អ៊ីសាក់ ញូតុន

អ៊ីសាក់ ញូតុន

រូបគំនូរ លោក អ៊ីសាក់ ញូតុន គូរដោយលោក ហ្កតហ្វ្រ៊ី ណេលលើ នៅឆ្នាំ១៦៨៩
កាលបរិច្ឆេទនិងទីកន្លែង កំណើត	៤ មករា ១៦៤៣ នៅ វូលស្ថប-បាយ-ខូលស្ទើវស, លីនខូនសៀ, អង់គ្លេស
កាលបរិច្ឆេទនិងទីកន្លែង មរណភាព	៣១ មីនា ១៧២៧ (អាយុ ៨៤ឆ្នាំ) នៅ ខេនស៊ីងតុន, មីដដលសេក្ស, ចក្រភព អង់គ្លេស
កន្លែងសម្រាកចុងក្រោយ	យេស្ទមីនស្ទើ អាបប៊ី
ការអប់រំ	មហាវិទ្យាល័យ ទ្រីនីធី, ខេមប្រ៊ីជ (M.A., 1668)
ត្រូវបានគេស្គាល់ដោយសារ	បញ្ជី Newtonian mechanics Universal gravitation Calculus Newton's laws of motion Optics Binomial series Principia Newton's method Newton's Law of Cooling Newton's identities Newton's metal Newton line Newton-Gauss line Newtonian fluid Newton's rings List of all other works and concepts
ពានរង្វាន់	FRS (1672) Knight Bachelor (1705)
អាជីពផ្នែកវិទ្យាសាស្ត្រ
ផ្នែក	រូបវិទ្យា ទស្សនវិទ្យាធម្មជាតិ អាល់គីមី ទេវវិទ្យា គណិតវិទ្យា តារាវិទ្យា សេដ្ឋកិច្ចវិទ្យា
ស្ថាប័ន	សាកលវិទ្យាល័យខេមប្រ៊ីជ Royal Society Royal Mint
ព័ត៌មានផ្ទាល់ខ្លួន
ហត្ថលេខា

អ៊ីសាក់ ញូតុន ឬ អាយស្សាក់ ញូតុន (Isaac Newton)(គិតតាមប្រតិទិនជូល្យុស៖ ២៥ ធ្នូ ១៦៤២ – ២០ មិនា ១៧២៧) (គិតតាមប្រតិទិនហ្គ្រេហ្គោរាន៖ ៤ មករា ១៩៦៣ – ៣១ មិនា ១៧២៧) គឺជារូបវិទូ គណិតវិទូ តារាវិទូ ទស្សនវិទូធម្មជាតិ អាល់គីមីវិទូ សញ្ញាតិអង់គ្លេស។ គាត់ត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជា«អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រដ៏អស្ខារ្យនិងមានឥទ្ធិពលបំផុត ដែលមិនធ្លាប់មានពីមុនមក»។ សៀវភៅរបស់គាត់ដែលមានចំណងជើងថា Philosophiæ Naturalis Principia Mathematica (គោលការណ៍គណិតវិទ្យាស្ដីអំពីទស្សនវិជ្ជាធម្មជាតិ) ដែលបោះពុម្ភផ្សាយនៅឆ្នាំ១៦៨៧ បានក្លាយជាគោលគ្រឺះរបស់មេកានិចក្លាស់សិច។ ក្នុងសៀវភៅនេះ ញូតុនបានបកស្រាយអំពី កំលាំងទំនាញសាកល និង ច្បាប់ចលនាទាំង៣ ដែលច្បាប់ទាំងអស់នេះគ្រោបដណ្ដប់លើទស្សនវិស័យបែបវិទ្យាសាស្ត្រដែលយើងមើលលើសាកលរូបវិទ្យា នារយៈពេល៣សតវត្សរ៍។ ញូតុនបានបង្ហាញថារាល់ចលនារបស់អង្គធាតុទាំងអស់​នៅលើផែនដី ក៏ដូចជាអង្គធាតុអណ្ដែតក្នុងលំហអវកាសទាំងអស់ ត្រូវគ្រប់គ្រងដោយចង្កោមច្បាប់ធម្មជាតិដូចគ្នា ដោយបានស្រាយបញ្ជាក់ថាច្បាប់ចលនាភពរបស់កេព្លែត្រូវគ្នានឹងច្បា់ទំនាញសាកលរបស់គាត់។ ជាលទ្ធផល គេបានស្រាយចំងល់អំពីទ្រឹស្ដីអេល្យូសង់ទ្រិច (ទ្រឹស្ដីដែលចែងថាផែនដីនិងភពដទៃទៀតវិលជុំវិញព្រះអាទិត្យ) អោយបានជំរុញចូលទៅក្នុងសម័យកាលនៃការបដិវត្ដន៍វិទ្យាសាស្ត។

សៀវភៅ Principia នេះត្រូវបានគេអោយតំលៃជាទូទៅថាជាសៀវភៅវិទ្យាសាស្ត្រដ៏សំខាន់បំផុតមួយដែលមិនធ្លាប់មាននរណាសរសេរពីមុនមក ដោយសារតែវាបរិយាយ​យ៉ាងជោគជ័យនូវច្បាប់រូបវិទ្យាបានច្បាស់លាស់ ប្រកបដោយបែបផែនត្រឹមត្រូវ ដែលបានក្លាយជាស្តង់ដារសំរាប់ឯកសារវិទ្យាសាស្ត្រនានារហូតមកដល់ពេលបច្ចុប្បន្ន។ ញូតុនជាអ្នកធ្វើតេលេទស្សន៍ចំនាំងផ្លាតបានជោគជ័យដំបូងគេ និងបានចងក្រងទ្រឹស្ដីអំពីពណ៌ពន្លឺ នៅពេលដែលគាត់សង្កេតឃើញព្រីសបំបែកពន្លឺពណ៌សជាពណ៌ជាច្រើន ក្នុងទំរង់ជាស៊្បិចមើលឃើញ។ ញូតុនក៏បានសរសេររូបមន្តស្ដីពីអង្គធាតុចុះត្រជាក់(ក្នុងទែរម៉ូឌីណាមិច) និងសិក្សាអំពីល្បឿនសំលេងផងដែរ។ ក្នុងគណិតវិទ្យា ញូតុនរួមស្នាដៃជាមួយ ឡៃបនីហ ក្នុងការអភិវឌ្ឍន៍គណិតវិទ្យាវិភាគផ្នែកឌីផេរ៉ង់ស្យែលនិងអាំងតេក្រាល។ គាត់ក៏បានស្រាយបញ្ជាក់ទ្រឹស្ដីទ្វេធាទូទៅ បង្កើតវិធីញូតុនក្នុងការគណនាឫសអនុគមន៍ និងចូលរួមចំនែកស្រាវជ្រាវពីស៊េរីស្វ័យគុណ។