ធរណីវិទ្យា

ម៉ាក់ម៉ា​រឹង​នៅ​កោះ​ហាវ៉ៃ

ធរណីវិទ្យា (អង់គ្លេស: geology) គឺជាសាខាមួយនៃវិទ្យាសាស្ត្រធម្មជាតិដែលទាក់ទងនឹងផែនដីនិងវត្ថុក្នុងលំហដទៃទៀត រួមទាំងសិលាដែលពួកវាត្រូវបានផ្សំឡើងនិងដំណើរការដែលពួកវាផ្លាស់ប្តូរតាមពេលវេលា។ ធរណីវិទ្យាបច្ចុប្បន្នត្រួតលើគ្នាយ៉ាងសំខាន់ជាមួយវិទ្យាសាស្ត្រផែនដីផ្សេងទៀត រួមទាំងជលវិទ្យា ។ វាត្រូវបានរួមបញ្ចូលជាមួយវិទ្យាសាស្ត្រប្រព័ន្ធផែនដី និងវិទ្យាសាស្ត្រភព។

ធរណីវិទ្យាពណ៌នាអំពីទម្រង់របស់ផែនដីនៅលើ និងក្រោមផ្ទៃរបស់វា និងដំណើរការដែលបង្កើតទម្រង់នោះ។ ធរណីវិទូសិក្សាពីសមាសធាតុរ៉ែនៃសិលា ដើម្បីទទួលបានការយល់ដឹងអំពីប្រវត្តិនៃការកកើតរបស់វា។ ធរណីវិទ្យាកំណត់អាយុប្រៀបធៀបនៃសិលាដែលបានរកឃើញនៅទីតាំងណាមួយ ចំណែកឯភូគព្ភគីមី (សាខានៃធរណីវិទ្យា) កំណត់អាយុពិតរបស់ពួកគេ។ ដោយរួមបញ្ចូលគ្នានូវឧបករណ៍ជាច្រើន ធរណីវិទូអាចកត់ត្រាប្រវត្តិសាស្រ្តធរណីនៃផែនដី ទាំងមូល។ ទិដ្ឋភាពមួយគឺបង្ហាញពីអាយុរបស់ផែនដី ។ ធរណីវិទ្យាផ្តល់ភស្តុតាងសម្រាប់ផ្លាកតិចតូនិច ប្រវត្តិនៃការវិវត្តន៍នៃជីវិត និងអាកាសធាតុអតីតកាលរបស់ផែនដី។

ធរណីវិទូសិក្សាយ៉ាងទូលំទូលាយអំពីលក្ខណៈនិងដំណើរការនៃផែនដី និងភពដទៃទៀត។ ធរណីវិទូប្រើវិធីសាស្រ្តជាច្រើនដើម្បីស្វែងយល់ពីទម្រង់និងការវិវត្តរបស់ផែនដី រួមទាំង ការងារក្រៅមន្ទីរពិសោធន៍ ការពិពណ៌នាសិលា បច្ចេកទេសភូគព្ភរូបវន្ត ការវិភាគគីមី ការពិសោធន៍រូបវន្ត និង ម៉ូដែលគំរូ ។ ក្នុងន័យជាក់ស្តែង ធរណីវិទ្យាមានសារៈសំខាន់សម្រាប់ការរុករក និងការធ្វើអាជីវកម្មរ៉ែនិងអ៊ីដ្រូកាបូន ការវាយតម្លៃធនធានទឹក ការយល់ដឹងអំពីគ្រោះថ្នាក់ធម្មជាតិ ការដោះស្រាយបញ្ហាបរិស្ថាន និងការផ្តល់នូវការយល់ដឹងអំពី ការប្រែប្រួលអាកាសធាតុកន្លងមក។ ធរណីវិទ្យា គឺជាមុខវិជ្ជាសិក្សាដ៏សំខាន់មួយ ហើយវាជាស្នូលនៃវិស្វកម្មធរណី និងដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ក្នុងវិស្វកម្មធរណីបច្ចេកទេស។

វត្ថុផ្សេងៗ

មាសដើមមកពីប្រទេសវេណេស៊ុយអេឡា

Quartz មកពីទីបេ ។ Quartz បង្កើតបានច្រើនជាង 10% នៃម៉ាសរបស់សំបកផែនដី។

ទិន្នន័យភាគច្រើនបានមកពីការស្រាវជ្រាវលើផ្នែករឹងរបស់ផែនដី។ អាចម៍ផ្កាយ និងវត្ថុធាតុធម្មជាតិក្រៅភពផ្សេងទៀតក៏ត្រូវបានសិក្សាដោយវិធីសាស្ត្រធរណីវិទ្យាផងដែរ។

