ប៊ល៏ត្ឆាន់ធ៏

ប៊ល៏ត្ឆាន់ធ៏ ဘောလောကျန်းထော
រជ្ជទាយាទហង្សាវត្តី
រជ្ជកាល	រ. ខែធ្នូ ១៣៨៣ – ខែធ្នូ ១៣៩០
អង្គមុន	ប៊ង៉ានម៉ុន
អង្គក្រោយ	ពញាធម្មរាជា
ប្រសូត	រ. ខែធ្នូ ១៣៨៣ បារគូ (បាហ្គោ)
សុគត	រ. ខែធ្នូ ១៣៩០ បារគូ
បិតា	រាជាធិរាជ
មាតា	តឹឡាមេឌ៏
សាសនា	ពុទ្ធសាសនាថេរវាទ

ប៊ល៏ត្ឆាន់ធ៏ (ភូមា: ဘောလောကျန်းထော, [bɔ́lɔ́ tɕáɴtʰɔ́]; រ. ១៣៨៣ – ១៣៩០) ជាព្រះរាជបុត្រច្បង និង ជាបុត្រទីមួយនៃព្រះបាទរាជាធិរាជនៃហង្សាវត្តីបារគូ។ ព្រះអង្គម្ចាស់អង្គនេះត្រូវបានគេស្គាល់ខ្លាំងបំផុតដោយសារតែពាក្យសម្បថដ៏ល្បីរន្ទឺរបស់ព្រះអង្គមុនពេលប្រហារជីវិតតាមរាជបញ្ជាបិតារបស់ទ្រង់ ក្នុងពាក្យសម្បថនោះមានសេចក្ដីថាទ្រង់នឹងសជាតិសាជាថ្មីដើម្បីប្រឆាំងនឹងព្រះបិតា បើសិនជាទ្រង់គ្មានទោសកំហុសតាមតែការចោទប្រកាន់ទាំងប៉ុន្មាននោះ។ ប្រជារាស្ត្រនៃនគរហង្សាវត្តី និង ប្រជារាស្ត្រនៃនគរអវៈដែលជាសត្រូវនឹងគ្នាមានជំនឿយ៉ាងមុតមាំថា ព្រះអង្គម្ចាស់មិនយ៉ឺទ្ជ៏ហ្ស្វានៃអវៈគឺជាការចាប់បដិសន្ធិសាជាថ្មីនៃប៊ល៏ត្ឆាន់ធ៏ ដែលប្រាថ្នាតាមទំនាយក្នុងពាក្យសម្បថ។

រាជាធិរាជបានចេញរាជបញ្ជាប្រហារជីវិតបុត្រាព្រះអង្គឯងនៅព្រះជន្មក្មេងខ្ចី ពីព្រោះតែព្រះអង្គខ្លាចថាព្រះអង្គវ័យក្មេងអង្គនេះ ពេលក្រោយនឹងងើបឡើងធ្វើការបះបោរប្រឆាំងនឹងទ្រង់។ ព្រះរាជាធិរាជបានបង្ខំព្រះមាតារាជបុត្រា ព្រះនាងតឹឡាមេឌ៏ធ្វើអត្តឃាត និងភ័យខ្លាចថាព្រះអង្គម្ចាស់វ័យក្មេងអង្គនេះ ថ្ងៃណាមួយនឹងសងសឹកឱ្យព្រះមាតារបស់ទ្រង់។ រាជាធិរាជ ដែលទ្រង់មិនមែនជាបុត្រសំណព្វព្រះទ័យនៃព្រះបិតារបស់ទ្រង់ ខ្លួនព្រះអង្គក៏បានបះបោរប្រឆាំងនឹងបិតារបស់ទ្រង់ ព្រះបាទពញាឧ នៅពេលទ្រង់មានព្រះជន្មទើបតែ ១៥ ព្រះវស្សាប៉ុណ្ណោះ។ រាជាធិរាជគង់នៅកុសិមៈ (ប៉ាសេន) ពេលដែលទ្រង់បានចេញរាជបញ្ជាប្រហារជីវិតបុត្ររបស់ទ្រង់ ដែលនៅបារគូ (បាហ្គោ)។ នៅរ. ឆ្នាំ១៣៩០។ ពួកពេជឃាតរបស់មហាក្សត្រអង្គនេះបាននាំយកប៊ល៏ត្ឆាន់ធ៏ទៅកាន់ចេតិយឝ្វេម៏ឌ៏។ ព្រះអង្គម្ចាស់វ័យក្មេងត្រូវបានចាប់ដាក់ឃុំឃាំងរយៈពេលបីទិវានៅក្នុងចេតិយនេះកំឡុងពេលនោះទ្រង់បានសូត្រស្វាធ្យាយព្រះអភិធម្ម (ភាគនៃគម្ពីរព្រះត្រៃបិដក)។

