ធម្មរាជាទី៤

ពីវិគីភីឌា

ធម្មរាជាទី៤

រជ្ជកាល ១៧៤៧ (៥ខែ)

រាជាណាចក្រកម្ពុជា

គ្រងរាជ ១៧៤៧
រាជសម័យ សម័យកាលឧដុង្គ
ព្រះនាមពេញ ព្រះបាទសម្ដេច ព្រះរាជឱង្ការ ព្រះស្រីធម្មរាជា

ព្រះបរមបរពិត្រ

មរណៈនាម មិនមានកំណត់ត្រា
ក្សត្រមុន ធម្មរាជាទី៣
(រជ្ជកាលទី៣)
រាជបន្ត រាមាធិបតីទី២
សន្តិវង្ស រាជវង្ស​ឧដុង្គ
ប្រសូត្រ ១៧០៦
បុត្រ មិនមានកំណត់ត្រា
ចូលទីវង្គត់ ១៧៤៧
ជំនឿសាសនា ពុទ្ធសាសនា និកាយថេរវាទ

(Buddha Theravada)
ព្រហ្មញ្ញសាសានា

ធម្មរាជាទី៤អង្គឯម (អង់គ្លេស: Dhamma Reachea IV) or (Ang Iem) (ប្រ.ស|គ.ស ១៧០៦-១៧៤៧) រជ្ជកាលគ្រងរាជ (គ.ស ១៧៤៧-៥ខែ) ព្រះអង្គឯម ដែលត្រូវជាបុត្រច្បងរបស់ ព្រះធម្មរាជាទី៣ ទ្រង់ឡើងសោយរាជបន្តពីព្រះបិតា នៅរាជធានីឧដុង្គ ក្នុងឆ្នាំ ១៧៤៧ នៃគ.សករាជ ដែលមានព្រះនាមពេញហៅថា "ព្រះបាទសម្ដេច ព្រះរាជឱង្ការ ព្រះស្រីធម្មរាជា ព្រះបរមបរពិត្រ"[១]

រដ្ឋប្រហារយោធា[កែប្រែ]

