អធិរាជនៃបារាំង

ព្រះចៅអធិរាជនៃបារាំង
អតីតរាជធិបតេយ្យ
Imperial
វរលញ្ឆកររាជាធិរាជ
អធិរាជដំបូង ណាប៉ូលេអុងទី១ ១៨ ឧសភា ១៨០៤ – ៦ មេសា ១៨១៤ ហើយម្តងទៀតពីខែមីនា ដល់មិថុនា ១៨១៥
ក្សត្រដំបូង	ណាប៉ូលេអុងទី១
ក្សត្រចុងក្រោយ	ណាប៉ូលេអុងទី៣
ទូលហៅ	ព្រះចៅអធិរាជ
ព្រះរាជដំណាក់	ព្រះរាជវាំងធូលេរី, ប៉ារីស
រាជាធិបតេយ្យចាប់ផ្ដើម	១៨ ឧសភា ១៨០៤ ២ ធ្នូ ១៨៥២
រាជាធិបតេយ្យបញ្ចប់	២២ មិថុនា ១៨១៥ ៤ កញ្ញា ១៨៧០
អ្នកមានសិទ្ធិស្នងរាជ្យបច្ចុប្បន្ន	ហ្សង់-គ្រីស្តូហ្វ ណាប៉ូលេអុង

ព្រះចៅអធិរាជនៃបារាំង (ភាសាបារាំង: Empereur des Français) គឺជាងារព្រះរាជា និងមេដឹកនាំកំពូលនៃចក្រភពបារាំងទីមួយ និងទីពីរ។

ប្រវត្តិលម្អិត

ណាប៉ូលេអុងទាំងបួនអង្គ

ងារនិងមុខតំណែងនេះត្រូវបានចាប់ប្រើឡើងដោយរាជវង្សបូណាប៉ារត៍នៅពេលដែលណាប៉ូលេអុងត្រូវបានព្រឹទ្ធសភាបារាំងប្រកាសជាចៅអធិរាជនៅថ្ងៃទី១៨ ខែឧសភា ឆ្នាំ១៨០៤ និងបានឡើងអភិសេកនៅថ្ងៃទី២ ខែធ្នូ ឆ្នាំ១៨០៤ នៅឯវិហារនូត្រេ-ដាម ក្នុងទីក្រុងប៉ារីស។

ងារនេះផងដែរចង់បញ្ជាក់ថា អធិរាជគឺគ្រប់គ្រងដឹកនាំ"ប្រជាជនបារាំង" (ប្រទេសជាតិ) មិនមែនគ្រប់គ្រងតែបារាំង (រដ្ឋ) នោះទេ។ "ព្រះចៅអធិរាជនៃបារាំង" មានលក្ខណៈខុសគ្នាពី "ព្រះមហាក្សត្របារាំង" ដោយដើមឡើយ ព្រះមហាក្សត្រគឺជាអ្នកដែលចាត់ទុកប្រទេសជាកម្មសិទ្ធិផ្ទាល់ខ្លួន (ពោលគឺគិតតែពីផលប្រយោជន៍បុគ្គល និងបុគ្គលដែលនៅជុំវិញខ្លួន មិនសូវជាគិតដល់ប្រជាពលរដ្ឋ)។ ដើម្បីឱ្យប្រជាជនជឿជាក់លើបាន ងារ"ព្រះចៅអធិរាជនៃបារាំង"ក៏ត្រូវបានប្រកាសជា រាជាធិបតេយ្យអាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញ (អំណាចគឺត្រូវចែកគ្នាអនុម័ត មិនមែនស្ថិតនៅលើតែព្រះមហាក្សត្រតែមួយនោះទេ)។ គោរម្យងារនេះត្រូវបានបង្កើតឡើងក្នុងគោលបំណងចង់ការពារមុខមាត់ប្រទេសបារាំង ព្រោះនៅចុងទសវត្សឆ្នាំ១៧៩០ បារាំងគឺជារដ្ឋដែលពោរពេញទៅដោយភាពចលាចល មានសង្គ្រាមនិងជម្លោះទាំងក្នុងនិងក្រៅប្រទេស ហើយគោលបំណងមួយទៀតគឺចង់បញ្ជាក់ថា ក្រោយពីបដិវត្តន៍បារាំងបានបញ្ចប់ បារាំងគឺលែងប្រកាន់យកប្រព័ន្ធសក្តិភូមិតទៅទៀតឡើយ ហើយមកប្រកាន់រដ្ឋ-ជាតិតែមួយវិញ ដោយប្រជាជនមានសិទ្ធិស្មើៗគ្នា (នៅថ្ងៃទី១ ខែមករា ឆ្នាំ១៨០៥ សាធារណរដ្ឋបារាំងត្រូវបានប្តូរឈ្មោះមក ចក្រភពបារាំង)។

