ច្បាប់ចលនារបស់ញូតុន

ច្បាប់ទី១និងទី២​របស់ញូតុន​សរសេរជាភាសាឡាតាំងក្នុងច្បាប់ដើម​ Principia Mathematica បោះពុម្ភឆ្នាំ១៦៨៧

ច្បាប់ចលនារបស់ញូតុន គឺជាច្បាប់គ្រឹះទាំង៣ក្នុង​មេកានិចក្លាស់សិចដែលនិយាយពីទំនាក់ទំនងរវាង​ចលនារបស់អង្គធាតុមួយនិងកំលាំងមានអំពើលើ​វា។ ច្បាប់ទាំង៣នេះត្រូវបានចងក្រងនិងបោះពុម្ភក្នុងសៀវភៅ Philosophiae Naturalis Principia Mathematica ដោយអ្នកប្រាជ្ញអង់គ្លេសឈ្មោះ អ៊ីសាក់ ញូតុន នៅឆ្នាំ១៦៨៧។

មេកានិចក្លាស់សិច

${\vec {F}}={\frac {\mathrm {d} }{\mathrm {d} t}}(m{\vec {v}})$ ច្បាប់ទី២របស់ញូតុន

ប្រវត្តិ ពាក្យគន្លឹះ លំហ · ពេលវាលា · ម៉ាស់ · កំលាំង ថាមពល · បរិមាណចលនា សេរី មេកានិចញូតុន មេកានិចឡាហ្គ្រង់ មេកានិចហាមីលតុន ផ្នែករង ឌីណាមិច ស៊ីនេម៉ាទិច មេកានិចអនុវត្ត មេកានិចអវកាស មេកានិចនៃមជ្ឍដ្ឋានជាប់ អុបទិចធរណីមាត្រ មេកានិកស្ថិតិ អ្នកប្រាជ្ញ ញូតុន · អឺលែរ · ដាឡង់ប៊ែរ · ក្លែរ៉ូ ឡាហ្គ្រង់ · ឡាផ្លាស់ · ហាមីលតុន · ហឺត

ច្បាប់ទី៣

ច្បាប់ចលនារបស់ញូតុន​និយាយពីសំទុះរបស់អង្គធាតុមួយដែលមានម៉ាស់។ ច្បាប់ទាំង៣នោះចែងដូចតទៅ៖

ច្បាប់ទី១ ៖ ច្បាប់និចលភាព

គេអាចរកបានជានិច្ចនូវ តំរុយមួយដែលគេអោយឈ្មោះថាតំរុយនិចលភាព ដែលនៅក្នុងនោះអង្គធាតុមួយធ្វើចលនាដោយល្បឿនថេរ បើសិនជាគ្មានកំលាំងក្រៅណាមួយមានអំពើលើវាឬផលបូកកំលាំងក្រៅ​សរុបស្មើសូន្យ។ ច្បាប់នេះត្រូវបានគេពោលដោយខ្លី បើសិនអង្គធាតុមួយមិនរងអំពើនៃកំលាំងក្រៅណាមួយទេ បើសិនជាវានៅនឹងថ្កល់ វានៅនឹងថ្កល់ដដែល បើវាមានចលនា ចលនានោះជាចលនាត្រង់ស្មើ។

ច្បាប់ទី២ ៖ ច្បាប់គ្រឹះឌីណាមិច

កំលាំងក្រៅដែលមានអំពើលើអង្គធាតុមួយ ជាដេរីវេនៃបរិមាណចលនារបស់វា។ គេសរសេរ ${\vec {F}}={\dfrac {d{\vec {p}}}{dt}}={\dfrac {d(m{\vec {v}})}{dt}}=m{\dfrac {d{\vec {v}}}{dt}}$

ដោយសារ ${\dfrac {d{\vec {v}}}{dt}}={\vec {a}}$ នោះ ${\vec {F}}=m{\vec {a}}$។

ច្បាប់ទី២ញូតុងចែងដោយងាយថា៖ កំលាំងក្រៅដែលមានអំពើលើអង្គធាតុមួយស្មើនឹងផលគុណម៉ាស់​អង្គធាតុជាមួយសំទុះរបស់វា។

កំនត់សំគាល់

• ${\vec {F}}$ : ផលបូកកំលាំងក្រៅសរុបដែលមានអំពើលើអង្គធាតុ
• ${\vec {p}}$ : បរិមាណចលនារបស់អង្គធាតុ
• ${\vec {v}}$ : ល្បឿនរបស់អង្គធាតុ
• ${\vec {a}}$ : សំទុះរបស់អង្គធាតុ
• $m$ : ម៉ាស់របស់អង្គធាតុ

ច្បាប់ទី៣ ៖ ច្បាប់កំលាំងអន្តរកម្ម

កាលណាអង្គធាតុ A មួយមានអំពើលើអង្គធាតុ B មួយដោយកំលាំង ${\vec {F}}$ ពេលនោះអង្គធាតុ A រងអំពើពីអង្គធាតុ B ដោយកំលាំងដែលមានអាំងតង់ស៊ីតេដូចគ្នាតែមានទិសដោផ្ទុយគ្នា $-{\vec {F}}$។ គេអាចពោលដោយងាយថា៖ គ្រប់កំលាំងសកម្មទាំងអស់សុទ្ឋតែមានកំលាំងប្រតិកម្មដែលមានអាំងតង់ស៊ីតេដូចគ្នា​និងមានទិសដៅផ្ទុយគ្នា។

សូមមើលផងដែរ

• ច្បាប់ទំនាញសកល
• ច្បាប់ចលនាភពរបស់កេព្លែរ