ​ព្រះ​សម្មាសម្ពុទ្ធ ទ្រង់​ព្រះ​នាម​កក្កុសន្ធៈ​ផង ហើយ​ឆេះនៅ​ក្នុង​នរក​ណា​ នរក​នោះ ដូច​ម្ដេច​ទៅ​ ។ ទុស្សីមារ បៀតបៀន​នូវ​ព្រាហ្មណ៍ គឺ​សាវ័ក​ឈ្មោះ​ វិធូរៈ​ផង នូវ​ព្រះ​សម្មាសម្ពុទ្ធ ទ្រង់​ព្រះ​នាម​កក្កុសន្ធៈ​ផង ហើយ​ឆេះនៅ​ក្នុង​នរក​ណា​ នរក​នោះ ប្រាកដ​ដូច្នេះ ​គឺ​កង្វារដែក ១០០ កើតវេទនាផ្សេង​ៗ គ្នា គ្រប់យ៉ាង ។ ភិក្ខុ​ណា​ជាសាវ័ក​របស់​ព្រះ​ពុទ្ធ ​ដឹង​ជាក់លាក់​នូវ​ផល​នៃ​កម្ម​នោះ ម្នាល​មារ​មាន​ចិត្ត​ខ្មៅ ​អ្នក​បៀត​បៀន​នូវ​ភិក្ខុ​បែប​នោះ​ហើយ នឹង​ដល់​នូវ​សេចក្ដី​ទុក្ខ​មិន​ខាន ។ វិ​មាន​ទាំងឡាយ​ណា តាំង​នៅ​អស់​មួយ​កប្ប ឋិតនៅ​ក្នុង​កណ្ដាល​សាគរ ​មាន​ពណ៌​ដូច​ជាកែវពិទូរ្យ​ដ៏​រុង​រឿង ​មាន​ពន្លឺភ្លឺផ្លេក ​មាន​ពួក​ស្រី​អប្សរ​ដ៏​ច្រើន​មាន​វណ្ណៈ​ផ្សេង​ៗ រាំ​ក្នុង​វិ​មាន​ទាំង​នោះ​ ភិក្ខុ​ណា​ដឹង​ជាក់លាក់​នូវ​ផល​នៃ​កម្ម​នោះ​ ។បេ។ ​ម្នាល​មារ​មាន​ចិត្ត​ខ្មៅ ​អ្នក​នឹង​ដល់​នូវ​សេចក្ដី​ទុក្ខ ។

មួយ​ទៀត ភិក្ខុ​ណា​ដែល​ព្រះ​ពុទ្ធ​ជាម្ចាស់ ទ្រង់​ដាស់តឿន​ហើយ​ កាលភិក្ខុ​សង្ឃ​កំពុង​មើល ​(​ភិក្ខុ​នោះ​) ​បាន​ធ្វើ​មិគារមាតុប្រាសាទ ​ឲ្យ​កក្រើកញាប់ញ័រ ​ដោយ​ចុង​មេ​ជើង​ ។ ភិក្ខុ​ណា​ដឹង​ជាក់លាក់​នូវ​ផល​នៃ​កម្ម​នោះ​បាន​ ។បេ។ ​ម្នាល​មារ​មាន​ចិត្ត​ខ្មៅ ​អ្នក​នឹង​ដល់​នូវ​សេចក្ដី​ទុក្ខ ។ ភិក្ខុ​ណា​ធ្វើ​វេជយន្ដប្រាសាទ ​ឲ្យ​កក្រើក​ញាប់ញ័រ ដោយ​ចុង​មេ​ជើង​ ភិក្ខុ​នោះ​ ជា​អ្នក​អង់អាច​ដោយ​កម្លាំង​ឫទ្ធិ ធ្វើ​ពួក​ទេវតា​ឲ្យ​សង្វេគ​ហើយ​ ។ ភិក្ខុ​ណា​ដឹង​ជាក់លាក់​នូវ​ផល​នៃ​កម្មនុ៎ះ​បាន​ ។បេ។ ​ម្នាល​មារ​មាន​ចិត្ត​ខ្មៅ ​អ្នក​នឹង​ដល់​នូវ​សេចក្ដី​ទុក្ខ ។ ភិក្ខុ​ណា (​គង់លើ​) វេជយន្ដប្រាសាទ ភិក្ខុ​នោះ ក៏​សួរសក្ក​ទេវរាជថា ​ម្នាល​អាវុសោ ​អ្នក​ដឹង​នូវ​ការ​អស់ និង​ការ​ផុត​ស្រឡះ​ចាក​តណ្ហា​ដែរ​ឬ​ទេ​ សក្កទេវរាជ លុះ​ព្រះ​ថេរៈសួរប្រស្នា​ហើយ ក៏​ឆ្លើយ​ដោះ​ស្រាយ​តាម​សេចក្ដី​ពិត​ដល់​លោក ភិក្ខុ​ណា​ដឹង​ជាក់លាក់​នូវ​ផល​នៃ​កម្មនុ៎ះ ។បេ។ ​ម្នាល​មារ ​មាន​ចិត្ត​ខ្មៅ ​អ្នក​នឹង​ដល់​នូវ​សេចក្ដី​ទុក្ខ ។ ភិក្ខុ​ណា​ជា​បុគ្គល​ក្លៀវក្លា សួរប្រស្នា​នឹង​ព្រហ្ម​ក្នុង​សភា​ឈ្មោះ​សុធម្មាថា ​ម្នាល​អាវុសោ ​សេចក្ដី​យល់​ណា​របស់​អ្នក ដែល​មាន​ហើយ ក្នុង​កាលពី​ដើម សេចក្ដី​យល់​របស់​អ្នក​នោះ​ នៅ​ដូច​ថ្ងៃ​នេះ​ឬ អ្នក​ឃើញ​ពន្លឺរស្មី ​(​នៃ​ព្រះ​មាន​បុណ្យ ​និង​សាវ័ក​) គ្របសង្កត់​ក្នុង​ព្រហ្មលោក​ដែរ​ឬ​ទេ ព្រហ្ម លុះ​ព្រះ​ថេរៈ​សួរប្រស្នា​ហើយ ក៏​ឆ្លើយដោះសារ តាម​សេចក្ដី​ពិត​ដល់​លោកថា

