ច្បាប់ស្រី
កុំស្ដាប់ប្រុសណាស្រីៗគ្នាយើង ប្រុសៗចង់ល្អចង់ស្តែរួលខ្លួនគេទេ កុំលះបង់ពេកល្មមៗចាកចេញទៅ
ច្បាប់ស្រីត្រូវបានតែងនិពន្ធឡើងដោយបណ្ឌិត ម៉ឺន មៃ ជាបទភុជង្គលីលា។
នេះបទកំណត់ចងជា | ភុជង្គលីលា | ចងជាច្បាប់ស្រី។ |
កាលនាងឥរន្ទវតី | ចរចាកតាមប្ដី | គឺបុណ្យយក្សា[១]។ |
នាងវិមលាជាព្រះមាតា | បើកបន្ទូលថា | ហៃកូនពិសី។ |
នាងនឹងត្រាច់ត្រង់តាមប្ដី | ចេញចាកអំពី | ពិភពនាគនេះ។ |
ទៅឋានមនុស្សលោកនាយអេះ | ចូរនាងចាំចេះ | បម្រើស្វាមី។ |
ធ្វើវត្តប្រតិបត្តិប្រក្រតី | កុំឲ្យស្វាមី | អាក់អន់ចិន្ដា។ |
នាងអើយគម្ដែង[២]ក្រឡា | ជាម្ចាស់សិរសា | កូនកុំមាក់ងាយ។ |
ហៃកូនស្រីស្ងួនមាសម្ដាយ | ក្រណាស់នាងអាយ | តាមដោយច្បាប់ស្រី។ |
ក្រមួយមិនបានសម្ដី | ពាក្យទន់តិចនៃ | ឲ្យញាតិចូលចិត្ត។ |
ក្រមួយមិនចេះរិះគិត | ឃើញញាតិឆ្ងាយជិត | ហៅឡើងឆីស្លា។ |
ទោះមានមិនមានក្ដីណា | ពាក្យផ្អែមចរចា | ទើបគេស្រឡាញ់។ |
កុំជួចិត្តស្មូរកំណាញ់ | មិនមានអស់អញ | នឹងញាតិសន្ដាន។ |
កើតយសរបស់ផងបាន | កើតសុខក្សេមក្សាន្ដ | ពីព្រោះកូនស្រី។ |
ទោះនឹងនិយាយស្រដី | ការកេរជាស្រី | កុំស្ដីឡេះឡោះ។ |
ថាលេងដូចក្មេងញ៉េះញ៉ោះ | ឃើញប្រុសកម្លោះ | សសៀរចូលជិត។ |
សើចព្រៀងកញ្ឆៀងមិនគិត | ប្រុសព្រើលបានចិត្ត | វាហ៊ានដោយសារ។ |
ហៅស្រីអប្រិយឥតការ | ឥតមានឥរិយា | មារយាទក្នុងខ្លួន។ |
សើរើពុំធ្វើនឹងនួន | ស្រដីមិនមួន | មិនមានអៀនអន់។ |
ឃើញគេបៀតបែរគយគន់ | សើចសួរចំអន់ | ចំអកឲ្យប្រុស។ |
ហៅស្រីអប្រិយទុយ៌ស | មិនខ្លាចខ្លួនខុស | មារយាទក្រឹត្យក្រម។ |
ធ្វើការអង្គុយច្រឡំ | នឹងសមពុំសម | ថាឯងជាស្រី។ |
មិនកោតមិនខ្លាចចិត្តប្ដី | ឲ្យប្រុសដទៃ | មាក់ងាយប្ដីណា។ |
ហៅស្រីឥតលក្ខណា | ឥតមានកិរិយា | មារយាទពុំសម។ |
ធ្វើការផងណាប្រើខំ | ទោះត្បាញចាក់ដំ | នាងខំឲ្យហើយ។ |
កុំទុកទៅមុខទៀតឡើយ | ថាចាំបង្ហើយ | កម្រណាស់ណា។ |
ទោះធ្វើហូលគោមព្រែ[៣]ផ្កា | ដាក់ត្បាញហើយណា | បានស្រេចសឹមធ្វើ។ |
ធ្វើឲ្យកើតកេរ្តិ៍ប្រសើរ | ហើយកុំឲ្យដើរ | លេងផ្ទះគេណា។ |
ឱស្ងួនខ្លឹមខ្លួនរក្សា | នាងខំធ្វើការ | ទាន់ខ្លួនក្រមុំ។ |
មានប្ដីបានអ្វីជាខំ | រវល់កូនយំ | កម្រចេះឆ្លាត។ |
ព្រួយចិត្តគំនិតចង្អៀត | មួយហើយមួយទៀត | យំទារតែឆី។ |