តាមរយៈពង្សាវតារមន និងភូមា ប៊ល៏ត្ឆាន់ធ៏បានស្បថស្បែថា:

ទូលព្រះបង្គំមិនបានរៀបចំឧបាយប្រឆាំងនឹងព្រះបិតារបស់ទូលព្រះបង្គំឡើយ។ មិនមានកំហុសមួយណាអាចចោទប្រកាន់ទូលព្រះបង្គំបានឡើយ។ ព្រះបិតា និង មាតាទូលបង្គំក៏ធ្លាប់ជាបុត្រាបុត្រីដែរ។ នៅពេលទ្រង់បានចំរើនវ័យក្លាយជាស្ត្រីពេញវ័យ ព្រះបិតាបានស្រវាយកសំរស់របស់ទ្រង់ ហើយក្រោយមកបានបោះបង់ទ្រង់ចោល។ ទ្រង់ធ្លាប់ជាបុត្រីរបស់ព្រះមហាក្សត្រ ប៉ុន្តែបិតាបានបណ្ដេញទ្រង់ចាកចេញដូចជាទាសករ និង បាននាំទ្រង់ទៅកាន់ក្ដីមរណៈដ៏អកុសល។ បើសិនជាទូលបង្គំមានកំហុសដោយសារអំពើក្បត់ដោយការគិត ពាក្យសំដី រឺ ទង្វើ សូមឱ្យទូលបង្គំរងទុក្ខវេទនាក្នុងភ្លើងនរករាប់ពាន់ដង។ បើសិនជាទូលបង្គំគ្មានទោសពៃទេនោះ សូមឱ្យទូលបង្គំកើតក្នុងរាជវង្សនៃព្រះមហាក្សត្រអវៈ ហើយទូលបង្គំក្លាយជាក្ដីវិនាសនៃនគរហង្សាវត្តី។

រាជាធិរាជមិនសុខព្រះទ័យជាខ្លាំងនៅពេលទ្រង់បានព្រះសណ្ដាប់លឺនូវពាក្យសម្បថយ៉ាងអស្ចារ្យនេះ។ ក្នុងពិភពជំនឿឆ្វេងនៃនយោបាយភូមា ព្រះអង្គមានការភ្ញាក់ផ្អើលនៅពេលព្រះអគ្គមហេសីនៃព្រះអង្គម្ចាស់មិនហ្កោននៃអវៈបានចាញ់គភ៌សោយម្ហូបចំណីផ្សេងៗពីតំបន់ភូមាក្រោមមុនពេលព្រះនាងមានព្រះគភ៌។ ព្រះនាងបានផ្ដល់កំណើតដល់មិនយ៉ឺទ្ជ៏ហ្ស្វា មួយឆ្នាំបន្ទាប់ពីការចូលទិវង្គតរបស់ប៊ល៏ត្ឆាន់ធ៏។ ពិតមែនហើយ មិនយ៉ឺទ្ជ៏ហ្ស្វាក្រោយមកចំរើនវ័យក្លាយជាអ្នកបង្កហាយនភាពដល់រាជាធិរាជ។

គន្ថនិទ្ទេសន៍

• Harvey, G. E. (1925). History of Burma: From the Earliest Times to 10 March 1824. London: Frank Cass & Co. Ltd. 
• Htin Aung, Maung (1967). A History of Burma. New York and London: Cambridge University Press. 
• Pan Hla, Nai (1968) (ជាBurmese). Razadarit Ayedawbon (8th printing, 2005 រ.រ.). Yangon: Armanthit Sarpay. 
• Phayre, Major Gen. Sir Arthur Purves (1873). "The History of Pegu" 42: 47–55.
• Royal Historical Commission of Burma (1832) (ជាភូមា). Hmannan Yazawin. 1–3 (2003 រ.រ.). Yangon: Ministry of Information, Myanmar. 

ប៊ល៏ត្ឆាន់ធ៏ រាជវង្សហង្សាវត្តី ប្រសូត/កើត: រ. ខែធ្នូ ១៣៨៣ សុគត/ស្លាប់: រ. ខែធ្នូ ១៣៩០
ព្រះរាជគោរម្យងារ
មុនដោយ ប៊ង៉ានម៉ុន	រជ្ជទាយាទហង្សាវត្តី ១៣៨៣ – ១៣៩០	តដោយ ពញាធម្មរាជា