ជនជាតិម្នង
ជនជាតិ ម្នង ឬ មុនង ( វៀតណាម : người Mơ-nông ) គឺជាក្រុមជនជាតិភាគតិចរស់នៅ តំបន់ខ្ពង់រាបភាគកណ្តាល និងតំបន់ ភាគអាគ្នេយ៍ នៃ ប្រទេសវៀតណាម និងតំបន់ភាគខាងកើតនៃ ប្រទេសកម្ពុជា ។ ពួកគេត្រូវបានបង្កើតឡើងជាពីរក្រុមធំៗគឺ ម្នងខាងលិច និង ម្នងខាងកើត។ ជនជាតិភាគខាងលិចរួមមានក្រុមតូចៗដូចជា៖ Bhiet (Bhiat), Bu-Neur, Rehong, Kong-Khang, Ksèh, Nong, Prèh, Tí-Prì, Perong, Bu-Deung (ពូ-ថុង)។ ម្នងខាងកើតរួមមានៈ ហ្គា, ប្រេត, គីល (ឈីល), ក្រៀង, កេសុង (ឃ្យុង), រឡាម (រលឹម) រស់នៅភាគច្រើននៅតំបន់ភ្នំ។ [១] :145–146
ក្រុមនីមួយៗនិយាយ ភាសាម្នង ផ្សេងៗគ្នា ដែលរួមជាមួយ ភាសា Koho ស្ថិតនៅក្នុង ក្រុម បាណាខាងត្បូង នៃគ្រួសារ មន-ខ្មែរ ។ [២]
សហគមន៍ដ៏ធំមួយដែលមានជនជាតិម្នងប្រហែល 47,000 នាក់រស់នៅក្នុងខេត្តជាប់ព្រំដែនភាគឦសាននៃ ប្រទេសកម្ពុជា នៃ ខេត្តមណ្ឌលគិរី ជាកន្លែងដែលពួកគេត្រូវបានគេស្គាល់ថា ព្នង។[ត្រូវការអំណះអំណាង]</link>[ ត្រូវការដកស្រង់ ]
វប្បធម៌
[កែប្រែ]Epic (ភាសាម្នង: Ot N'rong - Ot : និទានដោយច្រៀង, N'rong : old story) ចូលរួមចំណែកយ៉ាងសំខាន់ក្នុងជីវិតមនុស្ស ម្នង ។ វីរភាពទាំងនេះជាច្រើនដូចជា Con đỉa nuốt bon Tiăng (ភាសាម្នង: Ghu sok bon Tiăng, ភាសាអង់គ្លេស: The leech swallows Tiăng village), [៣] ឬ Mùa rẫy bon Tiăng ( រដូវធ្វើស្រែចម្ការនៃភូមិ Tiăng) គឺពិតជាល្អណាស់វែង។ [៤]
មនុស្សគួរឱ្យកត់សម្គាល់
[កែប្រែ]- Y Thu Knul (1828 – 1938) ជាជនជាតិ ឡាវ -ម្នង ដែលជាមេក្រុមដែលបង្កើត Buôn Đôn ជាភូមិបរបាញ់ដំរីដ៏ល្បីមួយនៅ តំបន់ខ្ពង់រាបកណ្តាល។ Y Thu Knul ចាប់បានដំរីព្រៃជាង៤០០ក្បាលក្នុងមួយជីវិត។ នៅឆ្នាំ១៨៦១ គាត់បានចាប់ ដំរីស មួយក្បាលមកប្រគល់ជូនព្រះរាជវង្សានុវង្សថៃ ដឹកនាំស្តេច ថៃ ថ្វាយព្រះនាមថា "ឃុនជុនបប" (តាមន័យត្រង់ថា "ស្តេចអ្នកប្រមាញ់ដំរី")។ [៥] [៦]
- N'Trang Long ជាមេកុលសម្ព័ន្ធដែលបានដឹកនាំអ្នកភូមិប្រឆាំងនឹង អាណានិគមបារាំង ក្នុងការបះបោររយៈពេល 24 ឆ្នាំពីឆ្នាំ 1912 ដល់ Henri Maitre [៧] - អ្នកនិពន្ធជនជាតិបារាំង អ្នករុករក និងជាអ្នកធ្វើអាណានិគម - ដែលល្បីល្បាញសម្រាប់សៀវភៅផ្សងព្រេង Les Jungles Moï (អង់គ្លេស៖ ម៉ុងតាញ៉ាក្នុងព្រៃ វៀតណាម៖ Rừng Người Thượng ) ក៏ដូចជាសកម្មភាពឃោរឃៅប្រឆាំងនឹងជនជាតិម្នង ផងដែរ។ [៨] [១] :12
- Điểu Kâu - ជនជាតិភាគតិច Điểu Klứt និង Điểu Klung - អ្នកប្រាប់វីរភាពពីរនាក់ គឺជាបងប្អូនបីនាក់ក្នុងគ្រួសារមួយ ដែលបានប្រមូល កត់ត្រា និងផ្សព្វផ្សាយវីរភាព ម្នង ។ នៅខែសីហា ឆ្នាំ២០០៨ សិល្បករប្រជាប្រិយ Điểu Kâu បានទទួលមរណៈភាពដោយជរាភាព។ នេះជាការបាត់បង់ដ៏ធំធេងសម្រាប់ជនជាតិម្នងពីព្រោះពួកគេចាត់ទុក Điểu Kâu ជាអ្នករក្សាអត្តសញ្ញាណវប្បធម៌របស់ពួកគេ។ [៩]
សូមមើលផងដែរ។
[កែប្រែ]- ↑ ១,០ ១,១ Henri, Maitre (2007). Les Jungles Moï (Rừng người Thượng) (Translated by Lưu Đình Tuân, Edited by Andrew Hardy and Nguyên Ngọc រ.រ.). Hà Nội: Nhà xuất bản Tri thức. https://www.thuvienpdf.com/rung-nguoi-thuong#gsc.tab=0។ បានយកមក 24 June 2024.
- ↑ "Committee of Ethnic Minority Affairs - Introduction about M'nong people". cema.gov.vn. Retrieved 21 April 2022.
- ↑ "Central Highland Epics". issch.vass.gov.vn. Retrieved 4 March 2022.[តំណភ្ជាប់ខូច]
- ↑ "Đăk Lăk Province's Library - Mùa rẫy Bon Tiăng". hdl.handle.net. Retrieved 5 March 2022.[តំណភ្ជាប់ខូច]
- ↑ "The legend about the white elephant". baodaklak.vn. Retrieved 20 April 2022.
- ↑ "Elephant taming job of the M'Nong". vovworld.vn. Retrieved 8 July 2023.
- ↑ "N'Trang Lơng Uprising 1912 - 1936". baodaknong.org.vn. 25 July 2012. Retrieved 22 February 2022.
- ↑ "Tribal chief Lơng and the assassination of Henri Maître". cand.com.vn. Retrieved 20 April 2022.
- ↑ "Keeping the Central Highland epics". tuoitre.vn. 30 June 2009. Retrieved 21 April 2022.