បពិត្រ​លោកនិទ៌ុក្ខ ​សេចក្ដី​យល់​ណា​របស់​ខ្ញុំ ដែល​មាន​ហើយ ក្នុង​កាលពី​ដើម សេចក្ដី​យល់​របស់​ខ្ញុំ​នោះ មិន​មាន​ទេ ។ ​ខ្ញុំ​ឃើញ​ពន្លឺរស្មី ​(​របស់​ព្រះ​មាន​បុណ្យ ​និង​សាវ័ក​) គ្របសង្កត់​ក្នុង​ព្រហ្ម​លោក ​ខ្ញុំ​នោះ​នឹង​លះបង់​នូវ​ពាក្យ​របស់​ខ្ញុំ ដែល​យល់​ឃើញ​ថា ​អាត្មា​អញ​ជា​បុគ្គល​ទៀងទាត់ ​(​នោះ​) ​ក្នុង​ថ្ងៃ​នេះ​ហើយ​ ។ ភិក្ខុ​ណា​ដឹង​ជាក់​លាក់​នូវ​ផល​នៃ​កម្ម​នោះ​ ។បេ។ ​ម្នាល​មារ​មាន​ចិត្ត​ខ្មៅ ​អ្នក​នឹង​ដល់​នូវ​សេចក្ដី​ទុក្ខ ។ ភិក្ខុ​ណា​បាន​ឃើញ​កំពូល​ភ្នំមហា​សិនេរុ​ផង ឃើញ​ជម្ពូទ្វីប​ផង ឃើញ​បុព្វវិទេហទ្វីប​ផង ឃើញ​ពួក​មនុស្ស​ដេក​លើ​ផែន​ដី ​(​នៅ​ក្នុង​អបរគោយានទ្វីប ​និង​ឧត្តរកុរុទ្វីប​) ​ផង ដោយ​ឈានវិមោក្ខ ភិក្ខុ​ណា​ដឹង​ជាក់​លាក់​នូវ​ផល​នៃ​កម្ម​នោះ​ ។បេ។ ​ម្នាល​មារ​មាន​ចិត្ត​ខ្មៅ ​អ្នក​នឹង​ដល់​នូវ​សេចក្ដី​ទុក្ខ ។​ ធម្មតាភ្លើង​មិន​ដែល​គិតថា ​អញ​នឹង​ឆេះរលាក​មនុស្ស​ពាលទេ ​តែប្រសិន​ជា​មនុស្ស​ពាលពាល់ភ្លើង​ដែល​ឆេះ​ហើយ (​ភ្លើង​) ​ក៏​ឆេះរលាក​នូវ​បុគ្គល​ពាល​នោះ​ឯង ​ម្នាល​មារ ​អ្នក​បៀតបៀន​នូវ​ព្រះ​តថាគត​នោះ​ មុខជា​នឹង​ឆេះរលាកខ្លួន​ឯងវិញ ដូច​មនុស្ស​ពាល​ពាល់​ភ្លើង យ៉ាង​នោះ​ដែរ​ ។ ​ម្នាល​មារ​មាន​ចិត្ត​បាប​ មារ​ឯង បៀតបៀន​នូវ​ព្រះ​តថាគត​នោះ មុខជា​នឹង​បាន​សោយ​បាប អ្នក​សំគាល់ថា ​បាប​នឹង​មិន​ឲ្យ​ផល​ដល់​អញ​ឬ​អ្វី​ ។

ម្នាល​មារ​មាន​ចិត្ត​លា​មក បាប​របស់​អ្នក​កាល​ធ្វើ ​រមែង​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ (​មិន​ជា​ប្រយោជន៍​) ​អស់​កាល​ដ៏​យូរ ​ម្នាល​មារ ​អ្នក​ចូរ​នឿយ​ណា​យចាក​បុគ្គល​អ្នក​ត្រាស់​ដឹង នូវ​សច្ចៈ​ទាំង ៤ ប្រការ អ្នក​កុំ​ធ្វើ​នូវ​សេចក្ដី​ប៉ុនប៉ង ​ដើម្បី​បៀតបៀនភិក្ខុ​ឡើយ​ ។

ភិក្ខុ (​មោគ្គល្លានត្ថេរ​) ​បាន​គំរាមមារ ​ក្នុង​ភេសកឡាវ័ន​ដោយ​ប្រការ​ដូច្នេះ​ហើយ​ មារ ជាយក្ខ​នោះ ក៏​អាក់អន់​ចិត្ត ហើយ​បាត់​ទៅ​ក្នុង​ទី​នោះ​ឯង ​ព្រោះ​ហេតុ​តែ​សេចក្ដី​គំរាម ​(​នៃ​ព្រះ​មោគ្គល្លាន​) ។

ឮថា ​ព្រះ​មហាមោគ្គល្លានត្ថេរ​មាន​អាយុ ​បាន​សំដែង​នូវ​គាថា​ទាំងឡាយ ដោយ​ប្រការ​ដូច្នេះឯង ។

ឧទ្ទាន

ព្រះ​មោគ្គល្លានត្ថេរ ​មាន​ឫទ្ធិ​ច្រើន តែ​មួយ​អង្គឯង ​សំដែង​នូវ​គាថា​ទាំងឡាយ ក្នុង​សដ្ឋិកនិបាត គាថា​ទាំង​នោះ មាន​ចំនួន ៦៨ គាថា ។

ចប់ សដ្ឋិកនិបាត ។

មហានិបាត

​វង្គីសត្ថេរ

[២៦៥] វិតក្កៈទាំងឡាយ​នេះ​ ជាសភាវៈឃ្នើសឃ្នង ​ព្រោះ​ជារបស់​លា​មក​ តែង​គ្របសង្កត់​អាត្មា​អញ ដែល​ចេញ​ចាក​ផ្ទះ បួស​ក្នុង​ព្រះ​ពុទ្ធសាសនា ​(​ដូច​) ​ពួក​ខ្មាន់ធ្នូ​ដ៏​ប្រសើរ ជា​កូន​អ្នក​ខ្ពង់ខ្ពស់ សិក្សាស្ទាត់​ហើយ មាន​ធ្នូ​ដ៏​មាំ ​គប្បី​បាញ់​ប្រសាច​នូវ​ព្រួញ ​ទាំងពាន់ជុំវិញ​ខ្លួន (​ស​ត្រូវ​) ​មិន​ឲ្យ​រត់រួច​បាន​ ។ ​បើ​ពួក​ស្រី​ប៉ុណ្ណេះ ​(​ឬ​) ​លើស​ជាង​នេះ នឹង​មក ក៏​គង់បៀតបៀន​អាត្មា​អញ​មិន​បាន (​ព្រោះ​) ​អាត្មា​អញ​បាន​តាំង​មាំនៅ​ក្នុង​ធម៌​ទាំងឡាយ​ហើយ​ ។ ​ព្រះ​ពុទ្ធដីកា​របស់​ព្រះ​ពុទ្ធ ជាអាទិច្ចពន្ធុ ​អាត្មា​អញ​បាន​ស្ដាប់​ម្ដង​ហើយ ចិត្ត​របស់​អាត្មា​អញ​ត្រេកអរ​ក្នុង​ផ្លូវ​ជា​ទី​ទៅ​កាន់​ព្រះ​និព្វាន​នោះ​ហើយ​ ។ ​ម្នាល​មារ​លា​មក បើ​អ្នក​ចូល​មក​បំបាក់​យើង ​ដែល​កំពុង​ចុះ​ចិត្ត​ស៊ប់​ក្នុង​វិបស្សនា​យ៉ាង​នេះ អ្នក​មិន​បាន​ឃើញ​ផ្លូវ​របស់​យើង យ៉ាង​ណា​ យើង​នឹង​ធ្វើ​អ្នក​ឲ្យ​ដល់​នូវ​សេចក្ដី​ស្លាប់ យ៉ាង​នោះ​ដែរ​ ។

