ប្រាសាទពោក្លោងយ៉ារ៉ា

ប្រាសាទពោក្លោងយ៉ារ៉ា
ឈ្មោះ:	ប្រាសាទពោក្លោងយ៉ារ៉ា
កាលបរិច្ឆេទកសាង:	សតវត្សទី ១៤
ស្ថាបត្យកម្ម:	ចាម្ប៉ា
ទីតាំង:	ផាន់រាំង-ថាប់ចាម
កូអរដោនេ:	11°36′04″N 108°56′49″E

ប្រាសាទពោក្លោងយ៉ារ៉ា (អង់គ្លេស: Po Klong Garai Temple) គឺ​ជា​កន្លែង​សាសនា​ចាម​ហិណ្ឌូ​ដែល​មាន​ទីតាំង​នៅ​ក្នុង​នាយក​រដ្ឋ​ចាម​នៃ ប៉ាន់ឌូរ៉ាន់ហ្គា (Panduranga) ដែល​បច្ចុប្បន្ន​ជា ផាន់រាំង (Phan Rang) នៅ​ភាគ​ខាង​ត្បូង​ប្រទេស​វៀតណាម។ វាត្រូវបានសាងសង់ឡើងក្នុងកិត្តិយសរបស់ស្តេច ពោ ក្លោងយ៉ារ៉ា (Po Klaung Garai) ដែលគ្រប់គ្រង ប៉ាន់ឌូរ៉ាន់ហ្គា ពីឆ្នាំ ១១៥១ដល់ ១២០៥ ដោយស្តេចប្រវត្តិសាស្ត្រ Jaya Sinhavarman III, 

ប្រវត្តិប្រាសាទ

ស្តេចចាមជយា ស៊ីមវវរ្ម័នទី ៣ (វៀត៖ Chế Mân) ត្រូវបានគេទទួលស្គាល់ថាបានសាងសង់ប៉មជាកិត្តិយសដល់ពោធិឃ្លាំងហ្គារ៉ាយ នៅចុងសតវត្សទី១៣។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ វត្តមានរបស់ស្ទីលជាច្រើនពីសម័យមុននេះ បង្ហាញថា ព្រះបាទជ័យ ស៊ីមវវរ្ម័ន ប្រហែលជាគ្រាន់តែបានស្ដារ និងបន្ថែមទៅលើសំណង់ដែលមានស្រាប់ហើយ។

សិលាចារឹកចុះកាលបរិច្ឆេទឆ្នាំ ១០៥០ នៅ ពោ ក្លោងយ៉ារ៉ា រំលឹកដល់ជ័យជំនះយោធារបស់ស្តេចចាមពីរអង្គ (សន្មតថាតំណាងឱ្យរាជវង្សភាគខាងជើងនៃឥន្ទ្របុរៈដែលមានទីស្នាក់ការនៅជិត មីសឺន) លើប្រជាជន ប៉ាន់ឌូរ៉ាន់ហ្គា នៅភាគខាងត្បូងនៃចាម្ប៉ា។ យោងទៅតាមសិលាចារឹក ព្រះអង្គម្ចាស់ជ័យជម្នះបានប្រារឰឡើងដោយដំឡើងសិង្ហពីរ និងជួរឈរជ័យមួយ។

ទីតាំងប្រាសាទ

ប្រាសាទពោក្លោងយ៉ារ៉ា ជា​កម្មសិទ្ធិ​របស់​អ្វី​ដែល​ត្រូវ​បាន​គេ​ស្គាល់​ថា​ជា​រចនាប័ទ្ម​ថាប់​ម៉ម​នៃ​សិល្បៈ​និង​ស្ថាបត្យកម្ម​ចាម។ វាមានប៉មឥដ្ឋចំនួនបី៖ ប៉មធំមួយមានបីជាន់ ប៉មទ្វារតូចជាង និងប៉មពន្លូតដែលមានដំបូលដូចខ្នងសេះ។ ក្រុមនៃអគារត្រូវបានថែរក្សាយ៉ាងល្អ ហើយ "ត្រូវបានសម្គាល់ដោយភាពបរិសុទ្ធនៃគ្រោងរបស់វា និងភាពធន់នៃការតុបតែងរបស់វា។ ស្នាដៃនៃរចនាប័ទ្មថាប់ម៉ម។ រូបភាពដែលនៅសេសសល់គឺមិនសូវចាប់អារម្មណ៍ទេ ដែលបង្ហាញឱ្យឃើញពី "សិល្បៈមួយនៅក្នុងស្ថានីយធ្លាក់ចុះ ដោយសារតែភាពរឹងប៉ឹង និងការងារស្ងួត។" ប៉មដែលមានដំបូលប្រក់ដូចបាវ ត្រូវបានគេនិយាយថា ឧទ្ទិសថ្វាយដល់ព្រះនៃអណ្តាតភ្លើង ថាង ឈូ យ៉ាងពី។

រូបភាពសាសនាចម្បងនៅក្នុងប្រាសាទគឺ mukhalinga នៃសតវត្សទី ១៦ ឬ ១៧ ។ Mukhalinga គឺជា ព្រះសិវលិង្គ ដែលមានមុខមនុស្ស។ ជាទូទៅ លង្កាគឺជានិមិត្តសញ្ញានៃព្រះសិវៈហិណ្ឌូ ប៉ុន្តែជនជាតិចាមនិយាយថា មួយនេះគឺជារូបសំណាករបស់ស្តេច ពោ ក្លោងយ៉ារ៉ា ។ ប្រាសាទនៅតែជាកន្លែងនៃពិធីបុណ្យសាសនាចាម។