ច្បាប់ស្រី
ច្បាប់ស្រី( Chbăb Srei ) គឺជា ក្រមសីលធម៌ របស់កម្ពុជាសម្រាប់ស្ត្រី។ និពន្ធតាមទម្រង់កំណាព្យ គឺជាខ្សែចងទៅកាន់ ច្បាប់ ប្រុស ( Chbăb Brŏs) ដែលអនុវត្តចំពោះបុរស។ ច្បាប់ ស្រី រៀបរាប់លម្អិតពីដំបូន្មានម្ដាយចំពោះកូនស្រីដែលទើបរៀបការ។ ម្តាយជាអ្នកនិទានរឿង ណែនាំកូនស្រីឱ្យរក្សាសន្តិភាពក្នុងផ្ទះ ដើរ និងនិយាយទន់ភ្លន់ ស្តាប់បង្គាប់ និងគោរពប្តី។ វាបានក្លាយជាចំណុចកណ្តាលនៃការជជែកដេញដោល និងភាពចម្រូងចម្រាសក្នុងប៉ុន្មានឆ្នាំថ្មីៗនេះក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។
ប្រវត្តិសាស្ត្រ
[កែប្រែ]ប្រភពដើម៖ ទស្សនៈដូនតារបស់ស្ត្រី
[កែប្រែ]ច្បាប់ស្រី គឺជាកំណាព្យមួយដែលត្រូវបាននិយាយដោយផ្ទាល់មាត់ពីសតវត្សទី 14 ដល់ទី 19 មុនពេលវាត្រូវបានសរសេរជាលាយលក្ខណ៍អក្សរ។ [១]
ស្នាដៃអក្សរសិល្ប៍ខ្មែរបុរាណសន្មតថាព្រះបាទអង្គឌួង
[កែប្រែ]ច្បាប់ស្រីត្រូវបាននិពន្ធជាកំណាព្យដោយ ព្រះបាទអង្គឌួង ក្នុងឆ្នាំ១៨៣៧។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ភាពជាអ្នកនិពន្ធត្រូវបានប្រកួតប្រជែងដោយ Judy Ledgerwood ដែលចាត់ទុកវាជាជាង ម៉ឺនម៉ៃដែលសរសេរសាត្រាស្លឹករឹតដែលល្បីជាងគេរបស់ ច្បាប់ ស្រី។ និទានរឿងនេះធ្វើឡើងតាមទម្រង់នៃព្រះនាងវិមលាបានប្រៀនប្រដៅបុត្រីរបស់ព្រះនាងឥន្ទរវតី មុននឹងនាងចាកចេញពីនគរមាតាបិតារបស់នាង។ យោងតាមអ្នកស្រាវជ្រាវ Trudy Jacobsen ការសរសេរនេះប្រហែលជាចម្លើយខុសឆ្គងរបស់ព្រះបាទអង្គឌួងចំពោះការឡើងគ្រងរាជ្យរបស់ អង្គម៉ី នៅប្រទេសវៀតណាម។ [២]
ព្រះបាទអង្គឌួងក៏ត្រូវបានគេនិយាយថាបានទទួលឥទ្ធិពលពីព្រះពុទ្ធសាសនាដែលមានលក្ខណៈអភិរក្សនិយមដែលត្រូវបានគេស្គាល់ថាជា និកាយធម្មយុត្តិ ដែលមកពី ប្រទេសថៃ ។ [៣] វាបានក្លាយជាអក្សរសិល្ប៍បុរាណខ្មែរយ៉ាងឆាប់រហ័សដែលបង្រៀននៅតាមសាលារហូតដល់សម័យទំនើប។
ចក្ខុវិស័យរបស់ស្ត្រីនៅតែជារឿងធម្មតា ប៉ុន្តែមិនត្រូវបានទទួលយកទៀតទេ
[កែប្រែ]នៅដើមទស្សវត្សរ៍ឆ្នាំ 1960 ចលនារំដោះស្ត្រី ជាក់លាក់មួយបានលេចឡើង ដូចដែលអាចមើលឃើញពីខ្សែភាពយន្តរបស់ ព្រះសីហនុ ប៉ុន្តែស្ទើរតែធ្វើឱ្យវាហួសពីរង្វង់ដែលមានសិទ្ធិ។ ក្នុង របបខ្មែរក្រហម ច្បាប់ ស្រី ត្រូវបានជំនួសដោយអំពើឃោរឃៅដ៏ឃោរឃៅបន្ថែមទៀត រួមទាំងការរំលោភជាទ្រង់ទ្រាយធំ ពិធីមង្គលការដ៏ធំ [៤] និង ការមានផ្ទៃពោះដោយបង្ខំ ។ [៥] បន្ទាប់ពីការដួលរលំនៃរបបកុម្មុយនិស្ត ប្រទេសកម្ពុជាបានផ្តល់សច្ចាប័នលើ អនុសញ្ញាស្តីពីការលុបបំបាត់រាល់ទម្រង់នៃការរើសអើងប្រឆាំងនឹងស្ត្រី (CEADW) ក្នុងឆ្នាំ 1992។ [៦]
គណៈកម្មាធិការទទួលបន្ទុកតាមដានវឌ្ឍនភាពរបស់ប្រទេស (គណៈកម្មាធិការលុបបំបាត់ការរើសអើងប្រឆាំងនឹងស្ត្រី) បានសម្តែងការព្រួយបារម្ភរបស់ខ្លួននៅក្នុងការសង្កេតរបស់ខ្លួនកាលពីឆ្នាំ 2013 ថា “ក្រមសីលធម៌ប្រពៃណីសម្រាប់ស្ត្រីបានចាក់ឫសយ៉ាងជ្រៅនៅក្នុង វប្បធម៌ និងសង្គមខ្មែរ។ ហើយបន្តកំណត់ជីវិតប្រចាំថ្ងៃដោយ [៧] លើមូលដ្ឋាននៃតួនាទីជាស្ត្រី និងបុរសក្នុងគ្រួសារ និងក្នុងសង្គម។