បុគ្គល​ណា លះបង់​នូវ​សេចក្ដី​អផ្សុក ​នូវ​សេចក្ដី​ត្រេកអរ ​នូវ​សេចក្ដី​ត្រិះរិះ ​ដែល​អាស្រ័យ​នូវ​ផ្ទះ ​ដោយ​ប្រការ​ទាំងពួង ​មិន​ធ្វើ​នូវ​សេចក្ដី​ប្រាថ្នា​ក្នុង​វត្ថុ​ណា​មួយ​ ជា​អ្នក​មិន​មាន​សេចក្ដី​ប្រាថ្នា ព្រោះ​មិន​មាន​សេចក្ដី​ប្រាថ្នា បុគ្គល​នោះ ឈ្មោះ​ថាភិក្ខុ​ ។ ​ក្នុង​លោក​នេះ​ វត្ថុ​ណា​មួយ​ នៅ​លើ​ផែនដីក្ដី លើ​អាកាសក្ដី ​ដែល​រាប់​ចូល​ក្នុង​ភព ៣ ​មាន​សភាវៈវិនាស​ទៅ​ វត្ថុ​ទាំង​អស់​នោះ​ ជារបស់​មិន​ទៀង រមែង​ទ្រុឌ​ទ្រោម​ទៅ អ្នក​ប្រាជ្ញ​ទាំងឡាយ​ រមែង​យល់ច្បាស់យ៉ាង​នេះ​ ។ ​ពួក​ជនរមែង​ជាប់​ចំ​ពាក់​ក្នុង​ឧបធិ ​គឺ​រូប និង​សំឡេង ​ដែល​ឃើញ​ហើយ​ ឮ​ហើយ​ផង គឺ​ក្លិន រស ​និង​ផោដ្ឋព្វៈ ​ដែល​ទង្គិច​ហើយ​ ប៉ះពាល់​ហើយ​ផង អ្នក​ចូរ​ជា​បុគ្គល​មិន​មាន​សេចក្ដី​ញាប់ញ័រ បន្ទោ​បង់​នូវ​សេចក្ដី​ប្រាថ្នា ក្នុង​កាម​ទាំង​នោះ​ចេញ ព្រោះ​បុគ្គល​ណា មិន​ជាប់​ក្នុង​កាម​គុណ​នុ៎ះ ​ពួក​អ្នក​ប្រាជ្ញ​ទើប​ហៅ​បុគ្គល​នោះ ថា​ជា​មុនី ។ ​បុគ្គល​អន្ធពាល ​មាន​វិតក្កៈ អាស្រ័យ​នូវ​ទិដ្ឋិ ៦៨ រមែង​ជា​អ្នក​តាំង​នៅ​មាំ​ហើយ​ក្នុង​អធម៌ ​ព្រោះ​តែខ្លួន​ជាបុថុជ្ជន ​បុគ្គល​ណា​មិន​លុះ​ក្នុង​ពួក​នៃ​មិច្ឆាទិដ្ឋិ ​ក្នុង​វត្ថុ​ណា​មួយ ទាំងជា​អ្នក​មិន​និយាយអាក្រក់ ​បុគ្គល​នោះ ឈ្មោះ​ថាភិក្ខុ​ ។ ​អ្នក​ប្រាជ្ញ​មាន​ចិត្ត​តម្កល់មាំ ​អស់​កាល​យូរ​ហើយ​ ជា​អ្នក​មិន​កុហក មាន​ប្រាជ្ញាល្អិត ​មិន​មាន​តណ្ហា ជា​អ្នក​បរិបូណ៌​ដោយ​មោនេយ្យធម៌ រំលត់កិលេស ​ហើយ​បាន​សម្រេច​នូវ​សន្ដបទ ​ព្រោះ​អាស្រ័យ ​(​ព្រះ​និព្វាន​) រង់ចាំ​តែបរិនិព្វាន​កាល ។ ​ម្នាល​អ្នក​ជាគោត្រ​នៃ​ព្រះ​គោតម ​អ្នក​ចូរ​លះបង់​នូវ​មានះ​ផង ចូរ​លះបង់​នូវ​ផ្លូវ​នៃ​មានះ ​កុំ​ឲ្យ​មាន​សេសសល់​ផង (​ព្រោះ​) ​បុគ្គល​ជ្រប់នៅ​ក្នុង​ផ្លូវ​នៃ​មានះ​ហើយ​ រមែង​មាន​សេចក្ដី​ក្ដៅ​ក្រហាយ ​អស់​កាល​យូរ ។ ​ពួក​សត្វ​ដែល​ត្រូវ​សេចក្ដី​លុប​គុណ​គ្រប​សង្កត់ ​ត្រូវ​មានះ​បៀតបៀន​ហើយ​ រមែង​ធ្លាក់​ទៅ​ក្នុង​នរក ​ពួក​ជន​ដែល​មានះបៀត​បៀន​ហើយ​ រមែង​ទៅ​កើត​ក្នុង​នរក​ សោក​សៅ​អស់​កាលយូរ ។ ភិក្ខុ​អ្នក​ឈ្នះកិលេស​ដោយ​មគ្គ ​អ្នក​ប្រតិបត្តិ​ដោយ​ប្រពៃ រមែង​មិន​សោកសៅ​ក្នុង​កាល​ណា​ម្ដង​ឡើយ​ ភិក្ខុ​ណា​បាន​នូវ​កិត្តិយស​ផង បាន​នូវ​សេចក្ដី​សុខ​ផង ​ពួក​បណ្ឌិត​តែង​ហៅភិក្ខុ​នោះ ថា​ជា​អ្នក​ឃើញ​ធម៌​ដោយ​ពិត​ ។ ហេតុ​នោះ​ ភិក្ខុ​អ្នក​មិន​រឹងរូស ​មាន​ព្យាយាម​ក្នុង​សាសនា​នេះ​ លះ​បង់​នូវ​នីវរណៈ​ទាំង​ឡាយ​ ជា​អ្នក​បរិសុទ្ធ ​លះបង់​នូវ​មានះ ​មិន​ឲ្យ​មាន​សេសសល់ រមែង​ជា​អ្នក​ធ្វើ​នូវ​ទី​បំ​ផុត​នៃ​វិជ្ជា ជា​អ្នក​ស្ងប់​រម្ងាប់កិលេស ។