រីងព្រួយទាំងមួយទាំងពីរ | រកបានឲ្យឆី | ទើបបានបាត់មាត់។ |
ទៅកាន់ការធ្វើឲ្យស្ទាត់ | ហូលគោមគាត់កាត់ | អន្ទងត្បាញទៅ។ |
កុំទុកក្នុងស្មុគស្មាញនូវ | ក្រែងដល់យូរទៅ | ខាតខូចអសារ។ |
ហៃកូនស្រីស្ងួនមាតា | ចូរចាំរក្សា | កុំភ្លេចស្មារតី។ |
ចូររករៀនយកច្បាប់ស្រី | ឲ្យកោតខ្លាចប្ដី | គម្ដែងក្រឡា។ |
ធ្វើវត្តប្រតិបត្តិសោតណា | ឲ្យនាងរក្សា | ភ្នក់ភ្លើងទាំងបី។ |
ឲ្យកាត់ឲ្យគង់ប្រក្រតី | សព្វថ្ងៃកុំឲ្យបី | ភ្លេចផ្លុំឲ្យឆេះ។ |
ក្រែងរាលដូចដាលព្រាយប្រេះ | កើតក្ដៅរលេះ | រលាយអស់អង្គ។ |
ភ្លើងក្រៅកុំនាំទៅក្នុង | ឲ្យឆេះបំផ្លុង | ឬផ្លុំបង្កាត់។ |
ភ្លើងក្នុងមិនប្រុងប្រយ័ត្ន | នាំមកបង្កាត់ | ឲ្យឆេះឯក្រៅ។ |
អុជអាលបណ្ដាលឲ្យក្ដៅ | ដាលដល់កូនចៅ | អសោចអប្រិយ។ |
ឲ្យនាងខំប្រុងស្មារតី | មើលភ្លើងទាំងបី | រក្សាឲ្យគង់។ |
ភ្លើងនោះឲ្យកូនពុំលង់ | នឹងឲ្យឧត្ដុង | ឧត្ដមកន្លង។ |
កើតយសរបស់ទ្រព្យផង | បរិបូរឥតហ្មង | ប្រសើរក្ដាត់ណា។ |
ភ្លើងមួយនោះឲ្យរក្សា | គឺគុណមាតា | បិតាស្ងូនគ្រង។ |
ឲ្យនាងធ្វើដោយគន្លង | ប្រណិប័តន៍កុំឆ្គង | នឹងម្ដាយឪពុក។ |
ឲ្យខំថែទាំញ៉ឹកញ៉ុក | ចំណីចំណុក | ចំណង់អាត្មា។ |
កុំឃ្លានទុកឆីឡើយណា | ឆ្ងាញ់ឈ្ងុយពិសា | ជូនជាប្រក្រតី។ |
ពាក្យពេចន៍ការកិច្ចអ្វីៗ | អត់ឱនកុំបី | ឲ្យអាក់ចិន្ដា។ |
ភ្លើងមួយគម្ដែងក្រឡា | គឺប្ដីអាត្មា | ឋិនថេររួមរ័ក្ស។ |
ឲ្យនាងប្រណិប័តន៍ជឿជាក់ | កុំធ្វើឲ្យអាក់ | ឲ្យអន់ចិត្តប្ដី។ |
អត់ឱនខ្លាចខ្លួនជាស្រី | កុំឲ្យស្រដី | ទុកគេជាស្មើ។ |
ទោះកើតហេតុភេទសារពើ | ពាក្យពុំប្រសើរ | ជញ្ជឹងចាំស្ដាប់។ |
ទោះប្ដីស្រដីពុំគាប់ | ពុំគួរឲ្យប្រាប់ | បានដឹងដល់ម្ដាយ។ |
កើតខឹងរែងរីងខ្ចរខ្ចាយ | ឮពាក្យពីម្ដាយ | ខ្សឹបខ្សៀវប្រាប់ប្ដី។ |
មិនក្សាន្តបែកបានពីប្ដី | កើតជាសម្ដី | សួរចុះសួរឡើង។ |
ពុំស្ងាត់ស្ងៀមមាត់ចចើង | ជជែកនាំឡើង | ចចើងមិនបាត់។ |
តតាំងពាក្យខ្លាំងមិនស្ងាត់ | មិនស្ងៀមឲ្យបាត់ | ឲ្យបានទីសុខ។ |
ជជែកស្ទើរបែកទាំងស្រុក | មិនមានហៅសុខ | យូរលង់ឡើយនៃ។ |
នេះហៅភ្លក់ភ្លើងទាំងបី | ម្ដាយផ្ដាំកូនស្រី | ឲ្យខំរក្សា។ |
នាងគម្ដែងក្រឡា | ខុសឆ្គងម្ដេចម្ដា | ម្ដាយផ្ដាំកូនស្រី។ |
