ខម

ខុម (ថៃ៖ ខម, បញ្ចេញសំឡេង [kʰɔ̌ːm]) គឺជាពាក្យភាសាថៃដែលសំដៅទៅលើប្រជាជន និងអរិយធម៌នៃអាណាចក្រខ្មែរបុរាណ។ ការប្រើប្រាស់របស់វាត្រូវបានកត់ត្រានៅដើមសតវត្សទី 13 ទោះបីជាអត្ថន័យពិតប្រាកដរបស់វា — ថាតើវាសំដៅទៅលើចក្រភពជាក់លាក់មួយ សម័យប្រវត្តិសាស្ត្រជាក់លាក់ ឬប្រជាជន Khom ជាទូទៅ — គឺមិនច្បាស់លាស់ពេញប្រវត្តិសាស្ត្រ។[1] ពាក្យនេះត្រូវបានប្រើប្រាស់យ៉ាងទូលំទូលាយនៅក្នុងការសរសេរប្រវត្តិសាស្ត្រថៃនៅសតវត្សរ៍ទី 20 ដែលមួយផ្នែកជាមធ្យោបាយមួយដើម្បីផ្តាច់ទំនាក់ទំនងនៃអរិយធម៌សម័យអង្គរ ដែលទីតាំងបុរាណវត្ថុជាច្រើនត្រូវបានផ្សព្វផ្សាយពាសពេញប្រទេសថៃបច្ចុប្បន្ន ពីជនជាតិខុមបច្ចុប្បន្ន ដែលបង្កើតបានជាប្រជាជនភាគច្រើន។ នៃប្រទេសកម្ពុជា ដែលប្រជាជនថៃជាច្រើនជឿថាជាពូជសាសន៍អន់ជាងមិនទាក់ទងនឹងប្រជាជននៃអាណាចក្របុរាណ។ នេះគឺជាប្រធានបទដែលប្រើជាទូទៅសម្រាប់មនោសញ្ចេតនាប្រឆាំងនឹងខុមនៅក្នុងសុន្ទរកថាជាតិនិយមថៃ។[2][3]

ដាច់ខាត រាល់ការថតខ្សែភាពយន្តក៏ដូចជាការផ្សព្វផ្សាយចម្លងវប្ប ធម៌សៀមតែងតែមិនហៅ សិល្បៈខ្មែរ អោយចំនោះទេ ពួកគេហៅថា សិល្បៈខម !នេះជាចំណែកមួយអោយពិភពលោកឆ្ងល់ថា ខមជាអ្នកណា?ថ្មីៗនេះជនជាតិស្យាមមួយចំនួន ក៏បានតាំងនាមខ្លួនឯង ថាជា ខម ឯខ្មែរសព្វថ្ងៃត្រឹមតែជនជាតិជំនាន់ថ្មីតែប៉ុណ្ណោះ ! នេះជា ចេតនាលួចចម្លងសិល្បៈវប្បធម៌ខ្មែរដែលយក ពាក្យថាខមមកកំបាំងមុខពិភពលោក ។ ។

សូមមើលផងដែរ

សៀវភៅព្រះពុទ្ធសាសនា

គម្ពីរវិមុត្តិមគ្គ

ពុទ្ធវំសានុក្រម

លោកតាដំបងក្រញូង