គោរម្យងារថ្មីថ្មោងនេះចង់បង្ហាញថា ការឡើងអភិសេករបស់ណាប៉ូលេអុងមិនមែនមានបំណងស្តាររបបរាជាធិបតេយ្យឡើងវិញនោះទេ ប៉ុន្តែជាការបង្កើតប្រព័ន្ធនយោបាយថ្មីគឺ ចក្រភពបារាំង។ រជ្ជកាលព្រះចៅណាប៉ូលេអុងទី១ ត្រូវបានបន្តរហូតដល់ថ្ងៃទី២២ ខែមិថុនា ឆ្នាំ១៨១៥ នៅពេលដែលព្រះអង្គចាញ់សង្គ្រាមនៅឯវ៉ាត់ធឺលូ រួចក៏ត្រូវគេនិរទេសទ្រង់ទៅកោះសង់ហេឡេណា រហូតដល់ថ្ងៃសង្គតរបស់ព្រះអង្គគឺនៅថ្ងៃទី៥ ខែឧសភា ឆ្នាំ១៨២១។ បន្ទាប់ពីរជ្ជកាលទីមួយរបស់ណាប៉ូលេអុងទី១ ត្រូវបានបញ្ចប់ រាជវង្សបួរបន (វង្សព្រះមហាក្សត្រដើម) ក៏បានឡើងកាន់អំណាចលើបារាំងម្តងទៀតក្នុងឆ្នាំ១៨១៤។ ចំណែកឯព្រះអង្គត្រូវបានគេធ្វើនិរទេសទៅកោះអ៊ែលបា ប៉ុន្តែណាប៉ូលេអុងបានរត់ភៀសខ្លួនរួចហើយក៏សម្រេចត្រឡប់មកដណ្តើមអំណាចនៅប្រទេសបារាំងវិញដោយទ្រង់បានដឹកនាំបារាំងអស់មួយរយៈពេលខ្លី (១១១ ថ្ងៃ) មុនពេលព្រះអង្គត្រូវក្រុមសម្ព័ន្ធមិត្តអឺរ៉ុបយកឈ្នះលើម្តងទៀត ហើយគេបាននិរទេសព្រះអង្គជាចុងក្រោយទៅកោះសង់ហេឡេណា។

ក្មួយប្រុសរបស់ណាប៉ូលេអុងព្រះនាម ល្វីស-ណាប៉ូលេអុង បូណាប៉ារត៍ បានរំលាយរដ្ឋសភាបារាំងដោយជោគជ័យនៅក្នុងឆ្នាំ១៩៥១ ហើយសាធារណរដ្ឋបារាំងទីពីរក៏ប្រែមកជាចក្រភពបារាំងម្តងទៀតបន្ទាប់ពីប្រជាមតិស្តារចក្រភពឡើងវិញបានប្រព្រឹត្តិទៅនៅថ្ងៃទី៧ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ១៨៥១។ ប្រធានាធិបតីល្វីស-ណាប៉ូលេអុង បូណាប៉ារត៍ដែលប្រជាជនបារាំងបានបោះឆ្នោតឱ្យ ក៏ក្លាយជាព្រះចៅអធិរាជនៃបារាំងជាផ្លូវការដោយមានព្រះនាមថា ណាប៉ូលេអុងទី៣។ រជ្ជកាលណាប៉ូលេអុងទី៣ បានបន្តរហូតដល់ថ្ងៃទី៤ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ១៨៧០ បន្ទាប់ពីព្រះអង្គបានត្រូវទ័ពព្រុសចាប់ព្រះកាយនៅឯសមរភូមិសេដង់ក្នុងសង្គ្រាមបារាំង-ព្រុស។ ល្វីស-ណាប៉ូលេអុងក៏ត្រូវបានគេនិរទេសទៅចក្រភពអង់គ្លេសរហូតដល់ថ្ងៃមរណៈគឺនៅថ្ងៃទី៩ ខែមករា ឆ្នាំ១៨៧៣។

