សំទុះ

សំទុះ ជាទូទៅមានន័យថាជាបំរែបំរួលល្បឿន(នៅក្នុងស៊ីនេម៉ាទិច វ៉ិចទ័រល្បឿន)ធៀបទៅនឹងរយៈពេល។ នៅក្នុងអត្ថបទនេះយើងនឹងប្រើពាក្យសំទុះសំដៅទៅលើវ៉ិចទ័រសំទុះ លើកលែងតែក្នុងករណីមានបញ្ជាក់បន្ថែម។

សញ្ញាណ

នៅក្នុងជីវភាពប្រចាំថ្ងៃ យើងអាចចាប់អារម្មណ៍ជាចលនាទាក់ទិននឹងសំទុះ៣ប្រភេទ៖

ពេលយើងបង្កើនល្បឿន៖ សំទុះមានតំលៃវិជ្ជមាន មានន័យថាវាមានទិសដៅដូចនឹងវ៉ិចទ័រល្បឿន។
ពេលយើងបន្ថយល្បឿន៖ សំទុះមានតំលៃអវិជ្ជមាន មានន័យថាវាមានទិសដៅផ្ទុយនឹងវ៉ិចទ័រល្បឿន។
ពេលយើងប្ដូរទិសដៅចលនា(បត់)៖ សំទុំបំបែកជា២កុំប៉ូសង់គឺ សំទុះប៉ះ និង សំទុះកែង។ បើសិនជាយើងបត់ដោយមិនប្រែប្រួលល្បឿន នោះមានតែកុំប៉ូសង់កែងទេ។

សំទុំមធ្យមនិងសំទុះខណៈ

សំទុះមធ្យម៖ ជាទំហំស្កាលែរ។ សំទុះមធ្យម $a\;$ នៅលើចន្លោះពេល $\Delta t\;$ កំនត់ដោយរូបមន្ត៖

a={\frac {v_{2}-v_{1}}{t_{2}-t_{1}}}={\frac {\Delta v}{\Delta t}}

ដែល $v_{1}\;$ និង $v_{2}\;$ ជាល្បឿនរៀងគ្នានៅខណៈ $t_{1}\;$ និង $t_{2}\;$

សំទុះខណៈ៖ ជាទំហំវ៉ិចទ័រ។ សំទុះខណៈ ${\vec {a}}$ ជាដេរីវេនៃវ៉ិចទ័រល្បឿន ${\vec {v}}$ ៖

{\vec {a}}=\lim _{\Delta t\to 0}{\frac {\overrightarrow {\Delta v}}{\Delta t}}={\frac {d{\vec {v}}}{dt}}

ខ្នាតអន្តរជាតិរបស់សំទុះគឺ ម៉ែត្រក្នុងមួយវិនាទីការ៉េ m.s^-2 ។

សំទុះប៉ះនិងសំទុះកែង

នៅក្នុងចលនាកោង សំទុះខណៈមានរូបមន្ត៖

{\vec {a}}={\vec {a_{t}}}+{\vec {a_{n}}}=a_{t}{\vec {u_{t}}}+a_{n}{\vec {u_{n}}}={\frac {dv}{dt}}{\vec {u_{t}}}+{\frac {v^{2}}{R}}{\vec {u_{n}}}

ដែល

${\vec {a_{t}}}$ និង ${\vec {a_{n}}}$ ជាសំទុះប៉ះនិងសំទុះកែង
${\vec {u_{t}}}$ និង ${\vec {u_{n}}}$ ជាវ៉ិចទ័រឯកតារបស់កុំប៉ូសង់ប៉ះនិងកែងនឹងគន្លង
$v\;$ ជាតំលៃល្បឿនខណៈ
$R\;$ ជាកាំកំនោង