ខ្ញុំ​ក្ដៅក្រហាយ ​ចិត្ត​របស់​ខ្ញុំ​អន្ទះអន្ទែង ​ព្រោះ​តែ​កាម​រាគៈ បពិត្រ​ព្រះ​អានន្ទ ជាគោតមគោត្រ សូមលោកមេត្តា​សំដែង​នូវ​ធម៌ ជា​គ្រឿង​ញ៉ាំង​កាម​រាគៈ​នោះ ឲ្យ​រលត់ ​ដោយ​សេចក្ដី​អនុគ្រោះ​ចុះ​ ។

ចិត្ត​របស់​លោកអន្ទះអន្ទែង ​ព្រោះ​តែវិបល្លាស​នៃ​សញ្ញា លោក​ចូរ​លះបង់​នូវ​សុភនិមិត្ត ​ដែល​ប្រកប​ដោយ​កាម​រាគៈចោលចេញ​ ។ លោក​ចូរ​ចម្រើន​ឯកគ្គតា​ចិត្ត ឲ្យ​តម្កល់​មាំ​ល្អ ក្នុង​អសុភសញ្ញា ​ទាំងកាយគតាសតិ ​ក៏​ចូរ​ឲ្យ​មាន​ដល់​លោក លោក​ចូរ​មាន​សេចក្ដី​នឿយ​ណា​យ​ឲ្យ​ច្រើន​ចុះ​ ។ ​ចូរ​ចម្រើន​អនិមិត្ត ​គឺ​ អនិច្ចានុបស្សនា ​ចូរ​ផ្ដាច់​នូវ​មានានុស័យ ត​ទៅ​ លោក​នឹង​បាន​ស្ងប់​រម្ងាប់ ​ព្រោះ​លះបង់​មានះ ។ ​បុគ្គល​មិន​គប្បី​ញ៉ាំងខ្លួន​ឲ្យ​ក្ដៅក្រហាយ ​ដោយ​វាចា​ណា គប្បី​ពោល​តែវាចា​នោះ បុគ្គល​មិន​គប្បី​បៀតបៀន​ពួក​បុគ្គល​ដទៃ​ដោយ​វាចា​ណា​ វាចា​នោះ​ឯង ជាសុភាសិត ។ វាចា​ណា ដែល​គេ​ទទួល​ត្រេកអរ ​បុគ្គល​គប្បី​ពោល​តែវាចាជា​ទី​ស្រឡាញ់​នោះ​ឯង ​បុគ្គល​កុំ​កាន់​យកពាក្យ​អាក្រក់ ​ពោល​តែ​ពាក្យ​ដែល​ជា​ទី​ពេញ​ចិត្ត​នៃ​ពួក​ជនដទៃ ។ ពាក្យ​ពិត​ ជាពាក្យ​មិន​ស្លាប់ ​នេះ​ជាធម៌​មាន​មក​ពីបុរាណ ​ពួក​សប្បុរស ​តាំង​មាំ​ក្នុង​សច្ចៈ​ផង ក្នុង​អត្ថៈ​ផង ក្នុង​ធម្មៈ​ផង​ ។ ​ព្រះ​ពុទ្ធទ្រង់​ពោល​វាចា​ណា​ ជាវាចាក្សេម ​ដើម្បី​ដល់​នូវ​ព្រះ​និព្វាន ដើម្បី​ធ្វើ​នូវ​ទី​បំ​ផុត​នៃ​ទុក្ខ វាចា​នោះ​ឯង ជាវាចា​ឧត្តម ​ជាង​វាចា​ទាំងឡាយ​ ។

សារីបុត្ត ជា​បុគ្គល​មាន​ប្រាជ្ញាជ្រាលជ្រៅ ជា​អ្នក​ប្រាជ្ញ យល់ផ្លូវ ​និង​មិន​មែន​ផ្លូវ ​មាន​ប្រាជ្ញា​ច្រើន​ រមែង​សំដែង​ធម៌​ដល់​ពួក​ភិក្ខុ​ ។ សារីបុត្ត​សំដែង​ធម៌ ដោយ​សង្ខេប​ក៏​បាន សំដែង​ដោយ​ពិស្ដារ​ក៏​បាន​ លោក​មាន​សំឡេងគឹកកងពីរោះ ​ដូច​សំឡេង​សាលិកា ​ទាំង​មាន​បដិភាណ​ផុសផុល ។ កាលសារីបុត្ត​កំពុង​សំដែង​ធម៌​នោះ ​ពួក​ភិក្ខុ​កំពុង​ស្ដាប់​សំឡេង​ដ៏​ពីរោះ ​ក៏​មាន​ចិត្ត​អណ្ដែតអណ្ដូង ត្រេកអរ ផ្ចង់​សោតប្រសាទ ​ទៅ​រកសំឡេង ​ដែល​គួរ​ត្រេកអរ ​គួរ​ចង់ស្ដាប់ ​គួរ​ប្រាថ្នា​ ។

ពួក​ភិក្ខុ​ ៥០០ ​រូប​ ជា​អ្នក​ផ្ដាច់បង់​នូវ​ចំណង ​គឺ​សំយោជនៈ ជា​អ្នក​មិន​មាន​ទុក្ខ ​មាន​ភពថ្មី​អស់​ហើយ​ ជា​អ្នក​ស្វែង​រកគុណ ​បាន​មក​ជួបជុំគ្នា ​ដើម្បី​វិសុទ្ធិ​ បវារ​ណា​ក្នុង​ថ្ងៃ​ ១៥ ​នេះ​ ។ ​ព្រះ​រាជាចក្រពត្តិ ​មាន​អាមាត្យចោមរោម យាង​ប្រទក្សិណ​ផែនដី​ដែល​មាន​សាគរជា​ទី​បំ​ផុត​នេះ ដោយ​ជុំវិញ​ យ៉ាង​ណា​ ។ ​ពួក​សាវ័ក​មាន​ វិជ្ជា ៣ ​អ្នក​បំផ្លាញ​នូវ​មច្ចុរាជ រមែង​អង្គុយ​ជិត (​ព្រះ​សាស្ដា​) ​ព្រះ​អង្គជា​បុគ្គល​ប្រសើរ​លើស​លុប ឈ្នះសង្គា្រម ​គឺ​កិលេស ​អ្នក​ដឹកនាំ​នូវ​ពួក​ក្រុម ​ក៏​យ៉ាង​នោះ​ដែរ​ ។ ​ពួក​សាវ័ក​ទាំង​អស់​ ជាបុត្រ​នៃ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ សភាវៈ​សោះសូន្យ ​ក្នុង​ពួក​នោះ មិន​មាន​ឡើយ ខ្ញុំ​ព្រះ​ករុ​ណា​ សូមក្រាបថ្វាយបង្គំ ​ចំពោះ​ព្រះ​សាស្ដា ជាផៅពង្ស​នៃ​ព្រះ​អាទិត្យ ​ព្រះ​អង្គជា​អ្នក​បំផ្លាញ​នូវ​សរ ​គឺ​តណ្ហា ។

