កែវ មាស

កែវមាស ( កើតនៅឆ្នាំ 1926–1976) គឺជាអ្នកនយោបាយកុម្មុយនិស្ត កម្ពុជា ។លោក កែវ មាស ពេលនោះលោកជានិស្សិតឆ្នាំទី៤ នៅមហាវិទ្យាល័យគរុកោសល្យរាជធានីភ្នំពេញ ត្រូវបានជ្រើសរើសឲ្យចូល បក្សកុម្មុយនិស្តឥណ្ឌូចិន ដោយលោក សឺន ស៊ីចាន់ ក្នុងឆ្នាំ ១៩៤៦។ នៅឆ្នាំ 1950 គាត់បានក្លាយជាឥស្សរជនឈានមុខគេនៅក្នុង រណសិរ្ស រួមរួមឥស្សរៈ ។ ក្នុងពេលជាមួយគ្នានោះ គាត់គឺជាឥស្សរជនឈានមុខគេនៅក្នុងអង្គភាព ទីក្រុងភ្នំពេញ នៃ ICP ។

លោក កែវ មាស បានចូលរួមក្នុងការរៀបចំអង្គភាពបក្សទីក្រុងឡើងវិញ បន្ទាប់ពីវាត្រូវបានបំបែកដោយការចាប់ខ្លួននៅខែកក្កដា ឆ្នាំ 1952។ នៅ​ខែ​ធ្នូ​ឆ្នាំ​ដដែល​នោះ លោក​បាន​ធ្វើ​ជា​តំណាង UIF នៅ​ក្នុង​សន្និសីទ​សន្តិភាព​ប្រជាជន​ក្នុង ​ទីក្រុង​វីយែន ។

នៅពេលដែលផ្នែកកម្ពុជានៃ ICP ត្រូវបានបំប្លែងទៅជា គណបក្សបដិវត្តន៍ខ្មែរ នៅឆ្នាំ 1954 កែវ មាសបានក្លាយជាមេដឹកនាំនៃអង្គភាពភ្នំពេញនៃគណបក្សថ្មី។ បន្ទាប់ពីការបញ្ចប់អរិភាពក្នុងឆ្នាំដដែលនោះ កែវ មាស គឺជាតំណាងមួយរូបនៃ UIF នៅខាង វៀតមិញ នៃគណៈកម្មការចម្រុះសម្រាប់ការអនុវត្តកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងហ្សឺណែវ។

ដោយសារ​គណបក្ស​ប្រជាជន​កម្ពុជា​ជា​គណបក្ស​នៅ​ក្រោម​ដី លោក កែវ មាស លោក ណុន សួន និង ​លោក ប៉ែន យុទ្ធ ត្រូវ​បាន​ចាត់​ឲ្យ​បង្កើត​គណបក្ស​នៅ​ខាង​មុខ​ស្រប​ច្បាប់។ នៅចុងឆ្នាំ 1954 ពួកគេបានព្យាយាមចុះឈ្មោះ 'គណបក្សតស៊ូខ្មែរ' ប៉ុន្តែការចុះឈ្មោះរបស់ពួកគេត្រូវបានបដិសេធ។ នៅដើមឆ្នាំ 1955 ពួកគេអាចចុះបញ្ជីខ្លួនឯងជា ('ក្រុមប្រជាជន') ។

នៅខែឧសភា ឆ្នាំ ១៩៥៦ កែវ មាស រួមជាមួយ នុន សួន និង ណុប បូផាន់ បានចាប់ផ្តើម ក្រុមប្រជាជន ជាកាសែតប្រចាំសប្តាហ៍ឡើងវិញ។

នៅពេលដែល គណបក្ស ប្រជាជនកម្ពុជា ឆ្លងកាត់វិបត្តិមួយរយៈនោះ លោក ទូ សាមុត បានបង្កើតការដឹកនាំគណបក្ស ដែលមានសមាជិក ៤រូប ឡើងវិញ (ដាក់ស្លាកថា គណៈកម្មាធិការក្រុង)។ គេជឿថា កែវ មាស គឺជាផ្នែកមួយនៃគណៈកម្មាធិការនេះ ទោះបីជាមានរបាយការណ៍ថា សាឡុត ស (ប៉ុល ពត) នឹងក្លាយជាសមាជិកទីបួននៃគណៈកម្មាធិការជំនួសក៏ដោយ។

នៅ​ពេល​បោះ ​ឆ្នោត​សភា​ខែ​មីនា ឆ្នាំ​១៩៥៨ សម្ដេច​ក្រឡាហោម ហ៊ាន​តែ​ដាក់​បេក្ខជន​៥​រូប​ប៉ុណ្ណោះ។ កែវ មាស ឈរ​នៅ​មណ្ឌល​ភ្នំពេញ។ ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយ ដោយសារបរិយាកាសនយោបាយដ៏អាក្រក់នោះ កែវ មាស គឺជា បេក្ខភាព តំណាងរាស្រ្តតែមួយគត់ដែលអាចដំណើរការការងារឃោសនាបោះឆ្នោតបានទាំងអស់។ លទ្ធផល​ផ្លូវ​ការ​បាន​ឲ្យ​កែវ​មាស​៣៩៦​សំឡេង។ ក្រោយ​ការ​បោះ​ឆ្នោត​ភ្លាម កែវ មាស បាន​ចុះ​ទៅ​ក្រោម​ដី ហើយ​ចាក​ចេញ​ពី​ទីក្រុង។ លេខា​គណ​បក្ស​រាជធានី​ភ្នំពេញ ត្រូវ​បាន​ផ្ទេរ​ទៅ​ឲ្យ សាឡុត ស។