ឲ្យអត់សង្កត់ហឫទ័យ | កូនកុំស្រដី | ដើមប្ដីកំបាំង។ |
កុំជេរកុំចេញជាខ្លាំង | ខ្សត់ខ្សោយខ្លៅខ្លាំង | នាងកុំមើលងាយ។ |
ល្ងង់ខ្សោយប្រើឲ្យនិយាយ | ណែនាំលេងលាយ | ឲ្យស្រួលវាចា។ |
ទោះប្ដីស្រដីម្ដេចម្ដា | ខេខឹងជេរថា | បោះពាក្យទម្ងន់។ |
ក្រោធក្រេវឆុលឆេវមិនអន់ | មិនអាក់ស្រោកស្រន់ | ដោយចិត្តគ្នាន់ក្នាញ់។ |
រអ៊ូរទាំទន្ទេញ | ជេរថាជន្លេញ | ត្បិតទាស់នឹងចិត្ត។ |
ឲ្យកូនស្រីស្ងួនខំអត់ | ឲ្យបានរលត់ | រលាយកំហឹង។ |
កុំកូនកាន់ខ្លួនប្រែប្រឹង | តតបទៅនឹង | អ្នកជាស្វាមី។ |
ខេខឹងក្រញឹង[៤]សម្ដី | មិនគិតខ្លួនស្រី | ស្រដីទ្រគោះ។ |
ប្រកែកស្ដីពាក្យគំរោះ | គំរាមបញ្ឆេះ | បញ្ជោរឲ្យខឹង។ |
រឹងរូសមើលមុខសម្លឹង | សម្លក់ទៅរឹង | ចចឹងចង់ឈ្លោះ។ |
រឹងឆ្លងឆ្លើយពាក្យបញ្ឆេះ | បំបែកជាឈ្លោះ | បំបែរពុំទៀង។ |
ជេរថាឆ្កែឆ្មាបំព្រៀង | ដៀលត្មះបញ្ឆៀង | បញ្ឈឺចិត្តប្ដី។ |
បោះបោកប្រទះអ្វីៗ | ចាប់ចោលទៅដី | បែកបាក់ពុំគិត។ |
មិនស្រួលទទួលបាត់មាត់ | ម្នះម្នាក្នុងចិត្ត | ឲ្យបានប្ដីចាញ់។ |
ទើបបានសុខចិត្តជាវិញ | ហៅស្រីម្នះម្នេញ | អាប់កេរ្តិ៍យសឆ្ងាយ។ |
ហៅកូនស្រីស្ងួនមាសម្ដាយ | ខុសណាស់នាងអាយ | កុំធ្វើដូចគេ។ |
ទោះបីបើប្ដីនាងជេរ | នាងចូលទៅឯ | ដំណេកគិតសិន។ |
ចេញមកនាងយកពាក្យទន់ | ស្រដីឲ្យអន់ | ស្រាយទោសនោះទៅ។ |
ទោះបីបើប្ដីប្រដៅ | ចូរនាងចាំនៅ | ទុកក្នុងអាត្មា។ |
ពាក្យពេចន៍កុំភ្លេចឡើយណា | ក្រែងឆ្គងម្ដេងម្ដា | ត្បិតបានផ្ដាំស្រាប់។ |
ព្រោះឯងមិនក្រែងមិនស្ដាប់ | ពាក្យគេបង្កាច់ | បង្កើតតែឈ្លោះ។ |
ឥតសុខអាក្រក់តែឈ្មោះ | ឮគេប្រឈ្លោះ | មិនចេះហៅល្ហែ។ |
នេះពុំរាប់ជាស្ត្រីទេ | ជាអ្នកប៉ោឡែ | ចិត្តចោរដកទង។ |
ឲ្យមាត់បង្គ្របប្ដីផង | ឲ្យគេស្ដាប់ហោង | ថាឯងគ្រាន់បើ។ |
គឺមោះនាងនោះមិនប្រើ | មិនបើកឲ្យដើរ | បញ្ចើឲ្យទេ។ |
ទោះបីប្ដីប្រើមាសមេ | កុំកូនចំអែ[៥] | ចំអៀកមិនទៅ។ |
ឆ្ងាយជិតកុំគិតរង់នៅ | ក្រោកក្រេសដើរទៅ | កុំឲ្យប្ដីជេរ។ |
កុំទៅនៅយូរផ្ទះគេ | រវល់ទំនេរ | រវៀសមកណា។ |
ហៃកូនខ្លឹមខ្លួនមាតា | ជាស្រីនេះណា | កម្រណាស់នាង។ |
មិនថាត្បិតល្អរូបរាង | មិនរើសត្បិតជាង | ចេះការទាំងគ្រប់។ |
មិនបានស្គាល់ទិគោរព | ស្គាល់ទេឧបទ្រព | ទាំងដប់ប្រការ។ |