ពួក​ភិក្ខុ​ច្រើន​ជាង​ពាន់ អង្គុយ​ជិត​ព្រះ​សុគត ​ដែល​កំពុង​សំដែង​ធម៌ ជា​គ្រឿង​ប្រាសចាក​រាគៈ គឺ​ព្រះ​និព្វាន​ ឥត​មាន​ភ័យ​អំពី​ទី​ណា​ ។ ​ពួក​សាវ័កស្ដាប់ធម៌​ដ៏​ធំ​ទូលាយ ​ដែល​ព្រះ​សម្មា​សម្ពុទ្ធ ទ្រង់​សំដែង​ហើយ​ ឱហ្ន៎ ​ព្រះ​សម្ពុទ្ធ ​មាន​ភិក្ខុ​ចោម​រោម​ហើយ ល្អ​ណាស់​តើ​ ។ បពិត្រ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ​ព្រះ​អង្គ​មាន​ព្រះ​នាម​ ថានាគ ជាឥសីគំរប់ ៧ [រាប់​តាំង​ពី ​ព្រះ​វិបស្សិសម្មាសម្ពុទ្ធឥសី​មក​ ។] ​នៃ​ឥសី​ទាំងឡាយ ព្រះ​អង្គជា​អ្នក​បង្អុរ​នូវ​ធម៌ ស្រោច​ពួក​សាវ័ក ​មាន​សភាព​ដូច​ជាមហា​មេឃបង្អុរ​នូវ​ភ្លៀង ។ បពិត្រ​ព្រះ​អង្គ​មាន​ព្យាយាម​ធំ​ វង្គីសៈ ​ជាសាវ័ក ចេញ​ចាក​ទី​នៅ​ក្នុង​វេលា​ថ្ងៃ ព្រោះ​មាន​សេចក្ដី​ប្រាថ្នា​ចង់គាល់​ព្រះ​សាស្ដា ថ្វាយបង្គំ​ព្រះ​បាទា​របស់​ព្រះ​អង្គ ។

ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់​គ្របសង្កត់​ផ្លូវ​ខុស ​គឺ​កិលេសមារ ​បាន​ប្រព្រឹត្ត​ទម្លាយ​បង្គោល ​គឺ​កិលេស ​អ្នក​ទាំងឡាយ ចូរ​មើល​ព្រះ​ពុទ្ធ​នោះ ព្រះ​អង្គធ្វើ​ឲ្យ​រួច​ចាក​បំណង ​មិន​អាស្រ័យតណ្ហា ទ្រង់​ចែក​រំលែក​ធម៌ ​តាម​ចំណែក ។ ​ព្រោះ​ថា ​ព្រះ​អង្គ​បាន​ប្រាប់ផ្លូវ​ច្រើន​ប្រការ ដើម្បី​ជា​គ្រឿង​រលាស់ឱឃៈ​ចោល កាលទ្រង់​សំដែង​ប្រាប់​អមតមហានិព្វាន​នោះ​ហើយ ​ពួក​ជន​ក៏​បាន​ឃើញ​ច្បាស់​នូវ​ធម៌ តម្កល់​នៅ​នឹង មិន​មាន​អ្នក​ណា​ដឹកនាំ​ទៅ​បាន​ ។ ​ព្រះ​ពុទ្ធ​នោះ អ្នក​ធ្វើ​នូវ​ពន្លឺ ទ្រង់​ឆ្លុះរកវិញ្ញាណដ្ឋិតិ​របស់​សត្វ​ទាំង​អស់ បាន​ត្រាស់​ដឹង​ផង​ ធ្វើ​ឲ្យ​ជាក់ច្បាស់​ផង​ ទ្រង់​យាង​កន្លងផ្លូវឆ្ងាយ​បាន ហើយ​សំដែង​ធម៌​ដ៏​ប្រសើរ​ដល់​ពួក​បញ្ចវគ្គិយភិក្ខុ អ្នក​មាន​សទ្ធា ត្រាស់​ដឹង​ធម៌មុនគេ​បង្អស់ ។ កាល​បើ​ធម៌​ដែល​ព្រះ​តថាគត​សំដែង​ល្អ​យ៉ាង​នេះ​ហើយ សេចក្ដី​ប្រមាទ​ដូច​ម្ដេច ​នឹង​មាន​ដល់​ពួក​ជន ដែល​ជា​អ្នក​ដឹង​ច្បាស់​នូវ​ធម៌​បាន ព្រោះ​ហេតុ​នោះ បុគ្គល​មិន​គប្បី​ជា​អ្នក​ប្រមាទ ​ក្នុង​សាសនា​របស់​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ​នោះ​ឡើយ គប្បី​នមស្ការ​ សិក្សា​តាម​ សព្វ​ៗ កាល ។

អញ្ញាកោណ្ឌញ្ញត្ថេរ ជា​អ្នក​ត្រាស់​ដឹង​តាម​ព្រះ​ពុទ្ធ ​មាន​សេចក្ដី​ព្យាយាម​មាំមួន ជា​អ្នក​បាន​នូវ​វិវេក ជា​គ្រឿង​នៅ​ជាសុខរឿយ​ៗ ។ កិច្ច​ណា​ដែល​សាវ័ក ​អ្នក​ធ្វើ​តាម​សាសនា​នៃ​ព្រះ​សាស្ដា ​គប្បី​សម្រេច ​កិច្ច​នោះ ព្រះ​អញ្ញាកោណ្ឌញ្ញត្ថេរ ​អ្នក​មិន​ប្រហែស​ធ្វេស សិក្សា​បាន​សម្រេច​ទាំង​អស់​ហើយ​ ។ អញ្ញាកោណ្ឌញ្ញត្ថេរ ​មាន​អនុភាព​ច្រើន បាន​សម្រេច​វិជ្ជា ៣ ស្ទាត់​ក្នុង​ចេតោបរិយញ្ញាណ ជាពុទ្ធទា​យាទ ថ្វាយបង្គំ​ព្រះ​បាទា​នៃ​ព្រះ​សាស្ដា ។

ពួក​សាវ័ក ​បាន​សម្រេច​វិជ្ជា ៣ ជា​អ្នក​សាបសូន្យចាក​មច្ចុរាជ នាំគ្នា​អង្គុយ​ជិត​ព្រះ​មុនី ​ព្រះ​អង្គជា​អ្នក​ដល់​នូវ​ត្រើយ​នៃ​ទុក្ខ ទ្រង់​គង់នៅ (​ដោយ​ចេតោបរិយញ្ញាណ​) ​ខាង​ភ្នំឥសិគិលិ ។ ​ព្រះ​មោគ្គល្លានត្ថេរ ​មាន​ឫទ្ធិ​ច្រើន​ យក​ចិត្ត​ទុក​ដាក់​ស្វះ​ស្វែងរក​ចិត្ត ដែល​ផុត​ចាក​កិលេស ជា​ចិត្ត​មិន​មាន​ឧបធិ ​របស់​ព្រះ​ខី​ណា​សវ​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ​នុ៎ះ ។ បពិត្រ​ព្រះ​គោតម ​ពួក​សាវ័ក ​តែង​អង្គុយ​ជិត​ព្រះ​អង្គ ជា​ព្រះ​មុនី បរិបូណ៌​ដោយ​អវយវៈ​គ្រប់យ៉ាង ​ព្រះ​អង្គ​ដល់​នូវ​ត្រើយ​នៃ​ទុក្ខ ​ព្រះ​អង្គបរិបូណ៌​ដោយ​អាការ​ច្រើន​ប្រការ​ យ៉ាង​នេះ​ ។