នៅ​ឆ្នាំ 1960 នៅ​ពេល​ដែល​គណបក្ស​ប្រជាជន​កម្ពុជា​បាន​ធ្វើ​សមាជ​លើក​ទី​ពីរ​របស់​ខ្លួន កែវ មាស ត្រូវ​បាន​បញ្ចូល​ក្នុង ​គណៈកម្មាធិការ​មជ្ឈិម​បក្ស ។ ក្នុង​សមាជ​ដដែល​នេះ​គេ​ប្តូរ​ឈ្មោះ​គណបក្ស​ទៅ​ជា​"គណបក្ស​កម្មករ​កម្ពុជា"។ ទោះ​ជា​យ៉ាង​ណា ក្នុង​សមាជ​បក្ស​ឆ្នាំ ១៩៦៣ កែវ មាស ត្រូវ​បាន​គេ​ដក​ចេញ​ពី​គណៈកម្មាធិការ​កណ្តាល។

កែវ មាស បានធ្វើដំណើរទៅ ហាណូយ នៅពាក់កណ្តាលទីពីរនៃឆ្នាំ 1968 ដើម្បីស្វែងរកការគាំទ្រពីមេដឹកនាំកុម្មុយនិស្តដែលកំពុងនិរទេសខ្លួនសម្រាប់ការតស៊ូបន្តរបស់បក្សនៅកម្ពុជា។ គាត់បានជួបជាមួយមេដឹកនាំជើងចាស់ សឺង ង៉ុកមិញ និងជាមួយមន្ត្រីវៀតណាម ប៉ុន្តែមិនអាចបង្វែរពួកគេទៅគាំទ្រការបះបោរប្រដាប់អាវុធប្រឆាំងនឹងរបប សីហនុ ដែលយួនចាត់ទុកថាជាអំពើអាក្រក់តិចជាងនោះទេ។ គេជឿផងដែរថា កែវ មាស បានអមដំណើរ ប៉ុល ពត ក្នុងដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់គាត់ទៅកាន់ទីក្រុងហាណូយ និង ទីក្រុងប៉េកាំង ក្នុងឆ្នាំ ១៩៦៩។ កែវ មាស គង់នៅហាណូយនៅពេល ប៉ុល ពត ត្រឡប់មកកម្ពុជាវិញ ហើយកែវមាសជាអ្នករៀបចំដំណើរ ប៉ុល ពត ត្រឡប់មកវិញ។ កែវ មាស ស្នាក់នៅទីក្រុងហាណូយមួយរយៈ។

កែវ មាស បាន​ក្លាយ​ជា​ឯកអគ្គរាជទូត​នៃ ​រាជ​រដ្ឋាភិបាល​នៃ​ការ​រួបរួម​ជាតិ​កម្ពុជា ​ប្រចាំ​សាធារណរដ្ឋ​ប្រជាមានិត​ចិន ។ នៅខែមីនា ឆ្នាំ១៩៧២ គាត់បានបាត់បង់តំណែងនេះ ហើយបានផ្លាស់ទៅទីក្រុងហាណូយ។ នៅទីក្រុងហាណូយ គាត់ធ្វើការក្រោមការដឹកនាំរបស់ អៀង ធីរិទ្ធ ។

កែវ មាស បាន​ត្រឡប់​មក​កម្ពុជា​វិញ​នៅ​ខែ​ឧសភា ឆ្នាំ​១៩៧៥ ដើម្បី​ចាប់​ផ្តើម​ធ្វើ​ការ​នៅ​ការិយាល័យ​កណ្តាល​បក្ស។ ទោះ​ជា​យ៉ាង​ណា គាត់​ត្រូវ​បាន​គេ​ឃុំ​ខ្លួន​ក្នុង​ផ្ទះ ដោយ​សង្ស័យ​ថា​ជា​អ្នក​គាំទ្រ​វៀតណាម។ នៅ​ថ្ងៃ​ទី​២០ ខែ​កញ្ញា ឆ្នាំ​១៩៧៥ គាត់​ត្រូវ​បាន​ចាប់​ខ្លួន ហើយ​ត្រូវ​បាន​នាំ​ទៅ ​មន្ទីរ ស-២១ ។ ទោះ​ស្ថិត​ក្រោម​សម្ពាធ​យ៉ាង​ខ្លាំង លោក​បាន​បន្ត​តវ៉ា​ចំពោះ​ភាព​គ្មាន​កំហុស​របស់​លោក។ ជាងមួយខែក្រោយមក គាត់ត្រូវបានគេសម្លាប់។