ចាប់តាំងពីមរណភាពរបស់បុត្រតែមួយគត់របស់ណាប៉ូលេអុងទី៣ ព្រះនាមល្វីស ណាប៉ូលេអុងក្នុងឆ្នាំ១៨៧៩ មក មានសមាជិកមួយចំនួននៃរាជវង្សបូណាប៉ារត៍បានចេញអះអាងទាមទារថាពួកគេជាបុគ្គលមានសិទ្ធិស្នងរាជ្យសម្បត្តិដ៏សមស្រប។ បច្ចុប្បន្ននេះ សាល, អង្គក្សត្រណាប៉ូលេអុង គឺជាប្រមុខនៃរាជវង្សបូណាប៉ារត៍តាំងពីថ្ងៃទី៣ ខែឧសភា ឆ្នាំ១៩៩៧។

បញ្ជីព្រះចៅអធិរាជនៃបារាំង

ចក្រភពបារាំងទីមួយ

អត្ថបទដើម: ចក្រភពបារាំងទីមួយ

ព្រះនាម	ព្រះ​ឆាយា​ល័ក្ខណ៍	ព្រះជន្មាយុ	សោយរាជ្យ	បញ្ចប់រាជ្យ	វង្ស
ណាប៉ូលេអុងទី១		១៥ សីហា ១៧៦៩ – ៥ ឧសភា ១៨២១ (៥១ ព្រះវស្សា)	១៨ ឧសភា ១៨០៤	១១ មីនា ១៨១៤	បូណាប៉ារត៍

មួយរយថ្ងៃ

អត្ថបទដើម: មួយរយថ្ងៃ

ពេលដែលណាប៉ូលេអុងបានរត់គេចចេញពីកោះអ៊ែលបាហើយមកដឹកនាំបារាំងជាលើកទីពីរ។

ព្រះនាម	ព្រះ​ឆាយា​ល័ក្ខណ៍	ព្រះជន្មាយុ	សោយរាជ្យ	បញ្ចប់រាជ្យ	វង្ស
ណាប៉ូលេអុងទី១		១៥ សីហា ១៧៦៩ – ៥ ឧសភា ១៨២១ (៥១ ព្រះវស្សា)	២០ មីនា ១៨១៥	២២ មិថុនា ១៨១៥	បូណាប៉ារត៍
ណាប៉ូលេអុងទី២		២០ មីនា ១៨១១ – ២២ កក្កដា ១៨៣២ (២១ ព្រះវស្សា)	២២ មិថុនា ១៨១៥	៧ កក្កដា ១៨១៥	បូណាប៉ារត៍

ចក្រភពបារាំងទីពីរ

អត្ថបទដើម: ចក្រភពបារាំងទីពីរ

ព្រះនាម	ព្រះ​ឆាយា​ល័ក្ខណ៍	ព្រះជន្មាយុ	សោយរាជ្យ	បញ្ចប់រាជ្យ	វង្ស
ណាប៉ូលេអុងទី៣		២០ មេសា ១៨០៨ – ៩ មករា ១៨៧៣ (៦៤ ព្រះវស្សា)	២ ធ្នូ ១៨៥២	៤ កញ្ញា ១៨៧០	បូណាប៉ារត៍

មើលផងដែរ

• ចក្រភពបារាំងទីមួយ
• សង្គ្រាមណាប៉ូលេអូនិក