ហៅតែនឹងល្អរូបា | ពិតហើយចេះការ | គួរកោតដោយយ៉ាង។ |
មួយរូបល្អសសន្លាង[៦] | ឥតគេផ្ទឹមខាង | ច្បាប់ផងមិនចេះ។ |
ល្អពិតគំនិតមិនផេះ | ទោះខ្មៅក្រងេះ | ការសោតសមគួរ។ |
គឺមោះនាងនោះមិនជួ | ចេះដឹងសមគួរ | ស្គាល់អស់ឥរិយា។ |
នេះឯងពីព្រេងលោកថា | ហៅល្អរូបា | កបកល្យាណី។ |
ហៃកូនស្រីស្ងួនពិសី | ម្ដាយប្រាប់អំពី | ឧបទ្រពចង្រៃ។ |
កាន់ក្បាលប្ដីហើយរកចៃ | មិនបានលើកដៃ | បិទទូលសំពះ។ |
លោកទុកស្មើកុកទំផ្ទះ | រង្គំរង្គះ | នឹងបង់អស់ទ្រព្យ។ |
កន្លងជើងប្ដីពុំគាប់ | ព្រោះចិត្តចង់ឆាប់ | រំលងជើងប្ដី។ |
ស្មើសត្វលលកស៊ីខ្មោចខ្មី | ហើយច្រាលអប្រិយ | កើតព្យាធិរោគា។ |
ចង្រៃមួយនៃរាល់គ្នា | ចេញចូលមាត់ទ្វារ | ពុំបានបិទបាំង។ |
ធ្វេសប្រាណខុសខានមិនរាំង | មិនរុញបំបាំង | មើលយល់សាយសុស។ |
ទុកស្មើគេអុជចន្លុះ | ឲ្យចោរចូលផ្ទះ | យកទ្រព្យទាំងឡាយ។ |
ស្រីមួយសើចលេងក្អាកក្អាយ | ឮលេខចម្ងាយ | រំលងផ្ទះបី។ |
ស្មើសត្វចចាត[៧]បក្សី | ចូលភូមិផងក្ដី | ចង្រៃក្ដាត់ណា។ |
ស្រីមួយដេកដាក់កាយា | ប្រះប្រែអាត្មា | ឲ្យខ្នងទៅប្ដី។ |
ទុកស្មើពស់ក្រាយ[៨]អប្រិយ | ឡើងផ្ទះឥតបី | ឥតបើគណនា។ |
ចង្រៃកាចក្រៃពុំជា | នឹងព្រាត់ប្រាសគ្នា | ពុំបានវែងឆ្ងាយ។ |
ស្រីមួយសក់វែងអន្លាយ | រំសុសរំសាយ | សក់សោតរេរា។ |
នៅមាត់អណ្ដូងមាត់ទ្វារ | បីដូចមជ្ជរា | ឆ្មាលាក់ក្រចក។ |
ចង្រៃឥតបីបើរក | រេរាសំកក | មិនចុកសក់ងាយ។ |
ស្រីមួយដើរទៅទាត់ជាយ | ឮលាន់ស្ទើរធ្លាយ | ប្រថពីសន្ធឹក។ |
សំពត់ដាច់ដាចមិននឹក | ដើរឮគគឹក | ស្មើសូររន្ទះ។ |
ញ៉ាំញើសំណើរលះ | ដាក់ជើងលើផ្ទះ | គគ្រាំងគគ្រេង។ |
កក្រើកផ្ទះទាំងបីល្វែង | ដូចកលគេសែង | របស់ចេញទៅ។ |
ស្រីមួយឃើញទ្រព្យនៅផ្លូវ | កន្លងហួសទៅ | មិនចាប់ចេញទុក។ |
ពុំចេរចំណេរទៅមុខ | ពុំចេះដាក់ទុក | រាយរាល់តែល្វែង។ |
ទ្រព្យនោះរលោះចេញឯង | ចង្រៃទាស់ទែង | ធ្វើឲ្យអន្តរាយ។ |
ទោះឆីចំណីនូវបាយ | លបលូកកកាយ | ពម[៩]ពុំសណ្ដាប់។ |
កូនអើយនេះហើយចូរស្ដាប់ | ហៅក្ដីឧបទ្រព | ទាំងដប់ប្រការ។ |
ឲ្យចៀសអស់ទាំងនេះណា | ឲ្យរៀនលក្ខណា | ទាំងប្រាំពីរផង។ |
គឺព្រះមានបុណ្យកន្លង | ទេសនាចែងចង | ជាបទគាថា។ |
មួយមាតុមួយមិត្តភរិយា | កាតុភរិយាជាតិ | ទាសភរិយាផង។ |