ព្រះ​ចន្ទរុងរឿង ឰ​ដ៏​នភាល័យ ​ដែល​ប្រាសចាក​ពពក ​ព្រះ​អាទិត្យ ប្រាសចាក​មន្ទិល យ៉ាង​ណា​មិញ បពិត្រ​ព្រះ​មហាមុនី ​ព្រះ​នាម​អង្គីរសៈ ​ព្រះ​អង្គរុងរឿង ផ្សាយ​ទៅ​កាន់​លោក​ទាំងមូល ​ដោយ​យសបរិវារ ​ក៏​យ៉ាង​នោះ​ដែរ​ ។

កាលពី​ដើម​ យើង​ខ្ញុំ​ពួក​កវី​រាប់អាន ​បាន​ដើរ​ចេញ​ពី​ស្រុក​មួយ ទៅ​ស្រុក​មួយ​ ពីបុរី​មួយ ទៅ​បុរី​មួយ​ វេលា​នោះ​ យើង​ខ្ញុំ​បាន​ឃើញ​ព្រះ​សម្ពុទ្ធ ​ព្រះ​អង្គ​បាន​ដល់​នូវ​ត្រើយ​នៃ​ធម៌​ទាំងពួង ។ ​ព្រះ​មុនី​នោះ ព្រះ​អង្គជា​អ្នក​ដល់​នូវ​ត្រើយ​នៃ​ទុក្ខ ​បាន​សំដែង​ធម៌​ដល់​ខ្ញុំ​ យើង​ខ្ញុំ​ លុះ​បាន​ស្ដាប់ធម៌​ហើយ ក៏​មាន​ចិត្ត​ជ្រះថ្លា ​មាន​សទ្ធា​កើត​ឡើង​ ។ ​ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​ព្រះ​ពុទ្ធដីកា​នៃ​ព្រះ​មុនី​នោះ​ហើយ ក៏​បាន​ដឹង​ច្បាស់​នូវ​ខន្ធ អាយតនៈ ​និង​ធាតុ​ទាំងឡាយ ហើយ​ចេញ​ចាក​ផ្ទះ បួស​ក្នុង​សំណាក់​នៃ​បុគ្គល​មិន​មាន​ផ្ទះ ។ ឱហ្ន៎ ​ព្រះ​តថាគត​ទាំងឡាយ​កើត​ឡើង ដើម្បី​ប្រយោជន៍​ដល់​ស្រី និង​ប្រុស​ដ៏​ច្រើន ដែល​ជា​អ្នក​ធ្វើ​តាម​ពាក្យ​ប្រៀនប្រដៅ ។ ​ពួក​ភិក្ខុ និង​ពួក​ភិក្ខុ​នី​ណា បាន​ឃើញ​នូវ​កំណត់ ​ដែល​គេ​កត់​ទុក​ហើយ ព្រះ​មុនី​បាន​ត្រាស់​ដឹង​ពោធិញ្ញាណ ​ដើម្បី​ប្រយោជន៍​ដល់​ពួក​ភិក្ខុ និង​ពួក​ភិក្ខុ​នី​ទាំង​នោះ​ឯង ។ អរិយសច្ច​ទាំង ៤ ប្រការ គឺ​ទុក្ខ ១ ការ​កើត​នៃ​ទុក្ខ ១ ការ​កន្លង​ផុត​នូវ​ទុក្ខ ១ មគ្គ​ប្រកប​ដោយ​អង្គ ​៨ ប្រការ​ដ៏​ប្រសើរ ជា​ដំណើរ​ទៅ​កាន់​សេចក្ដី​រលត់​ទុក្ខ ១ ​ព្រះ​ពុទ្ធ ជាវង្ស​នៃ​ព្រះ​អាទិត្យ ​មាន​ចក្ខុ ​គឺ​ប្រាជ្ញា ទ្រង់​បាន​សំដែង​ទុក​ល្អ​ហើយ ដើម្បី​អនុគ្រោះ​ដល់​សត្វ​ទាំង​ឡាយ​ ។ ធម៌ ​គឺ​អរិយសច្ច​ទាំងឡាយ​នេះ​ ជាធម៌​ពិត ព្រះ​ពុទ្ធទ្រង់​សំដែង​ហើយ​ យ៉ាង​នេះ​ អរិយ​សច្ច​ទាំង​នោះ ខ្ញុំ​បាន​ឃើញ​តាម​ពិត​ ប្រយោជន៍ខ្លួន ខ្ញុំ​បាន​សម្រេច​ហើយ ទាំងពាក្យ​ប្រៀនប្រដៅ​របស់​ព្រះ​ពុទ្ធ ​ខ្ញុំ​ក៏​បាន​ធ្វើ​ហើយ​ ។ ​ខ្ញុំ​មក​ល្អ​ហើយ ក្នុង​សំណាក់​នៃ​ព្រះ​ពុទ្ធ​របស់​ខ្ញុំ​ កិច្ច​ណា​ដ៏​ប្រសើរ​ក្នុង​ធម៌​ទាំងឡាយ ដែល​ព្រះ​ពុទ្ធ​ទ្រង់​សំដែង​វែកញែក​ហើយ​ដោយ​ប្រពៃ ​ខ្ញុំ​ក៏​បាន​សម្រេច​កិច្ច​នោះ​ហើយ​ ។ ​ខ្ញុំ​បាន​សម្រេច​អភិញ្ញាបារមី ​បាន​ជំរះ​នូវ​សោតធាតុ ​បាន​នូវ​វិជ្ជា ៣ ​បាន​សម្រេច​ឫទ្ធិ ជា​អ្នក​ឈ្លាសវៃ ​ក្នុង​ចេតោបរិយញ្ញាណ ។

