អ៊ីដ្រូស្តាទិច
អ៊ីដ្រូស្តាទិចជាការសិក្សាពីសន្ទនីយ៍គ្មានចលនា។ ផ្នែកនៃរូបវិទ្យានេះត្រូវបានបង្កើតដោយអាកស៊ីម៉ែដ។ អ៊ីដ្រូស្តាទិចគ្រាន់តែជាផ្នែកសមញ្ញបំផុតមួយរបស់មេកានិចនៃសន្ទនីយ៍ ប៉ុន្តែវាមានអ្វីជាច្រើនដែលយើងចាំបាច់ស្វែងយល់ពីវា។
សំពាធនៅក្នុងសន្ទនីយន៍
[កែប្រែ]តាមរយៈការពិសោធន៍ យើងសង្កេតឃើញថាសំពាធនៅក្នុងទឹកអាស្រ័យតែនឹងជំរៅនិងមិនអាស្រ័យនឹងទិសដៅទេ។ ជាក់ស្ដែង បើយើងយកប្រអប់រឹងចំហមាត់មួយ ដែលនៅលើមាត់នោះយើងពាសសន្ទះយឺតមួយ។ ប្រអប់នេះមានផ្ទុកខ្យល់ដែលមានសំពាធស្មើនឹងសំពាធបរិយាកាស។ ប្រសិនបើយើងយកប្រអប់នោះដាក់ក្នុងទឹក យើងនឹងឃើញថាសន្ទះនោះផតចូលក្នុង។ នេះបញ្ជាក់យ៉ាងច្បាស់ថាសំពាធរបស់ខ្យល់ក្នុងប្រអប់និងសំពាធរបស់ទឹកខុសគ្នា។ ជាពិសេសទៅទៀតបើគេដាក់ប្រអប់នោះកាន់តែជ្រៅ កំរិតផតកាន់តែខ្លាំង ដែលបញ្ជាក់ថាសំពាធអាស្រ័យនឹងជំរៅ។
សន្មត៖ នៅក្នុងឧទាហរណ៍ដូចតទៅ យើងកំនត់យកអ័ក្សឈរមានទិសដៅចុះក្រោម (z កើនកាលណាគេចុះក្រោម)
សន្ទនីយ៍មិនអាចរួមបាន អាចបញ្ជូនអំពើកំលាំងស្មើសាច់ល្អ។ សំពាធនៅជំរៅ z ជាផលបូកនៃសំពាធ P0 ដែលមានអំពើលើផ្ទៃលើ ជាមួយទំងន់ p នៃសសរសន្ទនីយ៍ដែលនៅលើបន្ទះយឺត។
ឧបមាថាសន្ទះមានផ្ទៃដេកនឹងបែរទៅលើ និងយក S ធ្វើជាក្រលាផ្ទៃរបស់វា។ សសរសន្ទនីយ៍ដែលនៅពីលើវាមានមាឌ S·z និងមានម៉ាស់ ρ·S·z ដែល ρ ជាម៉ាស់មាឌរបស់សន្ទនីយ៍។ ទំងន់របស់សសរសន្ទនីយ៍គឺ៖
ដែល g ជាសំទុះទំនាញផែនដី។ ដូចនេះ សន្ទះនោះរងនូវកំលាំង F
ដូច្នេះសំពាធសរសេរ៖
គឺបំរែបំរួលរបស់សំពាធជាអនុគមន៍នៃជំរៅនោះហើយ ដែលបង្កើតអោយមានដំនោលអាកស៊ីម៉ែដ។
សំពាធបរិយាកាស
[កែប្រែ]ប្រសិនបើគេចាត់ទុកខ្យល់ថាជាឧស្ម័នបរិសុទ្ធ នោះគេបានសំពាធបរិយាកាសនៅរយៈកំពស់ z និងកំនត់ដោយរូបមន្ត៖
ដែល
- P0 ៖ សំពាធនៅលើផ្ទៃដី
m ៖ ម៉ាស់របស់អាតូមខ្យល់
K ៖ ថេរបុលស្មាន់ , K=1,38.10-23 J/K
T ៖ សីតុណ្ហភាពដាច់ខាតគិតជា K (កែលវិន)
បារ៉ូម៉ែត
[កែប្រែ]យើងយកបំពង់មួយដែលមានបាតបិទជិត ជ្រលក់ទាំងស្រុងចូលក្នុងអង្គធាតរាវមួយ បន្ទាប់មកយើងបញ្ឈរវាដោយយកបាតបិទជិតដាក់ឡើងលើ និងមាត់ចំហដាក់ត្រាំក្នុងអង្គធាតុរាវដដែល។
សំពាធរបស់បរិយាកាសដែលមានអំពើលើផ្ទៃអង្គធាតុរាវ ជួយទ្រអង្គធាតុរាវនៅក្នុងបំពង់នោះ។ ប្រសិនបើបំពង់នោះមានទំហំធំគួរសម នោះគេទទួលបានសុញ្ញាកាសនៅពីលើសសរអង្គធាតុរាវក្នុងបំពង់ (តាមការពិត គេឃើញថាមានចំហាយអង្គធាតុរាវដ៏តិចតួចដែលមានសំពាធទាប ស្មើនឹងសំពាធចំហាយឆ្អែត)។
ដោយវាស់កំពស់ h របស់សសរអង្គធាតុរាវ គេអាចកំនត់សំពាធបរិយាកសតាមរូបមន្ត៖
កំពស់នោះមានតំលៃប្រហែល ១០ m ក្នុងករណីដែលអង្គធាតុរាវនោះជាទឹក និង ៧៦ cm ក្នុងករណីបារ៉ត។ នេះជាគោលការណ៍របស់បារ៉ូម៉ែត។
ករណីពិត
[កែប្រែ]កាលណាគេនិយាយពីបំរែបំរួលកំពស់ គេមិនអាចចាត់ទុកទំនាញផែនដី ថាថេរបានទេ។ ដូច្នេះ g អាស្រ័យនឹង z។ ជាងនេះទៅទៀត ប្រសិនបើសន្ទនីយ៍នោះជាឧស្ម័ន គេមិនអាចចាត់ទុកវាថាជាអង្គធាតុមិនអាចរួមបាន បានទេ។ ហេតុនេះ ρ ក៏អាស្រ័យនឹង z ដែរ។ ប៉ុន្តេដោយសារបំរែបំរួលរបស់ ρ នេះវាមិនសូវខ្លាំង ប្រសិនបើសំពាធមិនសូវប្រែប្រួល គេអាចចោលវាបានក្នុងករណី z មិនសូវប្រែប្រួលប៉ុន្មាន។
ចំពោះបំរែបំរួលដ៏តូច dz របស់ z, គេអាចសរសេរ៖
ធ្វើអាំងតេក្រាលវាទៅ៖
ប្រសិនបើយើងស្គាល់ពីប្រភេទឧស្ម័ននោះ ឧទាហរណ៍ជា ឧស្ម័នបរិសុទ្ធ នោះ ចំពោះម៉ាស់ m នៃឧស្ម័នដែលគេអោយ យើងអាចរកទំនាក់ទំនងរវាងមាឌ V ជាមួយសំពាធ P និងទំនាក់ទំនងរវាងម៉ាស់មាឌ ρ ជាមួយសំពាធ P ៖
ប្រសិនបើ ρ0 និង P0 ជាតំលៃនៅរយៈកំពស់ z0 ពីគោលប្រព័ន្ឋ។