ទាំងបួនប្រសើរឥតហ្មង | គួរឲ្យចាំចង | ទុកក្នុងអង្គា។ |
រីឯហៅមាតុភរិយា | ប្រពន្ធនោះជា | លោកទុកស្មើម្ដាយ។ |
ចរិតបីប្រការក្នុងកាយ | មួយចង់ខ្វល់ខ្វាយ | ប្រយោជន៍ឲ្យប្ដី។ |
បានថ្កើងរុងរឿងឮល្បី | មិនឲ្យអាប់ប្ដី | ឲ្យបានសក្តិយស។ |
មួយបើប្ដីស្លៀកពាក់ចាស់ | យកថ្មីឲ្យផ្លាស់ | ចាស់ស្លៀកខ្លួនឯង។ |
ចេះរៀបរណ្ដាប់តាក់តែង | ចំណីផងស្វែង | រកមកឲ្យប្ដី។ |
មួយបើប្ដីឈឺថ្កាត់អ្វី | ព្រួយប្រឹងមើលប្ដី | រកថ្នាំសង្កូវ។ |
រកពេទ្យមេមត់នូវគ្រូ | គ្រោះយាមគន់គូរ | មើលប្ដីឲ្យជា។ |
រីឯហៅភាតុភរិយា | ប្រសើរសោភា | ប្រពន្ធស្មើបង។ |
នោះមានចរិតពីរផង | ដូចប្អូននិងបង | ចិត្តមូលមួយប្រាណ។ |
មួយធ្វើឲ្យប្ដីក្សេមក្សាន្ត | របស់ប្ដីបាន | ចេះទុករក្សា។ |
មួយទោះឮពាក្យអ្នកណា | គេតិះដៀលថា | ស្រដីពីប្ដី។ |
ពុំត្រូវអាស្រូវអប្រិយ | ចេះការកេរ្តិ៍ប្ដី | បែរបានជាសុខ។ |
ទោះបីបើប្ដីមានទុក្ខ | គិតឲ្យបានសុខ | យកខ្លួនធានា។ |
មួយសោតឯមិត្តភរិយា | មានចរិតជា | បីប្រការមិញ។ |
បីដូចកលមិត្តសម្លាញ់ | មានចិត្តអស់អញ | មិនឲ្យមានហ្មង។ |
បីដូចកលប្អូននិងបង | ប្រាសយូរលង់ហោង | ទើបមកជួបគ្នា។ |
មានចិត្តប្រតិព័ទ្ធមហិមា | ត្បិតបានជួបគ្នា | មិនឲ្យមានហ្មង។ |
មួយមានមារយាទកន្លង | ទោះឃើញប្រុសផង | មិនល្អៀងចិត្តទៅ។ |
រីទាសភរិយានោះកូវ | ក្នុងមាត្រាត្រូវ | ប្រពន្ធខ្ញុំប្ដី។ |
ចរិតប្រាំបីប្រការខ្មី | មួយចិត្តខ្លាចប្ដី | ក្រែងប្ដីវាយជេរ។ |
ប្រុងចិត្តការគិតខ្មាសគេ | មិនឲ្យប្ដីជេរ | បន្ទោសខ្លួនបាន។ |
ទោះខឹងប្ដីក្រៃប៉ុន្មាន | មិនចេះហៅហាន | ឆ្លើយឈ្លោះតមាត់។ |
មួយទោះប្ដីនោះកាចក្ដាត់ | ខឹងដល់វាយវាត់ | ជេរចោរដកទង។ |
មិនហ៊ានឆ្លើយឈ្លោះរំលង | តតបទៅផង | ក្រែងឮកេរ្តិ៍ឆ្ងាយ។ |
មួយចេះប្រដាប់រៀបបាយ | ប្ដីដើរជិតឆ្ងាយ | មិនហ៊ានបរិភោគ។ |
អត់ចាំទម្រាំប្ដីមក | ជួបជុំទើបយក | បរិភោគផងគ្នា។ |
នេះឯងហៅទាសភរិយា | សម្ដេចភគវា | ទេសនាប្រោសប្រាប់។ |
បើអស់ស្រីណាបានស្ដាប់ | យកទុកជាច្បាប់ | ក្នុងប្រាណសព្វថ្ងៃ។ |
លុះអស់អាយុក្សិណក្ស័យ | បានទៅកើតឰ | តុសិតសួគ៌នាយ។ |
នឹងបានក្សេមក្សាន្តពណ្ណរាយ | សេពសុខសប្បាយ | និរទុក្ខកយា។ |