ខ្ញុំ​ព្រះ​អង្គសូមទូលសួរ​ព្រះ​សាស្ដា ជា​បុគ្គល​មាន​ប្រាជ្ញា​មិន​ថោកថយ ភិក្ខុ​ណា បាន​ផ្ដាច់​បង់វិចិកិច្ឆា ​ក្នុង​អត្តភាព​នេះ មាន​កេរ្ដិ៍​ឈ្មោះ​ល្បីល្បាញ សម្បូរ​ដោយ​យស ​មាន​ចិត្ត​រំលត់​ក្ដៅក្រហាយ ​បាន​ធ្វើ​មរណកាល ​ក្នុង​អគាឡវចេតិយ ។ បពិត្រ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ នាម​នៃ​ភិក្ខុ​ជាព្រាហ្មណ៍​នោះ ព្រះ​អង្គ​ឲ្យ​ឈ្មោះ​ថា និគ្រោធកប្បៈ លោក​នោះ មាន​ព្យាយាម​តឹង​តែង​ ជា​អ្នក​យល់​ឃើញ​ធម៌មុតមាំ ប្រាថ្នា​នូវ​ព្រះ​និព្វាន បាន​ប្រព្រឹត្ត​នមស្ការ​ព្រះ​អង្គ ។ បពិត្រ​ព្រះ​អង្គជាសក្កៈ ​មាន​ចក្ខុ​ជុំវិញ​ យើង​ខ្ញុំ​ទាំង​អស់​គ្នា ប្រាថ្នា​ចង់​ដឹង​សាវ័ក​នោះ​ យើង​ខ្ញុំ​ប្រុងសោតៈ​ដើម្បី​ស្ដាប់ ​ព្រះ​អង្គជាសាស្ដា​របស់​យើង​ខ្ញុំ ព្រះ​អង្គ​ជា​បុគ្គល​ប្រសើរ​បំ​ផុត​ ។ សូម​ព្រះ​អង្គ ទ្រង់​កាត់​សេចក្ដី​សង្ស័យ​របស់​យើង​ខ្ញុំ​ សូម​ព្រះ​អង្គ​ប្រាប់​នូវ​សាវ័ក​នោះ​ បពិត្រ​ព្រះ​អង្គ​មាន​បញ្ញា​ដូច​ផែនដី ​មាន​ចក្ខុជុំវិញ ព្រះ​អង្គទ្រង់​ជា្រប​នូវ​ព្រាហ្មណ៍​ដែល​បរិនិព្វាន​ហើយ​ សូម​សំដែង​ក្នុង​កណ្តាល​នៃ​ពួក​យើង​ខ្ញុំ ដូច​ជា​សក្កទេវរាជ ​មាន​ព្រះ​នេត្រ​មួយ​ពាន់ ​(​សំដែង​ក្នុង​កណ្ដាល​) ​នៃ​ទេវតា​ទាំងឡាយ​ ។ គន្ថៈ​ទាំង​ឡាយ (​មាន​អភិជ្ឈាគន្ថៈ​ជា​ដើម​) ​ណា​មួយ​ ជាផ្លូវនាំ​ឲ្យ​វង្វេង ជាបក្ខ​ពួក​នៃ​ការ​មិន​ដឹង​ ជា​ទី​តាំង​នៃ​សេចក្ដី​សង្ស័យ ​ក្នុង​លោក​នេះ​ គន្ថៈ​ទាំង​នោះ មក​ប៉ះ​នឹង​ព្រះ​តថាគត​ហើយ​ រមែង​មិន​កើត​ឡើយ ព្រោះ​បញ្ញាចក្ខុ​របស់​ព្រះ​អង្គនុ៎ះ ឧត្តម​ជាង​ជន​ទាំងឡាយ​ ។ ប្រសិន​បើ​បុរស (​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ​) ​មិន​កំចាត់​បង់​នូវ​កិលេស​ទាំងឡាយ ដូច​ជា​ខ្យល់កំចាត់​នូវ​ដុំ​នៃ​ពពកទេ លោក​ទាំងមូល ​ដែល​អវិជ្ជា​រួបរឹត​ហើយ​ សម​នឹង​ងងឹត​ដោយ​ពិត​ សូម្បី​អ្នក​មាន​ពន្លឺ ​គឺ​បញ្ញា​ក៏​មិន​អាចបំភ្លឺ​បាន​ ។ ​អ្នក​ប្រាជ្ញ​ទាំងឡាយ​ ជា​អ្នក​ធ្វើ​ពន្លឺ ​ខ្ញុំ​ព្រះ​អង្គ​សំគាល់​ព្រះ​អង្គ​នោះ ថា​ជា​អ្នក​ប្រាជ្ញ យ៉ាង​នោះ​ដែរ​ យើង​ខ្ញុំ​ដឹង (​នូវ​ធម៌​ទាំង​អស់​) ​របស់​ជន​អ្នក​ចេះ​ដឹង​ទាំង​ឡាយ ទើប​បាន​ចូល​មក​ជិត​ សូម​ព្រះ​អង្គ​សំដែង​ប្រាប់​នូវ​និគ្រោធកប្បត្ថេរ ​(​ជាឧបជ្ឈាយ​) ​ឲ្យ​ច្បាស់លាស់ ​ដល់​យើង​ខ្ញុំ ក្នុង​កណ្ដាល​បរិស័ទ ។ បពិត្រ​ព្រះ​អង្គ​មាន​ព្រះ​សូរសៀងពីរោះ សូម​ព្រះ​អង្គបញ្ចេញឆាប់​ៗ ​នូវ​ព្រះ​ពុទ្ធដីកា​ដ៏​ពីរោះ ​ដោយ​ព្រះ​សូរសៀងមូល ​ដែល​បច្ច័យ​តាក់​តែង​ល្អ​ហើយ ដូច​ហង្ស​ដកក ​ហើយ​ស្រែកតិច​ៗ ​ពួក​យើង​ខ្ញុំ​ទាំង​អស់​គ្នា​នោះ មាន​ចិត្ត​ត្រង់ ប្រុងចាំស្ដាប់ ។

តថាគត បាន​ផ្ទញ់ផ្ទាល់​នូវ​ជាតិ ​និង​មរណៈ ​ឲ្យ​សាបសូន្យ ​មិន​ឲ្យ​មាន​សេសសល់ ​នឹង​សំដែង​នូវ​ធម៌ ជា​គ្រឿង​កំចាត់បង់​នូវ​បាប​ មែន​ពិត​ បុថុជ្ជន​ទាំង​ឡាយ មិន​មាន​ការ​ធ្វើ​បាន​តាម​ប្រាថ្នា​ទេ ​ព្រះ​តថាគត​ទាំងឡាយ មាន​ការ​ធ្វើ​បាន​តាម​បញ្ញា ។