រ៉ែ

រ៉ែ គឺជាធាតុនិងសមាសធាតុដែលកើតឡើងដោយធម្មជាតិ ហើយមានសមាសភាពគីមីជាក់លាក់ និងសមាសធាតុផ្សំអាតូមមានលំដាប់លំដោយ។

ប្រភេទរ៉ែនីមួយៗមានលក្ខណៈរូបខុសៗគ្នា ហើយមានការធ្វើតេស្តជាច្រើនដើម្បីកំណត់ប្រភេទនីមួយៗ។ រ៉ែត្រូវបានរកឃើញជាញឹកញាប់តាមរយៈការធ្វើតេស្តទាំងនេះ។

សិលា

វដ្តសិលាបង្ហាញពីទំនាក់ទំនងរវាងសិលាម៉ាក់ម៉ា សិលាកម្ទេចកំណ និងសិលាប្រែកំណើត។

សិលា គឺជាម៉ាស់រឹងដែលកើតឡើងដោយធម្មជាតិ ឬប្រមូលផ្តុំនៃសារធាតុរ៉ែ ឬសារធាតុស្រដៀងរ៉ែ។ ការស្រាវជ្រាវភាគច្រើននៅក្នុងធរណីវិទ្យាត្រូវបានផ្សារភ្ជាប់ជាមួយនឹងការសិក្សាអំពីថ្មព្រោះវាផ្តល់នូវកំណត់ត្រាចម្បងនៃប្រវត្តិធរណីភាគច្រើននៃផែនដី។ សិលាមានបីប្រភេទធំៗគឺ សិលាម៉ាក់ម៉ា សិលាកម្ទេចកំណ និងសិលាប្រែកំណើត។ វដ្តសិលាបង្ហាញពីទំនាក់ទំនងរវាងពួកវា (សូមមើលដ្យាក្រាមខាងលើ)។

រូបធាតុដែលមិនទាន់ក្លាយទៅជាសិលា

ធរណីវិទូក៏សិក្សាពីរូបធាតុដែលមិនទាន់ក្លាយទៅជាសិលាដែលស្ថិតនៅពីលើសិលាមួយប្រភេទនៅក្នុងសំបកផែនដី។ ការសិក្សានេះត្រូវបានគេស្គាល់ជាញឹកញាប់ថាជា ធរណីវិទ្យាក្វាទែណារី​​ (Quaternary​ geology) ដែលបានឈ្មោះមកពីសម័យកាលក្វាទែណារីដែលជាសម័យកាលចុងក្រោយបំផុតនៃធរណីកាល។

ម៉ាក់ម៉ា

ម៉ាក់ម៉ា គឺជាប្រភពដើមនៃសិលាម៉ាក់ម៉ាទាំងអស់។ លំហូរសកម្មនៃសិលារលាយត្រូវបានសិក្សាយ៉ាងដិតដល់ក្នុងការសិក្សាពីភ្នំភ្លើង ឯការសិក្សាពីសិលាម៉ាក់ម៉ាមានគោលបំណងកំណត់ប្រវត្តិនៃសិលាម៉ាក់ម៉ា ចាប់ពីប្រភពដើមរហូតដល់កំណកក្រាមចុងក្រោយរបស់វា។

ទម្រង់ផែនដីទាំងមូល

ផ្លាកតិចតូនិច

ផ្លាកទិចតូនិចសំខាន់ៗនៃ ផែនដី

នៅទសវត្សរ៍ឆ្នាំ 1960 វាត្រូវបានគេរកឃើញថាផ្លាកលីតូស្វ៊ែរបស់ផែនដី ដែលរួមមានសំបកនិងផ្នែករឹងខាងលើនៃម៉ង់តូខាងលើ ត្រូវបានបំបែកទៅជាផ្លាកទិចតូនិចដែលផ្លាស់ទីកាត់ស្រទាប់ខាងលើដែលខូចទ្រង់ទ្រាយ ប្លាស្ទិក រឹង និងដែលត្រូវបានគេហៅថា មណ្ឌលខាប់។ ទ្រឹស្ដីនេះត្រូវបានគាំទ្រដោយការសង្កេតជាច្រើនប្រភេទ ដូចជាទ្រឹស្តីគម្លាតបាតសមុទ្រ ការចែកចាយជាសកលនៃដីភ្នំ និងការរញ្ជួយដី។

ទម្រង់ផែនដី

ស្រទាប់របស់ផែនដី ។ (1) ស្នូលក្នុង; (2) ស្នូលក្រៅ; (3) ម៉ង់តូខាងក្រោម; (4) ម៉ង់តូខាងលើ; (5) លីតូស្វ៊ែ; (6) សំបក (ផ្នែកខាងលើបំផុតនៃលីតូស្វ៊ែ)