រីឯប្រពន្ធពុំជា | ពេជ្ឈឃាតភរិយា | ចរិតមានបួន។ |
កុំឲ្យយកទុក្ខក្នុងខ្លួន | ឲ្យចៀសចេញជួន | កើតកម្មវេរា។ |
មួយចិត្តគំនិតចង់ជា | ឆ្លាស់ឆ្លើយបំពារ | បំពានឲ្យប្ដី។ |
ប្រទូសរឹងរូសខ្ញូវខ្ញី | មិនចេះចាញ់ប្ដី | ថាឯងគ្រាន់បើ។ |
ឆ្លើយឆ្លងសូរសងបណ្ដើរ | ចង់ឈ្លោះឲ្យស្មើ | ឲ្យលើសប្ដីវិញ។ |
មួយមិនចង់ធ្វើបំពេញ | បង្អាប់ប្ដីវិញ | ឲ្យថ្កើងខ្លួនឯង។ |
អាងចេះដៀលតិះពុំក្រែង | ឲ្យប្ដីស្ដាប់ឯង | ដោយចិត្តអន្ធពាល។ |
មួយមានចិត្តនោះស្រើបស្រាល | ចង់ត្រេកត្រអាល | ចោលពេញមុខប្ដី។ |
មួយចិត្តទ្រឹស្ដិទ្រុស្ដអប្រិយ | ចង់សម្លាប់ប្ដី | ស្រឡាញ់ប្រុសទៀត។ |
គិតកាប់សម្លាប់បង់ម្សៀត | នឹងយកប្រុសទៀត | ធ្វើប្ដីមរណា។ |
រីឯសត្រូវភរិយា | ចរិតពុំជា | ប្រាំពីរប្រការ។ |
មួយមិនខ្លាចប្ដីអាត្មា | បង្គាប់ត្រង់ណា | ពុំធ្វើតាមចិត្ត។ |
មួយទ្រឹងទ្រមឹងស្ងៀមស្ងាត់ | ប្ដីសួរបីម៉ាត់ | ពុំស្រដីផង។ |
មួយប្ដីស្រដីគន្លង | ប្រដៅច្បាប់ផង | ពុំចូលចិត្តស្ដាប់។ |
មួយមិនចង់ឲ្យប្ដីគាប់ | មិនចង់ប្រដាប់ | ឲ្យប្ដីថ្កុំថ្កើង។ |
មួយទោះនឹងស្រដីឡើង | ពាក្យធំចចើង | ចចេសនឹងប្ដី។ |
មួយទោះប្ដីលោះខ្ញុំស្រី | វាបម្រើប្ដី | មិនឲ្យអាក់អន់។ |
ឃើញគាប់រីងស្អប់ក្នាញ់គ្នាន់ | ក្នុងចិត្តប្រច័ណ្ឌ | ជេរថានាយអាយ។ |
មួយត្បិតប្ដីមានសាហាយ | ហួរហែកសុសសាយ | ឲ្យប្ដីអាស្រូវ។ |
រីចោរភរិយានោះកូវ | ចរិតពុំត្រូវ | មានបីប្រការ។ |
មួយចង់ចាយទ្រព្យប្ដីណា | ឲ្យខូចអសារ | មិនគង់ជាល្អ។ |
មួយប្ដីឃ្មាតខ្មីខំរក៍ | របស់បានមក៍ | មិនថែទាំទុក។ |
លួចឲ្យទៅម្ដាយឪពុក | ប្ដីសួររកមុខ | មិនប្រាប់ឡើយណា។ |
មួយខ្ជិលមិនចង់ធ្វើការ | កុហកមុសា | ថាឯងរវល់។ |
ដេកលេងចំខែងអស់កល | លុះប្ដីគេយល់ | ពុតធ្វើជាឈឺ។ |
ទទូរដេកថ្ងូរហ៊ឺៗ | ប្ដីហៅមិនឮ | ពុតចង់តែស្លាប់។ |
នេះហៅប្រពន្ធពុំគាប់ | ស្រីណាកាន់ខ្ជាប់ | ពុំដែលរសាយ។ |
លុះអស់អាយុក្ល័យក្លាយ | ធ្លាក់ទៅអបាយ | ទាំងបួនចំពូក។ |
តែងនឹងរងទុក្ខរងសោក | រំដោះរួចមក | កើតជាមនុស្សខ្ទើយ។ |
ហេតុអកុសលនេះហើយ | ត្បិតខ្លួនឥតត្រើយ | ធ្វើខុសគន្លង។ |
ខុសវត្តប្រតិបត្តិឆ្គាំឆ្គង | មិនរៀងមិនរង | ខុសនឹងច្បាប់ស្រី។ |
មាក់ងាយនោះមានប្រាំបី | មានក្នុងបាលី | ព្រះធម៌លោកថា។ |