វេយ្យាករណ៍​ដ៏​បរិបូណ​នេះ ព្រះ​អង្គជា​បុគ្គល​មាន​ប្រាជ្ញាត្រង់​ល្អ​ ផ្គូរផ្គង​ហើយ​ដោយ​ប្រពៃ ការ​ធ្វើ​អញ្ជលីជា​ទី​បំ​ផុត​នេះ ខ្ញុំ​ព្រះ​អង្គ​បាន​ប្រណម្យ​ហើយ​ដោយ​ល្អ​ បពិត្រ​ព្រះ​អង្គ ជា​បុគ្គល​មាន​ប្រាជ្ញា​ធំ​ទូលាយ ​កាល​បើ​ព្រះ​អង្គជ្រាប សូម​កុំធ្វើ​ឲ្យ​ខ្ញុំ​ព្រះ​អង្គ​វង្វេង​ឡើយ​ ។ បពិត្រ​ព្រះ​អង្គ ជា​បុគ្គល​មាន​ព្យាយាមមាំ ​ព្រះ​អង្គ​ជ្រាប​ច្បាស់​នូវ​អរិយ​ធម៌ ​គឺ​សច្ច​ទាំង ៤ ​ដ៏​ល្អ (​ដោយ​អំ​ណា​ចលោកិយធម៌​) កាល​បើ​ទ្រង់​ជ្រាបច្បាស់​ហើយ​ សូម​កុំធ្វើ​ឲ្យ​ខ្ញុំ​ព្រះ​អង្គវង្វេង​ឡើយ ខ្ញុំ​ព្រះ​អង្គ ប្រាថ្នា​ចង់ស្ដាប់​ព្រះ​ពុទ្ធដីកា ​ដូច​ជា​បុរស​មាន​ខ្លួន​ក្ដៅអន្ទះអន្ទែង ​ក្នុង​កាលក្ដៅ ប្រាថ្នា​ចង់​បាន​ទឹក​ សូម​ព្រះ​អង្គបង្អុរ​នូវ​សុតៈ ​គឺ​ធម្មទេសនា ។ និគ្រោធកប្បត្ថេរ ​បាន​ប្រព្រឹត្ត​នូវ​ព្រហ្មចារ្យ ​ប្រកប​ដោយ​ប្រយោជន៍​ណា​ ការ​ប្រព្រឹត្តិ​ព្រហ្មចារ្យ ​របស់​លោក​នោះ មិន​សាបសូន្យទេ​ឬ​ និគ្រោធកប្បត្ថេរ​នោះ​ និព្វាន​ហើយ ដូច​អសេក្ខវិមុត្តិ ​ឬ​សឧបាទិសេសទេ យើង​ខ្ញុំ​ចង់ស្ដាប់រឿង​នោះ​ ។

(​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ទ្រង់ត្រាស់ថា​) និគ្រោធកប្បភិក្ខុ បាន​ផ្ដាច់បង់​នូវ​សេចក្ដី​ប្រាថ្នា ក្នុង​នាម​រូប​នេះ​អស់​ហើយ បាន​ផ្ដាច់បង់​នូវ​ខ្សែ​នៃ​សេចក្ដី​ប្រាថ្នា​ ជា​ទី​ដេក​នៅ​រឿយ ​ៗ ​ក្នុង​សន្ដាន ​អស់​រាត្រីកាល​ដ៏​វែង ​ទាំង​បាន​ឆ្លងចាក​ជាតិ ​និង​មរណៈ ឥត​មាន​សេស​សល់ ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ប្រសើរ​ដោយ​ឥន្ទ្រិយ ៥ ​(​មាន​សទ្ធិន្រ្ទិយ​ជា​ដើម​) ​បាន​ត្រាស់​ហើយ​យ៉ាង​នេះ​ ។

បពិត្រ​ព្រះ​អង្គជាឥសីគំរប់ ៧ ​ខ្ញុំ​ព្រះ​អង្គ​នេះ បាន​ឮ​ព្រះ​ពុទ្ធដីកា​របស់​ព្រះ​អង្គ​ហើយ ក៏​ជ្រះថ្លា ឯកិច្ចការ​ដែល​ខ្ញុំ​ព្រះ​អង្គសួរ​ហើយ មិន​សោះសូន្យទេ ​ព្រះ​ខី​ណា​សវ​ព្រាហ្មណ៍ ​មិន​បញ្ឆោត​ខ្ញុំ​ព្រះ​អង្គ ។ សាវ័ក​របស់​ព្រះ​ពុទ្ធ ​ពោល​យ៉ាង​ណា​ ធ្វើ​យ៉ាង​នោះ បាន​ផ្ដាច់​នូវ​សំ​ណា​ញ់​ដ៏​មាំ ដែល​មច្ចុ​អ្នក​មាន​មាយាផ្សាយ​ទៅ​ហើយ​ ។ ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ​ ទ្រង់​គួរ​បាន​ទត​ឃើញ​ច្បាស់ ​នូវ​ខាង​ដើម​នៃ​ឧបាទាន កប្បត្ថេរ​បាន​កន្លង​នូវ​លំ​នៅ​នៃ​មច្ចុរាជ ​ដែល​គេ​ឆ្លង​បាន​ដោយ​កម្រ ។ បពិត្រ​ព្រះ​អង្គឧត្តម​ជាង​សត្វ​ជើង​ពីរ ខ្ញុំ​ព្រះ​អង្គ​សូមក្រាប​ថ្វាយ​បង្គំ​និគ្រោធកប្បត្ថេរ​នោះ​ ជាបុត្រ​របស់​ព្រះ​អង្គ ​ដែល​ទុក​ដូច​ជាទេវតា ឧត្តម​ជាង​ទេវតា ជាអនុជាតបុត្ត ​មាន​ព្យាយាម​ធំ​ ជា​បុគ្គល​មិន​ធ្វើ​បាប​ ជាឱរស​នៃ​ព្រះ​ពុទ្ធនាគ ។ ឮថា វង្គីសត្ថេរ​មាន​អាយុ ​បាន​សំដែង​គាថា​ទាំងឡាយ ដោយ​ប្រការ​ដូច្នេះ ។

ចប់ មហានិបាត ។

ក្នុង​សត្តតិនិបាត ​ព្រះ​វង្គីសត្ថេរ ​អ្នក​មាន​បដិភាណ​តែ ១ អង្គឯង ឥត​មាន​ព្រះ​ថេរៈ​ឯទៀត​ឡើយ (​បាន​សំដែង​) ​នូវ​គាថា​ទាំងឡាយ ៧១ ។ គាថា​ទាំង​នោះ មាន​ ១.៣៦០ ​ព្រះ​ថេរៈ​ទាំង​អស់​ ២៦៤ អង្គ ជាបុត្រ​របស់​ព្រះ​ពុទ្ធ ​មិន​មាន​អាសវៈ បាន​បន្លឺសីហនាទ ​សំដែង​ហើយ បាន​ដល់​នូវ​ទី​បំ​ផុត​ដ៏​ក្សេមក្សាន្ដ និព្វាន​ហើយ ដូច​ជាគំនរភ្លើងរលត់​ហើយ​ ។

ចប់ ថេរគាថា ។

ឯកសារយោង

ព្រះត្រ័យបិដក > សុត្តន្តបិដក > ខុទ្ទកនិកាយ > ថេរគាថា (សៀវភៅ​ភាគ ៥៦ ទំព័រ​ទី ១៣៥ ដល់ ២៣៨)

ព្រះត្រ័យបិដក > សុត្តន្តបិដក > ខុទ្ទកនិកាយ > ថេរគាថា (សៀវភៅ​ភាគ​ ៥៧ ទំព័រទី ១ ដល់​ ១៤៣)