ច្បាប់ស្រី ត្រូវបានក្រសួងអប់រំ និងក្រសួងកិច្ចការនារីដកចេញពីកម្មវិធីសិក្សាជាកាតព្វកិច្ចក្នុងសាលារដ្ឋក្នុងឆ្នាំ ២០០៧។ ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយ គិតត្រឹមឆ្នាំ 2015 កំណែខ្លីជាងនេះនៅតែត្រូវបានបង្រៀនដល់សិស្សអក្សរសាស្រ្តខ្មែរពីថ្នាក់ទី 7 ដល់ទី 9 ។ ទាំងនេះរួមបញ្ចូលច្បាប់ដូចជា "សុភមង្គលក្នុងគ្រួសារកើតចេញពីស្ត្រី" "ចរិតមិនល្អរបស់ស្ត្រីធ្វើឱ្យអ្នកដទៃមើលងាយប្តី" និង "កុំដើរលេងផ្ទះនរណាម្នាក់" ។ [៨]
បញ្ហា
[កែប្រែ]អំពើហឹង្សាក្នុងគ្រួសារ
[កែប្រែ]ការពង្រឹងអំណាចរបស់ស្ត្រី
[កែប្រែ]សូមមើលផងដែរ
[កែប្រែ]- ស្ត្រីនៅកម្ពុជា
- ↑ Anderson, Emily (29 December 2018). "From Schoolgirls to "Virtuous" Khmer Women: Interrogating Chbab Srey and Gender in Cambodian Education Policy". Studies in Social Justice 12 (2): 215–234. DOI:10.26522/ssj.v12i2.1626.
- ↑ Jacobsen, Trudy (2008) (ជាen). Lost Goddesses: The Denial of Female Power in Cambodian History. NIAS Press. ល.ស.ប.អ. 978-87-7694-001-0. https://books.google.com/books?id=-9unZvFaiREC&q=ang+duong., pp. 118-124.
- ↑ Jacobsen, Trudy (2008) (ជាen). Lost Goddesses: The Denial of Female Power in Cambodian History. NIAS Press. ល.ស.ប.អ. 978-87-7694-001-0. https://books.google.com/books?id=-9unZvFaiREC&q=ang+duong., pp. 118-124.
- ↑ "Gender-based violence during the Khmer Rouge: A forgotten issue? | Heinrich Böll Stiftung | Phnom Penh Office - Cambodia". Heinrich-Böll-Stiftung (in អង់គ្លេស). Retrieved 27 March 2020.
- ↑ "The Forced Pregnancies of the Khmer Rouge". thediplomat.com (in American English). Retrieved 27 March 2020.
- ↑ Concluding observations on the combined fourth and fifth periodic reports of Cambodia. October 2013. pp. §. 18. https://evaw-global-database.unwomen.org/-/media/files/un%20women/vaw/country%20report/asia/cambodia/cambodia%20cedaw%20co.pdf.
- ↑ CEDAW – Committee on the Elimination of Discrimination against Women (October 2013). Concluding observations on the combined fourth and fifth periodic reports of Cambodia. CEDAW/C/KHM/CO/4-5*. United Nations. pp. §. 18. https://evaw-global-database.unwomen.org/-/media/files/un%20women/vaw/country%20report/asia/cambodia/cambodia%20cedaw%20co.pdf.
- ↑ Grace, Kelly; Eng, Sothy (9 June 2015). "There Is No Place for 'Chbab Srey' in Cambodian Schools". The Cambodia Daily (in American English). Archived from the original on 27 March 2020. Retrieved 27 March 2020.