មាក់ងាយមួយនោះឯងណា | ត្បិតប្ដីពិការ | មិនបានមាំមួន។ |
ខឹងស្អប់ធុញថប់មិនទ្រាំ | មិនមានរកថ្នាំ | គ្រូគ្រោះមេមត់។ |
មើលប្ដីឲ្យជាឆាប់ផុត | ខឹងវិញមិនអត់ | បន់ឲ្យប្ដីស្លាប់។ |
មាក់ងាយមួយប្ដីខ្សត់ទ្រព្យ | គ្មានកេរកោះគាប់ | ស្មើនឹងអាត្មា។ |
ដៀលត្មះថាច្រាសដោយសារ | ព្រោះខ្ជិលធ្វើការ | ទើបគ្មានរបស់។ |
មាក់ងាយត្បិតប្ដីអប្បយស | ឯងត្រកូលខ្ពស់ | ពូជពង្សពុំស្មើ។ |
ឆ្មើងខ្លួនឲ្យប្ដីបម្រើ | ឈ្លោះឡើងហើយដើរ | ដៀលត្មះពូជពង្ស។ |
មាក់ងាយមួយត្បិតប្ដីល្ងង់ | ខ្លៅខ្លួនទ្រមង់ | ទ្រមក់យឺតយូរ។ |
ដៀលត្មះពុំចេះអាសូរ | សម្ដីខ្មោះខ្មូរ | មិនក្រែងប៉ុនសក់។ |
មាក់ងាយមួយប្ដីអាក្រក់ | សាច់ខ្មៅប៉ប៉ក់ | មុខអុតស៊ីសុស។ |
កន្ទ្រល រោងរលក្រអុះ | សក់ស្កាញស្កូវសុស | ពោះធំប៉ុនពាង។ |
ខ្លួនឯងចិញ្ចែងរូបរាង | ខ្លួនសល្អជាង | ថាប្ដីមិនសម។ |
មាក់ងាយមួយប្ដីមិនខំ | ធ្វើការលេលាំ | ឡែឡដើរលេង។ |
ឆ្លៀតឆ្លើយបោះពាក្យគគ្រេង | ឈ្លោះជេរមិនឈ្វេង | គិតខុសមាត្រា។ |
មាក់ងាយមួយប្ដីផឹកស្រា | ស្រវឹងចោលការ | ដើរលេងតែតោ។ |
ពាក្យក្អេងរាំច្រៀងឡោៗ | ឲ្យឆ្កែព្រុសឆោ | ផ្អើលភ្ញាក់កូនចៅ។ |
ឮមាត់ប្ដីហើយខឹងក្ដៅ | ប្រទេចជេរទៅ | តាមដោយចិត្តក្នាញ់។ |
មាក់ងាយមួយទៀតនោះមិញ | ត្បិតប្ដីស្រឡាញ់ | លលូកប្រឡែង។ |
មួលបិចចាក់ចុចជាល្បែង | មិនមានកោតក្រែង | បានចិត្តជេរវិញ។ |
ត្បិតតែយល់គេស្រឡាញ់ | ស្រដីផងមិញ | គំរោះគំរើយ។ |
ធ្វើក្នាញ់បែរចេញព្រងើយ | គេនឹងកន្តើយ | ក្និចក្នក់មាយា។ |
ពុំបានក្សេមក្សាន្តនឹងគ្នា | មាក់ងាយនេះជា | គំរប់ប្រាំពីរ។ |
កូនអើយនេះហើយច្បាប់ស្រី | ឲ្យកូនពិសី | រករៀនរក្សា។ |
យកទុកក្នុងអង្គអាត្មា | ប្រសើរក្ដាត់ណា | កើតសុខសួស្ដី។ |
ប្រសើរទាំងនាលោកិយ | ទោះបរលោកក្ដី | សឹងលុះប្រាថ្នា។ |
ទោះចិត្តគន់គិតសច្ចា | ជាពុទ្ធមាតា | សឹងបានបរិបូរណ៍។ |
ដូចចិត្តឆុតឆាប់ពុំយូរ | កបកើតសម្បូរ | សម្បត្តិទ្រព្យផង។ |
កើតយសខ្ពង់ខ្ពស់កន្លង | យឺនយូរឥតហ្មង | ដូចក្ដីប្រាថ្នា។ |
ច្បាប់នេះឧត្តមថ្លៃថ្លា | ទោះស្រីឯណា | ឮហើយមានភ័ព្វ។ |
ជាល្អកម្របានស្ដាប់ | ស្ដាប់ហើយចូរចាប់ | ចូរចាំគ្រប់គ្នា។ |
បានដល់មគ្គផលសួគ៌ា | ប្រសើរសោភា | ចូរចាំកុំភ្លេច។ |