Military coup d'état

ព្រះធម្មរាជាទី៤ ទ្រង់ឡើងសោយរាជបន្តពីព្រះបិតារបស់ទ្រង់ ធម្មរាជាទី៣ បានតែ ៥ខែ ប៉ុនណោះ ព្រះអង្គក៏ត្រូវបាន ព្រះអនុជ (ប្អូន) របស់ខ្លួនគឺ អង្គហុីង ដែលមានមាតាដ៏ទៃពីគ្នា ធ្វើរដ្ឋប្រហារយោធាហើយធ្វើឃាតក្នុងឆ្នាំ ១៧៤៧ នៃគ.សករាជ ។ ក្រោយពេល ព្រះអង្គហុីង ដែលមានមាតាជាអ្នកម្នាងសៀម ធ្វើឃាតព្រះរាមរបស់ខ្លួនបានសម្រេច ទ្រង់មិនអាចឡើងសោយរាជជាផ្លូវការណ៍បានទេ ព្រោះក្រុមមន្ត្រីបានយកគ្រឿងបញ្ចកកុធភណ្ឌទៅលាក់ទុក ដូចនេះអង្គហុីងត្រូវស្វែងរកគ្រឿងសម្រាប់ឡើងសោយរាជជាមុនសិន ទើបអាចឡើងគ្រងរាជជាផ្លូវការណ៍បាន អំឡុងពេលមិនអាចឡើងគ្រងរាជបាន ព្រះអង្គយ៉ង និង បុត្ររបស់ទ្រង់អង្គជ័យ បានលើកទ័ពបង្កប់ ២០,០០០ (២មុឺននាក់) វាយចូលរាជធានីឧដុង្គ ច្បាំងធ្វើឃាត ព្រះអង្គហុីងក្នុងពេលនោះទៅ ដោយរាជធានីឧដុង្គពោពេញទៅដោយចម្បាំងដណ្ដើមរាជ ក្រុមមន្ត្រីក៏នាំ ព្រះអង្គស្ងួន ដែលជាបុត្រាពៅរបស់ព្រះធម្មរាជាទី៣ នាំភៀសខ្លួនទៅកាន់នគរសៀម ចំណែកឯ ព្រះអង្គទងទី២ ដែលជាបុត្ររបស់ ពញ្ញាយ៉ង ទ្រង់ពេលនោះមិនបានស្នាក់នៅរាជធានីឧដុង្គនោះទេ ទ្រង់បានស្នាក់នៅនគរសៀម ខេត្តបស្ចិមបុរី ។ ក្រុមមន្ត្រីបានបកសំបុត្រទូលទៅ ព្រះអង្គទងទី២ អំពីព្រះអង្គហុីង ដែលបានធ្វើរដ្ឋប្រហារយោធា ធ្វើឃាតព្រះមហាក្សត្រ ធម្មរាជាទី៤ រួមជាមួយ ឧទ័យរាជាទី២ ហើយអំឡុងពេលនេះ ព្រះសត្ថាទី២ អង្គយ៉ង បានលើកទ័ពវាយចូលរាជធានីឧដុង្គដណ្ដើមយករាជបល្ល័ងដូចគ្នា ក្រុមមន្ត្រីជម្រាបដូចនេះហើយ ព្រះអង្គទងទី២ ដែលមានឋានៈ ជាមហាឧបរាជ បានប្រមូលទ័ពបានចំនួន ៤០,០០០ (៤មុឺននាក់) ចូលច្បាំងបណ្ដេញព្រះអង្គយ៉ង ចេញពីរាជធានីឧដុង្គ និងបានធ្វើឃាត អង្គជ័យដែលជាបុត្ររបស់ ព្រះអង្គយ៉ង ។ ព្រះអង្គយ៉ង ដែលតូចចិត្តច្បាំងចាញ់ព្រះអង្គទងទី២ ហើយបុត្ររបស់ខ្លួនបានច្បាំងស្លាប់ផងនោះ ទ្រង់ក៏ធ្វើអត្តឃាត (សម្លាប់ខ្លួន) ក្នុងឆ្នាំ ១៧៤៩ នៃគ.សករាជ ។ ក្រោយពេលរដ្ឋប្រហារដណ្ដើមរាជបានបញ្ចប់ ក្រុមមន្ត្រីក៏លើកព្រះអង្គទងទី២ ឱ្យឡើងសោយរាជនៅរាជធានីឧដុង្គ ក្នុងឆ្នាំ ១៧៤៧ នៃគ.សករាជ ដែលទ្រង់មានព្រះនាមក្នុងរាជថា ព្រះបាទសម្ដេច ព្រះអង្គទងរាជាធិរាជ រាមាធិបតី ដែលត្រូវបានក្រុមប្រវត្តិវិទូកម្ពុជា ហៅសម្គាល់ថា រាមាធិបតីទី២ ។[២]

តំណភ្ជាប់ រជ្ជកាលគ្រងរាជ[កែប្រែ]

ធម្មរាជាទី៤
(គ.ស ១៧០៦-១៧៤៧)
មុនដោយ
ធម្មរាជាទី៣ (រជ្ជកាលទី៣)
រាជាណាចក្រកម្ពុជា
(១៧៤៧-៥ខែ)
តដោយ
រាមាធិបតីទី២

ឯកសារយោង[កែប្រែ]

  1. Louis Cheminais (1960) Le Cambodge, Publisher: Impr. nouvelle d'Extrême-Orient; stamped: A. Maisonneuve, Paris, Original from the University of Michigan p.534
  2. Achille Dauphin-Meunier (1965) Le Cambodge de Sihanouk: ou, De la difficulté d'être neutre, Publisher: Nouvelle Éditions latines, Original from the University of Michigan p.186