ចរចាអស់អាថ៌ពាក្យពេចន៍ | ពាក្យពិតកាព្យកិច្ច | បរិបូរណ៍ប្រពៃ។ |
ប្រាជ្ញាប្រែរីឯនាមនៃ | ខ្ញុំឈ្មោះម៉ឺន មៃ | មែនមានសទ្ធា។ |
មានចិត្តកួចគិតកាព្យា | កបកើតជ្រះថ្លា | ត្រេកត្រង់កុសល។ |
សច្ចាប្រាថ្នាមគ្គផល | ផុរផុសយោបល់ | លេចលើកទុកនៅ។ |
ទោះបីសេចក្ដីខុសត្រូវ | សូមទានតម្រូវ | តម្រង់ឲ្យផង។ |
កុំត្មះតិះដៀលឡើយហោង | សូមសាងផលផង | ទុកតសាសនា។ |
សម្រាប់ជាច្បាប់មាត្រា | សូរេចបការា | បរិបូរណ៍ចែងចប់៕ |
=ពន្យល់ពាក្យ[កែប្រែ]
សូមមើលផងដែរ[កែប្រែ]
- ↑ តាមទម្លាប់ គេអានថា ប៉ុន-ណក់-យក្សា
- ↑ គម្ដែង គំម្ដែង ជើង ដ ឬ គំ-ម៉ៈ ដែង ( ន. ) (ក្លាយឃ្លាតមកពីពាក្យខ្មែរ ក្នុងសម័យបុរាណព្រេងនាយថា ក្រម្រតាង > ក្រម្រតេង > ក្រម្រតែង) មានន័យថា ព្រះតេជព្រះគុណ; លោកជាម្ចាស់ ។ លុះចំណេរកាលតៗមក ខ្មែរយើងប្រើពាក្យនេះ សំដៅសេចក្ដីថា លោកអ្នកមានបុណ្យច្រើនគួរជាទីគោរព គួរធ្វើសក្ការបូជា; លោកអ្នកមានស័ក្តិយសខ្ពង់ខ្ពស់ ។ គម្ដែងក្រឡា ស្វាមី, ប្ដី ។ គម្ដែងផ្ទៃក្រោម ព្រះរាជា, ក្សត្រិយ៍ទ្រង់រាជ្យ (មើលក្នុងពាក្យ ផ្ទៃ ទៀតផង) ។ គម្ដែងសង្ឃ ព្រះភិក្ខុសង្ឃជាទីគោរព : បពិត្រព្រះគម្ដែងសង្ឃ.... ។
- ↑ ព្រែ ( ន. ) សំពត់សូត្រដោយបែប : ព្រែលាត, ព្រែផ្កា ។ សំពត់អំបោះដោយបែបក៏ហៅ ព្រែ ខ្លះដែរ ព្រែអំបោះ ។
- ↑ ក្រញឹង ( កិ. វិ. ) ពាក្យសម្រាប់ចម្រើនពាក្យខឹងឲ្យឃើញប្លែកឡើង : ខឹងក្រញឹង ។
- ↑ ចំអែ ( កិ. ) បំពើងទ្រូងទៅមុខ : អង្គុយចំអែ, ឈរចំអែ ។ ចំអៀកចំអែ ចំអែដោយចំអៀក ។
- ↑ សន្លាង សន់-ល៉ាង ( គុ. ) សជ្រះស្អាត: សសន្លាង ។ ថ្មីទែង, ថ្មីស្អាត : ថ្មីសន្លាង ។ ដែលល្អសមរម្យមិនឆ្គង : ល្អសន្លាង, រូបល្អសន្លាង ។
- ↑ ចចាត ( ន. ) សត្វបក្សីមួយប្រភេទ សម្បុរខៀវខាងខ្នង ខាងក្បាល ឯខាងពោះក្រហម ក្បាលធំចំពុះក្រហម បរិភោគត្រីជាអាហារ ជាសត្វដេញធ្នាក់ : ចចាតធ្នាក់, ទាក់ចចាត, ហ្មចចាត ។
- ↑ ក្រាយ ( ន. ) ឈ្មោះពស់មួយប្រភេទមានពិសខ្លាំងមានទ្រនុងខ្នងជាអាវុធ អាចច្រាសឲ្យមុតបាន : ពស់ក្រាយ ។
- ↑ ពម ( កិ. ) ចាប់អាហារដោយដៃដាក់ក្នុងមាត់ខ្លួនឯង : ពមបាយ ។ ពមញាត់ៗ (ពមញាត់-ពមញាត់) ពមដោយចាប់ញាត់ៗប្រញាប់ប្រញាល់ឲ្យបានឆាប់ឆ្អែត : ស៊ីឆាប់ឡើងពមញាត់ៗទៅ ! (ព. សា., ព. ស្ន.) ។